Daw Ano Kalawig Ayhan Ikaw Mahimo Mabuhi?

ANG kalabanan sa aton gilayon magabaton nga may mga problema sa banas sang kabuhi. Apang, malipayon kita nga kita buhi. Indi kita kontento sa aton lamang pagkabata ukon sa malip-ot nga kalawigon sang kabuhi; luyag naton mabuhi sa madamong tinuig. Walay sapayan, ang kamatayon daw indi malikawan. Ini bala?

Posible bala mapalantang ang kamatayon? Mapalawig pa bala ang aton kabuhi?

Malawig Pa nga Kabuhi?

Sang 1990 ginpahibalo sang isa ka balita ang posibilidad nga mapalawig pa ang kabuhi sang tawo sing “isa ka gatos ka tuig kag napulo.” Walay duhaduha nga indi direkta nga ginapatuhuyan sini ining pinamulong sang salmista sa Biblia nga si Moises: “Ang mga adlaw sang amon mga tuig kan-uman ka tuig kag napulo; kag kon bangod sang kabakod kawaluan ka tuig, apang ang ila kusog kabudlayan lamang kag kasubo; kay utdon ini sa dili madugay, kag nagalupad kami.” (Salmo 90:​10, King James Version) Gani ginahatag sang Biblia ang 70 ukon 80 ka tuig subong kinaandan nga kalawigon sang kabuhi sang tawo. Apang anong mahimo nga kadamuon sang tinuig ang mapaabot sang isa ka tawo nga igakabuhi karon nga adlaw?

Ang report nga ginbalhag sang WHO (World Health Organization) sang 1992 nagbutang sang kinaandan nga kalawigon sang kabuhi sa bug-os nga kalibutan sa 65 ka tuig. Suno sa WHO, ini “ginpaabot nga magdugang sing mga apat ka bulan kada tuig sa masunod nga lima ka tuig, sa kabilugan bangod sang pagbuhin sang nagakapatay nga mga lapsag.” Apang, bisan pa napunggan sang milagro sang medisina ang kamatayon ni bisan sin-o antes sang pang-idaron nga 50, ang Time nga magasin nagasiling nga sa Estados Unidos, “ang pagdugang sa kinaandan nga kalawigon sang kabuhi 3 1/2 ka tuig lamang.”

Ngaa Tuman Kalip-ot sang Kabuhi?

Si Dr. Jan Vijg sang Insti­tute of Ex­peri­mental Geron­tol­o­gy sa Nether­lands nangatarungan nga subong nga ang pila ka balatian naangot sa mga depekto sa pagkahuman sang mga selula sa lawas sang tawo, ang proseso sang pagtigulang daw impluwensiado man sang genetiko nga mga kabangdanan. Ang iban nga mga mananalawsaw nagapati nga mahimo kita mabuhi sing malawig pa kon ang “pila ka sampaton nga mga gene” mahimo maislan samtang nagaedad kita. Ginatawag sang iban ina nga buko nga “simplistiko.”

Sa bisan ano nga hitabo, ginabaton sang mga sientipiko nga “daw may nasulod nga biolohiko nga latid nga naprograma sa mga selula sang lawas sang tawo,” report sang Time nga magasin. Bisan yadtong nagapangatarungan nga “ginprograma kita agod magpabilin nga buhi” nagabaton nga ang “pila ka butang nagsayop.” Sa pagkamatuod, sa 65, 70, ukon 80 ukon pila pa ka tuig, ang aton kabuhi ‘ginautod sa dili madugay’ sa kamatayon, subong sang ginasiling sang Biblia.

Apang, ang Cristianong si apostol Pablo sang unang siglo C.E. masinaligon nga nagtagna: “Tuhoy sa katapusan nga kaaway, ang kamatayon pagalaglagon.” (1 Corinto 15:26) Paano tapuson ang kamatayon? Bisan kon ini tapuson, paano naton atubangon ang pagkapatay sang mga hinigugma karon?