Malipayon Yadtong Makita nga Nagapulaw!

“Malipayon yadtong mga ulipon nga kon mag-abot ang agalon makita sila nga nagapulaw.”—LUCAS 21:37.

1. Ngaa ang mga alagad ni Jehova ‘padayon nga nagbantay sa iya,’ apang anong pamangkot ang sarang mapamangkot tuhoy sa mga iglesia sang Cristiandad?

SI Jehova Dios sang katarungan. Malipayon sila tanan nga nagahulat sa iya.” (Isaias 30:18) Kutob sang ginpahibalo ni Jehova ang ulihi nga pagkapierde sang Man-ug kag ang kaluwasan paagi sa Ginsaad nga Binhi, ang iya matutom nga mga alagad nagkabuhi nga nagahulat sa katumanan sina nga saad. (Genesis 3:15) Apang ginabuligan bala sang mga teologo sang Cristiandad ang mga katapo sang ila iglesia nga padayon nga magbantay para sa sinang katapusan nga kaluwasan gikan kay Satanas kag sa iya binhi?

2. Ngaa dapat paabuton sang “mga pungsod” ang “Silo”?

² Sa iya tagna samtang nagatagumatayon, gintagna ni Jacob nga ang Binhi sang saad magakari paagi sa tribo ni Juda. Nagahatag sa Binhi sang simbuliko nga ngalan Silo, si Jacob nagsiling nga “ang pagkamsinulundon sang mga katawhan mangin sa iya.” Suno sa Griegong Septuagint Version, ang Silo, “hulaton sang mga pungsod.” (Genesis 49:10) Dapat gid hulaton sang “mga pungsod” ang Silo bangod ginsilingan ni Jehova ang lolo ni Jacob nga si Abraham: “Paagi sa imo binhi pakamaayuhon ang tanan nga pungsod sa duta.” (Genesis 22:18) Apang una, ina nga Binhi, Silo, ukon Mesias, magakari anay sa duta sa tunga sang mga kaliwat ni Abraham kag matawo sa tribo ni Juda.

Ang Mabinantayon nga Judiyong Nagkalabilin

3. Ano ang ginasiling ni Lucas tuhoy sa pagpaabot sang Judiyong mga katawhan sang 29 C.E., kag ginapakita bala ini sang maragtas?

³ Ang Judiyong istoryador nga si Lucas nagsiling nga sa “ikapulog lima nga tuig sang paghari ni Tiberio Cesar (29 C.E.),” “nagahulat ang katawhan kag ang tanan nga tawo nagpasibusibu sa ila mga tagipusuon nahanungod kay Juan [Bautista]: ‘Sia ayhan ang Cristo [Hebreo, Ma·shiʹach, Mesias]?’” (Lucas 3:1, 15) Ginapakita bala sang sekular nga maragtas ining pinamulong ni Lucas? Ang bag-ong Ingles nga edisyon sang History of the Jewish People in the Age of Jesus Christ ni Emil Schürer nagapamangkot: “Ini bala nga paglaum [ang paghulat sa Mesias] nagpabilin pirme nga buhi sa tunga sang mga tawo?” Bilang sabat, ini nagasiling: “Sang katapusan wala pa Cristianong mga dag-on, kag labi na sang nahaunang siglo A.D., nangin mapagsik ini liwat subong sang ginapakita sang Pseudepigrapha [Judiyong apokaliptiko nga literatura], Qumran [mga sinulatan sa komunidad sang Dagat nga Pula], Josephus kag ginapakita gid ini sang mga Ebanghelyo. . . . Ang mga palanan-awon sang tolon-an sang Daniel . . . nagahatag sing hanuot nga impluensia sa pagkahuman sang mesianikong ideya.”

4, 5. (a) Ngaa ginpaabot sadto anay sang mga Judiyo ang Mesias, kag paano ini ginpalig-on? (b) Ano nga sahi sang Mesias ang ginapaabot sang madamu nga Judiyo, apang kay sin-o ginbuyagyag ni Jehova ang pagkari sang matuod nga Mesias?

