Ginsakdag Ako ni Jehova sa Isa ka Bilangguan sa Desyerto

PANUGIRON NI ISAIAH MNWE

Wala sing kasaba, kag wala ako sing nahimo nga krimen. Apang, ginsilutan ako sing lakas nga pagpangabudlay sa isa ka bilangguan sa tungatunga sang mainit nga Desyerto sang Sahara sa Aprika. Ang malain pa, wala makahibalo ang akon mga abyan kon diin ako. Natabo ini walo ka tuig na ang nagligad, sang tig-ilinit sang 1984. Pasugira ako kon paano ako nakadangat sa sinang makangilidlis nga kahimtangan.

SANG 1958, sang 12 anyos pa lamang ako, ang akon magulang nga utod nga lalaki nangin isa sang mga Saksi ni Jehova. Apang, ang akon amay kag iloy nagpadayon sa pagsimba sa mga dios sang tribo sang Abia ­State, Nigeria, diin kami nagapuyo.

Sang 1968, nag-entra ako sa hangaway sang Biafra, nga amo ang ngalan sang nasidlangan nga rehiyon sang Nigeria. Samtang yara sa patag-awayan, nahunahuna ko ang walay ginadampigan nga tindog sang mga Saksi ni Jehova, kag nangamuyo ako sa Dios nga buligan ako. Nangako ako nga kon tugutan niya ako nga makalampuwas sa inaway, mangin isa ako sang iya mga Saksi.

Sang magpuas ang inaway gilayon ko nga gintuman ang akon pangako. Ginbawtismuhan ako sang Hulyo 1970 kag sa gilayon nagsulod sa bug-os tion nga pagministro subong isa ka payunir. Sang ulihi gintangdo ako subong isa ka gulang sang Cristianong kongregasyon. Nakabaton ako sang ulihi sing imbitasyon gikan sa sanga talatapan sang Nigeria nga magmisyonero sa kaingod nga pungsod diin ang hilikuton sang mga Saksi ni Jehova wala ginakilala sing legal. Ginbaton ko ini, kag sang Enero 1975, naglakat ako, nga dala ang pasaporte.

Gindakop

Sang 1978, gintangdo ako sa pagduaw sa mga Saksi sa bug-os nga pungsod. Bangod diutay lamang sila, malayo ang akon ginalakbay, nagaduaw sang tanan nga mga siudad nga may mga kongregasyon, subong man sang mga lugar nga may mga interesado. Masami ako ginaimbestigar sa mga check­point sang pulis. Duha ka beses, nga tig-apat ka adlaw ang tagsa, gindakop ako kag gin-usisa nahanungod sa aton hilikuton.

Nian, sang Hunyo 1984, samtang nagahanda kami para sa pag-alagad sa latagon sang isa ka Domingo, ginpahibalo kami sang isa ka mainabyanon nga opisyal nga pangdakpon sang mga pulis ang mga Saksi ni Jehova. Pagligad sang isa ka semana si Djagli Kof­fivi, nga taga-Togo, kag ako gindakop. Gindala kami sa ulong-talatapan sang pulisiya kag ginmanduan nga isugid ang mga ngalan sang tanan nga mga Saksi ni Jehova sa siudad. “Kon indi ninyo pag-ihatag sa amon ang mga ngalan,” siling nila, “indi namon kamo pagbuy-an.”

“Kamo ang mga pulis,” sabat ko. “Trabaho ninyo nga pangitaon ang mga tawo nga luyag ninyo. Indi ninyo ako ahente.” Nangatarungan kami sa mga 30 ka minutos, kag ginpahog kami sang pulis nga bunalon. Apang, wala namon ginhatag sa ila ang mga ngalan sang amon Cristianong mga kauturan. Nian ginkompiskar nila ang akon madamo nga koleksion sang mga reperensia nga libro sa Biblia.

Samtang Detinado

Pagkatapos makabalik sa estasyon sang pulisiya nga dala ang mga libro, gindiskarga namon ini ni Djagli. Samtang ginahimo namon ini, nahulog ang isa ka papel nga naipit sa akon daku sing letra nga Biblia. Isa ini ka programa sa distrito nga kombension nga sa sini naimprinta ang mga ngalan sang tanan nga Cristianong mga gulang sa pungsod. Maabtik ko ini nga ginpudyot kag gindasok sa akon bulsa. Apang, nakita ako sang isa sa mga pulis kag ginmanduan nga ihatag ini sa iya. Siempre, kinulbaan ako.

