Nagakinahanglan Gid Bala sang Isa ka Mesias ang Katawhan?

“ANG KALIBUTAN NAGAKINAHANGLAN SANG ISA KA MESIAS, SILING SANG OPISYAL”

Inang pangulong-dinalan nagguwa sa The Financial Post sa Toronto, Canada, sang 1980. Ang opisyal nga ginbalikwat amo si Aurelio Peccei, presidente kag tagpasad sang isa ka kilala nga grupo sa panalawsaw nga ginatawag Club of Rome. Suno sa Post, si Peccei nagtuo nga “isa ka karismatiko nga lider—sientipiko, politikal, ukon relihioso—ang lamang nga mangin kaluwasan sang kalibutan gikan sa sosyal kag ekonomiko nga mga kagamo nga nagapahog sa paglaglag sa sibilisasyon.” Ano sa banta mo? Ini bala nga kalibutan yara gid sa makahaladlok nga kahimtangan sa bagay nga ang kalibutan nagakinahanglan sang isa ka Mesias? Binagbinaga ang isa lamang sa mga problema nga ginaatubang sining kalibutan—ang gutom.

ANG duha ka daku kag kaki nga mga mata nagatulok sa imo gikan sa isa ka larawan sa pamantalaan ukon magasin. Mga mata ini sang isa ka bata, isa ka bata nga babayi nga wala pa lima ka tuig ang edad. Apang ining mga mata wala nagapayuhum sa imo. Wala sing binatabata nga kasanag sa sini, wala sing makalilipay nga balatyagon sang katingala, wala sing inosente nga pagsalig. Sa baylo puno ini sang makalilibog nga kasubo, diutay nga kasakit, wala sing paglaum nga kagutom. Ang bata ginagutom. Ang kasakit kag gutom amo lamang ang nahibaluan niya.

Ayhan, kaangay sang madamo, indi mo luyag magtan-aw sing madugay sina nga mga larawan, gani madasig mo nga ginatukis ang pahina. Indi nga wala ka nagaulikid, apang nasubuan ka bangod ginabulubanta mo nga indi na magadugay ining bata. Ang maniwang nga mga batiis kag butkon kag daku nga tiyan mga tanda nga ang iya lawas amat-amat na nga nagaas-as. Sa tion nga nakita mo ang iya larawan, ayhan patay na sia. Ang malain pa, nahibaluan mo nga ang natabo sa iya indi ang lamang nga kaso.

Daw ano gid ka daku ang problema? Ti, mahanduraw mo bala ang 14 milyones ka kabataan? Ang kalabanan sa aton indi makahanduraw; ang numero tuman gid kadaku agod handurawon. Hunahunaa, nian, ang isa ka istadyum nga makapalingkod sa 40,000 ka tawo. Karon handurawa nga puno ini sang mga kabataan—sa mga raya, sa mga uluandana, yara ang kadam-an sang mga nawong. Bisan ina mabudlay handurawon. Apang, magakinahanglan sing 350 sing amo sina nga istadyum nga puno sang kabataan agod magadangat sa kabilugan nga 14 milyones. Suno sa UNICEF (Unit­ed Na­tions Chil­dren’s ­Fund), amo ina ang makahaladlok nga kadamuon sang mga kabataan nga ubos sa lima ka tuig nga nagakapatay sa malnutrisyon kag madali matapna nga mga balatian kada tuig sa imol nga mga pungsod. Katumbas ina sa halos isa ka istadyum sang kabataan nga nagakapatay kada adlaw! Idugang sa sining numero ang ginagutom nga mga adulto, kag matigayon mo ang bug-os kalibutan nga kabilugan sang mga isa ka bilyon ka tawo nga pirme kulang sing masustansia nga kalan-on.

Ngaa May Daku nga Gutom?

