Nakita Ko ang Pag-uswag Sini sa Bagatnan nga Aprika

Subong gin-asoy ni Robert Albert McLuckie

ANG pagbantala sang Ginharian nga hilikuton sa Bagatnan nga Aprika makalilipay nga nagapadayon. Halin sa mga isa ka gatos lamang nga nagabantala sang katuigan 1920, mga 45,000 sa karon ang nagawali sang maayong balita sa Bagatnan nga Aprika. Kag mga 150,000 pa ang nagabantala sa iban nga mga pungsod nga ­ginatatap anay sang sanga sa Bagatnan nga Aprika.

Naagom ko ang kalipay nga makita ining dalayawon nga pag-uswag sa nabagatnan nga Aprika sa tion sang nagligad nga 60 ka tuig! Tuguti ako nga isugid sa inyo sa malip-ot ang nahanungod sini kag nahanungod sa pribilehiyo ko kag sang akon pamilya sa sini.

Nagsugod Ini sa Isa ka Masubo nga Hitabo

Sang Hunyo 22, 1927, ang akon hinigugma nga asawa, si Edna, napatay, kag ginbiyaan niya sa akon ang amon anak nga babayi, si ­Lyall, nga tres anyos kag ang amon anak nga lalaki, si Donovan, nga dos anyos. Beinte-sies anyos lamang ako sadto. Bangod sang iya pagkapatay, ginhugakom ako sang kasubo kag indi ko mahibal-an kon ano ang akon himuon. Sa diin na sia? Bangod wala ako nagapati nga nagkadto sia sa impierno, nakaagom ako sing lugpay kon gab-i paagi sa pagdamgo nga didto sia sa langit.

Sadto nga Hulyo, gindaho sa akon ni Donovan ang isa ka pampleta nga para sa iban apang nalakot ini sa amon mga sulat. Nagaunod ini sang diskurso ni Joseph Ruth­er­ford, ang ikaduha nga presidente sang Watch Tower Society. Nangin interesado gid ako sa kaundan sini nga sa gilayon gin-order ko ang tanan nga publikasyon nga nalista. Wala gid ako maglaum nga balhinon sini ang akon kabuhi.

Lakip sa mga polyeto nga nag-abot, ang isa nga natig-uluhan sing Hell​—⁠What Is It? Who Are There? Can They Get Out? nagkuha sang akon igtalupangod. Nakunyag gid ako sang makita ko yadto nga polyeto! Sa tapos ko mabasa ang duha ukon tatlo ka pahina, nagkadlaw gid ako sa kalipay.

Bangod sang akon kalangkag nga ipaambit ang akon natun-an, nagsulat ako ukon nagpakighambal sa akon mga ginikanan kag iban pa nga mga katapo sang pamilya. Subong resulta, ang akon apat ka utod nga lalaki, sanday Jack, Percy, Wil­liam, kag Syd­ney, nangin interesado man wala madugay kag nagsugod sa pagbantala sa iban. Pagligad sang pila ka tuig, ginbaton man sang akon amay, iloy, kag duha ka utod nga babayi, sanday Con­nie kag ­Grace, ang pagtuluohan.

Wala ako sing makit-an nga iban nga Estudyante sang Biblia, subong amo anay ang pagkakilala sa mga Saksi ni Jehova, sa amon lugar sang Bagatnan nga Aprika. Nagsaylo ako sa Nabagatnan nga Rhodesia, karon Zimbabwe, kag upod sa akon utod nga si Jack, nagtrabaho ako didto sing mga isa ka tuig sa rantso sang mga baka. Bangod sang akon pagbasa sang literatura sang Watch Tower Society, nabatyagan ko wala madugay ang hilingagawon nga handum nga magsulod sa bug-os tion nga ministeryo.

Tubtob sadto nga tion wala pa ako sing nakilala nga masigkatumuluo luwas sa akon mga ginapanaksihan. Gani ginlakbay ko paagi sa tren ang 2,300-kilometros padulong sa sanga talatapan sang Sosiedad sa Cape Town, Bagatnan nga Aprika. Mainit ako nga ginbaton ni ­George Phil­lips, nga amo ang nagaatipan sang hilikuton sa nabagatnan nga Aprika! Sang Enero 10, 1930, ginbawtismuhan ako.

