Isa ka Jerusalem nga Nagasibu sa Iya Ngalan
“Magkalipay sing dayon sa kon ano ang akon ginatuga. Kay yari karon akon ginatuga ang Jerusalem nga isa ka rason sa pagkasadya.”—ISAIAS 65:18.
1. Ano ang ginbatyag ni Esdras nahanungod sa pinili nga siudad sang Dios?
SUBONG isa ka mahugod nga estudyante sang Pulong sang Dios, ginpakabahandi sang Judiyong saserdote nga si Esdras ang kaangtanan anay sang Jerusalem sa putli nga pagsimba ni Jehova. (Deuteronomio 12:5; Esdras 7:27) Ang iya gugma para sa siudad sang Dios ginapahayag sa bahin sang Biblia nga ginbugna sa iya nga isulat—ang Una kag Ikaduha nga Cronica kag ang Esdras. Sa sining maragtason nga mga rekord, ang ngalan nga Jerusalem makita sing halos 200 ka beses sa kapin sa 800 ka beses nga gingamit ini sa bug-os nga Biblia.
2. Anong matagnaon nga kahulugan ang mahangpan naton sa ngalan nga Jerusalem?
2 Sa Hebreo sang Biblia, ang “Jerusalem” mahimo hangpon sa isa ka porma sang Hebreong lenguahe nga ginatawag dual (doble). Ang dual masami nga ginagamit sa mga butang nga nagaparisay, subong sang mga mata, mga dulunggan, mga kamot, kag mga tiil. Sa sining dual nga porma, ang ngalan nga Jerusalem sarang matamod nga nagatagna sang paghidait nga maeksperiensiahan sang katawhan sang Dios sa duha ka kahulugan—sa espirituwal kag sa pisikal. Wala ginasugid sang Kasulatan kon bala nahangpan ini sing bug-os ni Esdras. Apang, subong isa ka saserdote, ginhimo niya ang iya labing masarangan agod buligan ang mga Judiyo nga makapakighidait sa Dios. Kag nagpangabudlay sia sing lakas agod ang Jerusalem magasibu sa kahulugan sang iya ngalan, buot silingon, “Pagpanag-iya [ukon, Sadsaran] sang Duha ka Sahi sang Paghidait.”—Esdras 7:6.
3. Pila ka tuig ang nagligad antes naton nabasa liwat ang mga hilikuton ni Esdras, kag ano ang iya kahimtangan?
3 Wala ginasugid sang Biblia kon diin si Esdras sa sulod sang 12 ka tuig nga nag-ulot sang magduaw sia sa Jerusalem kag sang mag-abot si Nehemias sa siudad. Ang maluya nga espirituwalidad sang pungsod sa sulod sadtong tion nagapahangop nga wala didto si Esdras. Apang, makita naton nga nag-alagad liwat si Esdras subong isa ka matutom nga saserdote sa Jerusalem sa tapos gid mapatindog liwat ang pader sang siudad.
Isa ka Dalayawon nga Adlaw sang Pagtilipon
4. Ano ang talalupangdon sa nahauna nga adlaw sang ikapito nga bulan sang Israel?
4 Ang pader sang Jerusalem nahuman nga igoigo gid para sa isa ka importante nga piesta sa bulan sang Tisri, ang ikapito nga bulan sa relihioso nga kalendaryo sang Israel. Ang nahauna nga adlaw sang Tisri isa ka pinasahi nga piesta sang lati nga ginatawag Piesta sang Pagpatunog sing Budyong. Sa amo nga adlaw, ginapatunog sang mga saserdote ang mga budyong samtang ginadulot ang mga halad kay Jehova. (Numeros 10:10; 29:1) Ini nga adlaw nagahanda sa mga Israelinhon para sa tuigan nga Adlaw sang Katumbasan sa ika-10 sang Tisri kag sa makalilipay nga Piesta sang Pagtipon sa mga Patubas kutob sa ika-15 tubtob ika-21 sang amo gihapon nga bulan.
