‘Si Jehova Amo ang Akon Dios, nga Akon Saligan’

PANUGIRON NI WILLI DIEHL

“Ngaa luyag mo magkadto sa Bethel?” Amo ini ang ginpamangkot sang akon amay sang tigpamulak sang 1931 sang ginsugiran ko sia nga luyag ko mag-alagad sa Bethel. Ang akon mga ginikanan, nga nagapuyo anay sa Saarland, yara sa kamatuoran sa mga napulo ka tuig, kag maayo nga huwaran ang ginpakita nila sa amon nga tatlo ka lalaki. Ang kamatuoran amo ang ila bug-os nga kabuhi, kag luyag ko man himuon ininga akon bug-os nga kabuhi.

APANG paano natun-an sang akon mga ginikanan ang nahanungod kay Jehova kag ang iya balaan nga kabubut-on? Napaslawan sa organisado nga relihion, madugay na nila ginapangita ang kamatuoran. Gintilawan nila ang nanuhaytuhay nga mga relihion kag mga sekta, apang natukiban nila nga indi matuod ang tagsatagsa sini.

Isa ka adlaw, may handbill nga ginbilin sa amon puwertahan nga nagapahibalo sang pamulongpulong nga may mga laragway kag sang isa ka pelikula nahanungod sa katuyuan sang Dios nga gintawag “Photo-Drama of Creation.” Ang “Photo-Drama” paguwaon sa tion nga si Tatay may trabaho, apang ginpalig-on niya si Nanay nga magkadto. “Ayhan,” siling niya “maayo ini.” Sa tapos ini matan-aw sadto nga gab-i, mapagsik gid si Nanay. “Sa katapusan nakita ko na!” siling niya. “Tan-awa gid ini buwas sa gab-i. Amo ini ang kamatuoran nga madugay na naton ginapangita.” Natabo yadto sang 1921.

Subong hinaplas sang espiritu nga mga Cristiano, ang akon mga ginikanan nagmatutom tubtob sang mapatay sila, si Tatay sang 1944, sa tapos sia ginbilanggo sang mga Nazi sing makapila, kag si Nanay sang 1970. Sia man madugay nga ginbilanggo sa idalom sang Nazi nga pagginahom.

Ang Huwaran nga Kakugi sang Akon mga Ginikanan

Sang buhi pa sila, aktibo gid ang akon mga ginikanan sa pag-alagad sa latagon. Si Nanay makugi gid nga nagpanagtag sang mga resolusyon sa kombension nga ginpaguwa kutob sang 1922 tubtob sang 1928. Ang Ecclesiastics Indict­ed, amo ang resolusyon nga ginbaton sang 1924 nga nag-unod sing matigdas nga pagpakamalaut sa klero. Kinahanglan ang kaisog sa pagpanagtag sini. Ang mga manugbantala nagamata sa alas kuwatro, kag ginaliklik ang mga ­tract sa idalom sang mga puwertahan. Bisan pa 12 anyos lamang ako, gintugutan ako sang akon mga ginikanan nga makigbahin. Sa masami nagasugod kami sa alas singko sang kaagahon, kag nagasakay sa bisikleta sing tatlo pa apat ka oras padulong sa nabaw-ing nga teritoryo. Ginatago namon ang mga bisikleta sa mga kahoykahoy, kag ginabantayan ko ini samtang ang iban naman nagapanghikot sa minuro. Pagkahapon, nagapauli kami nga nagabisikleta gihapon, kag pagkagab-i isa ka oras nga nagalakat kami padulong sa miting.

Sang ulihi, ang iban nga mas batabata amo ang ginpabantay sang mga bisikleta, kag ako nag-upod sa mga manugbantala. Apang wala sing bisan isa nga nakahunahuna nga hanason ako. Gintudlo lamang nila sa akon kon diin nga kalye ang akon kadtuan! Nagakubakuba ang dughan hinayhinay ako nga nagkadto sa una nga balay, nga nagalaum nga wala sing tawo ang balay. Apang, abaw, may tawo nga nagbukas sang puwertahan. Wala ako makatingog. Nagsalasala ako, kag gintudlo ko ang libro sa akon bag. “Halin bala ina kay Hukom Rutherford?” pamangkot niya. Nag-ang-ang ako sa pagsabat. “Bag-o bala ina, nga wala pa ako?” “Huo, bag-o ini,” ugyon ko. “Kon amo makuha ako. Pila ina?” Naghatag ini sa akon sing kaisog nga magpadayon.

