Pag-alagad sa Masaligan nga Dios

Panugiron ni Kimon Progakis

Matugnaw gid sadto nga gab-i sang 1955. Nabalaka kami sang akon asawa nga si Giannou­la bangod ang amon 18-anyos nga anak nga lalaki, nga si ­George, wala pa makapauli gikan sa kiosko nga iya ginaobrahan. Sing hinali, isa ka pulis ang nanuktok sa amon ganhaan. “Ang inyo anak nabungguan sang salakyan samtang nagapauli sakay sa iya bisikleta,” siling niya, “kag patay na sia.” Nian nagtamwa sia kag naghutik: “Isiling nila sa inyo nga isa yadto ka aksidente, apang magpati kamo sa akon, ginpatay sia.” Ang lokal nga pari kag ang pila ka lider sang paramilitar naghimbon sa pagpatay sa iya.

SADTONG mga tuig, sang ang Gresya nagabangon gikan sa mga tion sang kagamo kag kabudlayan, makatalagam ang mangin isa sang mga Saksi ni Jehova. Nahibaluan ko mismo ang tuhoy sa puwersa sang Griegong Ortodokso nga Simbahan kag sang paramilitar nga mga organisasyon bangod sa kapin sa 15 ka tuig, nangin isa nila ako ka aktibo nga katapo. Tuguti ako sa pagsugid sa inyo tuhoy sa mga hitabo nga nagdul-ong sa sining trahedya sa amon pamilya kapin sa 40 ka tuig na ang nagligad.

Pagdaku sa Gresya

Natawo ako sang 1902 sa isa ka manggaranon nga pamilya sa gamay nga minuro malapit sa banwa sang Chal­cis, sa Gresya. Ang akon amay aktibo anay sa politika, kag ang amon pamilya debotado nga mga katapo sang Griegong Ortodokso nga Simbahan. Nangin makugi ako nga bumalasa sang mga libro sa politika kag relihion sadtong tion nga ang kalabanan sang akon mga kasimanwa indi makahibalo magsulat kag magbasa.

Ang lapnag nga kaimulon kag inhustisya sa pagsugod sang ika-20 nga siglo nagtuga sa akon sing handum para sa isa ka kalibutan nga may maayong mga kahimtangan. Ginhunahuna ko, nga ang relihion, amo ang makapauswag sa mabudlay nga kahimtangan sang akon mga kasimanwa. Bangod sang akon pagkarelihioso, ginpanugda sang punong mga lalaki sang amon minuro nga mangin isa ako ka Griegong Ortodokso nga pari sang amon komunidad. Apang, bisan pa nga nakaduaw ako sa madamong monasteryo kag nakapakigsugilanon sing malawig sa mga obispo kag mga nagadumala sa kombento nga mga pari, indi ako handa ukon luyag magbaton sing amo nga sahi sang responsabilidad.

Sa Tunga sang Inaway Sibil

Mga tinuig sang ulihi, sang Abril 1941, ginsakop sang mga Nazi ang Gresya. Ginsugdan sini ang makangilidlis nga tion sang pagpamatay, gutom, kaimulon, kag walay tupong nga pag-antos sang tawo. Isa ka mabaskog rebelde nga hublag ang natukod, kag nagsulod ako sa isa sang gerilya nga mga grupo nga nakig-away sa mga mananakop nga Nazi. Subong resulta, pila ka beses nga ginsunog ang akon balay, natiruhan ako, kag ginlaglag ang akon mga pananom. Sang maaga nga bahin sang 1943 kami sang akon pamilya wala sing mahimo kundi ang malagyo sa mga kabukiran. Nagpabilin kami didto tubtob natapos ang pagpanakop sang Alemanya sang Oktubre 1944.

Nagsugod ang politikal kag inaway sibil sa pungsod sa tapos nga makahalin ang mga Aleman. Ang rebelde nga gerilya nga grupo nga akon ginsudlan nangin isa sang nagapanguna nga nagapakig-away nga mga puwersa sa inaway sibil. Bisan pa nga ang Komunistiko nga mga ideya sang hustisya, pagkaalalangay, kag paghiliupod nagganyat sa akon, ang kamatuoran nagpalibog sa akon sing lubos sang ulihi. Sanglit mataas ang akon posisyon sa grupo, nakita ko mismo nga ang gahom nagapalain sa mga tawo. Walay sapayan sang daw halangdon nga mga teoriya kag mga tinutuyo, ang kakagod kag pagkadihimpit amo ang nagaguba sa pinakamaayong politikal nga mga katuyuan.

