Mga Pamangkot Gikan sa mga Bumalasa

Dapat bala mahangawa ang mga Cristiano kon ang mga elemento sang dugo, kaangay sang ginbulad nga plasma, mahimo nga gindugang sa mga produkto nga pagkaon?

Kon may malig-on nga basihan nga ang dugo sang sapat (ukon ang elemento sini) matuod nga gingamit sing lokal sa produkto nga mga pagkaon, ang mga Cristiano dapat maghimo sing nagakaigo nga pag-andam. Apang, indi maalamon nga matublag bangod sa mga panagupnop lamang ukon magkabuhi sa wala sing kamatuoran nga kabalaka.

Temprano sa maragtas sang tawo, ang aton Manunuga nagsugo nga indi dapat pagkaunon sang tawo ang dugo. (Genesis 9:3, 4) Nagsiling sia nga ang dugo nagarepresentar sa kabuhi, nga isa ka dulot halin sa iya. Ang dugo nga nakuha gikan sa isa ka tinuga dapat lamang gamiton sa paghalad, subong sang sa halaran. Kon indi, ang dugo gikan sa isa ka tinuga dapat ibubo sa duta, sa kahulugan nga ginabalik ini sa Dios. Dapat likawan sang iya katawhan nga sakdagon ang kabuhi paagi sa pagkaon sang dugo. Nagsugo sia: “Dili kamo magkaon sang dugo sang bisan ano nga bagay sang unod, kay ang kalag sang tanan nga unod amo ang iya dugo. Ang bisan sin-o nga nagakaon sini utdon.” (Levitico 17:11-14) Ang pagdumili sang Dios sa pagkaon sang dugo ginsulit sa mga Cristiano. (Binuhatan 15:28, 29) Gani kinahanglan nga likawan sang una nga mga Cristiano ang pagkaon nga nagaunod sang dugo, subong sang karne gikan sa nakuga nga mga sapat ukon sang soriso nga dugo.

Apang, sa praktikal nga paghambal, paano maghulag yadto nga mga Cristiano sa ila determinasyon nga ‘maglihi sa dugo’? (Binuhatan 21:25) Dapat lamang bala nila sundon ang mga pulong ni apostol Pablo: “Magkaon kamo sang bisan ano nga ginabaligya sa balaligyaan sang karne, nga wala nagausisa bangod sang konsiensia”?

Indi. Yadtong mga pulong sa 1 Corinto 10:25 nagapatuhoy sa karne nga mahimo naghalin sa sapat nga ginhalad sa isa ka templo sang diosdios. Sadto anay, ang sobra nga karne gikan sa mga templo ginapaubos paagi sa pagbaligya sini sa mga manugbaligya, nga mahimo nagasimpon sini sa ila suplay sang karne nga ginabaligya sa ila mga balaligyaan. Ang punto ni Pablo amo nga ang karne gikan sa templo indi malain ukon mahigko. Mahimo nga isa ka kinabatasan sadto nga kuhaon kag gamiton ang mga dugo sang mga sapat nga ginhalad didto sa pagano nga mga altar. Gani kon ang pila ka sobra nga karne ginabaligya sa balaligyaan, nga wala sing kaangtanan sa templo ukon sa sayop nga mga paghangop sang mga pagano, ang mga Cristiano sarang makabakal sini subong komersiyal nga karne nga matinlo kag ginkuhaan sing maayo sang dugo.

Apang, tuhay kon yadtong mga Cristiano nakahibalo nga ang karne gikan sa nakuga nga mga sapat (ukon soriso nga dugo) amo ang isa sa mapilian sa lokal nga mga balaligyaan. Kinahanglan nga maghalong sila sa pagpili sang karne nga pagabaklon. Mahimo nga makilala nila ang mga produkto nga karne nga nagaunod sang dugo kon ini may makilal-an nga duag (bisan sa karon ang mga soriso nga dugo madali makilala sa mga kadutaan nga kinaandan ini). Ukon mahimo nga pamangkuton sang mga Cristiano ang isa ka talahuron nga manug-ihaw ukon manugbaligya sang karne. Kon wala sila sing rason sa pagpati nga ang karne nagaunod sang dugo, sarang nila ini mabakal kag makaon.