5. (a) Paano ginhimuslan nanday Esdras kag Nehemias “ang nahauna nga adlaw sang ikapito nga bulan”? (b) Ngaa naghibi ang mga Israelinhon?
5 Sa “nahauna nga adlaw sang ikapito nga bulan,” ang “tanan nga katawhan” nagtipon, ayhan bangod napalig-on nanday Nehemias kag Esdras. Naglakip ini sa mga lalaki, mga babayi, kag sa “tanan nga makahangop sa pagpamati.” Sa amo, yara man ang kabataan kag namati sila samtang si Esdras nagatindog sa walihan nga kahoy kag ginabasa ang Kasuguan “kutob sa pamanagbanag tubtob sa udto.” (Nehemias 8:1-4) Paagi sa organisado nga pagbal-utbal-ut, ginbuligan sang mga Levinhon ang katawhan nga mahangpan ang ginabasa sa ila. Naghibi ang mga Israelinhon sang marealisar nila kon daw ano ka daku ang paglalis nila kag sang ila mga katigulangan sa Kasuguan sang Dios.—Nehemias 8:5-9.
6, 7. Ano ang matun-an sang mga Cristiano gikan sa ginhimo ni Nehemias agod mag-untat sa paghibi ang mga Judiyo?
6 Apang indi ini tion sa paghibi. Isa yadto ka piesta, kag bag-o lang matapos sang katawhan ang pagpatindog liwat sa pader sang Jerusalem. Busa, ginbuligan sila ni Nehemias agod mahuptan nila ang nagakaigo nga panghunahuna paagi sa pagsiling: “Lakat kamo, kauna ninyo ang mga sapay kag imna ninyo ang matam-is nga mga ilimnon, kag padalhi sing mga bahin ang mga wala makaaman; kay ini nga adlaw balaan sa aton Ginuo, kag dili kamo magkalisod, kay ang kalipay ni Jehova amo ang inyo kuta.” Sing matinumanon, “ang bug-os nga katawhan naglakat agod magkaon kag mag-inom kag magpadala sing mga bahin kag magkalipay sing daku, kay nahangpan nila ang mga pulong nga ginpahayag sa ila.”—Nehemias 8:10-12.
7 Daku ang matun-an sang katawhan sang Dios karon gikan sa sini nga kasaysayan. Dapat ini dumdumon sang mga utod nga may pribilehiyo sa paghatag sing mga bahin sa mga miting kag sa mga asambleya. Dugang sa paghatag sing laygay nga kinahanglanon kon kaisa, ini nga mga okasyon nagapadaku sang mga kaayuhan kag mga pagpakamaayo nga nagagikan sa paghimo sa mga ginapatuman sang Dios. Ang komendasyon sa maayong mga binuhatan kag ang pagpalig-on sa pagbatas ginahatag. Dapat nga sa tapos sina nga mga pagtilipon magapauli ang katawhan sang Dios nga malipayon bangod sang makapalig-on nga instruksion nga nabaton nila gikan sa Pulong sang Dios.—Hebreo 10:24, 25.
Isa Pa ka Makalilipay nga Pagtilipon
8, 9. Anong pinasahi nga pagtilipon ang natabo sa ikaduha nga adlaw sang ikapito nga bulan, nga nagresulta sa ano para sa katawhan sang Dios?
8 Sa ikaduha nga adlaw sadtong pinasahi nga bulan, “nagtipon sing tingob ang mga ulo sang mga amay sang bug-os nga katawhan, ang mga saserdote kag ang mga Levinhon, kay Esdras nga manugkopya, agod mahantop ang mga pulong sang kasuguan.” (Nehemias 8:13) Sangkol gid si Esdras sa pagdumala sini nga miting, kay “ginhanda [niya] ang iya tagipusuon sa pag-usisa sang kasuguan ni Jehova kag sa paghimo sini kag sa pagtudlo sa Israel sing pagsulundan kag katarungan.” (Esdras 7:10) Walay duhaduha nga ginpadaku sa sini nga miting ang mga bahin diin kinahanglan sang katawhan sang Dios nga pauswagon ang pagsunod sa Kasuguan nga katipan. Ang butang nga dapat unahon sadto amo ang paghimo sing nagakaigo nga mga paghanda para sa pagsaulog sang nagapakari nga Piesta sang mga Payagpayag.
