Lokal nga mga Kultura kag Cristianong mga Prinsipio—Nagahisantuanay Bala Ini?

SI Stephen, isa ka Saksi nga taga-Aminhan nga Europa, gindestino subong misyonero sa isa ka pungsod sang Aprika. Samtang nagalakatlakat sia sa banwa upod sa isa ka lokal nga utod nga lalaki, nakibot sia sang gin-uyatan sang utod nga lalaki ang iya kamot.

Ang paglakatlakat sa isa ka masako nga kalye nga nagauyatay sing kamot upod sa isa ka lalaki isa ka butang nga makapakibot para kay Stephen. Sa iya kultura ini nga kinabatasan nagapahangop sing pagkahomoseksuwal. (Roma 1:27) Apang, para sa taga-Aprika nga utod nga lalaki, ang pag-uyatay sing kamot isa lamang ka tanda sang pagpakig-abyan. Ang pagsikway sa kamot magakahulugan sing pagsikway sa pagpakig-abyan.

Ngaa nagakabalaka kita sa pagsumpakilay sang mga kultura? Una sa tanan, bangod luyag gid sang katawhan ni Jehova nga tumanon ang ginsugo sang Dios sa ila nga “maghimo sing mga disipulo sa mga tawo sa tanan nga kapungsuran.” (Mateo 28:⁠19) Agod matuman ini nga hilikuton, ang iban nagsaylo sa duog diin kinahanglanon ang mas madamo nga ministro. Agod magmadinalag-on sila sa ila bag-o nga palibot, dapat nila mahangpan ang tuhay nga mga kultura nga masumalang nila kag magpasibu sa sini. Nian, makapanghikot sila sing malinong upod sa ila kauturan nga mga lalaki kag mga babayi, kag sa amo man nga tion mangin mas epektibo sa ila ministeryo sa publiko.

Dugang pa, bangod sang magamo nga kalibutan karon, madamo nga tawo ang nagapalagyo gikan sa ila magarot nga pungsod bangod sang politikal ukon ekonomiko nga mga rason kag nagpuyo sa iban nga mga pungsod. Gani mahimo gid nga samtang nagabantala kita sa sining bag-o nga mga kaingod, makasumalang kita sing bag-o nga mga kinabatasan. (Mateo 22:39) Mahimo nga maligban kita sa bag-o nga mga kinabatasan sa una nga tion nga masumalang naton ang tuhay nga mga pagginawi.

Maathag nga mga Bahin

Ang kultura duna sa katilingban sang tawo. Busa, wala gid sing pulos kon ang isa ‘maglakas katarong’ kag usisaon ang tagsa ka diutay nga kinabatasan agod hibaluon kon nagahisanto ini sa mga prinsipio sang Biblia!​—⁠Manugwali 7:⁠16.

Sa pihak nga bahin, kinahanglan nga hibaluon ang lokal nga mga kinabatasan nga maathag nga nagasumpakil sa mga prinsipio sang Dios. Apang, sa kabilugan, indi ini mabudlay himuon, kay ang Pulong sang Dios matigayon naton agod ‘tadlungon ang mga butang.’ (2 Timoteo 3:16) Halimbawa, isa ka kinabatasan sa pila ka kadutaan ang paghupot sing madamo nga asawa, apang ang Makasulatanhon nga talaksan para sa matuod nga mga Cristiano amo ang isa lamang ka buhi nga asawa para sa isa ka lalaki.​—⁠Genesis 2:​24; 1 Timoteo 3:⁠2.

Subong man, indi dapat pagbatunon sang isa ka matuod nga Cristiano ang pila ka kinabatasan sa lubong nga ginahimo agod tabugon ang malaut nga mga espiritu, ukon napasad sa pagpati sa pagkadimamalatyon sang kalag. Ang iban nga mga tawo nagadulot sing incienso ukon mga pangamuyo para sa patay agod tabugon ang malaut nga mga espiritu. Ang iban pa gid nagapabelasyon ukon nagahiwat pa gani sing ikaduha nga lubong sa tuyo nga buligan ang napatay sa paghanda para sa kabuhi ‘sa masunod nga kalibutan.’ Apang, ginatudlo sang Biblia nga kon mapatay ang isa ka tawo, ‘wala [sia] sing nahibaluan nga bisan ano,’ kag sa amo indi sia makabulig ukon makahalit kay bisan sin-o.​—⁠Manugwali 9:​5; Salmo 146:⁠4.

