Ngaa May Daku Gid nga Pagluya sang Buot?

PAGLAUM para sa mas maayo nga kabuhi—natuman gid man sang ulihi! Madamo nga tawo nga nagapuyo sa Sidlangan nga Alemanya anay ang nagpati sa sini sang maguba ang Pader sang Berlin sang Nobiembre 1989. Apang, sulusobra lamang sa isa ka tuig sang ulihi, nagreklamo sila nga “mas mabudlay atubangon ang mapintas nga kalibutan sang kapitalista nga demokrasya sang sa kabuhi anay nga naamligan sang Pader sang Berlin.” Ang resulta? Kapaslawan kag nagadaku nga pagluya sang buot.

Ang kasingki sa pamilya kag sa komunidad mahimo nga magapilit sa mga tawo sa pagbiya sa ila puluy-an agod mangita sing kalig-unan, apang pila lamang ang nakasapo sini. Ang iban nagatupa pa gani sa tunga sang mga wala sing balay nga nagahukmong sa mga kalye sang siudad. Sa iban nga mga pungsod madamo sini sa ila ang nagakasawid sa opisyal nga mga rikobitos. Indi makasarang sing balay bangod wala sila sing trabaho, indi sila makakita sing palamugnan bangod wala sila sing direksion sang balay. Ang mga ahensia sang gobierno nagatinguha sa pagbulig sa ila, apang indi madalidali ang paglubad sa mga problema. Gani nagabatyag sila sing kapaslawan kag pagluya sang buot.

Madamo nga babayi nga bangod sang pagluya sang buot nagahimo sing butang nga makapakibot. Sa report nga Women and Crime in the 1990s, ang manuglektura tuhoy sa kasuguan nga si Dr. Susan Edwards nagapaathag: “Ang pagkanadalahig sang bataon pa nga mga babayi [sa prostitusyon] isa ka direkta nga resulta sang kinawad-on, indi sang kakulang sing disiplina sa kaugalingon ukon sang kahimtangan sa pamilya.” Subong man, ang bataon pa nga mga lalaki nga nagabiya sa puluy-an agod mangita sing trabaho masami nga wala sing makita. Ang iban, bangod sang pagluya sang buot, nangin ‘bayaran nga mga lalaki,’ nagapagamit sang ila lawas sa mga homoseksuwal subong baylo sa kalan-on kag puluy-an, nangin idoido sang malaut nga mga kriminal.

Ang mapintas nga mga katunayan sa politika, kasingki, mabudlay nga pangabuhi, tanan mahimo bangdan sang lainlain nga kadakuon sang pagluya sang buot. Bisan ang propesyonal nga mga tawo nga ang ila trabaho nagakinahanglan sing mataas nga pagtuon apektado man samtang nagatinguha sila nga huptan ang ila minanggaranon nga estilo sang pagkabuhi samtang nagaatubang sa nagadaku nga mga problema sa pinansial. Ang resulta? “Ang pagpigos lamang mahimo nga magapabuang sa maalam,” subong ginsiling ni Hari Solomon sang dumaan nga panahon!a (Manugwali 7:7) Sa pagkamatuod, ang pagluya sang buot nagadul-ong sa madamo sa paghimo sang indi kinaugali nga solusyon sa problema—ang paghikog.

Ang Indi Kinaugali nga Dalan Paguwa

Ang madamo nga kaso sang paghikog sa tunga sang mga pamatan-on nagapakita nga bisan sila apektado sang kalalat-an nga pagluya sang buot. Ang isa ka Britaniko nga kolumnista sa balita namangkot: “Ano ang yara sa aton panahon nga ginabangdan sang pagluya sang buot sang madamo gid nga mga tin-edyer?” Sa pagtuon sa kabataan sa ulot sang edad nga 8 kag 16 nga naospital sa tapos magtinguha nga hiluan ang ila kaugalingon, si Dr. Eric Taylor sang Institute of Psychiatry sang London nagareport: “Ang isa ka talalupangdon nga butang amo ang kadamuon sang kabataan nga ginluyahan sing buot kag nadulaan sing paglaum nahanungod sa mga nagakatabo.” Ang Britanya nagarekord sing ginabanta nga mga 100,000 ka wala madayuni sa pagkapatay apang hungod nga mga kaso sang pag-inum sing hilo kada tuig subong amo ang ila paagi sa pagpahibalo sang ila nadulaan na sing paglaum nga pagpangayo sing bulig.

Ang isa ka Britaniko nga institusyon naglansar sing kampanya agod mahinuklugon nga pamatian ang isa nga ginaluyahan sing buot. Sa sining paagi ang mga manuglaygay sini nagasiling nga nagahatag sila sing “mga tal-us sa kamatayon.” Apang, ginabaton nila nga indi nila masarangan lubaron ang mga problema nga ginabangdan sang pagluya sang buot sang mga tawo.

Ang kadamuon sang paghikog nagapabanaag sang “kadakuon sang indi pagsapakay kag kakulang sing paghiusa sa katilingban,” komento sang The Sunday Correspondent nga pamantalaan. Ngaa madamo ang nagahikog karon? Ginsambit sang pamantalaan ang “wala sing balay nga mapulian, dugang nga pag-inum, peligro sa AIDS kag pagsira sang mental nga mga ospital,” subong mga kabangdanan nga nagadul-ong sa mga indibiduwal sa daku nga pagluya sang buot amo kon ngaa ginakabig nila ang pag-utod sang ila kabuhi subong amo lamang ang solusyon sa ila mga problema.

May yara bala paglaum nga malandas ang pagluya sang buot? Huo! “Maghangad kamo kag bayawa ang inyo mga ulo” amo ang makapapagsik nga pangabay ni Jesus! (Lucas 21:28) Ano ang buot niya silingon? Ano nga paglaum ang yara?

[Footnote]