Kinahanglan Bala Naton Pirme ang mga Kasuldadusan?
BANGOD sang pagsoldado nabuhinan sing daku ang kadamuon sang tawo kag bangod sini nabuhinan man sing daku ang kalipay sang tawo. Sa amo, ang pila ka tawo nagapalibog, ‘Matigayon pa ayhan sang katawhan ang sahi sang kalig-unan sa kalibutan nga indi na kinahanglan ang mga soldado?’ Karon nga ang makusog nga mga hinganiban mahimo makapapas sa kadam-an, ang pamangkot nangin hilingagawon. Daw ano ka realistiko ang maglaum sa isa ka kalibutan nga wala sing mga kasuldadusan?
Ginapamatud-an sang madamo nga hitabo sang nagligad nga kon ang maayong kaangtanan sa ulot sang mga pungsod magaresulta sa pagsalig, mahimo ini magdul-ong sa pagbuhin sa pila ka armas. Halimbawa, ang pag-abyanay sa ulot sang Canada kag Estados Unidos, nagkahulugan nga ang ila 5,000 kilometros nga dulunan wala ginaguardiahan sang mga kasuldadusan sa sulod sang isa ka siglo kag tunga. Ang Norway kag Sweden may kaangay man nga kasugtanan, subong man ang iban madamo pa nga mga pungsod. Matigayon bala ang isa ka kalibutan nga wala sing mga kasuldadusan paagi sa isa ka kasugtanan sa ulot sang tanan nga pungsod? Bangod sang mga kakugmat sang Inaway Kalibutanon I, ang ideya tumalagsahon nga ginbaton sang madamo.
Sang nagluntad ang paghidait sang 1918, isa sang mga katuyuan sang kasugtanan sa paghidait sa Versailles amo ang “posible nga sugdan ang paglatid sa mga armas sang tanan nga pungsod.” Sang masunod nga tinuig, nangin bantog ang pasipismo (ang pagpati nga ang inaway kag kasingki pirme malain). Ginsiling sang pila ka pasipista nga ang inaway amo ang labing malain nga butang nga mahimo matabo sa isa ka pungsod kag busa mas malain pa sangsa malutos. Ang mga nagapamatok sa pasipismo wala mag-ugyon, nagasiling nga sa sulod sang siniglo, ang mga Judiyo sa dalagku nga mga lugar wala gawa magbato sa mga nagapanalakay, apang ang mapintas nga mga pagtinguha sa pagpapas sa ila nagpadayon. Ang mga Aprikano halos wala sing kahigayunan nga pamatukan ang mga nagdala sa ila subong mga ulipon sa Amerika, kag sa gihapon mapintas sila nga ginmaltratar sa sulod sang siniglo.
Apang, sang pagdabdab sang Inaway Kalibutanon II, madamo nga pasipista ang naghinakop nga kinahanglan sang mga pungsod ang proteksion. Gani sang gintukod ang Nasyones Unidas pagkatapos sang Inaway Kalibutanon II, kubos nga igtalupangod ang ginhatag sa pagbuhin sa mga armas kag kapin nga ginpatalupangod ang internasyonal nga kooperasyon sa pagtapna sang pagpanalakay. Naglaum ang katapo nga mga pungsod nga bangod sang kalig-unan nga nahatag sini ang mga pungsod masinaligon nga magabuhin sing mga armas.
Isa pa ka problema ang dugang nga nag-athag. Sa masami ang mga panikasog sang isa ka pungsod sa pagpalig-on sang iya kaugalingon nagapabatyag sa iya kaingod nga walay kalig-unan. Ining indi maayo nga siklo nagdul-ong sa pagpaindisanay sa armas. Apang sining karon lang, ang nagmaayo nga kaangtanan sa ulot sang dalagku nga mga pungsod nagpabakod sa paglaum nga mabuhinan ang mga armas. Apang kutob sadto, ang Inaway sa Gulpo kag ang kagamo sa anay Yugoslavia nagdula sa paglaum sang madamo nga mabuhinan ang mga armas. Sang nagligad nga mga lima ka tuig, ang Time nga magasin nagsiling: “Bisan pa natapos na ang cold war, ang kalibutan nangin kapin pa, sa baylo nga kubos, ka makatalagam nga duog.”