Sang 1924 ang mga may-edad pirme nagahambalanay nahanungod sa 1925. Nagduaw kami isa ka bes sa isa ka pamilya sang Bi­ble Stu­dents, kag nabatian ko ang isa ka utod nga namangkot: “Kon kuhaon na kita sang Ginuo, ano ang matabo sa aton kabataan?” Si Nanay, nga pirme positibo, nagsabat: “Makahibalo ang Ginuo sa pag-atipan sa ila.” Nangin interesado ako sa ila ginhambalan. Ano ang buot silingon sini tanan? Nag-abot ang tuig 1925 kag nagligad, apang wala sing natabo. Walay sapayan, wala mag-ugdaw ang kakugi sang akon mga ginikanan.

Ang Maalamon nga Laygay ni Tatay

Sang ulihi, sang 1931, ginsugiran ko ang akon amay kon ano ang luyag ko himuon sa akon kabuhi. “Ngaa luyag mo magkadto sa Bethel?” pamangkot sang akon amay bilang sabat. “Bangod luyag ko mag-alagad kay Jehova,” sabat ko. “Pananglit batunon ka sa Bethel,” padayon niya. “Nahisayran mo bala nga ang mga utod didto indi mga anghel? Mga dihimpit sila kag nagasala man. Nahangawa ako nga bangod sini basi malagyo ka kag sikwayon mo pa ang imo pagtuo. Siguraduha nga hunahunaon ini anay sing maayo.”

Nakibot ako sa akon nabatian, apang sa tapos ko gintimbangtimbang ang mga bagay sing pila ka adlaw, ginsulit ko ang akon handum nga mag-aplay sa Bethel. “Sugiri ako liwat kon ngaa luyag mo magkadto,” siling niya. “Bangod luyag ko mag-alagad kay Jehova,” sulit ko. “Anak ko, indi gid pagkalimti ina. Kon agdahon ka, dumduma ang rason kon ngaa makadto ka. Kon may malain ka nga makita, indi magkabalaka. Bisan pa indi mangin maayo ang pagtratar sa imo, indi magpalagyo. Indi gid pagkalimti kon ngaa yara ikaw sa Bethel​—⁠bangod luyag mo mag-alagad kay Jehova! Himua lamang ang imo hilikuton kag magsalig sa iya.”

Gani, temprano ako nga nag-abot sa Bethel sa Bern, Switzerland, sang hapon sang Nobiembre 17, 1931. Apat kami sa isa ka kuwarto kag ginpatrabaho ako sa imprintahan, nga nagatuon sa pagpaandar sang isa ka diutay nga de-mano nga makina. Ang isa sang una nga mga butang nga ginpaimprinta sa akon amo ang The Watchtower sa Romanian.

Isa ka Mensahe Gikan sa Langit!

Sang 1933 ginbalhag sang Sosiedad ang The Crisis, isa ka librita nga nagaunod sing tatlo ka pamulongpulong sa radyo ni Utod Rutherford nga ginhatag sa Estado Unidos. Ginpahibalo ni Utod Harbeck, nga manugtatap sang sanga, ang panimalay Bethel sa pamahaw sang isa ka aga nga ang librita palapnagon sa isa ka pinasahi nga paagi. Ang nagapasayod nga mga polyeto ipanghulog gikan sa isa ka diutay nga eroplano nga arkilahan kag magalupad ini sa ibabaw sang Bern, samtang ang mga manugbantala magatindog sa mga kalye nga nagatanyag sing librita sa publiko. “Sin-o sa inyo nga lamharon nga mga utod nga lalaki ang handa sa pagsakay sa eroplano?” pamangkot niya. “Ihatag dayon ang inyo ngalan kon luyag ninyo magboluntaryo.” Ginhatag ko ang akon ngalan, kag sang ulihi ginlawag ni Utod Harbeck nga ako ang napilian.