9 Ining isa ka semana nga piesta ginhiwat sa husto nga paagi, nga sa amo nga tion ang tanan nga tawo nagapuyo sa temporaryo nga mga payag nga human sa mga sanga kag mga dahon sang nanuhaytuhay nga mga kahoy. Gintukod sang katawhan ining mga payagpayag sa ibabaw sang ila matapan nga mga atop, sa ila mga luwang, sa mga luwang sang templo, kag sa plasa sang Jerusalem. (Nehemias 8:15, 16) Isa gid ini ka maayong kahigayunan nga matipon ang katawhan kag basahon sa ila ang Kasuguan sang Dios! (Ipaanggid ang Deuteronomio 31:10-13.) Ginhimo ini sing adlaw-adlaw, “kutob sa una nga adlaw tubtob sa katapusan nga adlaw” sang piesta, nga nagresulta sa “daku gid nga kinasadya” sang katawhan sang Dios.—Nehemias 8:17, 18.
Indi Naton Dapat Patumbayaan ang Balay sang Dios
10. Ngaa isa ka pinasahi nga pagtilipon ang gintalana sa ika-24 nga adlaw sang ikapito nga bulan?
10 May nagakaigo nga tion kag duog ang pagtadlong sa mabug-at nga mga sala sang katawhan sang Dios. Ayhan bangod narealisar nila nga amo na ini ang tion, gintalana nanday Esdras kag Nehemias ang ika-24 nga bulan sang Tisri subong adlaw sa pagpuasa. Liwat nga ginbasa ang Kasuguan sang Dios, kag gintu-ad sang katawhan ang ila mga sala. Nian ginsaysay sang mga Levinhon ang maluluy-on nga mga pagpakig-angot sang Dios sa iya balingag nga katawhan, nagpabutyag sing pagdayaw kay Jehova, kag naghimo sing “isa ka masaligan nga kahimusan” nga ginselyuhan sang inugpat-in sang ila mga prinsipe, mga Levinhon, kag mga saserdote.—Nehemias 9:1-38.
11. Sa anong “masaligan nga kahimusan” nanumpa ang mga Judiyo?
11 Ang katawhan sa kabilugan nanumpa nga tumanon nila ang nasulat nga “masaligan nga kahimusan.” ‘Magalakat [sila] sa kasuguan sang matuod nga Dios.’ Kag nag-ugyon sila nga indi magminyo sa “katawhan sang duta.” (Nehemias 10:28-30) Dugang pa, nanaad ang mga Judiyo nga tumanon ang Adlaw nga Inugpahuway, nga maghatag sing tuigan nga amot bilang suporta sa matuod nga pagsimba, nga maghatag sing inuggatong para sa halaran, nga ihatag ang panganay sang ila kahayupan kag kasapatan subong halad, kag magdala sing una nga mga patubas sang ila duta sa mga hulot-kalan-an sang templo. Maathag nga determinado sila nga ‘indi pagpatumbayaan ang balay sang ila Dios.’—Nehemias 10:32-39.
12. Ano ang nadalahig sa indi pagpatumbaya sa balay sang Dios karon?
12 Sa karon, dapat gid maghalong ang katawhan ni Jehova nga indi pagpatumbayaan ang ila pribilehiyo sa ‘paghalad sing sagrado nga pag-alagad’ sa mga luwang sang dakung espirituwal nga templo ni Jehova. (Bugna 7:15) Kinahanglan diri ang tayuyon kag tinagipusuon nga pagpangamuyo para sa kauswagan sang pagsimba ni Jehova. Agod magkabuhi nahisanto sa sini nga mga pangamuyo, kinahanglan nga maghanda kita para sa Cristianong mga miting kag magkomento sa sini, makigbahin sa mga kahimusan sa pagbantala sing maayong balita, kag buligan ang mga interesado paagi sa pagduaw liwat kag, kon mahimo, hiwatan sila sing pagtuon sa Biblia. Madamo nga indi luyag patumbayaan ang balay sang Dios ang nagahatag sing pinansial nga mga amot para sa pagbantala nga hilikuton kag sa pagmentinar sa mga duog nga ginagamit para sa matuod nga pagsimba. Mahimo nga makahatag man kita sing suporta para sa pagpatindog sing kinahanglanon gid nga mga duog tilipunan subong man sa paghupot sini nga matinlo kag mahipid. Ang isa ka importante nga paagi sa pagpakita sing gugma sa espirituwal nga balay sang Dios amo ang pagpakighidait sa mga masigkatumuluo kag pagbulig sa bisan kay sin-o nga nagakinahanglan sing materyal ukon espirituwal nga bulig.—Mateo 24:14; 28:19, 20; Hebreo 13:15, 16.