Ang Nahauna nga mga Tuig sang Pagpayunir

Bisan ginatos ka tawo na ang nahambal ko nahanungod sa Biblia sang nagligad nga tatlo ka tuig, wala pa ako makapakigbahin sa pamalaybalay nga ministeryo. Walay sapayan, nalista ako sa bug-os tion nga ministeryo subong isa ka payunir. Wala anay sing programa sa paghanas sadto nga mga adlaw. Sa kamatuoran, talagsa lang nagaupdanay ang mga manugbantala sa isa ka balay. Sanglit pila lamang kami, daw indi praktikal nga himuon ini.

Sing kinaugali, nabalaka ako sa kaayuhan sang akon mga anak, sanday ­Lyall kag Donovan, nga ginaatipan sang ila lolo kag lola. Sanglit maayo man lang ang pag-atipan sa ila, sadto nga tion nabatyagan ko nga nagakaigo nga gamiton ang akon kaugalingon sa pagpalapnag sang mensahe sang Ginharian sa iban. Gani amo sina ang ginhimo ko.

Sa sulod sang masunod nga tatlo ka tuig sang pagpayunir, lima ang nangin paris ko, lakip ang akon utod nga si Syd. Sang ulihi nagmasakit sia sing tipos samtang nagapayunir kag napatay. Indi mahapos ang pagpayunir sadto nga mga adlaw. Nagagamit kami sing komersial nga salakyan nga may teheras nga sarang mapilopilo sa duha ka bahin sang salakyan. Bangod sini, sarang kami makatulog, makapungko, makaluto, kag makakaon sa sulod.

Ang labing talalupangdon nga hitabo sang akon pagpayunir sadto nga mga adlaw amo sang mabaton namon ang amon bag-o nga ngalan, mga Saksi ni Jehova, sang 1931, upod sa polyeto nga The Kingdom​—⁠The Hope of the World. Indi ko gid malipatan ang akon daku nga kalipay sa paghunahuna nga gamiton yadtong talalupangdon nga ngalan, nga nagapalibog kon bala takus ako sa paggamit sini.

Ang isa pa ka indi malipatan nga hitabo sadto nga mga adlaw amo ang pagbawtismo sa akon utod nga si Jack kag sa iya asawa, nga si Dor­rell, sa madamo sing buwaya nga tubig sang Suba Nuanetsi sa Nabagatnan nga Rhodesia. Antes sang pagtugmaw, naghaboy kami sing mga bato sa suba agod tabugon ang nagapanago nga mga buwaya. Sang ulihi, sang katuigan 1950, ginbawtismuhan ko ang akon iloy sa banyera.

Sa Iban nga mga Pungsod

Sang 1933 ang akon ikalima nga paris, si Robert Nisbet, kag ako ginpadala sa bag-o kag wala pa matandog nga teritoryo​—⁠ang mga isla sang Mauritius kag Madagascar sa tabok sang nabagatnan-sidlangan nga baybayon sang Aprika. Ginhinguyang namon ang daku nga bahin sang amon apat ka bulan sa sadtong duha ka isla, nga nagatanom sang mga binhi sang kamatuoran sang Biblia. Daw ano ka makalilipay nga makita nga sa karon ang Mauritius may 800 ka manugbantala sang Ginharian kag ang Madagascar may mga 3,000! Sang magbalik kami sa Bagatnan nga Aprika, nagbulagay kami ni Rob­ert. Sang ulihi nagpayunir sia upod sa akon utod nga si Syd kag sang ulihi pa gid nag-alagad subong manugtatap sang sanga sa Mauritius.

Sa wala pa kami makabalik sa Bagatnan nga Aprika, naghimo ako sing kahimusan nga makigkita kay ­Lyall kag Donovan sa balay sang akon amay. Sa tapos sila maduaw, nag-abot ang indi malikawan nga pagbulagay, nga gin-updan sang mga luha. Gintabo ko ang manugtatap sang sanga, si Utod Phil­lips, agod batunon ang akon masunod nga asaynment. Amo yadto ang Nyasaland, karon Malawi. Ginbaklan ako didto sing 1929 nga modelo sang Chevrolet.

Gani, sang 1934, ginlakbay ko ang 1,900 kilometros nga kalayuon, ang kalabanan sa lunangon nga dalan, halin sa Jo­han­nes­burg, Bagatnan nga Aprika, padulong sa Zomba, ang kapital sang Nyasaland. Sang ulihi nalab-ot ko ang akon kaladtuan, ang puluy-an sang isa ka Aprikano nga utod, si Rich­ard Kalinde. Nangin suod ko sia nga kaupod kag manugpatpat sa tion sang akon pagtener sa Nyasaland. Sang ulihi, nakabakal ako sing duha ka hulot sa isa ka daan na nga otel nga wala na ginagamit. Ang isa gingamit ko nga opisina, kag ang isa pa gid subong dalayunan.