Paghandum sa Isa ka Bug-os Globo nga “Pulis”
Madamo nga nagapanilag ang naghinakop nga kinahanglan sang katawhan ang isa lamang ka gobierno sa kalibutan nga may kasuldadusan nga tuman ka gamhanan sa pag-amlig sa tagsatagsa. Sanglit wala ini mahimo sang Nasyones Unidas nga organisasyon ukon sang nagapanguna nga gamhanan sa militar, ginahunahuna sang pila nga halos wala na sing paglaum para sa palaabuton. Apang kon ginabaton mo ang Biblia subong Pulong sang Dios, ayhan magapalibog ikaw kon bala ihatag sang Labing Gamhanan nga Dios ining hilingagawon nga kinahanglanon.
Ang Isa bala nga ginatawag sang Biblia nga “Dios sang gugma kag paghidait” magagamit sing militar sa pagpatuman sing hustisya? Kon amo, ano nga kasuldadusan? Madamo sang kasuldadusan karon ang nagapangangkon nga ginasakdag sila sang Dios, apang ginahimo gid bala nila ang kabubut-on sang Dios? Ukon may iban pa bala nga paagi ang Dios sa pagpasilabot kag sa paghatag sing paghidait kag kalig-unan?—2 Corinto 13:11.
Sa una nga pagrebelde, gintabog sang Labing Gamhanan nga Dios sanday Adan kag Eva sa Eden kag ginpahamtang niya ang mga kerubin agod indi na sila makabalik. Ginpahibalo man niya ang iya katuyuan sa pagdugmok sa tanan nga pagrebelde batok sa iya soberanya. (Genesis 3:15) Magalakip bala ina sa paggamit sang Dios sing kasuldadusan?
Ang Biblia nagsugid tuhoy sa mga hitabo nga naggamit ang Dios sing mga kasuldadusan sa pagpatuman sang iya mga paghukom. Halimbawa, ang mga ginharian sa duta sang Canaan nagpakigsekso sa mga sapat, naghalad sing mga bata, kag sadistiko nga nag-ilinaway. Nagmando ang Dios sing bug-os nga paglaglag sa ila kag gingamit ang kasuldadusan ni Josue sa pagpatuman sa pamatbat. (Deuteronomio 7:1, 2) Sing kaanggid, gintuman sang kasuldadusan ni Hari David ang paghukom sang Dios batok sa mga Filistinhon subong halimbawa kon paano laglagon sang Dios ang tanan nga kalautan sa iya katapusan nga adlaw sang paghukom.
Nakatudlo yadtong mga hitabo. Ginpakita ni Jehova nga makagamit sia sing kasuldadusan sa paghatag sa mga tawo sing kalig-unan. Sa pagkamatuod, may pinasahi nga kasuldadusan si Jehova nga gamiton niya batok sa bug-os uniberso nga pagrebelde batok sa iya pagginahom.
Si “Jehova sang mga Kasuldadusan”
Ang Biblia nagagamit sing ekspresyon nga “Jehova sang mga kasuldadusan” sing kapin sa 250 ka beses. Ang ekspresyon panguna nga nagapatuhoy sa palangakuan sang Dios subong pangulo sang daku nga puwersa sang mga anghel. Sa isa ka hitabo, ginsilingan ni manalagna Micaya sanday Hari Acab kag Hari Josafat: “Nakita ko gid si Jehova nga nagalingkod sa iya trono kag ang tanan nga kasuldadusan sang mga langit nga nagatindog sa iya luyo, sa iya tuo kag sa iya wala.” (1 Hari 22:19) Ginapatuhuyan diri ang kasuldadusan nga mga anghel. Gingamit ni Jehova ining mga kasuldadusan sa pag-amlig sa iya katawhan. Sang ginlikupan ang siudad sang Dothan, nadulaan sing paglaum ang alagad ni Eliseo. Apang, agod pasaligon sia, ginhatagan sia sang Dios sing milagruso nga palanan-awon tuhoy sa iya kasuldadusan sang espiritu nga mga tinuga. “Ginbuksan ni Jehova ang mga mata sang alagad, kag nakakita sia; kag, yari karon! ang bukid nga rehiyon nahil-ob sang mga kabayo kag sang mga kangga nga kalayo.”—2 Hari 6:15-17.