Isa ka Makalilipay nga Inagurasyon
13. Anong hilingagawon nga butang ang dapat atipanon antes sang inagurasyon sang pader sang Jerusalem, kag anong maayong huwaran ang ginpahamtang sang madamo?
13 Ang “masaligan nga kahimusan” nga ginpat-inan sang adlaw ni Nehemias naghanda sa dumaan nga katawhan sang Dios para sa adlaw sang inagurasyon sang pader sang Jerusalem. Apang may isa pa ka hilingagawon nga butang nga dapat atipanon. Karon nga nalikupan na sang isa ka daku nga pader nga may 12 ka gawang, kinahanglan nga dugangan ang pumuluyo sa Jerusalem. Bisan pa may pila ka Israelinhon nga nagapuyo didto, “ang siudad malapad kag daku, kag diutay lamang ang mga tawo sa sulod sini.” (Nehemias 7:4) Agod malubad ini nga problema, “nagpapalad [ang katawhan] agod makakuha sila sing isa gikan sa tagsa ka napulo nga magpuyo sa Jerusalem nga balaan nga siudad.” Ang kahanda sa pagsunod sa sini nga kahimusan nagpahulag sa katawhan nga pakamaayuhon “ang tanan nga tawo nga nagboluntaryo sa pagpuyo sa Jerusalem.” (Nehemias 11:1, 2) Isa gid ini ka maayong huwaran para sa matuod nga mga sumilimba karon nga ang ila kahimtangan nagatugot sa ila nga magsaylo sa mga duog diin mas kinahanglanon sing daku ang bulig sang hamtong nga mga Cristiano!
14. Ano ang natabo sang adlaw nga gin-inagurahan ang pader sang Jerusalem?
14 Madali nga nagsugod ang importante nga mga paghanda para sa daku nga adlaw sang inagurasyon sang pader sang Jerusalem. Ginpanipon ang mga manuglanton kag mga manug-amba gikan sa palibot nga mga siudad sang Juda. Gintunga sila sa duha ka grupo para sa pagpasalamat, ang tagsatagsa ginasundan sang isa ka prosesyon. (Nehemias 12:27-31, 36, 38) Ang grupo sang mga manug-amba kag ang mga prosesyon nagsugod sa pinakamalayo nga bahin sang pader gikan sa templo, ayhan sa Gawang sang Nalupyakan, kag nagmartsa sa magkatuhay nga direksion tubtob nga nagtabuay sila sa balay sang Dios. “Nagdulot sila sadto nga adlaw sing daku nga mga halad kag nagkalipay sila, kay ang matuod nga Dios nagpasadya sa ila nga may dakung kalipay. Kag nagkasadya man ang mga babayi kag ang kabataan, amo kon ngaa ang kinasadya sa Jerusalem nabatian sa malayo.”—Nehemias 12:43.
