Pagbantay sa Kalibutan

Siling sang Papa mga Indibiduwal, Indi ang Simbahan, ang Basulon

Sa isa ka sulat nga ginpadala sa mga lider sang simbahan, sa sibil nga mga awtoridad, kag sa pumuluyo sang Rwanda, gintinguhaan ni Papa Juan Paulo II nga indi pag-ulamidon ang Iglesia Katolika Romana sa salabton sa natabo didto nga pagpapas sa kaliwatan sang 1994. “Wala sing salabton ang simbahan sa sayop nga mga buhat sang mga katapo sini nga naghikot batok sa kasuguan sang ebanghelyo,” siling niya. Apang, nagsiling man ang papa: “Ang tanan nga katapo sang simbahan nga nakasala sa tion sang pagpapas sa kaliwatan dapat may kaisog nga manabat sa mga resulta sang mga buhat nga ginhimo nila.” Mahimo nga amo ini ang nahauna nga tion nga ang papa dayag nga naghambal tuhoy sa panumbungon nga ang mga pari sa Rwanda nakigbahin kag aktibo nga nagpalig-on sang pagpamatay nga nagkutol sang kabuhi sang mga 500,000 ka tawo kag sa panumbungon nga ang Katolikong hirarkiya wala maghimo sing aksion agod punggan ini. Ang komentarista sang Batikano nga si Luigi Accattoli, nga nagsulat sa Italyano nga pamantalaan nga Corriere della Sera, nagsiling nga ang ginsiling sang papa nga ang mga Katoliko indi dapat maglikaw sa hustisya “nagatandog sang mabudlay nga hulusayon,” bangod “lakip sa mga tawo nga ginsumbong sing pagpapas sa kaliwatan, may yara man mga pari nga nagdangop sa luwas.” Kalabanan sang mga tawo sa Rwanda mga Katoliko.

“Nagabag-o nga mga Pamilya”

“Ang kahimtangan sang kinaandan nga pamilya sa Canada hinali nga nagbag-o kay ang kadamuon sang mga mag-asawa nga upod sa ila kabataan 44.5 por siento lamang sang tanan nga pamilya,” report sang The Globe and Mail. Kon ipaanggid, “sang 1961, ang kadamuon sang mga mag-asawa nga upod sa ila kabataan halos 65 por siento sang tanan nga pamilya sa Canada.” Ang isa pa ka makapakibot nga kadamuon amo ang pagdugang sang mga nagapuyuay lamang, nga nagdamo sing halos tatlo ka pilo, halin sa 355,000 sang 1981 tubtob sa 997,000 sang 1995. Ang surbe, nga gindumalahan sang Statistics Canada, nagsiling man: “Kon ang diborsio, pagminyo liwat kag pagpuyuay magadamo gihapon, dugang pa nga pagbag-o sa mga porma sang pamilya ang mapaabot.”

Pagkawili sang Pransia sa Okulto

“Ngaa nagahinguyang ang mga Pranses sing daku gid nga tion sa mga manugpakot kag mga psychic karon nga mga adlaw?” pamangkot sang The New York Times. “Nagadugang kuno ang kadamuon sang mga Pranses nga nagakonsulta sa mga espiritista kag mga manugpakot nga nagagamit sing mga numero sa pagpamakot. . . . May ebidensia ang Gobierno nga nagadahog ang madyik. Sang nagligad nga tuig, ang mga awtoridad sa buhis nagsiling nga halos 50,000 ka manugbayad sing buhis, pinakamataas nga kadamuon, ang nagdeklarar sing kinitaan gikan sa ila trabaho subong mga astrologo, albularyo, espiritista kag kaanggid nga mga trabaho. Kon ipaanggid, wala pa sa 36,000 ang Romano Katoliko nga pari sa pungsod kag mga 6,000 lamang ang mga saykayatris.” Para sa iban, ining nagakatabo nagapakita sing kahadlok sa kon ano ang mahimo matabo sa katapusan sang milenyo. Ginatamod ini sang iban subong pagkalusod sang establisado nga mga institusyon, subong sang relihion. Ang mga tawo nga may subong sini nga trabaho nagasiling nga ang ila mga kliyente nagbag-o sing daku sining karon nga mga tinuig. Sang una, kalabanan sang mga kliyente mga babayi. Karon halos pareho lang ang kadamuon sang duha ka sekso. Kag sa baylo nga mamangkot nahanungod sa balatian kag gugma, ang mga tawo nagapamangkot karon nahanungod sa ila trabaho.

Ang Vending Machine sang Hapon

“Daw wala na sing kulang ang vending machine sa Hapon,” siling sang The Washington Post. Ang mga vending machine nagapaguwa sing naputos na nga mga regalo, mga CD, serbesa, mga shorts kaangay sang ginasuksok sang mga boksingero, mga itlog, mga perlas, stuffed nga mga elepante, panty hose, disposable nga mga kamera, kag halos bisan anong butang nga mahunahuna mo. May “vending machine” nga tubtob sa dughan ang kataason, manubo nga mga makina nga wala nagatabon sang talan-awon, kag mga makina pa gani nga nadekorasyunan sing mga bulak ukon iban pa nga mga desinyo. “Ang Hapon subong lamang kadaku sa Montana, apang halos pareho lang ang kadamuon sang vending machine diri kon ipaanggid sa bug-os nga Estados Unidos,” dugang sang artikulo. “Ang kalabanan nga vending machine sang Hapon ginabutang sa guwa; may yara gani sa ibabaw sang mayelo nga Mount Fuji.” Ang mataas sing presyo nga mga butang sarang makuha sa guwa bangod diutay lamang ang bandalismo sa Hapon. Mahal kaayo ang espasyo, gani ginagamit sang mga tag-iya sang balaligyaan ang mga vending machine subong kasugpon sang ila balaligyaan. Sarang ini makit-an sa halos tanan nga pamusod sang kalye sa Tokyo. Apang, wala mahamuot ang iban nga mga tawo nga ang wiski, serbesa, kag mga sigarilyo sarang matigayon sang bisan sin-o nga bata nga maghulog sing pila ka sensilyo.