“Legal nga mga Hulusayon sa Pagtughong nga Bulong”
“ANG labing ulihi, kag ayhan labing makatalagam, nga balatian sa ika-beinte nga siglo, ang AIDS.” Amo sina ang paglaragway ni Dr. L. A. Laskey (Senior nga Sientipiko, Genentech Corp.) sa problema nga nagdul-ong sa isa ka komperensia sang Septiembre 19-20, 1985, sa Washington, D.C., E.U.A.
Ayhan nahibaloan mo nga ang AIDS (Acquired Immune Deficiency Syndrome) gin-angot sa mga produkto sa dugo kag sa mga pagtughong. Amo sini ang ginsiling sang gin-imprinta nga programa:
“Wala sing isa ka problema sa panglawas nga madumduman namon ang nagtuga sing subong kadamo nga paghambalanay kag kahadlok sa tunga sang publiko. Ang mga kaso sang AIDS mahimo nga magadoble sa masunod nga tuig, kag mga isa ka milyon ka Amerikano [kag dimaisip nga iban pa sa iban nga kadutaan] ang mahimo nga maapektohan. Busa, ang legal nga salabton nga naghalin sa AIDS daku.”
Mga 200 ka doktor, abogado, kag tinawo sang banko sang dugo ang nagtipon para sa komperensia tuhoy sa “Legal nga mga Hulusayon sa Pagtughong nga Bulong.” Ang mga obra ukon mga karera sang kalabanan sa ila naangot sa pagtughong sang dugo. Apang nagtambong man ang pila ka Saksi ni Jehova. Ihatag namon sa inyo ang pila ka punto nga ginpamulong sang mga humalambal.
Ang panguna nga ginakabalak-an amo ang katalagman nga maglapnag ang AIDS paagi sa dugo kag ang legal nga katalagman para sa sadtong ang ila negosyo amo ang pagtipon, pagproseso, ukon pagbaligya sang dugo. Ining naulihi nga kabalaka maathag gikan sa nahauna nga pamulongpulong sa ‘organisasyon, ekonomiko, kag regulasyon sang sistema sa pagtago sang dugo.’ Ina nga regulasyon, siling ni Dr. P. J. Schmidt, nagsugod sadtong katuigan 1600 pa. Ang Pranses nga manugbulong nga si Denis nadalahig sa “nahaunang kaso sa sayop nga pagbulong [sa maragtas] sang pagtughong,” bangod sang paghatag sing “dugo sang kordero sa isa ka pamatan-on nga lalaki, nga napatay.” Kinahanglan pa bala gihapon ang regulasyon? Si Schmidt nagsiling: “Sa banta ko madamo ang wala mahibaloi. Apang, ang pagtughong mismo isa ka daku nga hangkat kada adlaw. Sing minilyon ka beses kada bulan sa sini nga pungsod isa ini ka eksperimento sa immunology, sa epidemiology, sing masami nga wala sing legal nga halimbawa.”
Sang ulihi, si Dr. Paul Ness (The Johns Hopkins Hospital) naghambal tuhoy sa “Kon Ano ang Malain nga Epekto sang Pagtughong.” Ginabanta niya nga sa “tunga lamang ka oras tuman kabudlay ihambal ang nahanungod sa tanan nga malain nga epekto sang pagtughong sing dugo.” Sa katunayan, gintuyo niya nga magsalida sing isa ka slide nga nga nagasiling, “Mag-andam,” subong bala nga daw isa ini ka etiketa, “ang masunod amo ang malain nga epekto sang pagtughong sing dugo,” nga naglista sang “mga 50 ka lainlain nga butang . . . [Apang] nahibaloan ko nga sa bisan ano nga paagi ang listahan indi mangin kompleto.”