Sa pagkamatuod, may madamo nga kinabatasan nga nagahisanto sa Pulong sang Dios. Daw ano ka makapaumpaw kon makasumalang kita sing mga kultura nga nagapakita gihapon sing pagkamaabiabihon, diin kinabatasan nga dapat pakitaan sing mainit nga pag-abiabi ang isa ka dumuluong kag, kon kinahanglanon, dapat sia agdahon subong bisita! Kon maeksperiensiahan mo mismo ini nga pagkamaabiabihon, indi ka bala mapahulag sa pagsunod sa sini nga halimbawa? Kon himuon mo ini, pat-od nga magauswag ang imo Cristianong personalidad.​—⁠Hebreo 13:​1, 2.

Sin-o sa aton ang luyag pahulaton sing madugay? Talagsa lang ini nagakatabo sa pila ka pungsod bangod ang pag-abot suno sa ginkasugtan nga oras ginakabig nga importante gid. Ginasugiran kita sang Biblia nga si Jehova isa ka Dios sang kahim-ong. (1 Corinto 14:33) Busa, nagtalana sia sing “adlaw kag oras” nga dulaon niya ang kalautan, kag ginapasalig niya kita nga ini nga hitabo “indi magpalantang.” (Mateo 24:​36; Habacuc 2:3) Ang mga kultura nga nagasakdag sang pag-abot suno sa rasonable nga oras nga ginkasugtan nagabulig sa aton nga mangin mahim-ong kag magpakita sing nagakaigo nga pagtahod sa iban nga mga tawo kag sa ila tion, nga sa pagkamatuod nagahisanto sa Makasulatanhon nga mga prinsipio.​—⁠1 Corinto 14:​40; Filipos 2:⁠4.

Kamusta Naman ang Indi Makahalalit nga mga Kinabatasan?

Samtang ang iban nga mga kinabatasan maathag nga nagahisanto sa Cristianong pagkabuhi, ang iban wala nagahisanto sa sini. Apang kamusta naman ang mga kinabatasan nga indi masiling nga husto ukon sala? Madamo nga kinabatasan ang indi makahalalit, kag ang aton espirituwal nga pagkabalanse makita sa aton pagtamod sa sini.

Halimbawa, madamo ang porma sang pagtamyaw​—⁠pagkamustahanay sang kamot, pagduko, paghalok, ukon paghakos pa gani. Subong man, ang kinabatasan nga paggawi sa tion sang pagkaon wala nagapalareho. Sa pila ka pungsod isa lamang ka pinggan ang ginasaluhan sang mga tawo. Ang pagtig-ab isa ka kalahamut-an​—⁠halandumon pa gani​—⁠nga pagpahayag sing apresasyon sa pila ka pungsod, samtang sa iban nga pungsod indi ini kalahamut-an kag ginakabig nga kabastusan gid.

Sa baylo nga magdesisyon kon diin sa sining indi makahalalit nga mga kinabatasan ang imo naluyagan ukon indi naluyagan, tinguhai nga magpakita sing husto nga panimuot sa sini. Ang wala nagalubad nga laygay sang Biblia nagarekomendar nga ‘indi [kita] maghimo sing bisan ano bangod sang pagbinaisay ukon bangod sang pagkamaiyaiyahon, kundi sing mapainubuson kabigon naton ang iban nga labaw sa aton.’ (Filipos 2:⁠3) Sing kaanggid, si Eleanor Boykin, sa iya libro nga This Way, Please​—⁠A Book of Manners, nagasiling: “Ang una nga butang nga kinahanglan mo amo ang isa ka mainayuhon nga tagipusuon.”