Ang papel ginbutang sa ibabaw sang lamesa sa kuwarto nga ginadalhan namon ni Djagli sang mga libro. Sang nagsulod ako sa akon ikaduha nga karga, nagpalapit ako sa lamesa, ginkuha ang papel, kag ginsulod ini sa akon bulsa. Nian nagsiling ako nga luyag ko mangihi. Gin-updan ako sang isa ka pulis sa kasilyas. Sang nakasulod na ako kag natakpan ang ganhaan, gingisigisi ko ang papel kag ginhulog ini sa kasilyas.

Sang nahibal-an sang mga pulis ang natabo, naakig sila. Apang nahadlok sila nga padakuon ini, bangod mahimo sila akusahan sang ila mga superyor sing pagpatumbaya tungod sang paghatag sa akon sing kahigayunan nga magisi ang papel. Pagkatapos kami mapriso sa 17 ka adlaw, ginsilingan kami sang isa ka inspektor nga pulis nga tipunon ang amon pagkabutang bangod isaylo kami sa iban nga lugar. Ginsulod namon sa plastik nga bag ang pila ka panapton, kag sa idalom ginbutang ko ang isa ka diutay nga Biblia nga ginhatag sing tago sa amon sang isa ka bisita.

Napahibalo namon sa mga Saksi nga isaylo kami apang wala kami makahibalo kon diin. Kaagahon pa sang masunod nga adlaw, sang Hulyo 4, 1984, ginpukaw kami sang inspektor nga pulis. Ginrekisa niya kami, kag ginpangabay kami nga haw-ason ang panapton gikan sa bag kag isablay ini sa amon mga butkon. Apang sang yara na ako sa katapusan nga kamisadentro, nagsiling sia nga mahimo ko na mauli ang mga panapton sa bag, gani wala makita ang Biblia.

Isa ka Bilangguan sa Desyerto

Gindala kami sang pulis sa erport, diin nagsakay kami sa eroplano sang militar. Mga pila ka oras sang ulihi nakaabot kami sa isa ka banwa nga may mga 2,000 ka tawo, diin may isa ka bilangguan sa malapit. Mga 650 kilometros ini kalayo sa pinakamalapit nga banwa kon maglakbay paagi sa dalan. Halin sa eroplano gindala kami sa bilangguan kag gintugyan sa superintendente sang bilangguan. Wala gid makahibalo ang amon pamilya ukon mga abyan kon diin kami gindala.

Ang banwa nga gindalhan sa amon amo ang isa ka oasis sa Sahara. May mga tanom, mga pila ka kahoy, kag mga tinukod nga may dingding nga human sa ginbulad nga lunang. Matigayon lamang ang tubig paagi sa pagkutkot sing mga isa ka metro ukon isa ka metro kag tunga sa duta. Walay sapayan, ginsugiran kami sang 31-anyos nga tumandok sa lugar nga sa bug-os niya nga kabuhi makaisa pa lang niya nakita ang ulan! Kag tuman kainit sang lugar. Ang isa ka bilanggo nagsiling nga ang termometro sa kuwartel sang mga bilanggo nagrehistro anay sing 60 degrees Celsius! Ang mabaskog nga hangin dalayon nga nagadapya, nagapalid sang balas nga nagatapik sa panit kag nagapuling sa mata.

Marealisar sang bisan sin-o nga nagaabot sa sina nga lugar nga yara sia sa pinakamalaw-ay kag dimaayo nga sahi sang sililutan nga sentro sang pungsod. Ang bilangguan ginapalibutan sang mataas nga mga pader nga nagahatag sing diutay nga pangamlig gikan sa hangin kag adlaw. Apang, ang mga pader indi na kinahanglan agod punggan ang pagpalagyo, kay wala gid man sing kaladtuan. Sa guwa sang matambok nga bahin sang desyerto, wala bisan isa ka kahoy, wala gid sing bisan ano, nga mapasilungan sang bisan sin-o nga buot magpalagyo.

Antes kami magsulod, ginkapkapan kami sang superintendente sang bilangguan. Ginsugo niya kami nga haw-ason ang tanan nga sulod sang amon bag. Ginkuha ko sing tig-isa-isa ang amon kamisadentro. Sang isa ka kamisadentro na lamang nga nagatabon sa Biblia ang nabilin, ginhakwat ko ang bag kag ginpakita sa iya ang kamisandentro sa sulod kag nagsiling: “Amo lamang ini ang gintugot sa amon nga dalhon.” Kontento sa sabat ko, nagsiling sia nga magdiretso kami sa ugsaran sang bilangguan. Biblia lamang ang publikasyon nga dala namon.