15. Ngaa ang pagdedikar sa pader sang Jerusalem indi nangin kabangdanan sang dayon nga kalipay?
15 Wala ginasugid sang Biblia ang petsa sining malipayon nga pagsaulog. Walay duhaduha nga isa yadto ka daku nga bahin, kon indi man ang pinakadaku nga bahin, sang pagpasag-uli sang Jerusalem. Sa pagkamatuod, madamo pa ang palatindugon sa sulod sang siudad. Sang ulihi, nadula sang mga banwahanon sang Jerusalem ang ila maayo nga espirituwalidad. Halimbawa, sang ginduaw ni Nehemias ang siudad sa ikaduha nga tion, nasapwan niya nga ginpatumbayaan liwat ang balay sang Dios kag ang mga Israelinhon nagpangasawa liwat sing pagano nga mga babayi. (Nehemias 13:6-11, 15, 23) Ginapamatud-an sang mga sinulatan ni manalagna Malaquias ining malain nga mga kahimtangan. (Malaquias 1:6-8; 2:11; 3:8) Gani ang pagdedikar sa pader sang Jerusalem indi nangin kabangdanan sang dayon nga kalipay.
Isa ka Kabangdanan sang Walay Katapusan nga Kalipay
16. Anong makahalawathawat nga mga hitabo ang ginapaabot sang katawhan sang Dios?
16 Sa karon, ginakalangkagan sang katawhan ni Jehova ang tion nga lutuson sang Dios ang tanan niya nga kaaway. Magasugod ini sa pagkalaglag sang “Babilonia nga Daku”—ang malaragwayon nga siudad nga nagasakop sa tanan nga porma sang butig nga relihion. (Bugna 18:2, 8) Ang pagkalaglag sang butig nga relihion amo ang mangin tanda sang una nga bahin sang nagapakari nga dakung kapipit-an. (Mateo 24:21, 22) Yara man sa unahan naton ang isa ka daku gid nga hitabo—ang langitnon nga pagpakasal ni Ginuong Jesucristo sa iya nobya nga ginahuman sang 144,000 ka banwahanon sang “Bag-ong Jerusalem.” (Bugna 19:7; 21:2) Indi naton masiling sing eksakto kon san-o ini matapos, apang pat-od nga mangin isa ini ka makalilipay nga okasyon.—Tan-awa Ang Lalantawan, Agosto 15, 1990, pahina 30-1.
17. Ano ang nahibaluan naton tuhoy sa kon san-o matapos ang Bag-ong Jerusalem?
17 Nahibaluan naton nga malapit na makompleto ang Bag-ong Jerusalem. (Mateo 24:3, 7-14; Bugna 12:12) Indi kaangay sang dutan-on nga siudad sang Jerusalem, indi gid ini maghatag sing kapaslawan. Amo sini bangod ang tanan nga banwahanon sini hinaplas sang espiritu, natilawan, kag ginpaputli nga mga sumulunod ni Jesucristo. Sa ila pagkapatay nga matutom, mapamatud-an sang tagsatagsa nga ang ila katutom sa Bug-os Uniberso nga Soberano, si Jehova nga Dios, walay katapusan. May importante ina nga kahulugan para sa nabilin sang katawhan—ang mga buhi kag ang mga patay!
18. Ngaa dapat kita ‘magkasadya kag magkalipay sing dayon’?
18 Binagbinaga kon ano ang matabo kon iliso na sang Bag-ong Jerusalem ang iya igtalupangod sa mga tawo nga nagapakita sing pagtuo sa halad nga gawad ni Jesus. “Yari karon!” sulat ni apostol Juan. “Ang kayangkayang sang Dios upod sa mga tawo, kag magapuyo sia kaupod nila, kag sila mangin iya katawhan. Kag ang Dios gid magaupod sa ila. Kag pahiran niya ang tagsa ka luha sa mga mata nila, kag wala na sing kamatayon, ukon kalisod ukon paghibi ukon kasakit pa. Ang nahaunang mga butang nagtaliwan.” (Bugna 21:2-4) Dugang pa, gamiton sang Dios ining tulad-siudad nga kahimusan agod bayawon ang katawhan sa tawhanon nga kahimpitan. (Bugna 22:1, 2) Daw ano kaayo nga mga rason ini nga ‘magkasadya kag magkalipay sing dayon sa kon ano ang ginatuga sang Dios’!—Isaias 65:18.