Ining mapainubuson nga panimuot magapugong sa aton nga pakanubuon ang mga kinabatasan sang iban. Mapahulag kita nga magmatumato kag tun-an kon paano nagakabuhi ang iban nga mga tawo, makigbahin sa ila mga kinabatasan kag tilawan ang ila pagkaon sa baylo nga likawan ukon suspetsahan ang tanan nga butang nga daw indi kinaandan sa imo. Paagi sa pagkamahinangpanon kag kahanda nga tilawan ang bag-o nga mga paagi, nagapakita kita sing pagtahod sa aton tagbalay ukon sa aton mga isigkatawo nga taga-iban nga pungsod. Nagabenepisyo man kita samtang ‘ginapasangkad’ naton ang aton tagipusuon kag pagtamod.​—⁠2 Corinto 6:⁠13.

Kon Ginabalabagan sang Kinabatasan ang Espirituwal nga Pag-uswag

Ano kon makasumalang kita sing mga kinabatasan nga indi batok sa Kasulatan, apang makabalabag sa aton espirituwal nga pag-uswag? Halimbawa, ang mga tawo sa iban nga mga pungsod may huyog magpabuyanbuyan. Ining nagapulupatawhay nga pagkabuhi makabuhin sang kahuol, apang mahimo gid nga kon amo sini mas mabudlayan kita sa pagtuman sang aton ministeryo “sing bug-os.”​—⁠2 Timoteo 4:⁠5.

Paano naton mapalig-on ang iban nga likawan ang “pagpabuwas” sang importante nga mga butang? Dumduma nga “ang una nga butang nga kinahanglan mo amo ang isa ka mainayuhon nga tagipusuon.” Bangod sang gugma, makapakita kita sing halimbawa kag dayon ipaathag naton sa mainayuhon nga paagi ang mga benepisyo sang indi pagpabuwas sang mga butang nga dapat himuon karon. (Manugwali 11:4) Sa amo man nga tion, dapat kita maghalong nga indi pag-isakripisyo ang pagkamasaligan kag kompiansa agod lamang makatapos. Kon ang aton mga panugda indi dayon pagbatunon sang iban, indi kita dapat magharihari ukon maakig sa ila. Dapat pirme pasulabihon ang gugma sangsa maayo nga resulta sang trabaho.​—⁠1 Pedro 4:​8; 5:⁠3.

Pagbinagbinag sang Lokal nga Huyog

Dapat naton pat-uron nga ang aton ginapanugda makatarunganon kag indi agod ipilit lamang ang aton personal nga luyag. Halimbawa, ang mga estilo sang panapton wala gid nagapalareho. Sa madamo nga rehiyon nagakaigo para sa isa ka lalaki nga nagabantala sing maayong balita nga magkurbata, apang sa pila ka pungsod sa tropiko, mahimo ginatamod ini nga sobra ka pormal. Ang pagbinagbinag kon ano ang nagakaigo nga ginasuksok sa isa ka lugar sang propesyonal nga tawo nga nagapakig-angot sa publiko masami nga isa ka makabulig nga tuytoy. Importante ang “kaligdong” kon ginaatubang naton ang mabudlay nga hulusayon tuhoy sa pagpamayo.​—⁠1 Timoteo 2:​9, 10.

Ano kon wala kita mahamuot sa isa ka kinabatasan? Dapat bala ini sikwayon sa gilayon? Indi naman. Ang kinabatasan nga pag-uyatay sing kamot sang mga lalaki, nga ginsambit kaina, isa gid ka nahamut-an nga butang sa sadtong partikular nga komunidad sang Aprika. Sang matalupangdan sang misyonero nga ang iban nga mga lalaki nagalakatlakat man nga nagauyatay sing kamot, wala na sia mahilasi.

Si apostol Pablo, sa tion sang iya masangkad nga mga paglakbay subong misyonero, nagduaw sa mga kongregasyon nga may mga katapo nga lainlain sing ginhalinan. Walay duhaduha nga pirme nagasumpakilay ang mga kultura. Sa amo, nagpasibu si Pablo sa bisan ano nga kinabatasan nga masarangan niya samtang malig-on nga nagasunod sa mga prinsipio sang Biblia. “Nangin tanan nga butang ako sa tanan nga tawo,” siling niya, “agod nga sa bisan ano nga paagi maluwas ko ang iban.”​—⁠1 Corinto 9:⁠22, 23; Binuhatan 16:⁠3.