Ang labi gid nga nagpakibot sa akon amo nga sa madamong bahin sang inaway sibil, ang mga klero sang Ortodokso nagauyat sing mga armas sa pagpatay sa mga tawo sang ila kaugalingon nga relihion! Naghunahuna ako, ‘Paano masiling sining mga klero nga ginatiglawas nila si Jesucristo, nga nagpaandam: “Ang tanan nga nagauyat sing espada mapatay sa espada”?’​—⁠Mateo 26:⁠52.

Sang tion sang inaway sibil, sang 1946, nagapanago ako malapit sa banwa sang La­mia, sa sentral nga Gresya. Daan na gid ang akon mga bayo, gani namat-od ako nga magpakunokuno kag nagkadto sa isa ka mananahi sa siudad agod magpatahi sing bag-o. May mainit nga debate sang mag-abot ako, kag wala madugay nasapwan ko ang akon kaugalingon nga nagahambal, indi tuhoy sa politika, kundi sa akon anay paborito nga topiko, ang relihion. Natalupangdan ang akon edukado nga mga pagtamod, ginpanugda sang mga nagapamati nga makighambal ako sa isa ka ‘propesor sa teolohiya.’ Sa gilayon, gintawag nila sia.

Pagsapo sing Isa ka Masaligan nga Paglaum

Sa masunod nga paghambalanay, ginpamangkot ako sang “propesor” kon ano ang sadsaran sang akon mga pagpati. “Ang Balaan nga mga Amay kag ang Ekumeniko nga Sinodo,” sabat ko. Sa baylo nga supakon ako, ginbuksan niya ang iya gamay nga Biblia sa Mateo 23:​9, 10 kag ginpangabay ako nga basahon ang pinamulong ni Jesus: “Dugang pa, indi ninyo pagtawga ang bisan sin-o sa duta nga inyo amay, kay isa lamang ang inyo Amay, ang Isa nga yara sa langit. Indi man kamo magpatawag nga ‘mga lider,’ kay isa lamang ang inyo Lider, ang Cristo.”

Nagpamarasmas gid yadto sa akon! Nakita ko nga ini nga tawo nagasugid sing kamatuoran. Sang magpakilala sia subong isa sang mga Saksi ni Jehova, nangayo ako sa iya sing pila ka literatura agod mabasa. Gindalhan niya ako sang libro nga Light, nga isa ka komentaryo sa tulun-an nga Bugna sang Biblia, kag gindala ko ini sa akon ginapanaguan. Sa sulod sang malawig nga tion, ang mga sapat nga ginapatuhuyan sa Bugna nangin isa ka misteryo sa akon, apang natun-an ko karon nga nagatiglawas ini sa politikal nga mga organisasyon nga nagaluntad sa aton ika-20 nga siglo. Nahangpan ko nga ang Biblia may praktikal nga kahulugan para sa aton mga tion kag nga dapat ko ini tun-an kag ipahisanto ang akon kabuhi suno sa mga kamatuoran sini.

Nadakpan kag Ginbilanggo

Wala madugay pagkatapos sadto, nagsulod ang mga soldado sa akon ginapanaguan kag gindakop ako. Ginlupot ako sa isa ka bartolina. Sanglit madugay na ako ginalagas sang kasuguan, naglaum ako nga pagapatyon. Didto sa akon selda, ginduaw ako sang Saksi nga una nga nakasugilanon sa akon. Ginpalig-on niya ako nga magsalig sing bug-os kay Jehova, nga amo ang ginhimo ko. Ginsentensiahan ako nga itapok sa sulod sang anom ka bulan sa isla sang Ae­ge­an sa Ikaria.

Pag-abot ko gid, nagpakilala ako, indi subong isa ka Komunista, kundi subong isa ka Saksi ni Jehova. Ang iban nga nakatuon sing mga kamatuoran sang Biblia gintapok man didto, gani ginpangita ko sila, kag magkaupod kami nga nagtuon sing Biblia sing regular. Ginbuligan nila ako nga makatigayon sing dugang nga ihibalo gikan sa Kasulatan kag sing dugang nga paghangop sa amon masaligan nga Dios, si Jehova.