Ang akon asaynment sa Nyasaland amo labi na ang paghusay sang kagamo nga resulta sang ginatawag nga Watch­tow­er nga kahublagan. Sang nagligad nga mga tuig, ang isa ka Aprikano, nga pamilyar sa mga sinulat sang nahauna nga presidente sang Watch Tower Society, si ­Charles Taze Rus­sell, amo ang may salabton sa pag-utwas sining mga kahublagan, bisan pa sia mismo wala gid mangin isa sang mga Saksi ni Jehova.​—⁠Tan-awa ang 1976 Yearbook of Jehovah’s Witnesses, pahina 71-4.

Ginduaw ko ang mga kongregasyon sang mga nagagamit sang literatura sang Watch Tower kag ginbasa ko sa ila ang resolusyon tuhoy sa amon bag-o nga ngalan, mga Saksi ni Jehova. Ang tanan nga pabor sa resolusyon ginpangabay sa pagbayaw sang ila mga kamot. Bisan pa ang kalabanan naghimo sini, madamo ang wala makahangop kon ano gid ang nadalahig sa sini. Sa amo, sa pagligad sang mga tinuig, samtang ang iban napaslawan sa pag-uswag sa espirituwal, ang iban nag-untat sa pagsakdag sing bug-os sa isa nga ila gintamod nga lider kag nangin mga Saksi ni Jehova.

Pagligad sang mga anom ka bulan sa Nyasaland, nagkadto ako sa Mo­zam­bique, nga sa diin wala pa mawali didto ang mensahe sang Ginharian. Nakita ko didto ang lamharon nga Portuges nga opisyal nga nakilala namon ni Robert Nisbet sa barko sang magkadto kami sa Mauritius. Gin-agda niya ako sa pagkaon, kag nakapanaksi ako sa iya sing dugang pa.

Sang isa pa ka okasyon, samtang didto ako sa isa ka minuro sa nabagatnan nga Mo­zam­bique, ginpadulugan ako sang isa ka awto. Amo gali ang gobernador sadto nga duog. Namangkot sia kon may mabulig sia kag gin-agda niya ako sa iya balay, nga sa diin nagbaton sia sing madamo nga publikasyon sang Watch Tower. Bisan pa ang pagbantala nga hilikuton ginadumilian karon sa Mo­zam­bique kag Nyasaland (Malawi), nakunyag ako sa paghibalo nga madamo sang matutom nga kauturan nga mga lalaki kag mga babayi ang aktibo didto.

Mga Pribilehiyo sa Bethel

Sang magbalik ako sa Nyasaland, nakabaton ako sing isa ka sorpresa! Gin-agda ako sa pagbuylog sa mga manugpangabudlay sa opisina sa sanga sang Bagatnan nga Aprika sa Cape Town, kag ang akon manghod nga si Wil­liam ginpadala sa pagbulos sa akon sa Nyasaland. Gani ginlakbay ko ang 3,500 kilometros sa Chevrolet. Sa dalanon, ginduaw ko si Donovan kag si ­Lyall. Onse kag 12 anyos na sila, kag isa pa ka tuig antes ko sila makita liwat.

Gin-asayn ako sa pag-atipan sang sanga talatapan kon wala si Utod Phil­lips nga manugtatap sang sanga. Bisan pa wala ako makapakig-upod sing regular sa bisan ano nga kongregasyon sang mga Saksi ni Jehova sugod sang matun-an ko ang kamatuoran sang nagligad nga siam ka tuig, sang 1936 gintangdo ako nga mangin nagadumala nga manugtatap sang Kongregasyon sang Cape Town, nga ginahuman sang mga 20 ka manugbantala.

Pagbalhin sang Kahimtangan

Indi ko luyag isakripisyo ang akon mga pribilehiyo sa pag-alagad, apang si ­Lyall kag si Donovan malapit na magtin-edyer, kag nabalaka ako sa ila kaayuhan, lakip ang ila espirituwal nga kaayuhan. Nagapasalamat ako nga ang solusyon sa sini malapit na.

