Ang Griegong Ortodokso nga Simbahan—Isa ka Nabahinbahin nga Relihion

SANG KORESPONSAL SANG MAGMATA! SA GRESYA

PARA sa sinsero nga mga tawo nga nagahigugma sa Dios kag sa kamatuoran kag may hanuot nga pagtahod sa iya pagsimba, ang presente nga kahimtangan sa Griegong Ortodokso nga Simbahan sa Gresya, sa kubos nga paghambal, makakulugmat. Ang makapasubo nga kakulang sing paghiusa, ang masingki nga kinagamo sa ulot sang nagabangigay nga mga grupo sang simbahan, ang lapnag makahuluya nga mga eskandalo sa moral, kag ang di-ikasarang sang relihion​—⁠nga nagalaragway sang iya kaugalingon subong ang “lamang matuod nga iglesia sang Dios”​—⁠sa pag-aman sing espirituwal nga panuytoy nagatuga sa madamong Griego nga nabang-awan kag natak-an.

Ang kinaandan nga mga tawo nalugaw-an, naakig pa gani, sa sining mga kahimtangan. Ang isa ka propesor sa unibersidad nga nagasulat sa isa ka nagapanguna nga pamantalaan sa Gresya, nagabakhuon: “Ang Simbahan sang Gresya ginabahinbahin sang isa ka krisis nga walay tupong ang kadasigon kag kalawigon kag nagatuga sing mga pangduhaduha tuhoy sa awtoridad [sang simbahan] kag nagapakanubo sa duna nga kabilihanan sang mga institusyon sini. Sing makapasubo ang halit nagapadayon.”

Paano nagsugod ining kahimtangan? Nangin mapuslanon gid bala ang suod nga kaangtanan sang Griegong Ortodokso nga Simbahan sa Estado? Ano ang palaaabuton sining kaangtanan sang Simbahan kag Estado? Anong nagaluntad nga pililian para sa mga tawo nga nagapangita sing matuod, nahiusa nga kongregasyon ni Cristo? Usisaon naton ang mga kamatuoran kag tan-awon kon ano ang ginasiling sang Biblia sa sini.

Ang Paghimakas Para sa Gahom

Sang ang militar nga diktadora naggahom sa Gresya sang katuigan 1967-74, aktibo ini nga nagpasilabot sa mga hilikuton sang Griegong Ortodokso nga Simbahan agod mapapag-on ang kaugalingon nga gahom sini. Sa panikasog sini nga makakontrol sing bug-os, ang hunta-militar nagdula sing ginpili anay nga Balaan nga Sinodo​—⁠ang pinakamataas ehekutibo nga hubon sang Griegong Ortodokso nga Simbahan​—⁠kag nagtangdo sang iya kaugalingon nga sinodo, “suno sa merito,” subong sang pagtawag sa sini. Sang napasag-uli ang demokrasya sang 1974, ang nagagahom nga hubon sang simbahan ginpili liwat suno sa kanoniko nga karta sini. Subong resulta, ang mga obispo nga naghuman sa bahin sang gintangdo sang hunta nga sinodo ginpahalin kag ginbuslan sang iban.

Apang, ang isa ka hagna sang panguluhan nga ginpatuman sang 1990 naghatag sa ginpahalin nga mga obispo sing kinamatarong sa pagbawi sang ila palangakuan paagi sa pag-apelar sa sekular nga mga korte kag sang ulihi sa pinakamataas nga korte administratibo, ang Konseho sang Estado. Tatlo sadtong mga klerigo ang naghimo sing amo, kag sang ulihi nagdaug sila sa ila mga kaso. Karon, subong resulta, tatlo ka separado nga Ortodokso nga arch­dio­cese sa Gresya ang may tigduha ka obispo kada isa​—⁠isa nga opisyal nga ginakilala lamang sang Griegong Ortodokso nga Simbahan kag ang isa nga opisyal nga ginbaton sang Konseho sang Estado.