Pangabuhi sa Bilangguan

Sa kabug-usan, may yara mga 34 ka bilanggo. Sila ang pinakamalain kag pinakamakatalagam nga mga kriminal sa pungsod. Madamo ang mga manugpatay-tawo nga ginkabig nga indi na magbag-o. Kami tanan nagatululog sa duha ka daku nga selda nga ginpatung-an sang bukas nga banyo. Ang banyo may wala matabuni nga bariles nga ginagamit subong kasilyas. Bisan pa ginaula ini kada aga sang mga bilanggo, ang tanan nga mga langaw sa desyerto nanamian sa kabugnaw kag kahigko sadto nga bariles.

Ang amon lamang nga pagkaon amo ang sorghum. Ginabayo ini sang isa ka bilanggo, ginaluto, kag ginasukob sa mga pinggan, kag ugaling ginabutang, ang isa sa banig sang tagsa ka bilanggo. Ang pagkaon wala ginatabunan. Sa tion nga makapauli kami gikan sa trabaho, ginatos ka langaw ang nagahulon sa tagsa ka pinggan sang pagkaon nga sorghum. Pagkuha namon sang amon pinggan, ang mga langaw nagahinagong nga nagalupad palayo. Sa unang duha ka adlaw, wala kami sing kinaon. Sang ulihi, sa ikatlo nga adlaw, pagkatapos matabog ang mga langaw kag makuha ang mamala nga bahin sa ibabaw, ginkaon namon ang sorghum. Nangamuyo kami nga kabay nga amligan ni Jehova ang amon kapagros.

Nagtrabaho kami sa idalom sang adlaw, nagatiphag sang mga pader sa ugsaran sang daan nga bilangguan kag nagatukod sang bag-ong mga pader. Mabudlay gid ini. Nagtrabaho kami nga wala sing pahuway halin sa alas 6:00 s.a. tubtob sa udto, nagapanyaga, nian nagatrabaho tubtob sa alas 6:00 s.g. Wala sing adlaw nga pahuway. Indi lamang nga ginbatas namon ang init kundi kon tigtulugnaw ginbatas namon ang tugnaw. Kag ginbatas man namon ang mapintas nga mga guwardiya.

Pagpabilin nga Mabakod sa Espirituwal

Ginabasa namon ni Djagli sing tago ang Biblia, kag ginahambalan namon kon ano ang amon natun-an. Indi kami makabasa sing hayag bangod mahimo nga kuhaon sa amon ang Biblia kag mahimo kami silutan. Ang isa ka bilanggo nga ginsugdan ko sing isa ka pagtuon sa Biblia may kingki nga ginapahulam niya sa akon. Sa masami nagabugtaw ako sa ala una ukon alas dos sa kaagahon kag nagabasa tubtob mga alas singko. Sa sinang paagi nabasa ko ang bug-os nga Biblia.

Ginbantalaan namon ang iban nga mga bilanggo, kag ginsugid kami sang isa sa ila sa hepe nga bantay sang bilangguan. Sa wala ginapaabot, ginhatag sang bantay sa bilanggo ang iya isa ka Magmata! nga magasin, kag ginpasa niya ini sa amon. Ginbasa ko ini sing sulit-sulit. Ang amon pagbasa kag pagbantala nagbulig sa amon nga magpabilin nga mabakod sa espirituwal.

Pagpakigkomunikar sa Amon mga Abyan

Wala kami gintugutan sa pagsulat ukon sa pagpadala sing mga sulat. Apang, ang isa ka tawo nga nakig-abyan sa amon nagsiling nga buligan niya kami. Sang Agosto 20, pagligad sang mga anom ka semana kutob sang pag-abot namon, patago nga nagsulat ako sing duha ka sulat, ang isa para sa embahada sang Nigeria kag ang isa para sa Saksi nga mga abyan. Ginlubong ko ini sa balas kag gintandaan ang lugar sing isa ka daku nga bato. Sang ulihi nag-abot ang akon abyan kag ginkutkot niya ini.

Nagligad ang mga senemana, kag wala ako sing nabalitaan. Amat-amat nga nadulaan ako sing paglaum nga nahatag ang mga sulat. Apang nahatag ini, kag ang amon mga masigka-Saksi nakig-away agod makaguwa kami. Nangin interesado man ang Minis­try of Ex­ternal Af­fairs sang Nigeria kag pinamangkot ang gobierno sang pungsod sa diin ako nabilanggo kon ngaa ginpriso ako sa sinang bilangguan.

Samtang, sang aga sang Nobiembre 15, 1984, gindala kami agod maninlo. Gindala ako sang mga guwardiya sa kasilyas sang isa ka eskwelahan sang hayskul nga senemana na nga gingamit sang mga tawo walay sapayan nga ini ginlambayan. Puno ini sang tai. Ang akon trabaho, siling sang mga guwardiya, amo ang tinluan ini. Kamot ko lang ang akon gamiton. Samtang ginapaligban ko kon paano ko himuon ining makaririgma nga trabaho, nag-abot ang hepe nga bantay kag nagsiling nga luyag ako makita sang opisyal sang distrito sang lugar.