19. Ano ang espirituwal nga paraiso nga sa amo ginatipon ang mga Cristiano?
19 Apang, indi kinahanglan nga hulaton pa sang mahinulsulon nga mga tawo ina nga tion agod makabaton sila sing bulig gikan sa Dios. Sang tuig 1919, ginsugdan ni Jehova ang pagtipon sa hingapusan nga mga katapo sang 144,000 pasulod sa isa ka espirituwal nga paraiso, diin bugana ang mga bunga sang espiritu sang Dios—subong sang gugma, kalipay, kag paghidait. (Galacia 5:22, 23) Ang isa ka talalupangdon nga bahin sining espirituwal nga paraiso amo ang pagtuo sang hinaplas nga mga pumuluyo sini, nga mabungahon nga nagpanguna sa pagbantala sing maayong balita sang Ginharian sang Dios sa bug-os napuy-an nga duta. (Mateo 21:43; 24:14) Subong resulta, halos anom ka milyon nga “iban nga mga karnero,” nga may dutan-on nga paglaum, ang ginpasulod man sa espirituwal nga paraiso kag nakigbahin sa mabungahon nga hilikuton. (Juan 10:16) Nangin kalipikado sila para sa sini paagi sa pagdedikar sang ila kaugalingon kay Jehova nga Dios pasad sa ila pagtuo sa halad nga gawad sang iya Anak, si Jesucristo. Ang ila pagpakig-upod sa palaabuton nga mga katapo sang Bag-ong Jerusalem nangin isa gid ka pagpakamaayo. Sa amo, paagi sa iya mga pagpakig-angot sa hinaplas nga mga Cristiano, napasad ni Jehova ang isa ka malig-on nga sadsaran para sa “isa ka bag-ong duta”—isa ka katilingban sang mahinadlukon-sa-Dios nga mga tawo nga magapanubli sang dutan-on nga bahin sang langitnon nga Ginharian.—Isaias 65:17; 2 Pedro 3:13.
20. Paano ang Bag-ong Jerusalem magasibu sa kahulugan sang ngalan sini?
20 Ang malinong nga kahimtangan karon sang katawhan ni Jehova sa ila espirituwal nga paraiso maeksperiensiahan sa indi madugay sa isa ka pisikal nga paraiso sa duta. Mahanabo ina kon ang Bag-ong Jerusalem manaug gikan sa langit agod pakamaayuhon ang katawhan. Sa duha ka paagi, agumon sang katawhan sang Dios ang malinong nga mga kahimtangan nga ginsaad sa Isaias 65:21-25. Subong nahiusa nga mga sumilimba ni Jehova sa espirituwal nga paraiso, ang mga hinaplas nga wala pa makatigayon sang ila duog sa langitnon nga Bag-ong Jerusalem kag ang mga katapo sang “iban nga mga karnero” may paghidait karon gikan sa Dios. Kag ina nga paghidait magapadayon sa pisikal nga Paraiso, kon ang ‘kabubut-on sang Dios matuman sa bug-os nga duta, subong sang sa langit.’ (Mateo 6:10) Huo, ang mahimayaon nga langitnon nga siudad sang Dios mapamatud-an nga magasibu sa ngalan nga Jerusalem subong malig-on nga ‘Sadsaran sang Duha ka Sahi sang Paghidait.’ Tubtob sa walay katubtuban, magapabilin ini subong isa ka dalayawon nga kadungganan sang Daku nga Manunuga sini, si Jehova nga Dios, kag sa Nobyo nga Hari sini, si Jesucristo.
Nadumduman Mo Bala?
◻ Ano ang nahimo sang gintipon ni Nehemias ang katawhan sa Jerusalem?
◻ Ano ang dapat himuon sang dumaan nga mga Judiyo agod indi mapatumbayaan ang balay sang Dios, kag ano ang ginapahimo sa aton?
◻ Paano nadalahig ang “Jerusalem” sa pagpaluntad sing dayon nga kalipay kag paghidait?
[Mapa sa pahina 23]
Mahimo nga subong sini ang kasangkaron sang pader sang Jerusalem sang malaglag ang siudad kag sang ginpamunuan ni Nehemias ang pagpatindog liwat sa pader