Sang Hunyo 6, 1936, ginpakilala ako ni Utod Phil­lips sa mga bag-o mag-alabot gikan sa Australia, si Utod Seidel kag ang iya matahom nga 18-anyos nga anak nga babayi, si Carmen. Sa sulod sang isa ka tuig, si Carmen kag ako nagpakasal. Gani nangita ako sing sekular nga trabaho kag nagpatindog sing balay.

Sa isa ka tuig nagtrabaho ako sa Bagatnan nga Aprika, apang nian si Carmen kag ako kag ang amon diutay nga bata nga lalaki, si Peter, nagsaylo sa Nabagatnan nga Rhodesia, nga sa diin gin-agda ako sang akon utod nga si Jack nga mag-upod sa iya sa pagmina sing bulawan. Sang nakaestablisar na kami, si ­Lyall kag si Donovan, nga nagpabilin upod sa iloy ni Carmen, nagbuylog sa amon.

Pag-atubang sa Paghingabot sa Tion sang Inaway

Sang Septiembre 1939, ang Inaway Kalibutanon II nagdabdab, kag sang masunod nga tuig ang amon literatura tuhoy sa Biblia gindumilian. Gintilawan namon ang pagkalegal sang kasuguan paagi sa pagpanagtag sing literatura bisan ano man ang matabo. Nagsunod ang mga pag-aresto kag pag-akusar, kag ang amon mga libro kag mga Biblia ginkompiskar kag ginpangsunog.

Sang isa ka aga sa tapos sang amon pagbantala, gin-agda kami sang isa ka detektib nga kuhaon ang amon mga anak sa estasyon sang polis nga gindalhan sa ila. Nangindi kami, nga ginapakita sa ila nga sanglit ang mga bata gin-aresto nila, ang polisiya ang mag-atipan sa ila. Sadto nga hapon, sang makapauli kami gikan sa pag-alagad sa latagon, naabtan namon ang mga bata nga yara sa balay nga wala maano apang wala sing polis!

Sa isa pa ka okasyon, sang 1941, si Carmen ginsentensiahan sing tatlo ka bulan sa bilangguan bisan pa nagadala sia. Apang, natawo si Estrella antes mabilanggo si Carmen. Sa baylo nga ibilin ang lapsag sa akon sa balay, ginpili ni Carmen nga iupod sia sa bilangguan. Sa amo, si Estrella gin-atipan sang isa ka Aprikana nga nars nga nakapatay sa iya bana. Sang ginpaguwa si Carmen, naghibi sing todo ang babayi nga nakapatay. Si Estrella nagsugod sa pagpayunir sang 1956 sa edad nga 15. Sang ulihi, napamana niya si Jack ­Jones kag sa kapin sa 20 ka tuig nag-alagad sia upod sa iya bana sa Bagatnan nga Aprika kag karon yara sila sa ulong talatapan sang Watch Tower Society sa Brook­lyn, Nueva York.

Wala madugay sa tapos sadto naghinguyang man ako sing pila ka bulan sa bilangguan bangod sang pagbantala. Samtang didto ako, sang Enero 1942, si ­Joseph Ruth­er­ford napatay. Indi ko mapunggan ang akon mga luha sadto nga gab-i sa akon selda. May mga kahigayunan ako sa pagpanaksi, kag sang isa ka Domingo sang aga, samtang ang tanan didto sa guwa agod mag-ehersisyo, ginbawtismuhan ko ang isa ka kaupod ko nga bilanggo nga nagbaton sang mensahe sang Ginharian.

Isa ka Bag-o nga Sanga Talatapan

Sang makaguwa ako sa bilangguan, nakakita ako sing trabaho sa kompanya sang tren sa Bulawayo. Si Carmen nakatuon sing panahi sa bilangguan kag gingamit niya ini sa pagsakdag sa pamilya. Si ­Lyall nagbalik gikan sa Bagatnan nga Aprika, nga sa diin nagapayunir sia, kag nagabulig man sia sa mga gastos. Subong resulta, sobra sa amon ginakinahanglan ang amon ginakita nga kuwarta, gani naghambalanay kami, kag nagsugot ang tanan nga makasulod ako liwat sa bug-os tion nga ministeryo.

