Dimamalatyon Bala ang Kalag?

ANG mga abyan kag pamilya hipos nga nagaidas sa bukas nga lungon. Ginatan-aw nila ang bangkay sang 17-anyos nga pamatan-on nga lalaki. Halos indi sia makilal-an sang iya mga abyan sa eskwelahan. Nakalbo sia bangod sang chem­o­ther­apy; ginpaniwang gid sia sang kanser. Amo gid bala ini ang ila abyan? Mga semana lamang antes sini, puno gid sia sing mga ideya, sing mga pamangkot, sing enerhiya​—⁠sing kabuhi! Ang iloy sang pamatan-on nagahilibion sa pagsulitsulit: “Mas malipayon na karon si Tommy. Kinahanglan na sang Dios si Tommy sa langit.”

Ining nagabakho nga iloy nagabatyag sing paglaum kag paumpaw sa ideya nga ang iya anak buhi gihapon. Gintudluan sia sa simbahan nga ang kalag dimamalatyon, nga amo ini ang lingkuranan sang personalidad, mga panghunahuna, mga memorya​—⁠ang “kaugalingon.” Ang kalag sang iya anak, sa pagpati niya, wala gid mapatay; bangod isa ini ka buhi nga espiritu nga persona, nagguwa ini sa iya lawas sang mapatay sia kag nagkadto sa langit agod makaupod sang Dios kag sang mga anghel.

Sa tion sang trahedya, ang tawhanon nga tagipusuon nagapanguyapot sa bisan anong paglaum nga makita, gani indi mabudlay hangpon kon ngaa makagalanyat gid ining pagtuluuhan. Binagbinaga, halimbawa, ang pagpabutyag sang ­teologo nga si J. Pat­erson-Smyth sa iya kaugalingon sa The Gospel of the Hereafter: “Ang kamatayon wala sa kamalingkingan kon ipaanggid sa matabo pagkatapos sini​—⁠ang matahom, matahom, matahom nga kalibutan nga ginadalhan sa aton sang Kamatayon.”

Sa bilog nga kalibutan kag sa madamo nga relihion kag kultura, nagapati ang mga tawo nga ang tawo may yara indi mapatay nga kalag sa sulod niya, isa ka may pangalibutan nga espiritu nga nagapadayon sa pagkabuhi kon mapatay ang lawas. Halos lapnag ini nga pagpati sa linibo ka relihion kag sekta sang Cristiandad. Isa man ini ka opisyal nga doktrina sang Judaismo. Nagapati ang mga Hindu nga ang atman, ukon kalag, gintuga sa ginsuguran, nabilanggo sa sulod sang lawas sa pagkabun-ag, kag sa tion sang kamatayon nagasaylo sa iban naman nga lawas sa isa ka dalayon nga siklo sang reinkarnasyon. Ang mga Muslim nagapati nga ang kalag dungan nga nagakabuhi upod sa lawas kag padayon nga nagakabuhi kon mapatay ang lawas. Ang iban nga mga pagtuluuhan​—⁠ang mga an­i­mist sa Aprika, ang mga Shinto, bisan gani ang mga Budhista​—⁠nagatudlo sing magkatuhay nga mga butang tuhoy sa sining pareho nga tema.

Pila ka Makatulublag nga mga Pamangkot

Bisan pa ang pangganyat sang ideya nga ang kalag dimamalatyon indi mapanghiwala nga halos lapnag sa kalibutan, nagapautwas ini gihapon sing makatulublag nga mga pamangkot. Halimbawa, nagapalibog ang mga tawo kon diin nagakadto ang kalag sang isa ka hinigugma kon indi sia nangin huwaran sang buhi pa sia. Mabuhi bala sia liwat subong isa ka mas manubo nga porma sang kabuhi? Ukon ginadala bala sia sa purgatoryo, diin pagatinluan sia paagi sa kalayo tubtob mahukman sia nga takus pakadtuon sa langit? Malain pa, paantuson bala sia tubtob sa walay katubtuban sa isa ka kalayuhon nga impierno? Ukon sia bala, subong sang ginatudlo sang madamo nga an­i­mist nga relihion, isa ka espiritu nga dapat uloulohan?

Ini nga pagtamod nagahatag sing mabug-at nga hilimuon para sa mga buhi. Dapat bala naton uloulohan ang espiritu sang aton napatay nga mga hinigugma kay basi matimalos sila sa aton? Dapat bala naton sila buligan nga makaguwa sa ginatawag nga makakulugmat nga purgatoryo? Ukon dapat bala kita magpalangurog na lang bangod sang kakugmat sa ideya nga nagaantos sila sa impierno? Ukon dapat bala naton pakig-angutan ang pila ka buhi nga mga sapat nga subong bala ginadala nila ang kalag sang napatay nga mga tawo?

Ang mga pamangkot nga nagautwas tuhoy sa Dios mismo makatulublag man. Halimbawa, madamong ginikanan, subong sang iloy nga ginsambit sa panugod, ang sa primero nagabatyag sing paumpaw sa ideya nga “ginkuha” sang Dios ang dimamalatyon nga kalag sang ila anak agod makaupod niya sa langit. Apang, para sa madamo, sa indi madugay nagasugod sila sa pagpalibog kon ano nga sahi sang Dios ang nagahatag sing makakulugmat nga balatian sa inosente nga bata, hinali nga ginakuha ining hamili nga anak gikan sa nagabakho nga mga ginikanan agod lamang dalhon sa langit ang bata sing temprano pa. Diin ang katarungan, ang gugma, ang kaluoy, sa subong sina nga sahi sang Dios? Ginaduhaduhaan pa gani sang iban ang kaalam sina nga sahi sang Dios? Ngaa pa, pamangkot nila, ginpahamtang sang isa ka maalam nga Dios ining tanan nga kalag sa duta kon makadto man lang gali sila tanan sa langit sa ulihi? Indi bala ina magkahulugan nga ang pagtuga sa duta isa gid ka daku nga uyang?​—⁠Ipaanggid ang Deuteronomio 32:4; Salmo 103:8; Isaias 45:18; 1 Juan 4:⁠8.

Maathag, kon amo, nga ang doktrina tuhoy sa pagkadimamalatyon sang tawhanon nga kalag, bisan sa ano man nga porma ginatudlo ang doktrina, nagapautwas sing makalilibog nga mga pamangkot, kag wala nagasilinanto. Ngaa? Ang ginatunaan sang daku nga bahin sang problema amo ang ginhalinan sining mga panudlo. Mahimo nga masanagan ikaw kon usisaon mo ini sa makadali; kag mahimo nga makibot ikaw sa imo matun-an sa kon ano ang ginasiling sang Biblia mismo tuhoy sa kalag. Ang paglaum nga ginatanyag sini kapin pa sa pihak nga kinabuhi nga ginatudlo sa kinaandan sang mga relihion sang kalibutan.