Kon Paano Makapilas ang mga Tinaga

“May dira nga nagahambal sing maparas kaangay sang mga pagsuntok sang espada.”​—⁠HULUBATON 12:⁠18.

“PILA lamang ka semana sa tapos sang kasal, nagsugod na ini,” siling ni ­Elaine.a “Masakit nga mga tinaga, makapanubo nga mga komento, kag mga panikasog nga pakahuy-an ako. Walawala gid ako kon ipaanggid sa akon bana. Madali niya mabali kag mapatiko ang tanan ko nga ginahambal bangod sang iya maabtik nga ulo kag maabtik nga dila.”

Sa iya minyo nga kabuhi napadayag si ­Elaine sa isa ka malalangon nga sahi sang pagpanakit nga wala sing pisikal nga mga pinalian kag daw indi salapakon. Sing makapasubo, wala magbag-o ang iya kahimtangan sa pagligad sang tion. “Kapin sa dose ka tuig na kami nga kasal karon,” siling niya. “Wala sing adlaw nga wala niya ako ginamulay kag ginauliga, paagi sa masakit kag malaw-ay nga mga tinaga.”

Wala nagapasobra ang Biblia sang magsiling ini nga ang dila mahimo mangin “isa ka malauton nga hulagan, . . . puno sing makamamatay nga hilo.” (Santiago 3:8; ipaanggid ang Salmo 140:⁠3.) Matuod ini ilabi na sa pag-asawahay. “Ang bisan sin-o nga nagsiling nga ‘ang mga kahoy kag mga bato makabali sang akon mga tul-an apang ang mga tinaga indi gid makahalit sa akon’ sayop gid,” siling sang isa ka asawa nga si Lisa.​—⁠Hulubaton 15:⁠4.

Ang mga bana mahimo man nga amo ang atakehon sang mga tinaga. “Nahibaluan mo bala kon ano ang kaangay sang pagkabuhi upod sa isa ka babayi nga pirme lang nagatawag sa imo nga butigon, buangbuang ukon malain pa sa sini?” pamangkot ni ­Mike, nga kasal kay ­Tracy sing apat ka tuig kag malapit na sila magbulagay. “Indi ko masulit sa atubangan sang talahuron nga mga tawo ang mga butang nga ginapanghambal niya sa akon. Amo kon ngaa ginalikawan ko nga makighambal sa iya kag amo kon ngaa nagapagab-i na lang ako sa trabaho. Mas maayo ini sangsa magpauli.”​—⁠Hulubaton 27:⁠15.

Upod ang maayong rason, ginlaygayan ni apostol Pablo ang mga Cristiano: “Isikway ninyo ang . . . sininggitanay kag mapasipalahon nga panghambal.” (Efeso 4:31) Apang ano ang “mapasipalahon nga panghambal”? Ginpatuhay ini ni Pablo sa “pagsinggit” (Griego, krau·geʹ), nga nagakahulugan lamang sing pagtaas sang tingog. Ang “mapasipalahon nga panghambal” (Griego, bla·sphe·miʹa) mas labi nga nagapatuhoy sa unod sang mensahe. Kon mapiguson ini, masakit, makapanubo, ukon makainsulto, nian mapasipalahon nga panghambal ini​—⁠ginasinggit man ukon ginahutik ini.

Ang Pilas sang mga Tinaga

Ang batasan nga paghambal sing masakit nga mga tinaga makapaluya sang pag-asawahay, subong nga ang mga balod sang dagat makaab-ab sing matig-a nga igang. “Kon mas masakit kag malawig ini,” sulat ni Dr. Daniel Gole­man, “mas daku ang katalagman sini. . . . Ang pirme nga pagmulay kag pagtamay ukon pagkadisgusto mga palatandaan sang katalagman bangod ginapakita sini nga nahukman na sang bana ukon asawa ang iya tiayon.” Sa pagkadula sang gugma, ang bana kag asawa, suno sa isa ka libro mangin, “legal nga kasal, apang indi sa emosyon.” Sa ulihi, mahimo nga magabulagay sila.

Apang, indi lamang pag-asawahay ang maapektuhan sang mapasipalahon nga mga tinaga. Ang isa ka hulubaton sa Biblia nagasiling: “Bangod sang kasakit sang tagipusuon nabuong ang espiritu.” (Hulubaton 15:13) Ang kapiot nga resulta sang pirme makasalaklaw nga mga tinaga may daku nga epekto sa panglawas sang isa. Halimbawa, ang pagtuon nga ginhimo sa Uni­ver­sity of Wash­ing­ton (E.U.A.) nagpahayag nga ang babayi nga pirme lang ginapasipalahan mahimo nga mas madali tapikan sing kataro, problema sa barukan, impeksion bangod sa lebadura, kag problema sa tiyan.

Madamong asawa nga nagbatas sang berbal kag pisikal nga pagpanakit ang nagsiling nga mas masakit ang mga tinaga sangsa mga inumol. “Ang mga lagob sang iya tinampaan maayo lang sa ulihi kag madula,” siling ni Bev­erly, “apang indi ko gid malipatan ang makaulugot nga ginpanghambal niya kon ano ang hitsura ko, kon ano ang pangluto ko, kon paano ang pag-atipan ko sa kabataan.” Halos amo man ang ginabatyag ni Julia. “Nahibaluan ko nga daw binuang hambalon ini,” siling niya, “apang luyag ko pa nga sakiton niya ako kag dayon tapos na sangsa tormentuhon ang akon hunahuna sa sulod sang inoras.”

Apang ngaa ang iban nga mga tawo nagaatake kag nagapakalain sa isa nga ila kuno ginahigugma? Ginasabat sang masunod nga artikulo ining pamangkot.

[Footnote]

[Blurb sa pahina 4]

“Luyag ko pa nga sakiton niya ako kag dayon tapos na sangsa tormentuhon ang akon hunahuna sa sulod sang inoras”

[Blurb sa pahina 4]

“Nahibaluan mo bala kon ano ang kaangay sang pagkabuhi upod sa isa ka babayi nga pirme lang nagatawag sa imo nga butigon, buangbuang ukon malain pa sa sini?”