Ang mga Gamot sang Ateismo

NAGAKABUHI kita sa isa ka puno sing krisis nga planeta; ang madali nga pagpasiplat sa mga pangunang dinalan sa pamantalaan nagapamatuod sa sinang kamatuoran tagsa ka adlaw. Ang desperado nga kahimtangan sang aton kalibutan gintunaan sang pagpangduhaduha sang madamo sa pagluntad sang Dios. Ang pila, nga nagapangangkon nga ateista, nagapanghiwala pa gani sang iya pagluntad. Matuod bala ina sa imo?

Ang pagpati ukon dipagpati sa Dios makaapekto sing daku sang imo pagtamod sa palaabuton. Kon wala ang Dios, ang kaluwasan sang tawhanon nga rasa yara sa mga kamot sang tawo​—⁠isa ka masubo nga ideya, bangod sang ikasarang sang tawo sa paglaglag. Kon nagapati ka nga ang Dios nagaluntad, nian mahimo gid nga ginabaton mo man nga ang kabuhi sa sining planeta may yara katuyuan​—⁠isa ka katuyuan nga tumanon pa sa ulihi.

Bisan pa ang pagpanghiwala sa pagluntad sang Dios malaka sa bug-os nga maragtas, sa karon lamang nga siniglo nga naglapnag ang ateismo. Nakahibalo ka bala kon ngaa?

Paghibalo sa mga Gamot

Ang tuman kataas nga kahoy makadalayaw tan-awon. Apang ang makita lamang sang mata amo ang mga dahon, mga sanga, kag ang puno. Ang mga gamot​—⁠nga ginahalinan sang kabuhi sang kahoy​—⁠natago sing madalom sa duta.

Amo man sini sa ateismo. Kaangay sang isa ka mataas nga kahoy, ang pagpanghiwala sa pagluntad sang Dios nagdangat sa makadalayaw nga kataason sang ika-19 nga siglo. Nagluntad bala ang kabuhi kag ang uniberso nga wala sing isa ka labaw sa kinaugali nga Una nga Ginhalinan? Uyang lamang bala sang tion ang pagsimba sa sinang Manunuga? Ang mga sabat gikan sa nagapanguna nga mga pilosopo sang ika-19 nga siglo mabaskog kag maathag. “Subong nga wala na kita nagakinahanglan sing kodigo sa moral, wala naman kita nagakinahanglan sing relihion,” siling ni Frie­drich Nietz­sche. “Ang relihion dalamguhanon sang tawhanon nga hunahuna,” pahayag ni Ludwig Feu­er­bach. Kag si Karl Marx, nga ang mga sinulatan may daku nga impluwensia sa nagsunod nga mga dekada, maisugon nga nagsiling: “Luyag ko pasangkaron ang kahilwayan sang hunahuna gikan sa mga paglatid sang relihion.”

Madamo ang nagdayaw. Apang, ang ila nakita, amo lamang ang mga dahon, mga sanga, kag puno sang ateismo. Ang mga gamot nagapabilin kag nagakalap antes pa nagsugod ang ika-19 nga siglo. Sing makapakibot, ang moderno nga pag-uswag sang ateismo ginsakdag sang mga relihion sang Cristiandad! Paano? Bangod sang ila kagarukan, ining relihioso nga mga institusyon nagtuga sing isa ka daku nga kabang-awan kag protesta.

Ang mga Binhi Ginsab-ug

Sa tion sang Edad Media, ang Iglesia Katolika may paghugakom sa iya mga sakop. “Ang hirarkiya daw wala gid masangkapan sa pag-atipan sang espirituwal nga mga kinahanglanon sang katawhan,” siling sang The Encyclopedia Americana. “Ang may mataas sing rango nga mga klerigo, labi na ang mga obispo, ginpili gikan sa mga halangdon kag ginkabig nila ang ila katungdanan subong nagahatag sa ila sing kabantugan kag gahom.”

Ang iban, subong nanday John Calvin kag Martin Luther, nagtinguha nga bag-uhon ang iglesia. Apang, ang ila mga paagi, indi pirme kaangay sang kay Cristo; ang pagkapanatiko kag pagpaagay sing dugo nagtanda sang Repormasyon. (Ipaanggid ang Mateo 26:52.) Tuman kalaut ang pila sang mga pag-atake nga tatlo ka siglo sang ulihi si Thomas Jefferson, ang ikatlo nga presidente sang Estados Unidos, nagsulat: “Mas mapatawad pa ang magpati nga wala sang dios, sangsa pasipalahan sia paagi sa tuman kapintas nga mga kinaiya ni Calvin.”⁠a

Sing maathag, ang Repormasyon wala magpasag-uli sang putli nga pagsimba. Apang, ginbuhinan sini ang gahom sang Iglesia Katolika. Wala na sing bug-os nga kontrol ang Batikano sa relihioso nga pagtuo. Madamo ang nag-upod sa bag-o naporma nga mga sekta sang Protestante. Ang iban, bangod nabang-awan sa relihion, nagsimba sa tawhanon nga hunahuna. Nagresulta ini sa matinuguton nga panimuot, nga nagatugot sa nagkalainlain nga opinyon tuhoy sa Dios.

