Gindesinyo Bala ini?
Ang Tumalagsahon nga Ikasarang sang Pakpak
◼Ano sa banta mo ang mas maayo maglupad? Ang eroplano ukon ang mga kabog, insekto, kag pispis? Mapati ka man ukon indi, walawala gid ang eroplano sa sining mga tinuga nga “may tumalagsahon nga ikasarang sa paglupad bisan sa mabaskog nga hangin, ulan, kag niebe,” siling ni Wei Shyy, propesor sang aerospace engineering sa University of Michigan.a Ano ang ila sekreto? Ang ila pakpak makakapakapa—kag ini gid ang ginakahisaan sang mga piloto halin pa sadto.
Binagbinaga: Samtang nagalupad ang pila ka pispis kag insekto, nagabag-o-bag-o ang posisyon sang ila mga pakpak suno sa kahimtangan. Gani makapautaw-utaw sila sa hangin, makaliko dayon ukon makasurip. Ang magasin nga Science News nagreport sa ila pagpanilag sa kabog: “Kon mahinay ang ila lupad, mga 1.5 metros kada segundo, ginapataplik sang mga kabog ang punta sang ila pakpak dayon ginakayab ini agod magtimbuok sila. Nagapati ang mga sientista nga amo ini ang nagapalupad kag nagapaabante sa ila.”
Madamo pa gid sing matun-an sa sining mga tinuga. “Ano ang ila ginahimo sa hangin nga makalupad sila sing maayo?” pamangkot ni Peter Ifju, propesor sang mechanical kag aerospace engineering sa University of Florida. Nagsiling pa sia: “Indi naton mahangpan kon paano ang hangin kag ang korte sang isa ka butang nakaamot sa paglupad. Nakita naton kon ano ang ginahimo [sang mga pispis kag mga insekto], apang indi naton mahangpan kon paano gid sila makalupad.”
Ano sa banta mo? Natabuan lamang bala ang mapasibusibuon nga pakpak? Ukon may nagdesinyo sini?
[Nota]
a Bisan pa madamo sang mga tinuga ang makalupad kon nagaulan, ang kalabanan sa ila nagapasilong.
[Retrato sa pahina 24]
Ang hummingbird
[Credit Line]
Laurie Excell/Fogstock/age fotostock
[Retrato sa pahina 24]
Ang kabog
[Credit Line]
© Delpho, M/age fotostock