⁴ Nagakomento sa Mateo 2:2, ang isa ka eskolar nagsulat: “Sa sini nga tion, lapnag nga ginapaabot nga isa ka talalupangdon nga tawo ang magaluntad sa Judea. Malangkagon nga ginahulat sang mga Judiyo ang pagkari sang Mesias. Paagi sa pagkwenta sa tion nga ginsambit ni Daniel (kap. ix. 25-27), nahibal-an nila nga ang panag-on nagapakari kon ang Mesias magaluntad.” Masiling man nga ini nga pagpaabot ginsambit sang Romanong istoryador nga sanday Suetonius kag Tacitus, subong man sang Judiyong istoryador nga sanday Josephus kag Philo. Ginpalig-on ini sang Pranses nga Manuel Biblique ni Bacuez kag Vigouroux (Tomo 3, pahina 191), kag nagsiling: “Nahibal-an sang mga tawo nga ang kapitoan ka semana nga mga tuig nga ginpat-od ni Daniel malapit na matapos; wala sing isa ang nakibot nga mabatian si Juan Bautista nga nagapahibalo nga ang Ginharian sang Dios malapit na.”

⁵ Busa, may yara maragtason nga pamatuod nga ginahulat sang mga Judiyo ang pagkari sang Mesias, ukon Ginsaad nga Binhi, kag ini nga pagpaabot dapat nila bantayan para sa katumanan sang tagna sa tion.a (Daniel 9:24-27) Matuod, ang kalabanan nahaunang-siglo nga mga Judiyo nga natungod sa lainlain nga sekta sang Judaismo nagalaum sing isa ka politikal nga Mesias nga, subong sang ginsiling sa The Concise Jewish Encyclopedia, “magalaglag sa mga kaaway sang Israel kag magatukod sing isa ka himpit nga dag-on sang paghidait kag kahimpitan.” Apang isa ka nagkalabilin sang matutom nga Judiyo ang nagabantay sing maukod sang matuod nga Mesias. Ang iban sa ila amo sanday Zacarias kag Elizabeth, mga ginikanan ni Juan Bautista, subong man sanday Simeon, Ana, Jose kag Maria. (Mateo 1:18-21; Lucas 1:5-17, 30, 31, 46, 54, 55; 2:25, 26, 36-38) Sa ila, kag indi sa relihiosong mga lider sang Judaismo, ginpalig-on ni Jehova kon ano ang ginapabantayan sa ila sang tagna sa tion ni Daniel, nga amo, ang pagkari sang Ginsaad nga Binhi, ukon Mesias, “sa pag-abot sang kabug-osan sang tion.”—Galacia 4:4.

Pagkamabinantayon sang Dumaan nga Cristiano

6. Paano ginpadaku ang bata nga mga Judiyo, kag paano ini nakabulig sa iban nga mangin mga disipulo ni Jesus?

⁶ Nahibal-an nanday Jose kag Maria nga ang bata nga si Jesus nga ila ginasagud mangin Mesias sa ulihi. Nagahambal tuhoy sa pagpadaku sa iya, ang The New Encyclopædia Britannica nagasiling: “Mahimu nga nagdaku si Jesus sa pagkadiosnon nga ginpalambo sa balay kag sa sinagoga (lakip ang pagtuon sa Biblia, pagtuman sa Kasugoan, pangamuyo, kag pagpaabot sa ulihi nga pagkari sang Mesias).” Ang iban nga kabataan nga ginpadaku sa mga balay sang matutom nga Judiyong nagkalabilin nalatnan man sang mesianikong paglaum, kag ining nagakaigo nga pagpaabot naghimu sa magkubos sang iban sa ila nga pamatian dayon ang panawagan nga mangin mga disipulo ni Jesus.—Marcos 1:17-20; Juan 1:35-37, 43, 49.

7. (a) Gintudlo bala ni Jesus nga ang Ginharian yara sa sulod sang indibiduwal nga mga Cristiano? (b) Sa ano padayon magmabinantayon ang mga Cristiano?