Yadto bala nga mga hitabo nagakahulugan nga ginasakdag sang Dios ang mga kasuldadusan karon? Ang pila ka kasuldadusan sang Cristiandad mahimo mangangkon nga kasuldadusan sila sang Dios. Madamo ang nagapangabay sa mga klerigo nga bendisyunan sila. Apang ang mga kasuldadusan sang Cristiandad masami nga nagapakig-away sa isa kag isa, batok sa mga masigkatumuluo. Ang duha ka inaway kalibutanon sining siglo nagsugod sa ulot sang mga kasuldadusan nga nagpangangkon nga Cristiano. Indi gid ini buhat sang Dios. (1 Juan 4:20) Bisan pa ginapangangkon sadtong mga puwersa militar nga nagapakig-away sila para sa paghidait, ginsugo bala ni Jesus ang iya mga sumulunod nga mag-organisar sing mga kasuldadusan sa pagtinguha nga tapnaon ang nagatublag sang paghidait sa kalibutan?
Ang isa ka daku nga pagtublag sa paghidait natabo sang ang armado nga hubon nagdakop kay Jesus sa isa ka hardin diin nagpangamuyo sia upod sa iya mga disipulo. Ang isa sang mga disipulo naglabo sang espada sa isa ka tawo sa hubon. Gingamit ni Jesus ang higayon sa pagpaathag sing isa ka importante nga prinsipio. Sia nagsiling: “Itagob ang imo espada, kay ang tanan nga nagagamit sing espada sa espada mapatay. Ukon nagahunahuna ka bala nga indi ako makapangabay sa akon Amay nga hatagan ako sa sining tion sing kapin sa napulog duha ka legion nga mga anghel?” Si Jesus may madamo nga kasuldadusan sa idalom sang iya pagmando, apang wala si Pedro malista subong soldado sa sini, ukon ang iban pa nga tawo. Sa baylo, si Pedro kag ang iban pa sang mga sumulunod ni Jesus gintawag nga mangin “mga mangingisda sang mga tawo.” (Mateo 4:19; 26:47-53) Pila ka oras sang ulihi, ginpaathag ni Jesus ang kahimtangan kay Pilato. Sia nagsiling: “Ang akon ginharian indi bahin sining kalibutan. Kon ang akon ginharian bahin sining kalibutan, ang akon mga alagad nakig-away kuntani agod indi ako matugyan sa mga Judiyo. Apang, ang matuod, ang akon ginharian wala maghalin sa sini.” (Juan 18:36) Indi kaangay sang ginharian ni David nga gintukod sa duta, ang Ginharian nga ginhatag sang Dios kay Jesus yara sa langit kag magadala sing paghidait sa duta.
Ang mga Kasuldadusan sang Dios Nagapakig-away
Sa indi madugay ang mga kasuldadusan sang Dios magapanghikot. Sa paglaragway sang pagsumpunganay nga yara sa unahan, ginatawag sang Bugna si Jesus nga “Ang Pulong sang Dios.” Aton mabasa: “Ang mga hangaway sang langit nga napanaptan sing lino nga maputi, matinlo, manipis, nagasunod sa iya sa mga kabayo nga maputi. Kag gikan sa iya baba nagaguwa ang malaba nga espada nga matalom, nga sa sini lab-on niya ang mga pungsod.” Ang Biblia nagasiling nga ining inaway magaresulta sa kalaglagan sang “mga hari sang duta kag sang ila mga kasuldadusan.” Para sa iban nga napaslawan sa pagpakita sang ila pagkamainunungon sa Dios, ang tagna nagdugang pa: “Kag ang nabilin ginpatay sa espada nga nagaguwa sa baba sang nagasakay sa kabayo.” Bisan si Satanas nga Yawa pagadulaon. Magapaluntad gid ini sang isa ka mahidaiton nga kalibutan nga wala sing mga kasuldadusan.—Bugna 19:11-21; 20:1-3.