“Nagailinaway nga mga Cristiano”

Ang anay ginpahalin nga mga obispo nagbawi sang ila mga palangakuan, kag bug-os nga namalibad sila sa pagkilala sa pagluntad sang iban pa nga mga obispo nga gintangdo sang opisyal nga simbahan. Dugang pa, ang tagsa sa ila may madamo nga sumulunod sang “relihioso nga mga panatiko”​—⁠subong sang paglaragway sa ila sang isa ka pamantalaan​—⁠nga dayag gid sa pagsakdag sa kausa sang ila obispo. Sa amo ining kahimtangan nagpaidlab sing mainit kag mabaskog nga mga reaksion samtang ang mga telebisyon sa bug-os nga pungsod madasig nga nagpakita sing mga esena sang kasingki, nagapakita sing madamo sinang “nagailinaway nga mga Cristiano” nga nagagubat sa mga simbahan, nagapangdugmok sing relihioso nga mga imahen, kag nagasalakay sa mga klerigo kag mga sumilimba sang pihak nga mga grupo. Sa kalabanan sining mga kaso, ang mga pulis nga ginhanas para sa mga kinagubot nagapasilabot agod mapasag-uli ang kalinong. Ang mga hitabo naglab-ot sa isa ka putukputukan sang Oktubre kag Nobiembre 1993 sa mga simbahan nga nahamtang sa manggaranon nga Kifi­sia nga malapit sa siudad sang Atenas, kag sang ulihi sang Hulyo kag Desiembre 1994 sa siudad sang Larissa, sang ang mga kinagubot sang dimapangduhaduhaan nga relihiosong pagkapanatiko nagpakibot sang publiko sa Gresya.

Ang labing masingki nga mga pag-ilinaway natabo sang Hulyo 28, 1994, sa tion sang pagpungko sa palangakuan ni Igna­tius, ang obispo sa Larissa nga gintangdo sang Balaan nga Sinodo. Ginapadayag sa unang pahina nga pangulong dinalan, “Ang Larissa Nangin Isa ka Patag-awayan sang Bag-o nga Obispo​—⁠Ang Madulom nga Dag-on Nagbalik,” ang pamantalaan nga Ethnos nagreport: “Isa lamang ka termino ang nagakaigo: ang Madulom nga Dag-on. Paano pa malaragway sang isa ang tanan nga butang nga natabo kahapon sa Larissa, . . . mga ilinaway sa kalye, mga kinagubot, pisikal nga mga kahalitan?”

Pila ka semana sang ulihi, gingubat sang mga kaaway ang awto ni Obispo Igna­tius nga “nagagamit sing mga salsalon nga tubo kag mga inuglampos, pagkatapos sing isa ka mainit nga paglagsanay.” Ang isa ka dyurnalista nagpalibog: “Mabaton ayhan sang isa nga ang mga nagpanggubat natudluan sing Cristianong mga panimuot kon, sa amo man nga tion, ang ila pagkapanatiko nagdul-ong sa ila sa paghimo sing mga buhat nga kaangay sadtong mga hurong, sa mga buhat sang kasingki nga makatuga sing kamatayon? . . . Kag ining mga buhat ginapalig-on kag ginatugutan sang prominente nga mga lider sang simbahan.”

Naglain pa gid ang kahimtangan sa panahon sang Paskuwa. Nagapatuhoy sa makahalanusbo nga mga hitabo sang Desiembre 23-26, 1994, sa Larissa, ang pamantalaan nga Eleftherotipia nagsulat: Isa yadto ka makahuluya nga Paskuwa sa Larissa, diin, sa liwat, ang malawig, ginpadugay nga pag-ilinaway nag-upang sa [selebrasyon]. . . . Samtang ang mga lingganay sa simbahan nagapahibalo sang pagkabun-ag ni Cristo, ang mga pulis walay pili nga nagapangastigo sing mga tawo. Ang mga kinagubot, mga pag-ilinaway, mga pagmulayay, kag mga pagpangdakop nagbulos sa pagbayluhanay sing mga panamyaw kag mga pagpakamaayo sang Paskuwa sa ugsaran sang Simbahan sang Santo Constantino sa Larissa. . . . Ang mga demonstrasyon [batok kay Igna­tius] gilayon nga nangin berbal nga pag-insultuhanay kag nian mga ginamo batok sa mga pulis. . . . Ginhimo nila ang ugsaran sang simbahan nga isa ka patag-awayan.”

Ano ang reaksion sang mga tawo sa sini? Ang isa ka Ortodokso nga tawo nagkomento: “Indi ko mahangpan kon paano ang mga tawo nga nagapangangkon nga mga Cristiano makahimo sadtong buhat sang kasingki sa tion sang sagrado relihioso nga mga kapiestahan. Paano ako makakadto sa simbahan kon ginaatubang ako sang katalagman nga makastiguhan didto?” Kag ang isa ka debotada Ortodokso nga babayi nagsiling: “Nahadlok ako karon magkadto sa simbahan sa tapos sining mga hitabo.”