⁷ Sadtong talipusposan sang iya dutan-on nga ministeryo, gintudloan ni Jesus ang iya mga disipulo nga padayon nga bantayan ang iya palaabuton nga “presensia” kag ang pagkari sang iya Ginharian. Ang Britannica nagasiling: “Yari ining tradisyonal nga impluensia sang katapusan sang kalibutan, ang Katapusan nga Paghukom kag ang bag-ong kalibutan sang Dios sa pinamulong ni Jesus nga gin-amligan sa tradisyon sang Ebanghelyo. Sa amo, wala pagbaylohi ni Jesus sa bisan anong paagi ang Ginharian sang Langit nga mangin relihioso lamang nga inagihan sang indibiduwal nga tawhanon nga kalag ukon naghatag sa Judiyong eskatolohiko nga pagpaabot sing kahulugan sa ebolusyonaryo nga proseso nga duna sa kalibutan ukon sa tulumuron nga matigayon paagi sa tawhanon nga panikasog. . . . Wala sia makig-ambit ukon nagpalig-on sang paglaum sa isa ka pungsodnon nga mesias . . . wala niya pagsakdaga ang mga panikasog sang mga Zealot nga padalion ang pagkari sang Ginharian sang Dios.” Wala, naghatag sia sa mga Cristiano sing madamung-bahin nga tanda diin mahibaloan nila sing una ang pagkari sang kalaglagan sang Jerusalem, nian, sa ulihi pa gid, mahantupan ang ‘tanda sang iya presensia kag sang konklusion sang sistema sang mga butang.’—Mateo 24:3 tubtob 25:46; Lucas 21:20-22.

8. Ano ang nagapakita nga si Jesus wala magpati nga magakari sia sa iya Ginharian sa dili madugay, gani anong laygay ang ginhatag niya sa iya mga sumulunod?

⁸ Ang mga atiesta kag bisan ang iban nga teologo sang Cristiandad nagsiling nga ang dumaan nga mga Cristiano nagpati nga ang parousia, ukon presensia ni Cristo, mahanabo sa ila adlaw. Ang iban nagsiling pa gani nga si Jesus mismo nagpati nga magakari sia sa iya Ginharian sa dili madugay. Apang sa iya mga ilustrasyon tuhoy sa mga talento kag mga mina, ginpakita ni Jesus nga “pagkatapos [lamang] sang malawig nga tion” nga magabalik sia sa harianon nga gahom kag makighusay sa mga ulipon nga gintugyanan niya sang iya mga pagkabutang. (Mateo 25:14, 19; Lucas 19:11, 12, 15) Kag sa iya tagna sa ‘tanda sang iya presensia kag sang konklusion sang sistema sang mga butang,’ ginbaton niya nga “bisan pa ang mga manugtonda sang langit ukon ang Anak, kundi ang Amay lamang” ang nakahibalo sang “adlaw kag takna” kon mag-abot ang katapusan. Nagdugang sia: “Busa, padayon kamo sa pagbantay, kay wala kamo makahibalo kon sa ano nga adlaw magakari ang inyo Ginuo.”—Mateo 24:3, 14, 36, 42.

9. Naghatag bala si apostol Pablo sing impresyon nga abi niya ang presensia ni Cristo malapit na sa iya adlaw? Ipaathag.

⁹ Tuhoy sa pagpati sang dumaan nga Cristiano sa pagkalapit sang presensia ni Cristo, ang isa ka maalamon nga reperensyab nagasiling: “Ang paghaumhaum nga ginpaabot ni Pablo ang parousia sa dili madugay sa 1 Tes. indi maathag. Sa 1 Tes. 5:10 naghunahuna si Pablo nga basi mapatay sia. Indi malikawan ang posibilidad nga sa paghambal sing ‘kami’ sa 1 Tes. 4:15 kag 17 ginpakilala ni Pablo ang iya kaugalingon upod sa katapusan nga kaliwatan bisan pa wala sia magpakilala nga natungod sia sa sini.” Sa iya ikaduhang sulat kay Timoteo, si Pablo maathag nga nagsiling nga wala sia nagalaum nga mabaton ang iya balus tubtob “sina nga adlaw,” ang adlaw sang “pagpadayag” ni Cristo sa iya Ginharian, kon Iya “hukman ang buhi kag ang patay.”—2 Timoteo 4:1, 8.

10. Paano ang nagakaigo nga Cristianong pagkamabinantayon napamatod-an nga nakaluwas-kabuhi sa nahaunang-siglo nga taga-Judea nga mga Cristiano?