Ang Pangduhaduha Nagpanalingsing

Sang ika-18 nga siglo, ang makatarunganon nga panghunahuna ginadayaw sang kalabanan subong ang solusyon sa mga problema sang kalibutan. Ang Aleman nga pilosopo nga si Im­ma­nu­el Kant nagsiling nga ang pag-uswag sang tawo ginaupangan sang iya pagsandig sa politika kag relihion para sa panuytoy. “Mangisog sa paghibalo!” siling niya. “Magmaisog sa paggamit sang imo kaugalingon nga kaalam!”

Amo ini ang panimuot nga kinaandan sang panag-on sang En­light­en­ment, nga kilala man subong ang Dag-on sang Rason. Naglawig tubtob sang ika-18 nga siglo, ining panag-on gintandaan sang tuman nga paghingamo sa kaalam. “Ang pangduhaduha nagtal-us sa bulag nga pagtuo,” siling sang libro nga Milestones of History. “Ang tanan sang sinadto nga mga pagpati kag mga buhat ginduhaduhaan.”

Ang isa ka ‘sinadto nga pagpati’ nga napaidalom sa pag-usisa amo ang relihion. “Nagbag-o ang pagtamod sang mga tawo sa relihion,” siling sang libro nga The Universal History of the World. “Indi na sila kontento sa ginasaad nga mga padya sa langit; nagapangayo sila sing mas maayo nga kabuhi sa duta. Nadula na ang ila pagtuo sa labaw sa kinaugali.” Sa pagkamatuod, ang kalabanan nga mga pilosopo sang panag-on sang En­light­en­ment nagtamay sang relihion. Sing partikular, ginbasol nila ang gutom sa gahom nga mga lider sang Iglesia Katolika sa pagkaignorante sang mga tawo.

Bangod sang dipagkahamuot sa relihion, madamo sa sining mga pilosopo ang nangin mga ­deist; nagapati sila sa Dios apang wala kuno sia sing interes sa tawo.⁠b Ang pila nangin prangka nga mga ateista, subong sang pilosopo nga si Paul Hen­ri Thiry Holbach, nga nagsiling nga ang relihion isa ka “kabangdanan sang mga pagbinahinbahin, tuman nga kabuangan, kag mga krimen.” Samtang nagaligad ang mga tinuig, madamo ang dugang nga natak-an sa Cristiandad kag nag-ugyon sa panimuot ni Holbach.

Makahalam-ot nga ang Cristiandad amo ang nagpatubo sang ateismo! “Ang mga Iglesia amo ang nagpalambo sa ateismo,” sulat sang propesor sa teolohiya nga si Mi­chael J. Buck­ley. “Ang konsiensia sang mga taga-Nakatundan naghinakit kag nagbatyag sing daku nga kalas-ay sa nagapakumpisar nga mga relihion. Ang Iglesia kag ang mga sekta naglaglag sang Europa, nagpahito sang mga pagpamatay, naggamit sang relihion sa pagpamatok ukon sa pagrebolusyon, nagtinguha sa pagsikway ukon pagpahalin sa trono sang mga monarka.”

Ang Ateismo Nakalab-ot sa Iya Bug-os nga Kataason

Sang ika-19 nga siglo, ang pagpanghiwala sa Dios nangin dayag kag nagasanyog. Ang mga pilosopo kag sientipiko wala na nagakatahap sa pagpahibalo sang ila mga pagtamod sing maisugon. “Ang kaaway namon amo ang Dios,” siling sang isa ka prangka nga ateista. “Ang pagdumot sa Dios amo ang pamuno sang kaalam. Agod ang katawhan makahimo sing matuod nga pag-​­uswag, kinahanglan napasad ini sa ateismo.”

Apang, ang wala matalupangdan nga pagbag-o natabo sa ika-20 nga siglo. Ang pagpanghiwala sa Dios nangin indi tuman ka militante; ang isa ka sahi sang ateismo nagsugod sa paglapnag, nga nag-apektar bisan sa mga nagapangangkon nga may pagtuo sa Dios.

[Mga footnote]

[Piktyur sa pahina 3]

Karl Marx

[Piktyur sa pahina 3]

Ludwig Feuerbach

[Piktyur sa pahina 3]

Friedrich Nietzsche

[Credit Line sa pahina 2]

KOBER: Earth: By permission of the British Library; Nietzsche: Copyright British Museum (see also page 3); Calvin: Musée Historique de la Réformation, Genève (Photo F. Martin); Marx: U.S. National Archives photo (see also page 3); Planets, instruments, crusaders, locomotive: The Complete Encyclopedia of Illustration/J. G. Heck; Feuerbach: The Bettmann Archive (see also page 3)