Nag-uswag nga Papel sang Kababayin-an—Isa Bala ka Bug-os nga Pagpakamaayo?

“SA KABILOGAN, ang kababayin-an sa katuigan 1980 mas edukada, mas mapagros, kag mas malawig kag mas malipayon ang kabuhi.” Paagi sa sining mga pulong, gintapos sang isa ka magasin ang artikulo: “The Way We Were; the Way We Are Now.” Apang mahimo bala nga ang nag-uswag nga papel sang kababayin-an indi isa ka pagpakamaayo bangod sang iya mga epekto?

Epekto sa Pag-asawahay kag sa Pamilya

Halimbawa, may kinaandan nga pagsumpakilay sa ulot sang malipayon nga pagkabuhi sang pamilya kag sang paghimud-os sing isa ka karera. Ang isa ka report nagsiling: “Ang kababayin-an nga ehekutibo indi mahimo nga maghatag sang ila pagkabuhi sa balay nga ulunahon sang sa ila katubotubo nga kalalakin-an, kag doble sila nga mahimo bulagan.” Ayhan mamangkot kamo kon ngaa. Ang isa ka propesor sa manage­ment sa Califor­nia ­State Uni­versi­ty nagapaathag: “Ginatamod sang kalalakin-an ang ila palibot sa balay subong nagasakdag nga sistema, samtang ginatamod ini sang kababayin-an nga lulan. Ang lalaki nagapauli kag sia nagarelaks; amo sina ang ginapangita niya. Apang para sa kababayin-an nagarepresentar ina sang dugang nga lulan sa trabaho.”

Wala ini maaplikar sa mga ehekutibo lamang. Ang Ruso nga kababayin-an nagapamugon na sing isa ka kaliwatan ang kadugayon sang sa kababayin-an sa Nakatundan nga kadutaan. Sa gihapon nasapwan nila ang pag-atipan sa trabaho kag sa pamilya nga isa ka lulan. Ang isa ka Ruso nga editor sang Working Woman nagsiling: “Ang kababayin-an amo ang tagipusuon sang pamilya kag dapat mangin malipayon agod matuga ang palibot nga makalilipay kag mahigugmaon.” Gani nagaatubang sila sing doble nga lulan, samtang madamong bana ang wala nagabulig sa mga hilikuton sa balay.

Ang isa pa ka kabangdanan sang pagsumpakilay amo ang ginalaragway sang isa sang labing madinalag-on nga kababayin-an sang Wall ­Street. Nagatikal sia: “Ang trabaho para sa akon isa ka kalingawan,” kag nagadugang, “gusto ko ang akon ginahimo, kag kis-a lang ako nagahatag”—bisan para sa iya pamilya. Ang kaayuhan sini nasandig sa bana nga nagaatipan sa ila duha ka kabataan, bisan pa nga isa sia ka negosyante. Ang mga abyan sang babayi nagalaragway sang iya walay pulos nga interes subong “maathag nga indi maayo para sa mga kaangtanan sa pamilya.”

Kaanggid ini sa isa sa modernong mga primer ministro. Ang iya pamilya wala niya ginadipara bangod sang iya mga ambisyon sa politika. Samtang nagadinalagku, ang iya kabataan masami nga nagatener sa balay sang ila tiyo bangod, sugid sa amon, “ang isa sa mga butang nga naluyagan gid [nila] amo ang pagsinaluhay sa pagkaon subong isa ka pamilya, isa ka butang nga indi gid mahapos himuon” sa balay.

Sa ulihi nga interbyu sa apat ka kilala nga ehekutibo nga kababayin-an sa Europa, ang isa nagsiling nga ang iya 12-anyos nga dalagita ginaatipan halos sang iya bana lamang. Ang isa pa ka ehekutibo nagsiling nga kon talipuspusan sang semana lamang nga maatipan niya ang iya kabataan. Suno sa balita, natalupangdan sang tumalambong nga tatlo sining kababayin-an ang wala sing balatyagon.

Sa pagkamatuod, ang iban nga kababayin-an nagapamugon bangod sang daku nga kinahanglanon, ayhan bangod ang bana napatay ukon nagbiya sang pamilya. Gani para sa sining kababayin-an, ang pagpangita sing palamugnan isa ka bahin sang pagpakamaayo, nga sa luyag man ukon sa indi, dapat nila atubangon ang negatibo nga mga bahin.