Sang 1947, sang natapos ang akon sentensia, ginpatawag ako sa talatapan sang publiko nga manunumbong. Ginsilingan niya ako nga nagdayaw sia sa akon pagginawi kag nagsiling nga puwede ko gamiton ang iya ngalan subong reperensia kon itapok gid man ako liwat. Sang pag-abot ko sa Atenas, diin temporaryo nga nagsaylo ang akon pamilya, nakig-angot ako sa isa ka kongregasyon sang mga Saksi ni Jehova kag nabawtismuhan sang ulihi subong simbulo sang akon pagdedikar kay Jehova.

Gin-akusar sing Pagpangumbertir

Sa sulod sang mga dekada, ginsumbong sang Gresya ang mga Saksi ni Jehova suno sa mga kasuguan nga ginpatuman sang 1938 kag 1939 nga nagadumili sang pagpangumbertir. Gani, kutob sang 1938 tubtob 1992, may yara 19,147 ka pag-aresto sa mga Saksi sa Gresya, kag ang mga korte nagpapanaug sing mga sentensia nga naglab-ot sa 753 ka tuig, 593 sini ang aktuwal nga ginhinguyang sa bilangguan. Sing personal, kapin sa 40 ka beses ako nga nadakpan nga nagabantala sing maayong balita sang Ginharian sang Dios, kag sa kabilugan nabilanggo ako sing 27 ka bulan sa lainlain nga prisuhan.

Ang isa sang akon pagkadakop resulta sang isa ka sulat nga ginpadala ko sa isa ka klero sang Griegong Ortodokso sa Chal­cis. Sang 1955, ang mga kongregasyon sang mga Saksi ni Jehova ginsugo sa pagpadala sa tanan nga mga klero sing pulyeto nga Chris­ten­dom or Chris­tian­i­ty​—⁠Which One Is “the Light of the World”? Ang isa sang may mataas nga posisyon nga klero nga akon ginsulatan nagsumbong sa akon sing pagpangumbertir. Sa tion sang kasaba, ang abogado sang mga Saksi kag ang lokal nga abogado nakahatag sing malantipon nga depensa, nagapaathag sa obligasyon sang matuod nga mga Cristiano sa pagbantala sing maayong balita sang Ginharian sang Dios.​—⁠Mateo 24:⁠14.

Ginpamangkot sang nagadumala nga hukom sang korte ang ar­chi­man­drite (isa ka mataas nga posisyon sa simbahan nga manubo sa obispo): “Ginbasa mo bala ang sulat kag ang pulyeto?”

“Wala,” sabat niya sing mabaskog, “gingisi ko ini kag ginhaboy dayon sang mabuksan ko ang sobre!”

“Kon amo paano mo masiling nga ginkumbertir ikaw sini nga tawo?” pamangkot sang nagadumala nga hukom.

Masunod ginhinambitan sang amon abogado ang halimbawa sang mga propesor kag sang iban pa nga nagdonar sing madamo nga libro sa pangpubliko nga mga librarya. “Masiling bala ninyo nga ginkumbertir sini nga mga tawo ang iban?” pamangkot niya.

Sing maathag, ini nga sahi sang hilikuton wala nagakahulugan sing pagpangumbertir. Nagpasalamat ako kay Jehova sang mabatian ko ang desisyon: “Wala sing sala.”

Ang Kamatayon sang Akon Anak nga Lalaki

Ang akon anak nga lalaki nga si ­George padayon man nga ginhingabot, sa masami sa sugyot sang mga klero sang Ortodokso. Madamo nga beses man sia nga nadakpan bangod sang iya pamatan-on nga kakugi sa pagbantala sing maayong balita sang Ginharian. Sang ulihi, ang mga manugpamatok namat-od nga patyon sia kag, sa amo man nga tion, agod magpadala sing paandam sa tanan sa amon nga mag-untat sa pagbantala.

Ang pulis nga nagkadto sa amon balay sa pagreport sang pagkapatay ni ­George nagsiling nga ang lokal nga Griegong Ortodokso nga pari kag ang pila ka lider sang paramilitar naghimbon sa pagpatay sa amon anak. Ang amo nga sahi sang mga “aksidente” kinaandan sadtong makatalagam nga mga tion. Walay sapayan sang kasubo nga gintuga sang iya kamatayon, ang amon determinasyon nga mangin aktibo sa pagbantala nga hilikuton kag pagsalig sing bug-os kay Jehova labi nga nagbakod.