¹⁰ Samtang ginahulat ang presensia ni Jesucristo kag ang pagkari sang iya Ginharian, ang mga Cristiano dapat magpabilin nga mabinantayon. Ang nagakaigo nga Cristianong pagkaalisto naghimu sa taga-Judea nga mga Cristiano nga makilala ang tanda nga ginhatag ni Jesus para sa nagapakari nga kalaglagan sang Jerusalem. (Lucas 21:20-24) Sang ginsalakay ni Cestius Gallus ang Jerusalem sang 66 C.E., ginhimuslan sang mabinantayon nga mga Cristiano ang iya hinali, indi mapaathag nga pag-isol kag nalagyo gikan sa siudad subong man gikan sa palibot nga teritoryo sang Judea. Suno sa dumaan nga mga istoryador sang iglesia nga sanday Hegesippus, Eusebius kag Epiphanius, ang taga-Judea nga mga Cristiano nagdangop tabok sa Jordan sa isa ka lugar nga ginatawag Pella. Ang pagkanagabugtaw sa espirituwal nagluwas sa ila gikan sa kamatayon ukon pagkabihag sang magbalik ang Romanong mga hangaway sang 70 C.E. sa idalom ni Heneral Tito kag ginlaglag ang Jerusalem. Mahimu nga malipayon gid ining mga Cristiano nga nagpablilin sila nga nagmabinantayon!

Ang Cristianong Pagpaabot Pagkatapos sang 70 C.E.

11, 12. Ano dapat ang nagakaigo nga panimuot sang mga Cristiano pagkatapos laglagon ang Jerusalem sang 70 C.E., kag paano ini magaamlig sa ila?

¹¹ Sanglit ang presensia ni Jesus mahanabo lamang “pagkatapos sang malawig nga tion,” ano dapat ang nagakaigo nga panimuot sang mga Cristiano pagkatapos malaglag ang Jerusalem sang 70 C.E. kag sa bug-os nga siglo tubtob sa panag-on sang katapusan? Paugdawon bala ang Cristianong pagpaabot, “nga wala na sing impluensia ukon epekto,” kon hambalon pa? Indi! Ang tatlo ka sulat ni apostol Juan kag ang Bugna, ukon Apokalipsis, ginsulat pagkatapos sang 70 C.E. Sa iya unang sulat, nagpaandam si Juan batok sa “anticristo,” kag nagpalig-on sa mga Cristiano nga magpabilin nga nahiusa kay Cristo samtang ginahulat ang Iya “presensia” kag ang Iya pagpadayag. (1 Juan 2:18, 28; 3:2) Sa tatlo ka sulat, nagpaandam si Juan batok sa mga apostata. Tuhoy sa Bugna, kutob sa ginsugoran tubtob sa katapusan nagahambal ini nahanungod sa pagkari ni Cristo sa himaya sang iya Ginharian, subong nga ang iya pinakaekspresyon amo: “Kabay pa! Kari ka, Ginuong Jesus.”—Binuhatan 22:20.

¹² Ang mga Cristiano dapat naanad sa parousia. Kon sayuron, adlaw-adlaw dapat sila magkabuhi nga nagapaabot sang “presensia” ni Cristo. Si Ernst Benz, propesor sang maragtas sang simbahan, nagsulat: “Ang ‘katapusan nga mga butang’ amo ang nahaunang mga butang, kon tuhoy sa pagkahilingagawon, para sa matutom sang dumaan nga iglesia. Ang panguna nga kaundan sang ila pagtuo kag sang ila paglaum amo ang nagapakari nga Ginharian sang Dios.” Bisan pa nga indi magaabot ang Ginharian sa panahon sang ila pagkabuhi, ining nagakaigo nga panimuot sa pagpaabot magaamlig sa mga Cristiano gikan sa pagkanatuyo sa espirituwal kag pagkanadalahig sa kalibutan ni Satanas.—1 Juan 2:15-17.

13, 14. Anong duha ka extremes (pagpasobra) ang nagluntad sa tunga sang mga apostata nga mga Cristiano sang ikaduha kag ikatlong siglo C.E.?