Ang pila ka nagakaigo nga mga pamangkot mahimo nga makabulig sa aton sa pagdesisyon kon ano ang dapat naton himuon sa bag-o nga mga kinabatasan. Kon batunon naton ang isa ka kinabatasan​—⁠ukon sikwayon​—⁠ano ang batyagon sang mga makakita sa aton? Maganyat bala sila sa mensahe sang Ginharian bangod makita nila nga nagatinguha kita nga batunon ang ila kultura? Sa pihak nga bahin, kon batunon naton ang isa ka lokal nga kinabatasan, ‘indi [ayhan] makitaan sing sayop ang aton ministeryo?’​—⁠2 Corinto 6:⁠3.

Kon luyag naton mangin “tanan nga butang sa tanan nga tawo,” mahimo nga dapat naton bag-uhon ang aton pila ka tudok nga pagtamod sa kon ano ang nagakaigo kag kon ano ang indi nagakaigo. Sa masami ang “husto” kag “sala” nga paagi sa paghimo sing isa ka butang nasandig lamang sa kon diin kita nagapuyo. Sa amo, sa isa ka pungsod ang pag-uyatay sing kamot sang mga lalaki isa ka tanda sang pag-abyanay, samtang sa madamo nga pungsod pat-od nga makasablag ini sa mensahe sang Ginharian.

Apang, may yara iban nga mga kinabatasan nga kalahamut-an sa nanuhaytuhay nga mga rehiyon kag mahimo nga nagakaigo man para sa mga Cristiano; apang dapat kita maghalong.

Mag-andam sa Paglabang sa Linya!

Si Jesucristo nagsiling nga bisan pa ang iya mga disipulo indi mahimo makaguwa sa kalibutan, dapat sila magpabilin nga “indi bahin sang kalibutan.” (Juan 17:​15, 16) Apang, kon kaisa, mabudlay mahibaluan kon ano nga butang ang bahin sang kalibutan ni Satanas kag kon ano ang isa lamang ka kultura. Ang musika kag pagsaot, halimbawa, makita sa halos tanan nga kultura, apang mas importante ini sa iban nga mga pungsod.

Mahimo nga madali kita maghimo sing paghukom​—⁠pasad labi na sa aton gindak-an sa baylo nga sa makatarunganon nga mga rason sang Kasulatan. Si Alex, isa ka Aleman nga utod nga lalaki, gindestino sa Espanya. Sa iya ginhalinan nga teritoryo, ang pagsaot indi popular, apang sa Espanya bahin ini sang kultura. Sang una niya makita ang isa ka utod nga lalaki kag isa ka utod nga babayi nga mapagsik nga nagasaot sing isa ka lokal nga saot, naligban sia. Malain bala ukon ayhan kalibutanon ining pagsaot? Maganubo bala ang iya mga talaksan kon batunon niya ini nga kinabatasan? Natun-an ni Alex nga bisan pa namag-uhan sia sa musika kag pagsaot, wala sia sing rason sa paghunahuna nga ginapanubo sang iya Espanyol nga kauturan nga lalaki kag babayi ang Cristianong mga talaksan. Naligban sia bangod sang magkatuhay nga mga kultura.

Apang, ginabaton ni Emilio, isa ka utod nga lalaki nga mahuyugon sa pagsaot sing tradisyunal nga saot sang Espanya, nga may yara katalagman. “Natalupangdan ko nga nagaduutay ang lawas sang duha ka tawo sa madamo nga porma sang pagsaot,” paathag niya. “Subong soltero, narealisar ko nga makaapektar ini sa balatyagon sang dimagkubos sa isa sang duha ka tawo nga nagasabay. Kon kaisa, ang pagsaot mahimo gamiton subong balibad agod makapakita sing gugma sa isa ka tawo nga imo naluyagan. Isa ka proteksion kon pat-uron nga ang musika maayo kag limitehan ang pagduutay sang lawas. Apang, ginabaton ko nga kon magsinaot ang isa ka grupo sang lamharon nga mga soltero kag dalaga nga mga utod, mabudlay gid mahuptan ang isa ka teokratiko nga kahimtangan.”