Ining planeta nagapatubas karon sing mas madamo nga kalan-on sang sa makonsumo karon sang tawo, kag may ikasarang ini sa pagpatubas sing labi pa. Apang, kada minuto, 26 ka kabataan ang nagakapatay tungod sang malnutrisyon kag balatian. Sa sina man nga minuto, ang kalibutan nagagasto sing mga $2,000,000 sa paghanda para sa inaway. Mahanduraw mo bala kon ano ang sarang mahimo sinang tanan nga kuwarta—ukon ang isa lamang ka bahin sina—para sa sadtong 26 ka kabataan?

Sing maathag, ang gutom sa kalibutan indi lamang mabasol sa kakulang sing kalan-on ukon kuwarta. Ang problema labi pa sa sini. Subong sang ginsiling ni Jorge E.Hardoy, isa ka taga-Argentina nga propesor, “ang kalibutan sa kabilugan wala pirme sing ikasarang sa pagpaambit sang kasulhay, gahom, tion, manggad kag ihibalo sa mga tawo nga nagakinahanglan sing labi sining mga butang.” Huo, ang problema nasandig, indi sa manggad sang tawo, kundi sa tawo mismo. Ang kakagod kag kahamkon daw amo ang nagapangibabaw nga puwersa sa tawhanon nga katilingban. Ang pinakamanggaranon nga ikalima nga bahin sang populasyon sang duta nagaagom sing mga 60 ka pilo kadamo nga pagkabutang kag mga serbisyo sang sa pinakaimol nga ikalima nga bahin.

Matuod, ang iban hanuot nga nagatinguha sa pagtigayon sing kalan-on para sa mga gutom, apang ang kalabanan sang ila mga panikasog ginapunggan sang mga butang nga indi nila kontrolado. Ang tiggulutom masami nga nagasalot sa mga pungsod nga may inaway sibil ukon rebelyon, kag kinaandan na para sa nagainaway nga mga puwersa nga balabagan ang mga suplay nga bulig agod indi makalab-ot sa mga nagakinahanglan. Ang duha ka bahin nahadlok nga paagi sa pagtugot sa kalan-on nga makalab-ot sa gutom nga mga sibilyan sa kaaway nga teritoryo, ginapakaon nila ang ila mga kaaway. Ang mga gobierno mismo nagagamit sang gutom subong isa ka hinganiban sa politika.

Wala Bala sing Solusyon?

Sing masubo, ang problema sang ginagutom nga minilyon indi lamang ang krisis nga nagasalot sa modernong tawo. Ang lapnag nga paglaglag kag paghilo sa palibot, ang dalayon nga pagsalot sang inaway nga nagakutol sa minilyon ka kabuhi, ang masingki nga mga krimen nga nagasab-ug sang kahadlok kag dipagsalig bisan diin, kag ang dalayon nga paglain sang moral nga daw amo ang gamot sang madamo sining mga problema​—⁠ining tanan nga tugob-globo nga krisis nagauyatay, kon hambalon pa, kag nagapalig-on sang dimabais nga kamatuoran—ang tawo indi makagahom sing madinalag-on sang iya kaugalingon.

Walay duhaduha nga amo ina kon ngaa madamo nga mga tawo ang nadulaan sing paglaum nga makakita sing solusyon sa mga problema sang kalibutan. Ang iban nagabatyag kaangay ni Aurelio Peccei, ang Italyano nga iskolar nga ginsambit sa umpisa. Kon may solusyon, pangatarungan nila, dapat ini maggikan sa labaw sa kinaandan—ayhan labaw pa sa tawo—nga ginhalinan. Busa ang panghunahuna tuhoy sa isa ka mesias may makusog nga ganyat. Apang realistiko bala ang maglaum sa isa ka mesias? Ukon ina bala nga paglaum isa lamang ka mahinandumon nga panghunahuna?

[Ginkuhaan sang Laragway sa pahina 2]

Cover photos: Top: U.S. Naval Observatory photo; Bottom: NASA photo

[Ginkuhaan sang Laragway sa pahina 3]

Kuha ni P. Almasy para sa WHO

[Ginkuhaan sang Laragway sa pahina 4]

Kuha ni P. Almasy para sa WHO

Retrato sang U.S. Navy