Mga Pamangkot Gikan sa mga Bumalasa
Nagabatyag gid bala ang manunulat sang Hulubaton 30:19 nga “tama ka makatilingala” kon paano malimbungon nga ginasulay sang isa ka lalaki ang isa ka dalaga?
Isa ina ka posible nga kahulugan sang Hulubaton 30:19, nga sa pagkamatuod indi isa ka mahapos hangpon nga bersikulo.
Sa pagpangita sang kahulugan sining bersikulo, dapat naton talupangdon ang konteksto. Antes sini nga teksto, ginlista sang inspirado nga manunulat ang apat ka butang nga sa pila ka paagi indi mapaayawan. (Hulubaton 30:15, 16) Nian ginhatag niya ining listahan: “May tatlo ka butang nga tama ka makatilingala sa akon, kag apat nga wala ko mahibalui: ang paagi sang agila sa kahawaan, ang paagi sang man-ug sa igang, ang paagi sang sakayan sa tunga sang dagat kag ang paagi sang lalaki sa dalaga.”—Hulubaton 30:18, 19.
Ano ang mahimo nga “makatilingala” sa sining apat ka butang?
Ayhan nagabatyag nga ang “makatilingala” nagakahulugan sang positibo ukon maayo, ang iban nga mga eskolar nagapaathag nga ang tagsa sining apat ka butang nagapakita sang kaalam sang pagpanuga sang Dios: ang katingalahan sa kon paano makalupad ang isa ka daku nga pispis, kon paano ang wala sing tiil nga man-ug makatabok sa isa ka igang, kon paano ang mabug-at nga sakayan makapabilin nga nagalutaw sa mabalud nga dagat, kag kon paano ang isa ka mapagros nga lalaki magahigugma sing daku kag magapakasal sa isa ka mahinhin nga dalaga, kag nian magaanak sila sing isa ka makatilingala nga tawhanon nga bata. Nakita sang isa ka propesor sa apat ka butang ang isa pa ka pagkaanggid, nga ang tagsa nagalakbay sa isa ka ruta nga pirme bag-o—ang ruta sang agila, man-ug, kag sakayan diin wala sing banas kag ang pagkabag-o sang nagatubo nga gugma sang duha ka tawo.
Apang, ang apat ka butang indi kinahanglan nga mangin “makatilingala” sa maayo nga kahulugan, subong nga ang pagkapareho nila butang nga positibo. Ang Hulubaton 6:16-19 nagalista sang mga “butang nga ginadumtan ni Jehova.” Kag subong sang matalupangdan, antes lamang sang mga bersikulo nga ginapamangkot, ang Hulubaton 30:15, 16 nagalista sang mga butang (Sheol, taguangkan nga baw-as, duta nga kigang, kag nagadabadaba nga kalayo) nga wala gid nagasiling sing, “Tama na!” Sa pagkamatuod indi gid sila tama ka makatilingala.
Ang Hebreong tinaga nga ginbadbad “makatilingala” sa Hulubaton 30:18 nagakahulugan sing “pagpain, pagpatuhay; paghimo nga tuhay, dikinaandan, makatilingala.” Ang isa ka butang mahimo mangin tuhay, dikinaandan, ukon katingalahan bisan indi maayo. Ang Daniel 8:23, 24 nagtagna sang isa ka mapintas nga hari nga magapanglaglag sing “makatilingala” kag ‘magalaglag sang mga gamhanan,’ lakip sang mga balaan.—Ipaanggid ang Deuteronomio 17:8; 28:59; Zacarias 8:6.
Ang bersikulo nga nagasunod sa Hulubaton 30:18, 19 mahimo nagahatag sing ideya sa kon ano ang nabudlayan nga hangpon sang manunulat. Ang bersikulo 20 nagasambit sa babayi nga makihilahion nga “nagakaon sia kag nagapamahid sang iya baba kag nagasiling: ‘Wala ako makahimo sing pagkamalaut.’” Ayhan nakasala sia sing tago kag sing limbong, apang bangod wala sing agi ang iya krimen, makapangangkon sia nga wala sing sala.
May pagkaanggid sa nauna nga listahan. Ang agila nagalupad sa kahawaan, ang man-ug nagatabok sa igang, ang sakayan nagaagi sa kabaluran—wala sing isa ang nagabilin sing agi, kag mabudlay usuyon ang banas sang bisan diin sa tatlo. Kon amo ini ang pagkaanggid sa tatlo, kamusta ang ikaapat, “ang paagi sang lalaki sa dalaga”?
Indi man ini mausoy. Ang pamatan-on nga lalaki mahimo magagamit sing tuso, mapakunukunuhon, kag malimbungon nga mga paagi agod makuha ang gugma sang inosente nga ulay. Bangod wala sing eksperiensia, mahimo nga indi niya mamutikan ang mga daya sang lalaki. Bisan sa tapos masulay, mahimo indi niya mapaathag kon paano niya sia nakuha; ang mga nagapanilag mahimo man mabudlayan sa pagpaathag sini. Apang, madamong lamharon nga babayi ang nagtugyan sang ila pagkababayi sa malimbungon nga mga manunulay. Mabudlay usuyon ang banas sinang malimbungon nga mga lalaki, apang may tulumuron sila, subong sang agila nga nagalupad, sang man-ug nga nagasaug, ukon sang sakayan sa dagat. Sa mga manunulay, ang tulumuron amo ang seksuwal nga paghingalit.
Sa sining kapawa ang punto sang Hulubaton 30:18, 19 indi ang nahanungod sa sientipiko ukon mekanikal nga mga butang sa pagpanuga. Sa baylo, ang teksto nagahatag sa aton sing moral nga paandam, subong sang ginapaandam sang Hulubaton 7:1-27 nahanungod sa paglikaw sa mga katalagman sang isa ka mahayluhon nga makihilawason. Ang isa ka paagi nga matuman sang mga Cristianong utod nga babayi ang paandam sa Hulubaton 30:18, 19 amo ang nahanungod sa mga lalaki nga nagaangkon nga interesado sa pagtuon sa Biblia. Kon ang isa ka mainabyanon nga lalaki, bisan ang isa ka kaupod sa trabaho, daw magpakita sina nga interes, sarang sia matugyan sang utod nga babayi sa isa ka utod nga lalaki sa kongregasyon. Sarang maatipan sang utod nga lalaki ang bisan anong matuod nga interes nga wala sing mga katalagman sang “lalaki sa dalaga.”