Dimapunggan nga Batasan—Ginakontrol Bala Sini ang Imo Kabuhi?

“Nagabangon ako sa alas seis kada aga,” siling ni Keith.⁠a “Ang akon de-alarma nga relo awtomatiko nga nayabihan sa alas seis. Nahibaluan ko nga nakayabi na ini. Wala ko gid ini ginabag-o. Apang, padayon ko nga ginasigurado ini. ­Ginatan-aw ko ini sing mga lima ka beses kada gab-i antes magtulog. Kag ang mga lilisuan sang kusinilya​—⁠ginasigurado ko gid nga ang tanan nakaoff. Nakita ko nga nakaoff ini, apang ginabalikbalikan ko ini sing makaisa, duha, tatlo ka beses​—⁠agod pat-uron lamang. Nian sulitsulit ko nga ginausisa ang pwertahan sang repredyeritor, agod pat-uron nga sirado ini. Ginausisa ko man ang kandado sang pwertahan nga may iskren, kag ang duha ka kandado sang mayor nga pwertahan sang balay. . .”

SI Keith nagaantos sang ob­ses­sive-com­pul­sive dis­order (OCD), nga nagakahulugan subong isa ka makapaluya nga kahimtangan nga ginatandaan sing indi makontrol nga mga panghunahuna (pagsalimuang) kag mga buhat (dimapunggan nga sugyot).⁠b Ang isa ka tawo nga nagabalatian sing OCD nagapati nga ining dimakontrol nga mga panghunahuna kag buhat wala gid ginahungod. Daw nagasulod ini sing pilit kag nagakontrol.

Ang tagsa ka tawo nagaeksperiensia kon kaisa sing dihungod nga mga hunahuna kag mga handum. Apang sa kaso sang OCD nangin tuman ini kabaskog kag nagabalikbalik sa bagay nga ginatublag sini ang kinaandan nga pagkabuhi kag nagatuga sing daku nga kabudlayan, nga nagaresulta sa kapung-aw kon kaisa. “Ang padayon mental nga pagpakigsumpong nagpahulag sa akon sa paghunahuna nga maghikog,” siling sang isa nga nagaantos. Binagbinaga ang pila ka sintoma sining makalilibog nga balatian.

Ang Pagkakita Indi Makapakumbinse

Sang makabunggo ang ginamaneho nga salakyan ni ­Bruce, gindaug sia sang daku nga kahadlok. ‘Ano abi kon may naipit ako nga tawo?’ pamangkot niya sa iya kaugalingon. Nagbaskog ang iya ginabatyag tubtob nga ginbalikan niya ang duog sang “aksidente” kag gin-usisa ini​—⁠indi lamang sing makaisa kundi sing sulitsulit! Ang matuod, wala sing may nakita nga pilason nga tawo si ­Bruce. Apang, indi gihapon sia sigurado! Gani sang makapauli na sia, nagtan-aw sia sang mga balita sa mga report tuhoy sa isa ka hit-and-run nga aksidente. Nanawag pa gani sia sa pulis agod “manugid.”

Kaangay ni Bruce, madamo sing nagamasakit sang OCD ang ginasalot sing mga pangduhaduha: ‘May nasakit bala ako? Ginpatay ko bala ang kusinilya sang paghalin ko sa balay? Ginkandaduhan ko bala ang pwertahan? Ang kalabanan nga tawo mahimo nga may kasubong sina nga panghunahuna kon kaisa, apang ang tawo nga nagamasakit sang OCD magausisa sing sulit-sulit kag wala nagakakontento. “Ang akon mga pasyente nga walay untat nga nagapangusisa daw nagasiling nga ang ‘pagkahangawa nagahalin lamang sa mga igbalatyag,’ ” sulat ni Dr. Ju­dith Rap­oport. “Sa amo padayon nila nga ginalisuliso ang uluyatan sang pwertahan; ginapatay-pasiga ang suga. Ini nga mga buhat nagahatag sing gilayon nga impormasyon, apang indi sila makumbinse sa sini.”

Ang Matinlo Indi Tuman Katinlo

Ang 14-anyos nga bata nga lalaki nga si ­Charles naulipon sing kahadlok nga matapikan sang mga kagaw. Ginatinluan sang iya iloy sang rub­bing al­co­hol ang tanan nga mahimo niya mahikapan. Dugang pa, nahadlok si ­Charles nga basi madala sang mga bisita ang higko halin sa kalye.

Si Fran ginahadlukan kon ginalabhan niya ang iya mga panapton. “Sa tion nga ang mga panapton makatandog sa kilid sang wash­ing ma­chine kon ginahaw-as ko ini,” siling niya, “ginalabhan ko ini liwat.”