Sadtong importante nga adlaw, nagkadto kami sa erport nga dala ang mga karton sang mga polyeto. Nagpungko ako sa likod sang piloto kag gintangkas ko ang mga polyeto sa pulungkuan sa tupad ko. Ang instruksion sa akon amo: Likita ang mga handbill sing ginatos, kag ihaboy ang tagsa ka likit sa bintana sing todo gid. Kon indi mahalungon ang paghaboy, ang mga polyeto mahimo magsangit sa ikog sang eroplano, kag magtuga sing problema. Apang wala sing problema nga natabo. Nagsiling sang ulihi ang mga utod nga daw ano ka makakulunyag nga makita ining ‘mensahe gikan sa langit.’ Natuman ang resulta nga ginahandum, kag madamo nga pulyeto ang napahamtang, bisan pa ang iban nga mga tawo nagtelepono kag nagreklamo nga ang ila mga bulak natabunan sang mga polyeto.

Mapasalamaton sa Tagsa ka Pribilehiyo sa Pag-alagad

Sa kada adlaw ginpasalamatan ko si Jehova bangod sa kalipay kag kaayawan nga nabatyagan ko sa pag-alagad sa Bethel. Sa kongregasyon, gintangdo ako sa pagbukas sang Kingdom Hall, sa pag-areglar sang mga bangko, kag sa pagbutang sing isa ka baso sang preska nga tubig sa pudyom sang humalambal. Ginkabig ko ini nga isa ka dakung kadungganan.

Sa Bethel, nagtrabaho ako sang ulihi sa daku nga flat­bed nga makina nga ginagamit anay sa pag-imprinta sing The Golden Age (karon Awake!) sa Polaco. Sang 1934 nagsugod kami sa paggamit sing ponograpo, kag nagbulig ako sa paghimo sini. Nakasapo ako sing daku nga kalipay sa pagpamalaybalay nga dala ang narekord nga mga pamulongpulong sa Biblia. Madamo nga tagbalay ang interesado nga mahibaluan kon ano ining diutay nga kasangkapan, kag sa masami ang bug-os nga pamilya nagatipon agod mamati, apang dugaydugay isa-isa sila nga nagakadula. Kon wala na ang bug-os nga pamilya, nagasaylo lamang ako sa pihak naman.

Pagpabilin nga Aktibo sa Tion sang Inaway

Sa tapos sang Inaway Kalibutanon I, ang akon natawhan nga Saarland ginpain sa Alemanya kag gingamhan sa idalom sang maayong kabubut-on sang Liga de Nasyones. Sa amo, ang Saarland nag-isyu sing dokumento para sa iya kaugalingon nga identidad. Sang 1935 may plebisito nga ginhiwat agod pamat-uran kon bala luyag sang mga banwahanon nga mapasag-uli liwat sa Alemanya. Ginhimuslan ko ining kahigayunan nga duawon ang akon pamilya, kay nahibaluan ko nga indi na ako makaduaw kon ang Saarland mapaidalom sa kontrol sang mga Nazi. Kag matuod gid, pagligad sang madamo nga tuig, wala ako sing nabatian gikan sa akon mga ginikanan ukon mga utod nga lalaki.

Bisan wala madalahig sing direkta sa Inaway Kalibutanon II, ang Switzerland bug-os nga napain sang gin-agaw sang Alemanya ang kaingod nga mga pungsod sing isa-isa. Nagaimprinta kami anay sing literatura para sa bug-os nga Europa luwas sa Alemanya, apang karon wala sing order nga masuplay. Ginsugiran kami ni Utod Zürcher, manugtatap sang sanga sadto, nga wala na kami sing kuwarta nga nabilin, kag gin-agda niya kami nga mangita sing trabaho sa guwa sang Bethel tubtob nga magnormal ang mga kahimtangan. Apang, gintugutan ako nga magpabilin, kay may pila pa ka butang nga ilimprintahon para sa mga isa ka libo nga lokal nga mga manugbantala.