Sa pagkamatuod, indi naton luyag gamiton ang aton kultura subong balibad agod makapatuyang sa isa ka kalibutanon nga paggawi. Ang pag-amba kag pagsaot may duog anay sa kultura sang mga Israelinhon, kag sang ginhilway ang mga Israelinhon gikan sa Egipto sa Dagat nga Mapula, ang ila selebrasyon naglakip sing pag-amba kag pagsaot. (Exodo 15:​1, 20) Apang, ang ila partikular nga porma sang musika kag pagsaot tuhay sa ila sang mga pagano sa palibot nila.

Makapasubo nga samtang nagahulat sang pagbalik ni Moises gikan sa Bukid sang Sinai, tinak-an ang mga Israelinhon, amo nga naghimo sila sing tinday nga baka nga bulawan, kag pagkatapos makakaon kag makainom “nagtindog sila sa paglipaylipay.” (Exodo 32:​1-6) Sang mabatian nanday Moises kag Josue ang tunog sang ila pag-inamba, gilayon nga nahangawa sila. (Exodo 32:​17, 18) Ang mga Israelinhon naglabang sa amo nga “linya,” kag karon ang ila porma sang pag-inamba kag pagsinaot nagaanggid sa mga pagano sa palibot nila.

Sa karon man, ang musika kag pagsaot mahimo nga ginabaton sa kabilugan sa aton lokalidad kag mahimo nga wala nagasaklaw sa konsiensia sang iban. Apang kon ang mga suga madulomdulom, may nagaigpat-igpat nga mga suga nga ginadugang, ukon ginapatokar ang musika nga may tuhay nga ritmo, ang butang nga sang una ginabaton mahimo nga magapabanaag karon sang espiritu sang kalibutan. “Amo gid sini ang amon kultura,” mahimo ipangatarungan sang isa. Amo man sina anay ang ginbalibad ni Aaron sang ginpasugtan niya ang pagano nga porma sang kalingawan kag pagsimba, kag sayop nga ginlaragway ini subong “isa ka piesta kay Jehova.” Indi makatarunganon ining mapigaw nga balibad. Ti, ining paggawi gintamod pa gani subong “kahuluy-an sa tunga sang ila mga kaaway.”​—⁠Exodo 32:​5, 25.

May Iya Duog ang Kultura

Mahimo nga sa primero makibot kita sa makatilingala nga mga kinabatasan, apang indi naman tanan sini indi kalahamut-an. Paagi sa aton ‘nahanas nga ikasarang sa paghantop,’ mahibaluan naton kon ano nga mga kinabatasan ang nagahisanto ukon wala nagahisanto sa Cristianong mga prinsipio. (Hebreo 5:14) Kon nagapakita kita sing mainayuhon nga tagipusuon nga puno sing gugma sa aton isigkatawo, magahikot kita sing nagakaigo kon ginaatubang kita sing indi makahalalit nga mga kinabatasan.

Samtang ginabantala naton ang maayong balita sang Ginharian sa mga tawo sa aton lokal nga duog ukon sa luwas, ang balanse nga pagtamod sa nanuhaytuhay nga mga kultura magabulig sa aton nga mangin “tanan nga butang sa tanan nga tawo.” Kag walay duhaduha mapamatud-an naton nga samtang ginabaton naton ang nanuhaytuhay nga mga kultura, makabulig pa ini agod ang aton pagkabuhi mangin mapuslanon, maduagon, kag makawiwili.

[Retrato sa pahina 20]

Ang Cristianong panamyaw mapabutyag sing nagakaigo sa madamo nga paagi

[Retrato sa pahina 23]

Ang isa ka balanse nga pagtamod sa nanuhaytuhay nga kultura makadul-ong sa isa ka mapuslanon, maduagon nga pagkabuhi