Ang Pinakamadasig nga Sapat

Sang koresponsal sang Magmata! sa Bagatnan nga Aprika

ANO nga sapat ang may subong sini nga titulo? Ang chee­tah, ang pinakamadasig magdalagan nga sapat sa kalibutan sa malip-ot nga distansia. Ang tagsa ka chee­tah may pinasahi nga mga pintokpintok​—⁠sa amo, ang ngalan nga chee­tah, nga naggikan sa Sanskrit nga tinaga nagakahulugan “kambang nga lawas.”

Ang iban nagasiling nga sa una mo nga pagpasiplat ining kuring daw puro tiil kon tulukon. Ang iban naman nagasiling nga nagalubyok ang likod sini kag ang iya ulo tuman kagamay. Apang ining mga kinaiya mismo mapuslanon sa chee­tah. Ang malaba nga mga tiil sa likod nagabulig sa chee­tah nga maglakat nga mahinhin kag magdalagan nga may kagayon. Kag ining sapat makadalagan sing tuman kadasig! Gikan sa ginatindugan sini, sa sulod sang pila ka segundo malab-ot sang chee­tah ang kadasigon nga 110 kilometros por ora.

Ang cheetah nadesinyo sing maayo para sa bug-os nga kadasigon. Ang mamag-an nga katul-anan sini nagalakip sa pinasahi nagaunat-unat nga taludtod nga mahimo kuluon kag unaton kaangay sa isa ka ­spring. Ang chee­tah may salop man nga dughan, daku nga baga, mabaskog nga tagipusuon, ikog nga nagapabalanse, kag daku nga buho sang ilong agod makaginhawa sing madasig​—⁠ini tanan nagabulig sa indi matupungan nga kadasigon sining sapat. Apang, ang daku nga enerhiya sang chee­tah wala nagadugay. Pagkatapos sang 400 metros lamang sa bug-os nga kadasigon, nagadulog ini agod magpahuwayhuway.

Ang mga chee­tah masami nga indi makatalagam sa mga tawo. Si Ann van Dyk, nga nagasagod sing mga chee­tah sa sulod sang tinuig, nagsulat sa iya libro nga The Cheetahs of De Wildt: “Sa tapos sang pagpakaon, nalipay ako maghinguyang sadtong pila ka nabilin nga tion antes magdulom upod sa akon pamilya sang mga kuring. Ang pagsalig nagtubo sa tunga namon kag walay sapayan nga wala sila maanta nahibaluan ko nga indi nila ako paghalitan.”

Apang, ang mga tawo indi pirme mainabyanon sa mga chee­tah. Halimbawa, ang mga mangangayam sa Aprika, nagkaibog sa tumalagsahon nga panit sini, kag ang pagtingob sa ila sa isa ka duog nagpakitid sa lugar nga madalaganan sang chee­tah. Bangod sini daku ang nabuhin sa populasyon sang chee­tah. Sang una nga panahon madamo ini sa India, apang napapas ang chee­tah didto sadtong 1952. Indi naman sila makita sa pila ka pungsod sa dulunan sang nasidlangan nga Mediteraneo.

Malipayon gid kita nga sa bag-ong kalibutan sang Dios, indi na paghalitan sang mahamkunon nga mga tawo ang kasapatan! (Isaias 11:​6-9) Ayhan sa sadto nga tion may pribilehiyo ikaw nga makita ining gindesinyo sing makadalayaw nga pinakamadasig nga sapat, ang chee­tah.