Pagbulig sa Iban sa Pagsalig kay Jehova

Sang tunga-tunga nga bahin sang katuigan 1960, kami sang akon asawa kag mga kabataan nagabakasyon sa tion sang mga binulan sang tig-ilinit sa baybayon nga minuro sang Ska­la Oro­pos, mga 50 kilometros halin sa Atenas. Sadto nga tion, wala sing mga Saksi nga nagapuyo didto, gani nagpanaksi kami sing dipormal sa mga kaingod. Namati ang pila sang lokal nga mga mangunguma. Sanglit nagatrabaho sing malawig nga mga inoras ang mga tawo sa ila mga ulumhan sa adlaw, nagdumala kami sing mga pagtuon sa Biblia sa ila sa tungang gab-i, kag madamo sa ila ang nangin mga Saksi.

Nakita ang pagpakamaayo ni Jehova sa amon mga panikasog, sa sulod sang 15 ka tuig, nagakadto kami didto kada semana agod sa pagdumala sing mga pagtuon sa Biblia sa mga interesado. Mga 30 ka tawo nga amon gintun-an didto ang nag-uswag tubtob nga nagpabawtismo. Sang primero, isa ka grupo sang pagtinuon ang naporma, kag gintangdo ako sa pagdumala sa mga miting. Sang ulihi ang grupo nangin isa ka kongregasyon, kag sa karon kapin sa isa ka gatos ka Saksi sa sina nga duog ang nagahuman sa Kongregasyon sang Ma­la­ka­sa. Nalipay kami nga apat sa mga tawo nga amon nabuligan ang nagaalagad karon subong bug-os tion nga mga ministro.

Isa ka Bugana nga Panublion

Wala madugay pagkatapos nga nadedikar ko ang akon kabuhi kay Jehova, ang akon asawa nag-uswag sa espirituwal kag nabawtismuhan. Sadtong mabudlay nga tion sang paghingabot, ang iya pagtuo nagpabilin nga mabakod kag nagpabilin sia nga malig-on kag dimationg sa iya integridad. Wala gid sia magreklamo sa madamong kabudlayan nga nangin resulta sang akon masami nga pagkabilanggo.

Sa sulod sang mga tinuig, magkaupod kami nga nagdumala sing madamong pagtuon sa Biblia, kag epektibo niya nga nabuligan ang madamo paagi sa iya simple kag mapagsik nga pagpalapit. Sa karon, may ruta sia sang magasin nga nagalakip sa madamo nga tawo nga regular niya nga ginadul-ungan sing Ang Lalantawan kag Magmata!

Bangod gid sang pagsakdag sang akon mahigugmaon nga asawa, ang amon tatlo ka buhi nga kabataan kag ang ila mga pamilya, nga nagalakip sa anom ka apo kag apat ka apo sa tuhod, aktibo tanan nga nagaalagad kay Jehova. Walay sapayan nga wala nila maagihan ang paghingabot kag mapintas nga pagpamatok nga naagihan namon sang akon asawa, ginpahamtang nila ang ila bug-os nga pagsalig kay Jehova, kag padayon sila nga nagalakat sa iya mga dalanon. Malipay gid kami kon makita namon liwat ang amon pinalangga nga si ­George sa pagbalik niya sa pagkabanhaw!

Determinado sa Pagsalig kay Jehova

Sa sulod sining mga tinuig, nakita ko ang espiritu ni Jehova nga nagapanghikot sa iya katawhan. Ang iya ginatuytuyan sang espiritu nga organisasyon nagbulig sa akon nga makita nga indi naton mapahamtang ang aton pagsalig sa mga panikasog sang mga tawo. Ang ila mga saad para sa isa ka maayong palaabuton wala sing pulos, sa pagkamatuod isa lamang ka daku nga kabutigan.​—⁠Salmo 146:​3, 4.

Walay sapayan sang akon katigulangon kag nagalala nga mga problema sa panglawas, ang akon mga mata nagatulok sa katunayan sang paglaum sang Ginharian. Ginakanugunan ko gid ang mga tuig nga ginhinguyang ko sa butig nga relihion kag sa pagtinguha nga paluntaron ang maayo nga mga kahimtangan paagi sa politika. Kon masulit ko ang akon kabuhi, sing pat-od mamat-od ako liwat nga alagaron si Jehova, ang masaligan nga Dios.

(Si Kimon Progakis napatay sining karon lang. May dutan-on sia nga paglaum.)

[Retrato sa pahina 26]

Bag-o nga retrato ni Kimon upod sa iya asawa, si Giannoula