Ang Cristiandad kag ang Negosyo sa Ulipon

SADTONG ika-19 nga siglo, ang Katoliko kag Protestante nga mga misyonero nahiusa sa ila pagpamatok sa negosyo sang pagbakal kag pagbaligya sa mga ulipon. Apang, indi amo sina pirme ang ila posisyon. Sang nagligad nga mga siglo, gin-aprobahan nila kag nakigbahin sila sa negosyo sa ulipon walay sapayan sang makahaladlok nga pag-antos nga ginpatubas sini.

Ang mga misyonero nagsugod sa pagkari sa sidlangan nga baybayon kag sa katundan nga baybayon sang Aprika sang ang ruta sang negosyo paagi sa dagat sa palibot sang Cape of Good Hope natukiban sang ika-15 nga siglo. Apang, pagligad sang tatlo ka siglo, ang misyonero nga hilikuton sa Aprika halos natapos na. May pila lamang ka Aprikano nga mga kombertido. Ang isa ka rason sini nga kapaslawan amo ang pagkanadalahig sang Cristiandad sa negosyo sa ulipon. Si P.Groves nagapaathag sa The Planting of Christianity in Africa:

“Ang Cristianong misyon gin-updan sang aktibo nga pagpangabuhi sa negosyo sa ulipon kag wala ini ginhunahuna nga sayop. Sa pagkamatuod, ang misyon mismo nagapanag-iya sang mga ulipon; ang isa ka Jesuita nga monasteryo sa Loanda [Luanda karon, ang kapital sang Angola] ginhatagan sing 12,000. Sang ang negosyo sa ulipon gintukod sa ulot sang Angola kag Brazil, ang obispo sang Loanda, sa isa ka siya nga bato sa kilid sang pantalan, naghatag sang iya episkopal nga bendisyon sa naglakat nga mga kargamento, nagsaad sa ila sing palaabuton nga kalipay kon ang mabudlay nga mga pagtilaw sa kabuhi matapos na.”

Ang Jesuita nga mga misyonero wala “namatok sa pag-ulipon sa mga Negro,” pamatuod ni C. R. Boxer subong sang ginbalikwat sa libro nga Africa From Early Times to 1800. Sa Luanda, antes ang mga ulipon nagsakay sa mga barko pakadto sa mga koloniya sang Espanya kag Portugal, dugang ni Box­er, “gindala sila sa malapit nga simbahan . . . kag didto ginbunyagan sing dungan sang isa ka kura paroko sa mga grupo-grupo nga ginatos.” Nian, pagkatapos wisikan sang “balaan nga tubig,” ang mga ulipon ginsilingan: “Tan-awa mga anak na kamo sang Dios; magakadto kamo sa duta sang mga Katsila diin magatuon kamo sang mga butang nahanungod sa Katoliko nga relihion. Indi na ninyo paghunahunaon kon diin kamo maghalin . . . Maglakat kamo upod ang maayo nga kabubut-on.”

Sa pagkamatuod, ang mga misyonero sang Cristiandad wala nagaisahanon sa pag-aprobar sa negosyo sa ulipon. “Tubtob sang katapusan nga katunga sang ika-napulog walo nga siglo,” paathag ni Geoffrey Moor­house sa iya libro nga The Missionaries, “amo ini ang panimuot sang kalabanan nga mga tawo.” Ginsambit ni Moorhouse ang halimbawa sang isa ka ika-18 nga siglo nga Protestante nga misyonero, si Thom­as Thomp­son, nga nagsulat sang isa ka tract nga natig-uluhan The African Trade for Negro Slaves Shown to Be Consistent With the Principles of Humanity and With the Laws of Revealed Religion.

Walay sapayan, paagi sa iya pagpakigbahin ang Cristiandad may salabton tungod sa daku nga pag-antos nga ginhimo sa minilyon ka Aprikano nga ulipon. “Walay labot sa mga ulipon nga napatay antes sila maglayag gikan sa Aprika,” siling sang The Encyclopædia Britannica, “12 1/2% ang napatay sang nag-agi sila sa West Indies; sa Jamaica 4 1/2% ang napatay samtang yara sila sa mga pantalan ukon antes sila ginbaligya nga mga ulipon kag un-tersia pa sa ‘pagtrato nga ginhatag sa mga bag-uhan agod himuon sila nga nagakaigo nga mga ulipon.’”

Sa dili madugay pagasukton ni Jehova nga Dios ang Cristiandad kag ang iban nga dagway sang butig nga relihion tungod sang makangilidlis nga mga buhat sang kasal-anan sa dugo nga ginpahanugutan nila kag ginbendisyunan pa.—Bugna 18:8, 24.

[Diagram sa pahina 8]

(Para sa kabug-usan sang teksto, tan-awa ang publikasyon)

Diyagrama sa kon paano ang mga ulipon ginadasok sa isa ka bapor sang mga ulipon

[Kapsion]

Schomburg Center for Research in Black Culture / The New York Public Library / Astor, Lenox and Tilden Foundations