Si Dr. Johanna Pindyck (Greater New York Blood Program) nagsiling nga ang ‘non-A non-B nga hepatitis amo ang nagakinahanglan gid dayon lubaron nga problema tuhoy sa ginliton sang pagtughong nga balatian nga ginaatubang namon sa patag sang pagtughong.’ Ini nga dagway sang hepatitis “ginhunahuna nga gintuga sang dimagkubos sang duha ka ahente sang kagaw, apang ang ila eksakto nga kinaugali wala mahibaloi. Madamong tinuig na nga ginaton-an ini—10 tubtob 15 na—apang wala pa namon matukibi ang kabangdanan.” Nahanungod sa labing maayo nga pagtilaw nga matigayon sa pagtinlo sang dugo sing hepatitis, nagkomento sia: “Makasiling ako nga, ayhan 10 porsiento sang suplay nga dugo ang gintilawan karon, ukon ayhan sing manubo pa sa sina.”
Sang ginahambalan ang AIDS, si Dr. Pindyck kag ang iban pa nagpabutyag sing malaumon nga pagtamod nga ang karon nga pagtilaw sa paghibalo nagahimo karon sa mga banko sang dugo nga halos malikawan ang “pagtughong sang produkto sang dugo nga ginhalinan sang pagliton sang AIDS.” Makasarang bala sila? Si Dr. Laskey nagsiling sang ulihi nga ang karon nga mga pagtilaw ‘mahal kaayo, makatalagam ipatubas, kag indi gid man sibu.’ Apang kamusta ang bag-o lang matukod nga metodo nga sa banta niya mas maayo? Ginhambal niya ang tuhoy sa mga eksperimento sa mga pasyente nga may AIDS ukon may AIDS Related Complex. Sa kalabanan sa ila, ang pagtilaw napaslawan sa pagpakita sang kahilabtanan sang AIDS. ‘Walay isa [kon sayuron, wala sa mga pagtilaw] ang [nakamutik]’ sang AIDS, siling niya.
Sa amo mahangpan mo kon ngaa madamo ang nagabinagbinag sa pagtago sang ila kaugalingon nga dugo ukon sa pagbaton lamang sing dugo gikan sa isa ka abyan ukon himata. Apang ginpamatokan ini ni Dr. Joseph Bove (Yale-New Haven Hospital), nagasiling nga mahal ini kag magadul-ong sa kakulang. Nagdugang sia: “Ang isa sang daku nga kabangdanan sang may kahilabtanan sa dugo nga mga palaligban amo ang sayop nga paghatag—paghatag sing sayop nga dugo sa sayop nga tawo. Nahuya ako . . . sa pagsiling nga sang 1985, paagi sa amon tanan nga teknolohiya, paagi sa kompyuter kag sa iban pa, indi namon makuha ang husto nga yunit sang dugo sa husto nga pasyente. Apang ang kamatuoran sini amo, wala namon ini pirme ginahimo, kag amo sina kon paano namon ginapatay ang mga tawo.”
Subong resulta, ang mga nagtalambong sa komperensia may madamo nga masiling nahanungod sa legal nga hulusayon. Paano maamligan sang banko sang dugo ang iya kaugalingon batok sa mga demanda sa sayop nga paggamit? Karon nga matigayon na ang mga pagtilaw, kon ang pagtilaw sa dugo sang nagdonar positibo sang AIDS antibodies, pahibaluon bala sang banko sang dugo yadtong nakabaton sang iya dugo sa masunod nga pila ka tuig? Si Dr. Schmidt (direktor sang isa ka banko sang dugo) nagsiling: “Batok ako sa pagpahibalo sa sina nga tion. Ginahimo lamang namon ang dapat namon nga himuon, kag wala na sing luwas pa sa sina.” Dapat bala kuhaon ang mando sang hukmanan agod ipilit ang dugo sa sadtong nagadumili sini, subong sang mga Saksi ni Jehova nga nagadumili bangod sang relihioso nga mga rason?