Nagsulat man si Pablo: “Ang inyo kaligdong sa pagpamat-od ipakilala sa tanan nga tawo.” (Filipos 4:5) Sarang ina maaplikar may kahilabtanan sa pagbakal sang karne. Wala ginapakita sang Kasuguan sang Israel ukon sa mga sugo sang Cristianong nagadumala nga hubon sadtong unang siglo nga ang katawhan sang Dios kinahanglan nga mag-uyang sang tion kag panikasog sa pagpamangkot tuhoy sa karne, ukon magakaon na lang sang mga utanon kon may pila ka pagpangduhaduha sa dugo gikan sa mabakal nga karne.

Dapat nga patuluon sang isa ka Israelinhon nga mangangayam ang dugo sang sapat nga iya napatay. (Ipaanggid ang Deuteronomio 12:15, 16.) Kon indi maubos kaon sang iya pamilya ang karne, mahimo niya ibaligya ang iban sini. Bisan sa ginpadugo sing maayo nga patay nga sapat, may diutay gihapon nga dugo nga mabilin sa karne, apang wala sing ginasiling ang Biblia nga ang isa ka Judiyo nga nagabakal sang karne kinahanglan nga mag-usisa gid sing maayo sa kon pila ka minuto ang antad sang pagpatay kag pagpatulo sang dugo, ukon kon diin nga ugat nga daku ang gin-utod agod paguwaon ang dugo, kag kon paano kag daw ano kadugay ginbitay ang sapat. Dugang pa, ang nagadumala nga hubon wala magsulat nga ang mga Cristiano dapat gid maghalong sa sini nga bagay, subong nga kinahanglan gid nila ang detalyado nga mga sabat antes magkaon sang bisan ano nga karne.

Sa madamo nga kadutaan sa karon, ang kasuguan, kinabatasan, ukon relihioso nga buhat amo nga ang mga produkto nga karne (luwas sa dikinaandan nga mga produkto, kaangay sang soriso nga dugo) nagahalin sa mga sapat nga ginpadugo sing maayo sang gin-ihaw ini. Gani, indi kinahanglan nga magkahangawa sing tuman ang mga Cristiano sa sina nga mga lugar tuhoy sa mga metodo sang pag-ihaw ukon pagproseso. Sa mas masangkad nga kahulugan, mahimo sila ‘padayon nga makakaon sang komersiyal nga karne, nga wala na nagapangusisa,’ kag sa gihapon makatigayon sing matinlo nga konsiensia nga nagalihi sila sa dugo.

Apang, kon kaisa may pila ka teknikal nga mga report tuhoy sa komersiyal nga paggamit sang dugo nga nagtublag sa pila ka Cristiano. Ang pila ka mga negosyante sa industriya sang pagproseso sang karne nangatarungan nga sarang matipon ang madamo nga dugo gikan sa gin-ihaw nga mga sapat para sa praktikal nga mga kagamitan kag palangitan-an, kaangay sang mga abuno ukon pagkaon sang sapat. Gintun-an sang mga mananalawsaw kon bala ini nga dugo (ukon mga elemento) sarang magamit sa naproseso nga mga karne. Ang pila ka komersiyal nga mga planta nakapatubas gani sang limitado nga kadamuon sang likido, ginpakusog, ukon pinulbos nga plasma (ukon ginkuhaan sang duag nga pula nga selula nga materyal) nga sarang mabulos para sa diutay nga porsiento nga karne kaangay sang soriso nga mga produkto ukon pâté. Ginsentro sang iban nga mga pagtuon ang ila igtalupangod sa paggamit sang pinulbos nga mga dugo subong pangdugang ukon sa pagpalapuyot sang tubig kag tambok sa ginaling nga karne, sa mga produkto sa paghurno, ukon sa iban nga mga pagkaon kag ilimnon agod makadugang sing protina kag iron.

Apang, maayo talupangdon nga ina nga pagpanalawsaw ginahimo na sa mga dekada. Dugang pa, daw tuman ka limitado ang paggamit sang amo nga mga produkto, ukon wala gani nagaluntad, sa madamo nga kadutaan. Ang pila ka tipikal nga mga report nagabulig sa pagpakita kon ngaa:

“Ang dugo isa ka tuburan sang masustansya kag mapuslanon nga mga protina. Apang, ang dugo sang karne sang baka gingamit lamang sa limitado nga kadamuon para sa direkta nga konsumo sang tawo bangod sang sobra nga duag kag sahi sang sabor.”—Journal of Food Science, Tomo 55, Numero 2, 1990.

