Ano ang mga Kabangdanan sang Kalisud sa Pamilya?

“MATAMAD sia!’ siling ni Bob. ‘Indi sia makahibalo magtatap sang balay!’

‘Indi ina matuod!’ saligbat ni Jean. ‘Wala niya ginaapresyar bisan ang isa ka butang nga ginahimo ko. Sia ang labing palahikay nga lalaki nga nakilala ko.’

Ano ang problema sa kabuhi nanday Bob kag Jean?⁠a Apat ka bulan pa lamang sila nga kasal, apang daw maguba na ini. Apang, indi tumalagsahon ang ila kaso, kay ginapakita sang estadistika nga ang baisay sa mag-asawa kinaandan na. Ginasiling karon sang mga eksperto nga katunga sang tanan nga bag-ong mga kasal sa Estados Unidos magadangat sa diborsio. Amo man kasubo nga estadistika ang naghalin sa iban nga mga pungsod. Apang, ang diborsio bahin lamang sang laragway. Sa dimatupungan nga mga kadamuon kag tungod sa lainlain nga mga rason, ang mga pamilya ginalisdan.

Pila ka mga Rason sang Kalisud sa Pamilya

Apektado katama ang mga kabataan kon may magamo nga kahimtangan sa pamilya. Ang magasin nga Newsweek nagareport: “Un tersia sang tanan nga kabataan nga natawo sang nagligad nga dekada [sa Estados Unidos] ang mahimo magkabuhi sa tapik nga pamilya antes sila mag-18. Isa sa kada apat ka bata sa karon ang ginapadaku sang isa ka ginikanan. Mga 22 porsiento sang mga kabataan karon ang natawo sa guwa sang pag-asawahay; tuhoy sa ila mga un tersia ang ginbun-ag sang tin-edyer nga iloy.”

Nagahatag sang may kahilabtanan nga kabangdanan sang kalisud sa pamilya, si J. Patrick Gannon, nga eksperto sa abuso sang bata, nagsiling: “Ginapakita sang karon nga mga surbey nga minilyon ka tawo ang nagdaku sa indi normal nga mga pamilya diin ang masingki, incestuso, ukon emosyonal nga abuso tuga sang alkoholismo amo ang matag-adlaw nga katunayan.” Indi makakilibot nga ang madamong kabataan nga naanad sa sina indi makahibalo maglikaw sang kalisud sa pamilya subong mga adulto.

Ang kalisud sa pamilya ginabasol sang iban sa mga pagbalhin sa pangabuhi, sa katilingban, kag sa moral sa industriyalisado nga mga pungsod. Halimbawa, ang pag-obra sang madamo nga kababayin-an nagpautwas sa masunson sing makahuluya nga pagbag-o sang mga katungdanan kag mga responsabilidad sa balay. Ang mga iloy may kakulba nga nagatuon sang ikasarang sa tuktukon nga obra, ang mga amay may pangalag-ag nga nagabuhat sang hilikuton sa balay, kag ang mga bata may luha nga nagapasibu sang pagkabuhi sa mga sentro sang ­day-care.

Madamong pamilya ang napaidalom sa daku nga pag-ipit sa mga pungsod sa palibot sang globo. Ginpaanggid ini sang isa ka nagaobra nga ginikanan sa “pagkabuhi sa isa ka dalayon nga state of emergency.” Indi katingalahan nga halos katunga sadtong ginpamangkot sa ulihi nga surbey sang Gallup ang nagsiling nga ang ‘Amerikanong pamilya malain pa sa karon sang sa 10 ka tuig ang nagligad,’ kag pila lamang ang nagapati nga magauswag ang kahimtangan.

Busa ang kalisud sa pamilya pirme topiko nga ginahambalan sa mga programa sa telebisyon kag radyo. Ginaubos sang publiko ang mga libro nahanungod sa pamilya, ang iban nagahatag sing maayo kag praktikal nga laygay. Bisan pa nga ang laygay sa ‘pagpakigsugilanon sing labi pa’ ukon sa ‘pagpaambit sang balatyagon’ makabulig, wala sini ginatandog ang tunay nga kabangdanan sang mga problema sa balay. Ang masunod nga artikulo magahinun-anon sini kag magapakita kon paano malubad ang kalisud sa pamilya.

[Footnote]