¹³ Sa pagkamatuod, samtang nagluntad ang apostasya pagkatapos mapatay ang mga apostoles, ang iban nakatigayon sang sayop nga ideya tuhoy sa pagkalapit sang pagkari ni Cristo sa iya Ginharian. Sa iya sinulatan The Early Church and the World, si C.J. Cadoux nagsiling: “Abi nanday Irenæus [ikaduhang siglo C.E.] kag Hippolytus [talipusposan sang ikaduha, temprano sang ikatlong siglo C.E.] posible kalkulahon nga may pagkasibu sa panahon kon ang katapusan magakari.” Bangod sang sayop nga kronolohiya, abi sang iban ang 6,000 ka tuig sang maragtas sang tawo nakaligad na kag ang pag-abot sang ikapito nga milenio malapit na. Sa pagkamatuod, sayop sila. Apang sa magkubos ginpanikasogan nila nga magpabilin nga nagamata sa espirituwal.

¹⁴ Sa pihak nga bahin, nadula sang kalabanan nga apostatang mga Cristiano ang pagbatyag sing pagkahilingagawon kag pagpaabot sa Ginharian. Ang Theological Dictionary of the New Testament nagapahibalo sa aton: “Naimpluensiahan sang metapisiko [nga pilosopiya] ni Plato kag sang etiko sang mga Estoico, ang Cristianong mga Apologists [ikaduha kag temprano sang ikatlong siglo nga mga “amay” sang iglesia] wala maggamit sing maayo sang ideya tuhoy sa ginharian sang Dios. Subong nga sila may eskatolohiya, gindominahan ini sang ideya tuhoy sa pagkahimpit sang indibiduwal nga Cristiano. . . . Ang Griegong mga ideya tuhoy sa pagkadimamalatyon, dayon nga kabuhi kag ihibalo mas importante sang sa ideya tuhoy sa [Ginharian sang Dios]. . . . Sing kaanggid sa Origen [c. 185—c. 254 C.E.], . . . halos wala gid sing lugar para sa biblikanhon nga mensahe sang ginharian sang Dios.”

15. Samtang nagluntad ang apostasya, ano nga panimuot ang gin-adoptar sang establisado nga mga iglesia nahanungod sang “Katapusan nga mga Butang”?

¹⁵ Sa kabilogan, amo ini ang panimuot nga nagapangibabaw sa bug-os nga siglo sa tunga sang ginatawag nga Cristianong mga iglesia. Ang The Encyclopædia Britannica nagasiling: “Kutob sang panahon sang Romanong emperador nga si Constantino (napatay sang 337) ang politikal nga pagkilala sa Ginharian ginhangop subong natuman sa mga paglaum sa Ginharian sang Dios. Ang eskatolohiya tuhoy sa palaabuton padayon nga nagluntad sa ginpunggan tago nga mga sekta.” “Sang panag-on antes sang ika-16 ka siglo nga Repormasyon, ang erehes nga mga grupo . . . nagsumbong sa Iglesia Romana sa pagpakita sang orihinal eskatolohiko nga malapit nga nga pagpaabot.

‘Malipayon Yadtong Makita nga Nagapulaw’

16. Anong mga grupo ang nag-utwas sang ika-19 ka siglo, kag ano ang ginpatihan sang iban sa ila?

¹⁶ Sanglit “ang mas establisado nga Cristianong mga iglesia” wala na nagabantay sang presensia ni Cristo kag sang pagbaton niya sing gahom sa Ginharian, depende na sa ginatawag sadtong mga Iglesia nga “erehes nga mga grupo” nga himuon ina. Sang ika-19 ka siglo, madamu sinang grupo ang nagluntad sa mga kadutaan diin ang Biblia kag ang paagi sa pagtuon sa sini matigayon sang kinaandan nga mga tawo. Ang dalagku nga iglesia, diin ang panudlo sa “Katapusan nga mga Butang” nangin walay pulos, matinamayon nga nagtawag sa sinang mga grupo nga mga adbentista ukon mga milenyalista, bangod ina nga mga grupo nagbantay sa ikaduhang pagkari ni Cristo kag nagpati nga si Cristo magabalik sa duta agod tukoron ang iya milenyal nga Ginharian. Ginkalkula sang iban sa ila ang ikaduhang pagkari ni Cristo nga mahanabo sang 1835 (ang mga Irvingites, sa Inglaterra), 1836 (mga sumulunod ni Bengel, sa Alemanya), 1843 (mga sumulunod ni Miller, sa Estados Unidos) kag 1889 (Mennonite nga grupo sa Rusya).

17, 18. Ano ang reaksion sang establisado nga mga iglesia sang Cristiandad, apang ano ang ginsiling ni Jesus nga iya pangitaon kon ‘mag-abot’ sia?