Handurawa ang Isa ka Kalibutan nga Wala sing Inaway
Mapanan-aw mo bala ang isa ka kalibutan nga malig-on kaayo amo nga indi na kinahanglan ang mga kasuldadusan? Ang isa ka salmo sa Biblia nagasiling: “Kari, kamo nga katawhan, tan-awa ang mga binuhatan ni Jehova, kon daw ano ka makakilibot nga mga hitabo ang nahimo niya sa duta. Ginapatunong niya ang mga inaway tubtob sa ukbong sang duta.”—Salmo 46:8, 9.
Daw ano nga kaumpawan ini! Handurawa ang posibilidad nga mahilway na gid man ang tawhanon nga katilingban gikan sa makahalalit nga lulan sang pagbayad sa mga kasuldadusan kag sa ila mga kagamitan! Mahimo na gamiton sang mga tawo ang ila mga enerhiya sa pagpauswag sang kahimtangan sang kabuhi para sa tanan, sa pagtinlo sa duta kag liwat nga pagpananom sa sini. May yara na bag-o nga mga kahigayunan sa pagtukib sing mga butang nga matuod gid nga mapuslanon sa katawhan.
Ining saad may bug-os kalibutan nga katumanan: “Wala na sing kasingki nga mabatian sa imo duta, ang kamingaw ukon kalaglagan sa imo ginsakpan.” (Isaias 60:18) Ang minilyon ka walay paglaum nga mga refugee indi na magdagsa halin sa mga duog nga may inaway, mapilitan sa pagbiya sang ila mga puluy-an kag pagkabutang kag magpuyo sa miserable nga mga kampo. Ang mga tawo indi na magahaya sa ila mga hinigugma nga napatay ukon nainutil sa mga inaway sa ulot sang mga pungsod. Ang langitnon nga Hari ni Jehova magapaluntad sing permanente nga paghidait. “Sa iya mga adlaw magalambo ang matarong, kag ang bugana nga paghidait tubtob nga wala na ang bulan. Tubson niya ang ila kalag gikan sa pagpigos kag kasingki.”—Salmo 72:7, 14.
Labi pa ka mangin makalilipay ang kabuhi sang mga tawo nga nakatuon indi sa pagdumot kundi sa pag-ilog sa diosnon nga dalanon sang gugma. Ang Pulong sang Dios nagatagna: “Indi sila magahimo sing bisan ano nga halit ukon magatuga sing bisan ano nga kagulub-an sa bug-os ko nga bukid nga balaan; bangod ang duta pat-od gid nga matugob sang ihibalo kay Jehova subong nga ang mga tubig nagatabon sang dagat.” Ano ang mangin kahimtangan kon magkabuhi sa tunga sang mga tawo nga nakakilala kag nagahigugma kay Jehova? Ang amo man nga tulun-an nagatagna: “Ang binuhatan sang matuod nga pagkamatarong mangin paghidait; kag ang bunga sang matuod nga pagkamatarong, kalinong kag kalig-unan tubtob sa tion nga dinapat-od. Kag ang akon katawhan magapuyo sa mahidaiton nga duog kag sa mga puluy-an nga puno sing pagsalig kag sa mga duog-palahuwayan nga wala sing tublag.”—Isaias 11:9; 32:17, 18.
Nahangpan sang mga tawo nga ang ila pagtuo napasad sa ihibalo sa Biblia nga ang mga kasuldadusan sang Dios nakahanda sa paglaglag sa duta sang tanan nga kaaway sang paghidait. Ini nga ihibalo nagapasalig sa ila sa pagpanghikot suno sa ginasiling sang Biblia nga “mahanabo sa ulihi nga bahin sang mga adlaw.” Nga amo: “Salsalon nila ang ila mga espada nga mga punta sang arado kag ang ila mga bangkaw nga mga galab nga inughagbas. Ang pungsod indi magabayaw sing espada batok sa pungsod, kag indi na sila magtuon sing inaway.”—Isaias 2:2-4.
Ang mga tawo gikan sa madamo nga pungsod nga nangin mga Saksi ni Jehova wala na ‘nagatuon sing inaway.’ Ginbutang nila ang ila pagsalig sa proteksion sang langitnon nga mga kasuldadusan sang Dios. Paagi sa pagtuon sa Biblia upod sa ila, makatigayon ka man sing kaangay nga pagsalig.
[Picture Credit Line sa pahina 28]
Retrato sang U.S. National Archives