Pag-abot ko ginsilingan ako sang opisyal sang distrito nga nasugilanon niya sining karon lang ang presidente sang pungsod, nga nakabalita sang natabo sa akon. Ang presidente nagpaathag nga kon ihatag ko ang mga ngalan sang mga Saksi ni Jehova sa pungsod, buy-an ako gilayon kag pasakayon sa masunod nga eroplano. Sa liwat nagsiling ako nga kon luyag nila mahibaluan ang mga Saksi ni Jehova, trabaho sang pulis nga pangitaon sila. Ang opisyal sang distrito nagsiling sa akon nga dapat ko binagbinagon sing maayo ang iya tanyag. Ginhatagan niya ako sing apat ukon lima ka adlaw agod pamensaron ini. Nian ginpalakat ako, kag gin-updan ako sang mga guwardiya pabalik sa bilangguan kag salamat na lang, indi pabalik sa sadto nga kasilyas!

Pagligad sang lima ka adlaw ginpatawag ako sang opisyal sang distrito kag ginpamangkot kon ano ang akon pamat-od. Nagsiling ako nga ang lamang nga rason nga yara ako sa ila bilangguan amo nga nagpanaksi ako sa matuod nga Dios kag wala ako sing nahimo nga sala. Ginpaathag ko nga may legal ako nga pasaporte kag permiso sa pag-istar. Ang akon tanan nga papeles husto, kag kon maglakbay ako bisan diin nga siudad, pirme ako nagapakigkita sa pulisiya agod siguruhon nga ang tanan nagakaigo. Sanglit wala ako sing nahimo nga krimen, namangkot ako: “Ngaa ginasilutan ako? Kon indi ako kinahanglan sa pungsod, ngaa wala ako pagtapuka? Ngaa gintagudilian ako sa sining lugar?”

Naghambal ako sa halos 15 minutos. Sang nakatapos ako, ginpangabay ako nga isulat ang ginsiling ko bag-o lamang, kag ginsilingan nga ang akon mga komento igasumiter sa presidente. Ginhatagan ako sing papel, kag apat ka pahina ang ginsulat ko.

Ginbuy-an sang Ulihi!

Enero 1985 na sang nakabalita ako nahanungod sini nga butang, mga pito ka bulan pagkatapos ako mabilanggo. Sadto nga okasyon, ang hepe nga bantay nagkari kag namangkot sa akon kon nagsulat ako sa embahada sang Nigeria. “Huo,” sabat ko.

“Ngaa ginhimo mo ini? Ngaa wala mo ako pagpahibalua?” pamangkot niya.

Ginsilingan ko sia nga wala sia sing labot sa sini. Apang ginpasalig ko sia nga wala ako sing ginsulat batok sa iya, sanglit wala sia sing labot sa akon pagkabilanggo. “Bisan ang akon iloy wala makahibalo kon diin ako,” siling ko. Nian luyag niya mahibaluan kon paano ko napadala ang sulat, apang wala ko sia pagsugiri.

Sang masunod nga adlaw ginhanda sang mga guwardiya ang isa ka Land-Rover kag ginsilingan ako nga isaylo kami ni Djagli. Gindala kami sa guwa, gin-ubahan, kag ginkapkapan. Antes sina ginhatag ko ang akon Biblia sa isa ka bilanggo nga ginatun-an ko bangod nahibaluan ko nga kuhaon ini sang mga guwardiya kon makita nila ini sa akon. Ini nga tawo nagsiling sa akon nga kon mabuy-an sia, mangin isa sia sa mga Saksi ni Jehova. Ginapangamuyo namon nga kuntani himuon niya ini.

Wala magdugay pagkatapos sini, gintapok ako sa Nigeria, kag sang Pebrero 1985, ginpadayon ko ang akon pagministro subong isa ka nagalakbay nga manugbantala sa sina nga pungsod. Kutob sang 1990, nagaalagad ako subong manugtatap sa distrito sa Nigeria. Si Djagli nagaalagad karon subong isa ka matutom nga Saksi sa Côte d’Ivoire.

Pasad sa sining inagihan, natun-an ko gid nga si Jehova sarang makasakdag sa aton bisan sa pinakamabug-at nga pag-ipit. Sa liwat kag liwat nakita ko ang iya pag-amlig sa amon sa bilangguan. Ang paghilway sa amon nagpatudok sa akon nga indi lamang nahibaluan ni Jehova kon diin ang iya mga alagad kag kon ano ang ila ginaantos kundi kon paano man sila luwason gikan sa pagtilaw.​—⁠2 Pedro 2:⁠9.