Dugang pa, may matigdas man nga mga pagbuyagyag tuhoy sa mga eskandalo sa moral nga nagadalahig sa Griegong Ortodokso nga Simbahan. Sulitsulit nga ginabuyagyag sang media ang mga hitabo nahanungod sa manubo nga mga moral sang pila ka miembro sang klero​—⁠mga pari nga agi kag nagahimulos sa mga bata, ang pagpangdispalko sing mga pundo, kag ang ilegal nga pagbaligya sing mga an­tique. Ang naulihi nga ginsambit posible bangod madamong klerigo ang hilway nga ginapabay-an lamang sa mga bahandi sang malahalon nga mga imahen kag iban pa malahalon nga mga ar­ti­fact.

Daw ano kaathag nga ginalapas sining kahimtangan ang mabaskog nga laygay nga ginhatag ni apostol Pablo sa mga Cristiano nga indi sila mangin mga sumulunod sang mga tawo bangod nagaresulta ini sa “mga pagbinaisay” kag “mga pagbinahinbahin”!​—⁠1 Corinto 1:​10-13; 3:​1-4.

Simbahan-Estado nga Kaangtanan ​—⁠Ano ang Ila Palaabuton?

Kutob pa sang pamuno sang Griegong Estado, ang Griegong Ortodokso nga Simbahan nakatigayon sang pribilehiyo nga makilala subong ang nagapangibabaw nga relihion. Sa Gresya, tubtob karon, wala sing butang subong sang pagbulagay sang Simbahan kag Estado. Ang Konstitusyon mismo nagagarantiya sa posisyon sang Griegong Ortodokso nga Simbahan subong amo ang “nagapangibabaw nga relihion” sang Gresya. Nagakahulugan ini nga ang Griegong Ortodokso nga Simbahan nagasulod sa tanan nga bahin sang kabuhi sang publiko, lakip sa publiko nga administrasyon, sa hudisyal nga sistema, sa pulisiya, sa publiko nga edukasyon, kag sa halos tanan nga bahin sang katilingban. Ining tuman kasangkad nga presensia sang simbahan nagakahulugan sing pagpamigos kag indi malaragway nga mga kabudlayan para sa relihioso nga mga minoriya sa Gresya. Bisan pa ang Konstitusyon nagagarantiya sing relihioso nga kahilwayan, sa tion nga ang isa ka relihioso nga minoriya magtinguha sa pag-angkon sang mga kinamatarong sini, pirme sini masapwan ang iya kaugalingon nga nasiod sa dimahangpan nga sistema sang relihioso nga pagpasulabi, pagdampig-dampig, kag pagpamatok nga gintuga sining Simbahan-Estado nga kaangtanan.

Ang pagligwat sa Konstitusyon daw mangin isa ka maathag nga posibilidad sa malapit nga palaabuton, kag busa ang mabaskog nga pagkinahanglan sa pagbulagay sang Simbahan kag Estado mabatian na. Ang impluwensiado nga Griegong mga eksperto kag mga manug-usisa sa konstitusyon nagapatalupangod sa mga problema nga gintuga sining suod nga kaangtanan sa ulot sang Simbahan kag Estado. Ginatudlo nila nga ang lamang masaligan nga solusyon amo ang estrikto nga pagbulagay sining duha ka institusyon.

Sa karon, ang mga lider sang simbahan nagapabutyag sang ila mga pagpamatok sa sinang ginapaabot nga pagbulagay. Sa pagtandog sa isa ka sensitibo nga hulusayon, nga apektado sing dimaayo sinang Simbahan-Estado nga mga kaangtanan, ang isa ka Ortodokso nga obispo nagsulat: “Subong resulta, magauntat bala ang Estado sa pagsuweldo sa mga klerigo? . . . Magakahulugan ina nga madamong parokya ang mapabay-an nga wala sing mga pari.”​—⁠Ipaanggid ang Mateo 6:⁠33.

Ang isa pa ka resulta sang suod nga kaangtanan sa ulot sang Simbahan kag Estado sa Gresya amo ang Griegong kasuguan​—⁠talangkod nga nagasumpakil sa mga pagsulundan sang Eu­ro­pean ­Union kag sa Ar­ti­cles of the Eu­ro­pean Con­ven­tion of Hu­man ­Rights, nga ginapatuman sa Gresya​—⁠nagapatuman nga ang personal nga nagapakilala nga kard sang tanan nga Griegong banwahanon dapat magpakita sing relihion nga ginapasakupan sang isa. Matigdas nga nagapamatok sa sini ang bukas sing hunahuna nga mga tawo bangod ang mga katapo sang relihioso nga mga minoriya masami nga nagakabiktima sang pag-ihig-ihig. Ang isa ka dyurnalista nagsiling: “Mangin negatibo gid ang mga resulta sining katunayan kon ang mga kinamatarong sang relihioso nga minoriya sa pagbuhat sang ila relihioso nga kahilwayan ang nadalahig.” Nagakomento sa sini, ang pamantalaan nga Ta Nea nagsulat: “Ang Estado dapat maghimo sang iya mga desisyon kag mga kasuguan nga nagasikway sa nagapangibabaw nga mga dalanon kag mga reaksion sang simbahan sa mga butang subong sang pilit nga pagparehistro sang relihion sang isa sa iya personal nga nagapakilala nga kard.”