“Ang mga protina sang plasma sang dugo may mapuslanon nga mga kinaiya subong sang madasig nga pagkatunaw, ikasarang sa paghimo sini nga emulsion, kag indi madali masalupsop sang tubig . . . kag ang paggamit sini sa pagproseso sang pagkaon may madamo nga bentaha. Apang, wala sing epektibo nga sistema sang pagtinlo sa plasma, ilabi na pagkatapos sang pagkahubas, ang natukiban sa Japan.”—Journal of food Science, Tomo 56, Numero 1, 1991.

Gin-usisa kon kaisa sang pila ka mga Cristiano ang mga putos sang mga pagkaon, bangod ginapangayo sang madamo nga gobierno nga ilista ang mga panakot. Kag mahimo nila ini himuon sing regular sa produkto nga may rason sila sa pagpati nga basi may dugo. Husto, matuod, nga likawan ang mga produkto nga nagalista sang mga butang subong sang dugo, plasma sang dugo, plasma, globin (ukon globulin) nga protina, ukon hemoglobin (ukon globin) nga iron. Ang impormasyon sa pagbaligya gikan sa isa ka kompanya sa Europa sa sini nga patag nagbaton: “Ang impormasyon tuhoy sa paggamit sang globin subong panakot dapat isulat sa putos sang pagkaon agod ang bumalakal indi madaya tuhoy sa kaundan ukon balor sang pagkaon.”

Apang, kinahanglan ang kaligdong sa pagpamat-od bisan sa pag-usisa sa mga putos ukon sa pagpamangkot sa mga manug-ihaw. Indi buot silingon nga tun-an sang tagsa ka Cristiano sa bug-os nga kalibutan ang mga putos kag mga panakot sang tanan naputos nga mga pagkaon ukon usisaon ang mga empleyado sang mga restawran kag balaligyaan sang pagkaon. Mahimo anay pamangkuton sang isa ka Cristiano ang iya kaugalingon, ‘May sibu bala nga mga pamatuod nga ang dugo kag ang mga derivative sini gingamit sa kinaandan nga mga produkto sang pagkaon sa sini nga duog ukon pungsod?’ Sa kalabanan nga duog ang sabat amo ang indi. Sa amo, madamo nga Cristiano ang naghinakop nga indi sila sing personal maghinguyang sang daku nga tion kag igtalupangod sa pag-usisa sa indi pat-od nga mga posibilidad. Ang isa nga wala nagabatyag sing amo sini dapat maghulag suno sa iya konsiensia, nga wala nagahukom sa iban nga mahimo nagatamod sini sang tuhay apang may maayo nga konsiensia sa atubangan sang Dios.—Roma 14:2-4, 12.

Bisan sarang mapatubas ang mga produkto sa pagkaon nga may dugo, mahimo nga wala ini ginahimo sing lapnag bangod sang kamahalon, sang kasuguan, ukon sang iban pa nga mga rason. Halimbawa, ang Food Processing (Septiembre 1991) nagsiling: “Sa mga nagaproseso nga may mga problema sa manubo sa 1% (sa isa ka ka gulot nga karne) sang nasabawan nga plasma sang karne sang baka sa pagsamo, ginailisan ini sang salili nga misklada nga may tinunaw nga protina kag sarang matawag nga Kosher.”

Ginapadaku sini nga ang kasuguan, kinabatasan, kag panabor sa madamo nga kadutaan amo nga ang dugo kinaandan nga ginapatulo sa gin-ihaw nga mga sapat kag ina nga dugo wala ginagamit sa iban nga produkto nga pagkaon. Kon wala sang bastante nga pamatuod sa paghunahuna nga tuhay ang kahimtangan sa isa ka duog ukon nga may ginhimo nga daku nga pagbag-o kasan-o lang, dapat magbantay ang mga Cristiano nga indi matublag sang posibilidad ukon sugidsugid lamang. Apang, kon pat-od ukon mahimo gid nga ang dugo lapnag nga ginagamit—sa pagkaon man ukon sa medikal nga pagbulong—dapat kita mangin determinado nga sundon ang sugo sang Dios nga maglihi sa dugo.