Negatibo nga mga Epekto

Nga ang nagbalhin nga papel sang kababayin-an indi isa ka bug-os nga pagpakamaayo maathag gikan sa kinaandan nga epekto kon ang mga asawa magabiya sang ila mga bana sa kadakuon sang kinitaan ukon propesyonal nga tindog. Suno sa mga terapista, ini nga huyog “nangin isa ka importante kag kilala nga krisis nga punto sa madamo nga pag-asawahay.” Ang reklamo sang isa ka bana tipiko: “Nahibaluan ko sa kaisipan nga ginadayaw ko ang iya kadalag-an. Apang nasaklaw ang akon balatyagon. Daw subong bala nga ginbayaan ako. Kag malain ang akon pamatyag bangod akig gid ako.” Kon ang Cristianong magtiayon lunsay nga dapat magtrabaho sa karon, ang mahigugmaon nga paghambalanay kag pagbinagbinag makabulig sa pagpakanay sinang negatibo nga mga balatyagon kag mga epekto.—1 Pedro 4:8.

Ang isa pa ka butang nga nagapakita nga ang pag-uswag nga nahimo sang kababayin-an indi isa ka bug-os nga pagpakamaayo amo ang pagpadaku nga ginahatag sang madamong fem­i­nist (isa nga nagasakdag sa hublag nahanungod sa pagpakig-away sang kababayin-an sa ila mga kinamatarong kag mga interes) sa kon ano gid ang bentaha nila. Ang The Coming Matriarchy nagatudlo sang tion nga ang kalibutan palakaton sang kababayin-an nga makinaugalingon kag nagapamangkot, “Ano ang yari sa sini para sa akon?” Sing makawiwili, ang madinalag-on nga kapitalista nga babayi nga ginlaragway kaina amo gid sina ang ginsiling; indi sia interesado sa pagbulig sa iban nga magsaka sa hagdanan sang kadalag-an kon indi sia makaganansia sa sini. Nagsiling sia: “Tuman ako ka mahunahunaon sa ganansia.” Daw ano ina ka maalamon, sa tapos mabinagbinag ang laygay ni Jesus? Sa Sermon sa Bukid nagsiling sia: “Dapat ninyo pirme tratahon ang iban nga tawo subong sang luyag ninyo nga itratar nila sa inyo.” “Indi pagpalibugi ang buwas, kay ang buwas may kaugalingon nga mga libog.” (Mateo 7:12; 6:34, American Translation) Sa pagkamatuod, ang Cristianong kababayin-an nagatinguha sa paghupot sang pagtamod ni Jesus sa sinang mga butang.

Ang Moralidad sang Biblia Maislan Bala?

Walay duhaduha ang labing negatibo nga bahin sang nagbalhin nga papel sang kababayin-an amo ang pag-usmod sang kabilihanan sa moral. Ang pagpatuhoy sang mga fem­i­nist sa Dios kag relihion malaka kag masunson nga ital-ital. Ang kababayin-an nga nagapaisul sang pagminyo bangod sang ila mga karera masami nga nagapati nga ang pag-asawahay indi kinahanglanon sa wala pa makighulid sa sekso.

Ang negatibo nga huyog sang hublag sang kababayin-an amo ang pagsakdag sini sa lesbianismo. Sang 1971 ang tuigan nga miting sang NOW (Na­tional Or­ganiza­tion of Wom­en) namat-od: “Nga ginakilala sang NOW ang doble nga pagpigos sa kababayin-an nga mga lesbian, Nga ang kinamatarong sang babayi sa iya kaugalingon nga persona nagalakip sang kinamatarong sa pagsaysay kag sa pagpautwas sang iya kaugalingon nga seksuwalidad kag sa pagpili sang iya kaugalingon nga estilo sang kabuhi, Nga ginakilala sang NOW ang pagpigos sa mga lesbian subong nagakabagay nga kabalak-an sang fem­i­nism (organisado nga aktibidad tungod sa kinamatarong kag mga interes sang kababayin-an).” Apang, ipaanggid ang paghukom sang Dios sa Roma 1:26, 27. Sing masunson ang pagtamod sang fem­i­nist sa lesbianismo ginaupdan sang pagpaaborsion kon kinahanglanon. Ang propesor sa law nga si Bil­lups Per­cy sang Tu­lane Uni­ver­sity nagsiling: “Ang pagkabig nga patyon ang kiring subong isa lamang ka paagi sa pagbusbos isa ka dipagsapak sa mga dag-on sang pilosopiya sa kriminolohiya, teolohiya kag moral.”