Sing aktuwal, ang mga Saksi ni Jehova ginbinagbinag sa pamulongpulong ni Dr. William Dornette, “Mga Hulusayon Tuhoy sa Pagpatumbaya kag Salabton.” Ginpaathag niya nga ang isa ka rason sang pagdumili sang mga Saksi sa dugo “amo ining kapitulo sa Genesis [9:3, 4]. Kag espesipiko nga ginasiling sina nga ‘ginahatag ko ang tanan sa inyo. Apang ang unod nga may kabuhi—nga amo ang iya dugo—indi ninyo pagkaunon.’” Daw ano ka makatarunganon ina nga tindog, kag anong legal nga kinamatarong ang iya sang mga Saksi ni Jehova sa pagdumili sang dugo?
Si Dornette, nga isa ka doktor sa medisina kag kasugoan, naglaygay: “Madamong tinuig na nga ang katapo sang pagtuluohan sang mga Saksi ni Jehova ginkabig nga daw kaladlawan nga wala makahibalo kon ano ang ila ginahimo, bangod ‘ako nga yara sa propesyon mediko—ang doktor—nakahibalo sang tanan.’ Dapat naton hibaluon nga, una sa tanan, relihioso sila katama. Ikaduha, Amerikanong mga banwahanon sila . . . Ikatlo, may kinamatarong sila sa paghimo sang relihion, kag interesado sila nga mag-ayo . . . Ginapatihan nila ang pag-atipan sang mediko. Kag sa banta ko dapat naton tahuron ang ila kinamatarong subong mga indibiduwal sa paghimo sang ila relihion sing hilway.” Nagdugang sia: “Ang indi pagtigayon sang bisan ano nga pagpasugot isa ka baterya. Ang indi pagtigayon sing pagpasugot nga magpatughong isa ka baterya. . . . Kon mabaton mo ang pagdumili sang may ikasarang nga pasyente, ginhilway mo ang imo kaugalingon nga manabat sa hukmanan sang kasugoan.”
Ang isa pa ka humalambal, ang abogada nga si Susan Lentz, nagpadaku sini, nga nagasiling: “Importante hangpon nga ang pagpasugot makahulugan lamang kon nahibaloan mo nga nagalakip ini indi lamang sang kinamatarong nga magpasugot kundi sang kinamatarong man nga indi magpasugot.” Nagdugang sia nga “sa sining tuig mismo may yara tatlo ukon apat ka dedisyon [sa hukmanan] nga nagalig-on sang kinamatarong sang pasyente nga mga Saksi ni Jehova sa pagdumili sang pagtughong.” Naghinakop sia: “Subong sang nabatian ninyo sang nagligad nga isa ka adlaw kag tunga nahanungod sa AIDS kag sa mga problema may kahilabtanan sini nga nangin labi pa sa isa ka problema, sing magkubos sa painoino sang publiko, ang mga problema nga may kaangtanan sa pagdumili magadugang man.”
Makasalig bala ang mga pasyente nga mahibaloan sang banko sang dugo ang ginlatnan sing AIDS nga dugo? Si Dr. Myron Essex, tsirman sang departamento sang biolohiya sa kanser sa Harvard School of Public Health, nagsiling sining karon: “Masiling ko nga mahibaloan sang pagtilaw ang 90 porsiento, kag ang akon labing maayo nga pakot amo nga 75 tubtob 80 porsiento. Makibot ako kon may mas maayo pa sa sina.”—The New York Times, Oktubre 4, 1985
“Ang bag-ong pagtilaw sa dugo, nga gin-aprobahan sang nagligad nga Abril kag gingamit sang tanan nga banko sang dugo, nagahibalo lamang sang antibody sa kagaw sang AIDS, ang HTLV-III. Sing masubo, ang wala sini mahibaloi amo ang mga tawo nga may yara makalalaton nga kagaw sang AIDS kag wala pa makapatubas sing antibody sa kagaw sang AIDS . . . Gani, diutay apang daku nga kadamuon sang mga isa ka milyon ka tawo ang may kagaw sang AIDS nga wala pa mapakita ang antibodies sa kagaw sa karon nga pagtilaw sa mga banko sang dugo.”—Sanford F. Kuvin, M.D., Jerusalem, Nobiembre 17, 1985.
(Ang dugang kag mapuslanon nga impormasyon sa AIDS magaguwa sa Awake! sa Abril 22, 1986.)