Bangod may pases ako sa tren, sang 1947 nagsakay ako sa tren padulong sa Cape Town agod makigkita kay Utod Phil­lips. Sa akon daku nga kakibot, gin-asayn ako sa pagbukas sing bodega para sa literatura sang Sosiedad sa Bulawayo. Nian, sang masunod nga tuig, si Nathan H. Knorr, ang ikatlo nga presidente sang Watch Tower Society, nagduaw kag ginhimos niya nga ang bodega mangin sanga talatapan sang Septiembre 1, 1948, kag si Eric Cooke ang manugtatap sang sanga sang Nabagatnan nga Rhodesia. Sa masunod nga 14 ka tuig, nakatigayon ako sing pribilehiyo sa pagtrabaho sa sanga samtang, siempre, nagapulipuli ako sa akon nagadaku nga pamilya. Ginapasalamatan ko gid ang materyal nga pagsakdag ni Carmen kag sang amon dalagku na nga kabataan, kay bangod sini nakapadayon ako sa pagtrabaho sa sanga tala­tapan.

Isa Pa ka Asaynment sa Pagbantala

Sang 1962 si Carmen kag ako naghandum sa pagpauswag sang amon pag-alagad sa latagon kag magpanghikot sa kon diin daku pa ang kinahanglanon. Gani ginbaligya namon ang amon balay kag gindala namon si Lind­say kag si Jeremy, ang amon duha ka kamanghuran nga mga anak​—⁠ang lima pa dalagku na kag wala na nagaistar sa balay⁠—​kag nagkadto kami sa Sey­chelle Is­lands.

Sa umpisa, nagsakay kami sa awto, nga nagaagi sa lunangon nga dalan, nga mga 2,900 kilometros, kag nag-abot kami sa Mombasa, Kenya. Ginbilin namon ang awto sa isa ka utod kag nagtulak padulong sa Sey­chelles. Ginpakilala kami sang isa ka interesado nga tawo sa iban pa, kag wala madugay nagahiwat kami sing mga miting sa halos idalom sang handong sang balay sang obispo. Ginahiwat namon ang iban nga mga miting sa kaiping nga isla sa isa ka pribado nga sakayan nga balay nga ginapalibutan sang matag-as nga kahoy nga palma kag may mga balod nga nagahampak sa baybayon.

Ang amon hilikuton madasig nga nakilala, kag sang ulihi ginmanduan kami sang awtoridad nga untaton ang pagbantala, butang nga indi namon mahimo. (Binuhatan 4:​19, 20) Gani, gintabog kami, apang lima ka tawo na ang nabawtismuhan namon. Sa tion sang amon lima ka bulan nga pagtener sa Seychelles, ginbusong ni Carmen si An­drew, ang amon katapusan nga bata. Sang pagbalik namon sa Nabagatnan nga Rho­de­sia, gin-agda kami sang amon anak nga babayi nga si Pauline nga maglumon anay sa ila samtang ginahulat ang pagkatawo ni Andres.

Mga Pagpakamaayo kag mga Kaayawan

Nalipay ako sa pagsiling nga ang amon tanan walo ka anak, lakip si ­Lyall kag si Donovan, nakapayunir sa lainlain nga tion. Sa kamatuoran, apat sang amon anak nga lalaki kag mga umagad nga lalaki ang mga gulang karon, kag duha ang ministeryal nga alagad. Dugang pa, malipayon gid kami nga madamo sang amon mga apo kag mga apo sa tuhod upod sa ila mga ginikanan ang nagawali sing makalilipay nga balita sa indi magkubos sa apat ka pungsod kag madamo sang iban pa nga katapo sang pamilya nga McLuckie ang nagaalagad man kay Jehova. Kombinsido ako nga ang kabangdanan sina nga mga resulta amo ang dalayon nga pagtambong sang pamilya sa mga miting kag regular nga pagpakigbahin sa pagbantala nga hilikuton.

Karon sa edad nga 89 anyos, may pribilehiyo gihapon ako subong isa ka gulang sa amon kongregasyon sa Pie­ter­mar­itz­burg, Bagatnan nga Aprika. Nagabatyag ako sing matuod nga kaayawan kon alimunawon ko ang kapin sa 60 ka tuig sang ginpakamaayo nga pag-alagad kay Jehova. Isa gid ka pinasahi nga pagpakamaayo nga makita ko ang lima ka kaliwatan sang amon pamilya, lakip ang akon mga ginikanan, nga nagahatag sing pagdayaw kay Jehova, ang dungganon nga Dios sa bug-os nga uniberso.

[Piktyur ni Robert Albert kag Carmen McLuckie sa pahina 26]

[Piktyur ni Robert Albert McLuckie sa pahina 27]