Ang isa ka report nagasugid nga sang nagligad nga dekada ang grabe nga krimen sang kababayin-an nagdugang sing mas madasig sang sa kalalakin-an. Sa ulot sang 1974 kag 1979, ang kadamuon sang kababayin-an sa Estados Unidos nga gindakop bangod sang pangdaya nagdugang sing halos 50 porsiento, apang 13 porsiento lamang ang pagdugang sa tunga sang kalalakin-an. Ang paggasto sang mga babayi sa kuwarta sang iban nagdugang man sing mga 50 porsiento apang 1.5 porsiento lamang sa kalalakin-an. Ang gindakop nga kababayin-an bangod sang palsipikasyon nagsaka sing 27.7 porsiento apang wala pa 10 porsiento sa mga kalalakin-an. Sing maathag ang nagbalhin nga papel sang kababayin-an wala magresulta sa bug-os nga pagkakontento.

Ang paggamit sang tabako nag-uswag man sa tunga sang kababayin-an. Ang kanser sa baga bangod sang pagpanigarilyo nagtal-us sa kanser sa suso subong ang numero uno nga kabangdanan sang pagkapatay sang kababayin-an bangod sa kanser. Sa isa ka tuig sining karon lang amo ini ang kabangdanan sa 25 porsiento sang tanan nga napatay nga kababayin-an bangod sang kanser kag nagadugang sa kadasigon nga 7 porsiento kada tuig.

Isa ka Makaalayaw nga Palaabuton—Paano?

Ang trabaho ukon karera makahatag bala sa kalabanan nga kababayin-an sing bug-os nga kaayawan sa kabuhi? Hayag nga indi, kay amo ini ang nasapwan sang kapin kag kapin pa. Si Hila­ry Cosell, awtor sang Woman on a Seesaw: The Ups and Downs of Making It, nagbinagbinag sini nga problema sa isa ka artikulo, nga nagapamangkot: “Kon ang kababayin-an nakasala anay sa pag-asawahay kag pagkailoy kag pagkaasawa, indi ayhan nga makasala sila liwat sa propesyonalismo, karera kag kadalag-an?” Namangkot man sia: “Mahimo gid bala naton ang tanan nga nahimo sang aton mga iloy, kag ang tanan nga nahimo man sang aton mga amay?”

Sing kaanggid, sa The Cost of Living, si Megan Mar­shall nagpakita nga “ang kadaygan sang propesyonal nga pagkalantip nagatabon lamang sing hapaw sang tago nga mga pilas: kapaslawan sa paghigugma, pilit nga pagkasalamwanan, pagtilawtilaw sa lesbianismo, aborsion, diborsio kag kasubo.” Nagasugid sia kon paano ang hublag sang kababayin-an nagtuga sang “Mito sang Kahilwayan,” apang sa kalabanan, indi ini madinalag-on.

Si Mar­shall naghinakop nga “dapat naton patihan ang madugay sing kalawigon nga gugma nga ginaamligan sang maayo nga pag-asawahay,” nga “ang kaugalingon sang tawo wala nagaluntad kon nagaisahanon,” kag nga “dapat kita mangita sang iban nga maatipan naton, kag nga magaatipan sa aton.” Nagapahanumdom ini sa pinamulong sang labing daku nga Manunudlo sa duta, si Jesucristo. “Daku ang kalipay sa paghatag sang sa pagbaton.”—Binuhatan 20:35.

Sa pagkamatuod, ang mga tawo naduyog sa pagpasobra. Nga ang nag-uswag nga papel sang modernong babayi indi isa ka bug-os nga pagpakamaayo nagapadaku sang ginsiling ni manalagna Jeremias: “Wala sa tawo nga nagalakat sa pagmando sang iya mga tikang.” (Jeremias 10:23) Paagi sa paghibalo sang Cristianong kababayin-an sa kon ano nga mga pagbalhin ang natabo (upod ang mga pagpakamaayo kag mga problema), maapresyar nila sing maayo ang kabilihanan sang pagsunod sa laygay sang Dios. Ginapakita sang eksperiensia nga “halandumon sila sing labi pa sa bulawan.” ‘Paagi sa pagtuman sa sini may dakung padya.’—Salmo 19:7-11.