Indi gid malipatan sang panimalay Bethel ang Hulyo 5, 1940. Pagkatapos gid sang panyaga, may trak sang militar nga nagdulog. Naglinumpat ang mga soldado kag hinali nga nagsulod sa Bethel. Ginmanduan kami nga magtindog sing tiso, kag ang tagsatagsa sa amon ginguwardiahan sang isa ka naarmasan nga soldado. Gintipon kami sa hulot kalan-an samtang ang nabilin nga bahin sang tinukod gin-usisa. Ginsuspetsahan kami sang mga awtoridad nga ginasugo namon ang iban nga magdumili sa pag-alagad sa militar, apang wala sila sing nakita nga pamatuod.

Sa sulod sang mga tinuig nga may inaway, ako ang alagad sang kongregasyon sa Thun kag sa Frutigen. Nagkahulugan ini nga masako gid ang akon iskedyul kon talipuspusan sang semana. Kada Sabado, sa tapos gid sang panyaga, nagabisikleta ako sing 50 kilometros padulong sa Frutigen, nga sa diin ginadumalahan ko ang Pagtinuon sa Lalantawan sa gab-i. Kon Domingo sang aga ginaupdan ko ang mga manugbantala sa pag-alagad sa latagon. Nian, sa maaga nga bahin sang hapon, nagakadto ako sa Interlaken agod dumalahan didto ang Pagtinuon sa Libro sang Kongregasyon kag kon maghaponhapon na, may ginadumalahan ako nga pagtuon sa Biblia upod sa isa ka pamilya sa Spiez. Sa pagkompleto sang akon adlaw, nagadumala ako sing Pagtinuon sa Lalantawan sa Thun.

Sa gab-i na, sa tapos makompleto ang tanan ko nga buluhaton, nagakanta ako kag nagapanihol samtang nagalakbay pauli sa Bern, nga nagabatyag sing daku nga kaayawan. Malaka ang mga awto. Ang mga pukatod nga wala sing suga bangod sang inaway, malinong kag wala sing tublag, nga nagaigpat-igpat kon kaisa sa idalom sang kapawa sang bulan. Yadtong talipuspusan sang mga semana nagpabugana gid sang akon kabuhi kag nagpapagsik sang akon kusog!

Isa ka Pagduaw nga May Wala Ginapaabot nga mga Resulta

Sang tigragas sang 1945, ginduaw kami ni Utod Knorr. Isa ka adlaw nagsulod sia sa pabrika samtang didto ako sa ibabaw sang ro­ta­ry ­press. “Panaug ka anay diri!” tawag niya. “Luyag mo bala mag-eskwela sa Eskwelahan sang Gilead?” Nakibot gid ako. “Kon sa banta mo masarangan ko, malipay gid ako,” sabat ko. Ang mga imbitasyon para kay Utod Fred Borys, Utod nga Babayi Alice Berner, kag sa akon nag-abot sang tigpamulak sang 1946. Apang bangod natawo ako sa Saarland, wala ako sing estado kag busa nag-aplay ako sa Wash­ington, D.C., E.⁠U.⁠A., para sa isa ka pinasahi nga visa.

Samtang ang iban nakahalin nga sibu sa tion, ginhulat ko pa ang sabat sa akon aplikasyon. Sang magsugod ang eskwelahan sang Septiembre 4, didto pa gihapon ako sa Switzerland, nga amat-amat nga nagakadulaan sing paglaum. Nian nagtawag ang Consulado sang E.U., nga nagapahibalo sa akon nga nag-abot na ang akon visa. Sa gilayon gin-areglar ko ang akon paglakbay kag sang ulihi nakatigayon ako sing lugar sa isa ka barko sang mga soldado nga magabiyahe halin sa Marseilles pa Nueva York. Daw ano nga eksperiensia! Ang Athos II gutok gid. Ginhatagan ako sing hiligdaan sa isa ka bukas nga kuwarto. Sang ikaduha nga adlaw sa lawod, nagdulog ang barko bangod may naglupok sa kuwarto sang makina. Indi mapahamtang ang mga pasahero kag mga tripulante, kay nahadlok sila nga basi malunod kami. Naghatag ini sa akon sing matahom gid nga kahigayunan sa pagpanaksi nahanungod sa pagkabanhaw nga paglaum.

