Ano ang Paglaum Para sa Mas Malawig nga Kabuhi?

“Ang tawo nga natawo sa babayi, may malip-ot nga kabuhi apang puno sing kasubo.”​—Mga pulong ni Job, nga narekord sa Job 14:1, “The Jerusalem Bible.”

DAW ano kasunson nga ang kalip-uton sang kabuhi ginalaragway sa mabinalaybayon nga mga pulong! Kaangay ni Job, ang isa ka manunulat sang unang siglo nagsiling: “Usbong kamo nga nagapahayag sa diutay nga tion kag dayon nagakawala.”​—Santiago 4:14.

Natalupangdan mo man bala nga ang kabuhi kanugon nga kalip-ot? Mga 400 ka tuig ang nagligad, si William Shakespeare nagsulat: “Subong sang kandila nga malapit na maupod! Ang kabuhi daw landong nga nagakadula.” Kag sang nagligad nga siglo, ang isa ka Amerikano nga Indian nga pinuno namangkot: “Ano ang kabuhi?” Nian nagsabat sia: “Subong ini kalip-ot sa igpat sang aninipot sa kagab-ihon.”

Daw ano kalawig mapaabot sang mga tawo ang ila kabuhi? Ginlaragway ni manalagna Moises ang kahimtangan sang iya adlaw, mga 3,500 ka tuig ang nagligad: “Ang mga adlaw sang amon mga tuig kapituan ka tuig; kag kon bangod sang pinasahi nga kabakod nagalab-ot sa kawaluan ka tuig, apang ang ila bugal kabudlayan lamang kag kasubo; kay madali nga nagataliwan ini, kag nagalupad kami.”​—Salmo 90:10.

Kapituan ka tuig​—25,567 ka adlaw lamang ina. Kag ang 80 ka tuig ginahuman sang 29,219 ka adlaw lamang. Sa pagkamatuod, tama kalip-ot! May mahimo bala agod mapalawig ang kabuhi sang tawo?

Makabulig Bala ang Medikal nga Siensia?

Ang Science nga magasin nagsiling: “Ang ginapaabot nga kalawigon sang kabuhi gikan sa pagkabun-ag [sa Estados Unidos] nagdugang halin sa 47 ka tuig sang 1900 tubtob sa mga 75 ka tuig sang 1988.” Subong resulta sang pagbuhin sa pagkamatay sang mga lapsag bangod sang mas maayo nga pag-atipan sa panglawas kag nutrisyon, ang mga tawo sa Estados Unidos makapaabot karon nga mabuhi sing subong kalawig sa ginsiling ni Moises. Walay sapayan, may ginapaabot bala nga talalupangdon nga mga pag-uswag sa kalawigon sang kabuhi sang kalabanan nga tawo?

Sing talalupangdon, si Leonard Hayflick, isa ka nagapanguna nga awtoridad tuhoy sa pagtigulang, nagsiling sa iya libro nga How and Why We Age: “Ang mga pag-uswag sa biomedikal nga panalawsaw kag ang pagpatuman sang pinauswag nga pag-atipan sang medikal sa sini nga siglo matuod gid nga may epekto sa kalawigon sang kabuhi sang tawo, apang matabo lamang ini kon tugutan ang dugang pa nga mga tawo nga makalab-ot sa napat-od na nga latid sang kalawigon sang kabuhi sang tawo.” Gani nagpaathag sia: “Ang pagpaabot sa malawig nga kabuhi nag-uswag apang ang kalawigon sang kabuhi wala mag-uswag; daku nga butang ining kinatuhayan.”

Ano ang “napat-od na nga latid” sang kalawigon sang kabuhi sang tawo? Ang iban nagasiling nga indi gid masigurado kon may isa sining karon nga mga tinion nga nakalampas sa edad nga 115. Apang, ang Science nga magasin nagsiling: “Sang 1990, ang pinakatigulang nga edad sang isa ka indibiduwal nga napamatud-an naglabang lamang sa 120 anyos.” Kag sang maaga nga bahin sini nga tuig ang Pranses nga ministro sa panglawas, upod sa isa ka grupo sang mga reporter kag mga litratista, nagduaw kay Jeanne Calment sang Arles, Pransia, agod talupangdon ang iya ika-120 nga kaadlawan. Si Moises man nabuhi tubtob sa 120 anyos nga edad, labaw sa kinaandan.​—Deuteronomio 34:7.

Nagahatag bala sing paglaum ang mga sientipiko nga ang mga tawo mahimo kinaandan nga mabuhi sa sina nga kalawigon ukon kapin pa? Wala, ang kalabanan wala nagapasalig. Ang isa ka ulong-dinalan sa Detroit News mabasa: “Ang mga Mananalawsaw Nagasiling nga 85 ang Mahimo Mangin Latid sang Kinaandan nga Kalawigon sang Kabuhi.” Sa sini nga artikulo, ang isa ka ginakilala nga awtoridad tuhoy sa pagtigulang, si S. Jay Olshansky, nagsiling: “Sa tion nga maglampas ka na sa edad nga 85, masami nga nagakapatay ang mga tawo bangod sang pagkapierde sang pila ka organo. Nagauntat sila sa pagginhawa. Nagakapatay sila bangod sang katigulangon. Kag wala ina sing bulong.” Nagdugang pa sia: “Luwas kon baliskaron ang pagtigulang sang mga selula sang tawo, ang pagpaabot sa mas malawig nga kabuhi indi na makatigayon sing talalupangdon nga mga pag-uswag.”

Ang Science nga magasin nagsiling nga ayhan “ang latid sa kalawigon mahimo nga nalab-ot na kag mahimo gid nga indi na matabo ang dugang pa talalupangdon nga pagbuhin sa nagakamatay.” Ginasiling nga kon ang tanan nga kabangdanan sang kamatayon nga ginareport sa mga sertipiko sang kamatayon sarang madula, ang pagpaabot sa mas malawig nga kabuhi mapauswag sing kubos sa 20 ka tuig.

Sa amo, madamo nga sientipiko ang nagatamod sa kalawigon sang kabuhi sang tawo subong indi makatilingala ukon mahimo magbag-o. Apang ngaa makatarunganon ang magpati nga ang mga tawo sa ulihi magakabuhi sing mas malawig?