Kaangay ni ­Charles kag ni ­Fran, madamong nagabalatian sang OCD ang nahadlok sa kagaw kag higko. Mahimo ini magresulta sa sobra nga pagpaligo ukon pagpanghinaw sing kamot, kon kaisa tubtob sa punto nga malap-ukan na sila​—⁠apang ang nagaantos wala gihapon nagabatyag nga matinlo.

Ginapaantos sang Hunahuna

Si Elaine nagaantos sang dihungod dimatinahuron nga panghunahuna tuhoy sa Dios. “Amo ini ang mga butang nga wala ko gid naluyagan kag pakamaayuhon pa nga mapatay sangsa maluyagan ini,” siling niya. Apang, nagapadayon ini nga panghunahuna. “Kon kaisa bangod sang pagpakigbato sa sini sa adlaw-adlaw, literal ako nga ginalapyo sa gab-i.”

Si Steven nagahimo sing “mga pangako” sa Dios bangod ginakonsensia sia sang iya mga kasal-anan. “Ginapaantos ako sini nga huyog bangod nga daw batok ini sa akon kabubut-on,” siling niya. “Pagkatapos, ginapahulag ako sang akon konsiensia nga himuon ang akon ginsaad. Bangod sini, napilitan ako isa ka bes nga gub-on ang isa ka butang nga may sentimental nga kabilihanan.”

Si Elaine kag si Steven lunsay nagaantos sing pagsalimuang. Bisan pa nga indi gilayon matalupangdan ang mga sintoma sini, ang nagaantos sina nga panghunahuna nabilanggo sa isa ka siklo sang pagbatyag nga nakasala kag sang kahadlok.

Pila lamang ini sang madamong sintoma sang OCD.c Ano ang ginahalinan sining balatian? Paano ini mabulong?

Pagkontrol sa Indi Makontrol

Ginalaragway sang isa ka doktor ang OCD nga paggawi subong resulta sang “ce­reb­ral ­short cir­cuit” diin wala nagasulod ang impormasyon sang igbalatyag sa amo “nagasulitsulit ang programa.” Ano ang kabangdan sining pagsulitsulit? Wala sing isa ang nakapat-od. Daw nadalahig sa sini ang neu­ro­trans­mit­ter se­roto­nin, apang ginabinagbinag man ang iban pa nga bahin sang utok. Ang iban nagasiling nga napukaw sang unang mga eksperiensia sa kabuhi ang OCD, ayhan upod sa genetiko nga huyog.

Apang, bisan ano man ang kabangdanan, isa ka katunayan ang maathag: Ang pagsiling lamang sa mga nagabalatian sang OCD nga mag-untat sa pagpanghugas ukon mag-untat sa pagpangusisa pat-od nga mapaslawan. Labi pa sa kusog sang kabubut-on ang nadalahig.

Ang pagpabulong nangin mabuligon sa madamo. Ang isa pa ka paagi amo ang pagpadayag sa pasyente sa iya ginakahadlukan nga kahimtangan kag dumilian ang iya kinaandan nga reaksion. Halimbawa, ang isa ka tawo nga walay untat sa pagpanghugas, mahimo pauyaton sang isa ka butang nga mahigko kag nian dumilian sia sa pagpanghinaw. Sa pagkamatuod, ina nga pagbulong wala nagapaayo sa gilayon. Apang kon ginapadayon, ang iban nagapati nga makabulig ini.

Gin-usisa man sang mga eksperto ang posibilidad, nga sa dimagkubos sa pila ka kaso, ang OCD mahimo naghalin sa unang mga eksperiensia sa kabuhi. Natalupangdan nga madamo sang ginmaltrato nga mga kabataan ang nagdaku nga nakapanubli sing balatyagon nga wala sing pulos ukon mahigko, kag ang pila sa ila nakatigayon sing indi mapunggan nga batasan sang pagpanghugas.

Kaumpawan Gikan sa Pagsalimuang kag Dimapunggan nga Sugyot

Kon nagaantos ikaw sang OCD, indi magbatyag nga tuhay ikaw ukon ayhan nagalain ang imo ulo. “Luwas sa ila partikular nga mga kahadlok,” sulat ni Dr. Lee ­Baer, “ang mga tawo nga nagabalatian sang OCD nakahibalo gihapon sang katunayan sa tanan iban pa nga bahin sang ila kabuhi.” Mahimo kamo mabuligan! Dumduma, ang OCD bunga sang dikahimpitan. Indi ini tanda sang moral nga kaluyahon ukon espirituwal nga kapaslawan! Ukon ginapakita sini ang dikahamuot sang Dios. “Si Jehova maluluy-on kag mainawaon, makuli sa pagpangakig kag bugana sa mahigugmaon nga kalulo. Kay nahibaluan niya ang aton pagkahuman, nagadumdom nga yab-ok kita.”​—⁠Salmo 103:​8, 14.