Nagapadaku sa hilingagawon nga pagkinahanglan sa sinang pagbulagay, si Di­mi­tris Tsat­sos, propesor sang konstitusyonal nga kasuguan kag katapo man sang Eu­ro­pean Par­lia­ment, nagsiling: “Dapat untatan sang Simbahan [sang Gresya] ang pagkontrol sini sa sosyal, politikal kag edukasyunal nga pagkabuhi. Ang pamaagi nga ang Griegong Simbahan nagapanghikot mapiguson. Isa ini ka diktatoryal nga pagginahom sa aton sistema sang edukasyon kag sa aton katilingban.” Sa isa pa ka interbyu ang amo man nga propesor nagsiling: “Ang simbahan may makahaladlok nga gahom sa Gresya, nga sing makapasubo indi lamang limitado sa kinaugali nga ginsakpan sini nga mapiguson nga kaangtanan sa ulot sang simbahan kag konserbatibo nga mga politiko, kundi nahimo pa gani sini nga magsulod man sa progresibo nga bahin sang Griegong katilingban. Sing personal, ginapangayo ko ang pagbulagay sang Simbahan kag Estado. Ginapangayo ko nga ang Ortodokso nga mga Griego dapat ibutang sa pareho nga kahimtangan kag mangin kaangay sa mga sumulunod sang iban pa nga relihion sa Gresya.”

Ang Matuod nga mga Cristiano Nahiusa

Mabudlay sa pagkamatuod ang pagpangita sing tanda sang matuod nga Cristianismo sa Griegong Ortodokso nga Simbahan. Wala gintuyo ni Jesus nga magtubo ang mga pagbinahinbahin kag mga pagsipak sa sulod sang Cristianismo. Sang nangamuyo sa iya Amay, nangabay sia nga ang iya mga disipulo dapat “tanan mangin isa.” (Juan 17:21) Kag ining mga disipulo dapat ‘may gugma sa tunga nila,’ ining gugma amo ang nagapakilala nga tanda sang tunay nga mga sumulunod ni Cristo.​—⁠Juan 13:⁠35.

Ang paghiusa daw indi masapwan sa Griegong Ortodokso nga Simbahan. Apang, indi ini isa ka tumalagsahon nga kahimtangan sa sulod sang organisado nga relihion karon. Sa baylo, nagapakita ini sang pagbinahinbahin nga nagasalot sa mga relihion sang Cristiandad.

Nasapwan sang sinsero nga mga nagahigugma sa Dios nga ining masubo nga kahimtangan mabudlay ipahisanto sa mga pinamulong ni apostol Pablo sa matuod nga mga Cristiano sa 1 Corinto 1:10: “Karon ginapangabay ko kamo, mga kauturan, sa ngalan sang aton Ginuong Jesucristo nga maghilisugot kamo tanan, kag nga wala sing pagbinahinbahin sa tunga ninyo, kundi nga mag-isa kamo sing painuino kag kaisipan.”

Huo, ang matuod nga mga disipulo ni Jesus nagatigayon sing dimabungkag nga paghiusa sa tunga nila. Bangod nahiusa sila paagi sa higot sang Cristianong gugma, wala sila sing magkatuhay nga politika, sekta, ukon doktrina. Maathag nga ginpaathag ni Jesus nga makilala sang tanan ang iya mga sumulunod paagi sa “ila mga bunga,” ukon mga hilikuton. (Mateo 7:16) Ang mga manugbalhag sining magasin nagaagda sa imo sa pag-usisa sing “mga bunga” sang mga Saksi ni Jehova, nga nakatigayon sing matuod nga Cristianong paghiusa sa Gresya kag subong man sa bisan diin nga bahin sang kalibutan.

[Laragway sa pahina 18]

Mga pari nga nagapakig-away sa mga pulis

[Picture Credit Line on page 15]

Gikan sa libro nga The Pictorial History of the World