¹⁷ Natural, “ang mas establisado nga Cristianong mga iglesia” nagkalipay sang magsayop ining mga pakot. Agod makasiguro, ang Katoliko, Ortodokso kag prinsipal nga mga Iglesia sang Protestante wala maghimu sina nga sayop. Para sa ila, ang panudlo sa “Katapusan nga mga Butang” “walay pulos.” Madugay na sila nga nag-untat sa “padyon nga magmabinantayon.”—Marcos 13:37.

¹⁸ Apang, ginsilingan ni Jesus ang iya mga disipulo: “Malipayon yadtong mga ulipon nga kon mag-abot ang agalon makita sila nga nagapulaw! . . . Sin-o bala nian ang tulugyanan nga matutom kag mainandamon nga padumalahon sang iya agalon sa iya panimalay, sa paghatag sa ila sing pagkaon sa nagakaigo nga tion? Malipayon yadtong mga ulipon nga kon mag-abot ang iya agalon makita nga nagahimu sing subong!”—Lucas 12:37-43.

19, 20. (a) Anong grupo ang nagluntad sa esena sang katuigan 1879, kag ngaa wala na sila makig-upod sa iban nga mga grupo? (b) Anong magasin ang opisyal nga balasahon sining grupo, kag paano nabuligan sining magasin ang nagadugang nga kadamuon sang matuod nga mga Cristiano?

¹⁹ Ang isa sa ginatawag nga erehes nga mga grupo nga nagabantay sa tanda sang pagbalik ni Cristo sang talipusposan sang ikatlo sang ika-19 ka siglo amo ang isa ka klase nga nagatuon sang Biblia nga gindumalahan ni Charles Russell sa Pittsburgh, Estados Unidos. Si Russell nagsulat: “Kutob sang 1870 tubtob 1875 amo ini ang tion sang dalayon nga pagtubo sang kaawa kag ihibalo kag gugma sa Dios kag sa iya Pulong. . . . Apang, amon lamang sadto ginkuha ang kabilogan nga balayan sang plano sang Dios, kag gindula ang madamung madugay na ginapakamahal nga mga sayop. . . . Nagkasubo gid kami sing daku sa sayop sang Ikaduhang mga Adbentista, nga nagapaabot kay Cristo sa unod.”

²⁰ Gilayon nga nahangpan ni Russell kag sang iya mga kaupdanan nga ang presensia ni Cristo mangin dimakita. Wala sila makig-upod sa iban pa nga grupo kag, sang 1879, nagsugod sa pagbalhag sang espirituwal nga pagkaon sa Zions’s Watch Tower and Herald of Christ’s Presence. Kutob sang iya nahaunang tuig sang publikasyon, gintudlo sining magasin, paagi sa nagakaigo nga pagkwenta sang Kasulatan, ang petsa 1914 subong ang importante nga petsa sa kronolohiya sang Biblia. Gani sang magsugod ang dimakita nga presensia ni Cristo sang 1914, madamu sining mga Cristiano ang nakita nga nagapulaw! Sa sulod sang kapin na sa isa ka siglo, ining magasin, nga ginatawag karon Ang Lalantawan—Nagabantala sang Ginharian ni Jehova, nakabulig sa madamu pa nga matuod nga mga Cristiano nga “padayon nga magbantay” kag “padayon nga magmata.” (Marcos 13:33) Kon paano ini ginhimu pagabinagbinagon sa masunod nga artikulo.

[Mga footnote]

Pila ka Repaso nga Pamangkot

◻ Ano ang nagapamatuod sang nahaunang-siglo nga pagpaabot sa Judiyong Mesias?

◻ Ano ang nabulig sang pagkamabinantayon sa taga-Judea nga mga Cristiano?

◻ Ano ang epekto sang apostasya sa Cristianong pagpaabot?

◻ Ano nga sahi sang ulipon ang pangitaon ni Cristo samtang nagahilapit ang panag-on sang katapusan?

◻ Ano nga grupo sang mga Cristiano ang nagahimu sinang mga kinahanglanon, kag paagi sa bulig sang anong magasin?

[Piktyur sa pahina 12]

Ang mga manugbalhag sining balasahon pirme nagabantay