Duha ka adlaw nga ginkay-o ang barko, kag sa tapos nagpadayon kami sa paglakbay nga mahinay lang. Nakalab-ot kami sa Nueva York pagligad sang 18 ka adlaw, apang wala kami makadungka bangod nagwelga ang pantalan. Sa tapos sang mga negosasyon, nakapanaug kami sang ulihi gikan sa barko. Nagtelegrama ako sa Sosiedad nahanungod sa kahimtangan, kag sang makaligad ako sa adwana kag sa imigrasyon, may tawo nga namangkot sa akon: “Ikaw bala si G. Diehl?” Isa sia sang mga kabulig ni Utod Knorr, kag ginpasakay niya ako sa tren sang gab-i padulong sa Ithaca, malapit sa Eskwelahan sang Gilead, nga sa diin nag-abot ako pasado alas otso sang masunod nga aga. Nalipay gid ako nga sa ulihi nag-abot ako, agod magtambong sa una nga internasyonal nga klase sang Gilead!

Nagabatas Walay Sapayan sang mga Kabudlayan

Ang gradwasyon sadto sang ikawalo nga klase sang Gilead Pebrero 9, 1947, kag ang tanan ginahawathawat. Sa diin kami ipadala? Para sa akon, “ang inugtakus nga latid nahulog” sa bag-o magbukas nga imprintahan sang Sosiedad sa Wiesbaden, Alemanya. (Salmo 16:6) Nagbalik ako sa Bern agod mag-aplay para sa kinahanglanon nga mga papeles, apang ang nagakontrol nga mga soldado sang E.U. sa Alemanya nagapasulod lamang sang mga tawo nga nakapuyo didto antes sang inaway. Sanglit indi ako amo sini, kinahanglan ko ang bag-o nga asaynment gikan sa ulong-talatapan sa Brooklyn. Amo ini ang hilikuton sa sirkito sa Switzerland, nga ginbaton ko upod ang bug-os nga pagsalig kay Jehova. Apang samtang ginahulat ko ining asaynment, ginpangabay ako isa ka adlaw nga ilibot sa Bethel ang tatlo ka nagaduaw nga mga utod nga babayi. Ang isa sa ila amo ang payunir nga nagahingalan kay Marthe Mehl.

Sang Mayo 1949, ginpahibalo ko ang ulong-talatapan sa Bern sang plano ko nga pangasaw-on si Marthe kag sang amon handum nga magpabilin sa bug-os tion nga pag-alagad. Ang reaksion? Wala sing pribilehiyo luwas sa pagregular payunir. Ginsugdan namon ini sa Biel, pagkatapos sang kasal namon sang Hunyo 1949. Wala ako gintugutan sa paghatag sing mga pamulongpulong, kag wala kami makakita sing dalayunan para sa mga delegado sa isa ka nagapakari sadto nga asambleya, bisan pa ginrekomendar kami sang amon manugtatap sang sirkito para sa sining pribilehiyo. Madamo ang wala na nagabugno sa amon, kag gintratar kami kaangay sang nadisfellowship nga mga tawo, bisan pa mga payunir kami.

Apang, nahibaluan namon nga ang pagpakasal indi batok sa Kasulatan, gani nagdangop kami sa pangamuyo kag nagsalig kami kay Jehova. Ang matuod, ini nga pagtratar wala nagapakita sang pagtamod sang Sosiedad. Resulta lamang ini sang sayop nga pag-aplikar sang mga panuytoy sang organisasyon.