Apang ano kon ang pagsalimuang daw indi matinahuron ukon mapasipalahon? Bangod sang OCD, ginagatungan sang malaw-ay nga mga panghunahuna ang balatyagon nga nakasala, kag mahimo gatungan sang balatyagon nga nakasala ang mas malaw-ay nga mga panghunahuna. “Nagahimo ini sa akon nga tuman ka maakigon,” siling ni ­Elaine. “Indi ako mapahamtang​—⁠pirme nagahunahuna nga basi ginakaugtan ako ni Jehova.” Ang iban mahimo nagahunahuna pa gani nga ang ila panghunahuna katumbas sing dimapatawad nga sala!

Apang, ang komento ni Jesus tuhoy sa dimapatawad nga sala, ang sala batok sa balaan nga ­espiritu sang Dios, maathag nga wala nagapatuhoy sa hinali, nagasalimuang nga panghunahuna. (Mateo 12:​31, 32) Ginpatuhoy ni Jesus ang iya mga komento sa mga Fariseo. Nahibaluan niya nga hungod gid ang ila mga pagpang-atake. Ang ila hungod nga mga buhat naghalin sa tagipusuon nga puno sing pagdumot.

Sa pagkamatuod, ang pagkabalaka sang isa nga nasaklaw niya ang Dios mahimo nga isa ka maayo nga pamatuod nga wala sia makahimo sing dimapatawad nga sala. (Isaias 66:⁠2) Dugang pa, makapalig-on mahibaluan nga nahangpan sang Manunuga ining balatian. Maluluy-on sia kag “handa sa pagpatawad.” (Ipaanggid ang Salmo 86:5; 2 Pedro 3:⁠9) Bisan kon ginabasol kita sang aton mismo kaugalingon nga tagipusuon, “ang Dios daku pa sa aton mga tagipusuon kag nakahibalo sang tanan nga butang.” (1 Juan 3:20) Nahibaluan niya kon ang mga panghunahuna kag mga handum resulta sang isa ka balatian nga indi makontrol sang isa. Nian ang nagabalatian sang OCD nga nakarealisar sini makalikaw sa pagtublag sang iya kaugalingon bangod sang dinagakaigo nga pagkakonsiensia.

Nagapasalamat gid kita nga si Jehova nagasaad sang isa ka bag-ong kalibutan diin matigayon ang bulong gikan sa tanan pisikal, mental, kag emosyonal nga mga pag-antos! (Bugna 21:​1-4) Samtang, ang mga nagaantos sining balatian makahimo sing praktikal nga mga tikang nga mabuhinan ang ila pag-antos.

[Mga footnote]

[Kahon sa pahina 15]

Paghatag sing Bulig

SUBONG isa ka abyan ukon katapo sang pamilya, daku ang imo mahimo sa pagbulig sa isa nga nagaantos sing obses­sive-com­pul­sive dis­order (OCD).

• Una, usisaa ang imo panimuot. Kon nagapati ka nga ang nagaantos maluya, matamad, ukon matig-a sing ulo, matalupangdan niya ini kag indi mapahulag sa pag-uswag.

• Sugilanuna ang nagaantos. Tun-i kon ano ang iya ginaantos. Ang pagtigayon sing isa nga masaligan nga prangka kag bunayag amo sa masami ang una nga tikang sa pagkontrol sa mga sintoma sang OCD.​—⁠Hulubaton 17:⁠17.

• Indi maghimo sing mga pagpaanggid. Ang OCD nagapatubas sing mabaskog nga mga balatyagon nga tuhay sa ginabatyag sang wala sini nga balatian. Busa masami nga indi epektibo ang pagsugid kon paano mo nalandas ang imo mga ginbatyag.​—⁠Ipaanggid ang Hulubaton 18:⁠13.

• Buligi ang nagaantos sa pagpahamtang kag pagtigayon sing realistiko nga mga tulumuron. Pilia ang isa ka sintoma, kag magpahamtang sang isa ka serye sang mga tulumuron sa paglandas sini. Magsugod sa isa ka mahapos lab-uton nga tulumuron. Halimbawa, ang isa ka tulumuron amo ang magpaligo nga indi sobra sa ginakinahanglan nga tion.

• Hatagi sing komendasyon ang pag-uswag. Ang pagdayaw nagapauswag sa husto nga paggawi. Ang tagsa ka tikang sang pag-uswag​—⁠daw ano man ka diutay⁠—​importante.​—⁠Hulubaton 12:⁠25.

Ang magpuyo upod sa nagabalatian sang OCD mahimo nga makalalapyo sa emosyon sa mga katapo sang pamilya. Busa, dapat mangin mahinangpanon kag masinakdagon ang mga abyan sa bisan anong praktikal nga paagi nga mahimo nila.​—⁠Hulubaton 18:24b.

[Laragway sa pahina 14]

Sobra nga pagpangusisa kag pagpanghugas​—⁠duha ka sintoma sang OCD