Mga Danyag Gikan sa Ginsaad nga Duta

Genesaret—‘Dalayawon kag Matahom’

“Sa tupad sang Linaw sang Genesaret amo ang uma nga pareho man sing ngalan, dalayawon sa iya mga kinaiya kag sa iya katahom. Bangod sang matambok nga duta sini wala sing tanom nga wala nagatubo didto, kag ginatanom sang mga pumuluyo ang bisan ano: ang hangin mabugnaw gid amo kon ngaa bagay ini sa nanuhaytuhay nga mga espesyi. . . . Wala lamang ini nagapatubas sing makapakibot nga kadamuon sang nanuhaytuhay nga mga prutas; nagahatag man ini sing dalayon nga suplay. . . . Ginabunyagan ini sang isa ka tuburan nga may daku nga gahom sa pag-abono.”

Amo sini ang paglaragway sang istoryador nga si Josephus sa trayanggulo nga kapatagan sa aminhan-nakatundan nga punta sang masami ginatawag nga Dagat sang Galilea. Ang mga laragway sa ibabaw mahimo nga magahatag sa imo sing ideya kon daw ano anay ka mabungahon ining kapatagan, isa sang labing matambok sa Galilea.a Ini nga duog tuman ka importante sang dumaan nga mga panahon amo kon ngaa gintawag sang manunulat sang Ebanghelyo nga si Lucas ang matab-ang nga dagat malapit sa sini nga “linaw sa Genesaret.”—Lucas 5:1.

Gingamit niya ining ekspresyon sang ginasaysay niya nga si Jesus nagkadto sa sini nga duog kag nakita niya ang apat ka lalaki nga nangin mga apostoles. Mga mangunguma bala sila nga nagapangabuhi sa matambok nga duta, nagatanom sing mga ubas, walnut, olibo, ukon igos? Indi. Ini nga mga tanom bugana sa Kapatagan sang Genesaret, apang ining mga lalaki mga mangingisda, kag madali mahangpan kon ngaa amo sila sini.

Mahimo gid nga ginadala sang linaw nga nagaagi sa kapatagan padulong sa dagat ang mga tanom-tanom nga ginakaon sang mga isda. Gani ang tubig puno sing nanuhaytuhay nga mga isda, nga nagdul-ong sa isa ka daku nga industriya sa pagpangisda. Sanday Pedro kag Andres manugbaligya nga mga mangingisda didto, amo man sanday Santiago kag Juan, mga anak sang mangingisda nga si Zebedeo.—Mateo 4:18-22; Lucas 5:2-11.

Sa masami ang pagpangisda ginahimo paagi sa paghumlad sing salap gikan sa sakayan. Amo sina ang ginahimo nanday Pedro kag Andres sang magpalapit si Jesus. Ang isa ka malaba nga pukot, ukon salap, ginahumlad sa tulutipulon nga korte. Ang kahoy nga mga palutaw nagapugong sang kilid, samtang ang mga pabug-at nagahupot sang salap nga nahumlad sa idalom sang dagat. Madamo nga isda ang sarang makuha sa sini nga salap. Dayon ginabatak ini pasulod sa sakayan ukon ginaguyod padulong sa manabaw nga tubig, agod ihaw-as sa takas. Ang isda nga kalan-on ginapain sa indi dapat kaunon. Talupangda ang pagkasibu sang detalye sa Lucas 5:​4-7 kag Juan 21:​6-11. Madumduman mo bala nga ginsambit ni Jesus ining metodo sang pagpangisda sa iya ilustrasyon tuhoy sa pukot? (Mateo 13:​47, 48) Dugang pa, ginapadaku sang Mateo 4:​21 nga sa masami ang mga mangingisda nagahinguyang sing tion sa pagsursi sang mga salap nga gingisi sang mga bato ukon sang mga isda.

Kon maglakbay ka sa higad sining baybayon sang Genesaret, mahimo nga makakita ka sing pila ka duog nga sa diin ginasiling nga amo ang gintabuan sang mga hitabo sa ministeryo ni Jesus. Ang isa amo ang berde nga pukatod nga sa diin, suno sa tradisyon, ginhatag ni Jesus ang iya Sermon sa Bukid. Ining lokasyon wala nagasumpakil sa mga kasaysayan sang Ebanghelyo, kay si Jesus malapit sa Kapatagan sang Genesaret sang ginhatag niya yadto nga sermon.—Mateo 5:1–7:29; Lucas 6:17–7:1.

Ang isa pa ka duog nga ginapangangkon nga masaligan wala nagahisanto sa mga katunayan sang Biblia. Makita mo ang simbahan nga kuno gintukod bangod amo ini ang duog nga sa diin ginpakaon ni Jesus ang 4,000 gikan sa pito ka bilog nga tinapay kag pila ka isda. (Mateo 15:32-38; Marcos 8:1-9) Sa baylo nga ipahamtang ini sa Kapatagan sang Genesaret, ang rekord ni Marcos nagasambit sang “mga rehiyon sang Decapolis,” nga yara sa tabok sang dagat nga onse kilometros ang kalayuon.—Marcos 7:31.

Sanday Mateo kag Marcos nagsiling nga sa tapos mahimo ining milagro, si Jesus naglakbay paagi sa sakayan padulong sa Magadan, ukon Dalmanutha. (Mateo 15:39; Marcos 8:10) Ginaangot sang mga eskolar ining rehiyon sa Magdala (Migdal), sa bagatnan lamang sang Kapatagan sang Genesaret, padulong sa Tiberias. Suno sa The Macmillan Bible Atlas, ang Magdala “bantog sa industriya sa pagproseso sang isda.” Ang bugana nga pagpangisda sa sini nga bahin sang linaw pat-od nga naghimo sini nga industriya nga praktikal kag maganansiahon.

Sing makawiwili, ang tigpalamangag sang 1985/86 nagpanubo sang nibel sang tubig sa Dagat sang Galilea, kag nagpadayag sang kalabaon sang letso sang linaw. Malapit sa Kapatagan sang Genesaret, may nakita ang duha ka tawo nga mga bilin sang isa ka dumaan nga sakayan. Nakuha sang mga arkeologo ining kahoy nga sakayan sa pagpangisda nga naghalin sa mga petsa nga ginduaw ni Jesus ang Linaw kag Kapatagan sang Genesaret.

[Mga footnote]

[Ginkuhaan sang laragway sa pahina 24]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.

[Ginkuhaan sang laragway sa pahina 24]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.

[Ginkuhaan sang laragway sa pahina 25]

Garo Nalbandian

[Ginkuhaan sang laragway sa pahina 25]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.