Nagbalik si Utod Knorr

Sang 1951, nagduaw liwat si Utod Knorr sa Switzerland. Sa tapos sia makapamulongpulong, ginpahibalo ako nga luyag niya makighambal sa akon. Bisan pa nagaalang-alang ako, nalipay ako nga luyag niya makighambal sa akon. Namangkot sia kon handa kami nga batunon ang isa ka asaynment sa ginabuko nga puluy-an sang mga misyonero sa Geneva. Natural nalipay kami, bisan makapasubo nga biyaan ang Biel. Sang masunod nga adlaw may dugang pa nga pangabay sa amon si Utod Knorr. Handa bala kami nga padayunon liwat ang pag-alagad sa sirkito, kay nagakinahanglan ini sing dugang pa nga igtalupangod sa Switzerland? Nagsugot kami sa gilayon. Ang akon panimuot amo nga batunon pirme ang bisan anong asaynment nga ginatanyag.

Ang amon hilikuton sa pag-alagad sa sirkito sa nasidlangan nga Switzerland ginpakamaayo sing daku. Nagalakbay kami sa ulot sang mga kongregasyon paagi sa tren, nga ginadala ang tanan namon nga pagkabutang sa duha ka maleta. Masami kami ginasugat sa estasyon sang mga utod nga dala ang ila mga bisikleta, kay pila lamang sa ila sadto ang may mga awto. Pagligad sang mga tinuig ginpagamit sa amon sang isa ka utod ang iya awto, nga nagpahapos sang amon pag-alagad.

Pila ka Bag-o nga mga Sorpresa

Daw ano ka makakulunyag sang ang akon asawa kag ako gin-agda sang 1964 sa ika-40 nga klase sang Gilead, ang katapusan nga klase sang detalyado, napulo-ka-bulan nga kurso, nga karon ginpalip-ot sa walo ka bulan na lang. Dapat dasigon ni Marthe ang pagtuon sing Ingles, apang dalayawon nga nahimo niya ini. Daku ang panagupnop kon sa diin kami ipadala. Ang akon panimuot amo: ‘Indi importante sa akon kon sa diin ako ipadala, basta sa opisina lang!’

Apang amo gid sini ang natabo! Sang adlaw sang gradwasyon, sang Septiembre 13, 1965, gintangdo ako subong alagad sang sanga sang Switzerland. Ang Bethel mangin isa ka bag-ong eksperiensia para kay Marthe. Para sa akon, isa ini ka pagbalik sa “Balay sang Dios,” indi sa imprintahan, nga sa diin nag-alagad ako anay halin sang 1931 tubtob sang 1946, kundi sa opisina. Madamo ako sing bag-o nga mga butang nga tun-an, apang sa bulig ni Jehova nahimo ko ini.

Pagbalikid

Sa bug-os nga 60 ka tuig sang bug-os tion nga pag-alagad, nagsalig ako kay Jehova sing bug-os, subong amo ang ginsiling sa akon sang akon amay. Kag bugana nga mga pagpakamaayo ang ginbubo ni Jehova. Si Marthe nangin tuburan sang daku nga pagpalig-on sa mga tion sang kapaslawan ukon kon daw indi ko masarangan ang asaynment, isa matuod ka matutom nga kaupod nga may bug-os nga pagsalig kay Jehova.

Dayawon si Jehova bangod sa madamo nga mga pribilehiyo sang pag-alagad nga natigayon ko! Ako gihapon ang coordinator sang Komite sang Sanga sa Thun, kag makapila na ako naglakbay subong manugtatap sang sona. Bisan ano man ang ginpahimo sa akon, pirme ako nangayo sing tuytoy kay Jehova. Walay sapayan sang akon madamo nga mga sayop kag mga kakulangan, nagapati gid ako nga napatawad ako ni Jehov paagi kay Cristo. Kabay nga magpadayon ako nga kalahamut-an sa iya. Kag kabay nga padayon nga tuytuyan niya ang akon mga tikang, kay ako sa tanan nga tion nagasalig sa iya subong “akon Dios, nga akon saligan.”​—⁠Salmo 91:⁠2.

[Retrato ni Willi kag Marthe Diehl sa pahina 25]

[Laragway sa pahina 27]

Si Utod Diehl sang sa Bethel sia sa una nga tion