Mga Danyag Gikan sa Ginsaad nga Duta

Kari kag Libuta ang Dagat sang Galilea!

ANG Dagat sang Galilea madali nga nagasulod dayon sa hunahuna sang mga bumalasa sang Biblia. Apang mapiyong mo bala ang imo mga mata kag mahanduraw ining tab-ang sing tubig nga suba, matultulan ang pangunang mga duog, subong sa kon diin nagasulod kag nagaguwa ang Suba Jordan ukon ang mga lokasyon sang Capernaum kag Tiberias?

Hinguyangi sing tion nga tun-an ang aerial view (kuha gikan sa ibabaw nga danyag) sa ubos, nagapaanggid sang ginsal-ot nga mga numero. Pila sa ginnumerohan nga mga duog ang makilal-an mo? Kon mas madamo ang nakilal-an mo, ang imo Biblia mangin mas makawiwili kag makahulugan sa imo. Bangod sina, mag-upod ka sa isa ka malip-ot kag makatudlo nga paglibot.

Ining aerial view sa aminhan-sidlangan ayon. Sugdan naton ang #1. Ano nga bahin sang dagat ina? Huo, ang nabagatnan nga ukbong, diin nagaguwa ang Jordan, nagapadulong sa ulot sang Samaria kag Gilead paguwa sa Patay nga Dagat. Sa wala makita mo sing malapit ining ukbong sang dagat, nga makita man sa 1993 Calendar of Jehovah’s Witnesses.

Ang Dagat sang Galilea nahamtang sa ­sulod sang Rift Valley, mga 200 metros manubo sa Dagat Mediteraneo. Samtang ginausisa mo ang aerial view, talupangda ang mga bukid nga nagataas halin sa nasidlangan nga baybayon sini (palibot sang #7). Ang mga kabakoloran kag mga kabukiran nagataas man sa mas malapit, ukon nakatundan, nga baybayon, nagapadaku nga ining dagat nahamtang sa basin, kay ang dagat mga 21 kilometros ang kalabaon kag may kadakuon nga 12 kilometros ang kasangkaron. May lugar sa baybayon para sa mga minuro kag bisan sa mga siudad, subong sang Tiberias (#2). Dumduma ang kadam-an sa mga sakayan halin sa Tiberias nga nagtabok sa dagat pakadto sa kon diin milagruso nga ginpakaon ni Jesus ang 5,000.​—⁠Juan 6:​1, 10, 17, 23.

Samtang nagapakadto ka sa baybayon aminhan halin sa Tiberias, maagihan mo ang matambok nga rehiyon sang Genesaret (#3).⁠a Sa sining duog ginhatag ni Jesus ang Sermon sa Bukid, kag ayhan sa baybayon sa malapit, gintawag niya si Pedro kag ang tatlo pa nga iban nga mangin “mga mangingisda sang mga tawo,” subong sang ginlaragway diri. (Mateo 4:​18-22) Padayon sa paglakbay, makalab-ot ka sa Capernaum (#4), nga amo ang sentro sang mga hilikuton ni Jesus, ginpatuhuyan pa gani subong “ang iya kaugalingon nga siudad.” (Mateo 4:​13-17; 9:​1, 9-11; Lucas 4:​16, 23, 31, 38-41) Padayon sa sidlangan palibot sang dagat, magtabok ka (#5) diin nagailig ang naibabaw nga bahin sang Jordan pakadto sa dagat (sa ubos). Nian makalab-ot ka sa duog sang Betsaida (#6).

Magamit pa gani naton ining pila ka lugar sa pag-ilustrar kon paano ang imo ihibalo sa Dagat sang Galilea makabulig sa imo sa pagsunod, kag sa paghanduraw, sa mga kasaysayan sa Biblia. Sang napakaon ni Jesus ang 5,000 sa duog sang Betsaida kag ang kadam-an nagtinguha nga himuon sia nga hari, ginpalakat niya ang mga apostoles sakay sang sakayan pakadto sa Capernaum. Sa ila pagpanakayon, hinali nga naghuyop ang mabaskog nga hangin gikan sa kabukiran kag ginbatibati ang mga balod, nga nagpahadlok sa mga apostoles. Apang naglakat sa dagat si Jesus pakadto sa ila, ginpatunong ang unos, kag ginpadungka sila nga wala maano malapit sa Genesaret. (Mateo 14:​13-34) Yadtong naghalin sa Tiberias nagtabok liwat pakadto sa Capernaum.​—⁠Juan 6:​15, 23, 24.

Nagapadayon sa palibot sang nasidlangan nga bahin sang dagat, maagihan mo ang ginatawag nga “pungsod sang mga Gadarenes [ukon, Gerasenes].” Dumduma nga ginsubol diri ni Jesus ang mga demonyo gikan sa duha ka lalaki. Ang mga espiritu mapintas nga nagsulod sa isa ka panong sang mga baboy, nga nagdinaguso sa banglid pakadto sa dagat. Ang isa sa sining mga lalaki naghatag sing panaksi pagkatapos sadto sa kaingod nga nagapamulong sing Griego nga mga siudad sang Decapolis. Si Jesus nag-abot kag naghalin sa sining duog sakay sang sakayan tabok sa Dagat sang Galilea.​—⁠Mateo 8:28–9:1; Marcos 5:​1-21.

Samtang ginatapos mo ang imo paglibot sa naubos nga ukbong sang dagat, magaagi ka malapit sa kon diin ang daku nga suba (nga ginatawag Yarmuk) nagadala sing tubig sa naubos nga Suba Jordan.

Wala ginasugid sing espesipiko sang Biblia ang lugar sang pila ka hitabo sa palibot sang Dagat sang Galilea, subong sang pagkatapos sang pagkabanhaw nga pagpakita ni Jesus sang si Pedro kag ang iban nga mga apostoles nagapangisda (sa ubos). Naghunahuna ka bala nga malapit yadto sa Capernaum? Ano man ang kaso, ang imo ihibalo tuhoy sining importante nga dagat nagabulig sa imo sa paghanduraw sina nga posibilidad.

[Footnote]

[Mga piktyur sa pahina 24]

1

2

3

4

5

6

7

N

S

E

W

[Picture Credit Line sa pahina 24]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.

[Picture Credit Line sa pahina 24]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.

[Picture Credit Line sa pahina 24, 25]

Garo Nalbandian

[Picture Credit Line sa pahina 25]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.