Si Jehova Nangin Akon Igang

PANUGIRON NI EMMANUEL LIONOUDAKIS

Nagkurisong ang akon iloy kag nagsiling sa akon: “Kon padayunon mo ang imo desisyon, nian dapat ka maghalin sa sini nga balay.” Nagdesisyon ako nga ibantala ang Ginharian sang Dios sing bug-os tion. Apang, indi mabatas sang akon pamilya ang kahuluy-an nga naagom nila bangod sang sulitsulit nga pagdakop sa akon.

ANG akon mga ginikanan mapainubuson kag mahinadlukon sa Dios. Nagapuyo sila sa minuro sang Douliana, sa nakatundan nga bahin sang isla sang Creta sa Gresya, diin natawo ako sang tuig 1908. Kutob sa akon pagkabata, gintudluan nila ako nga kahadlukan kag tahuron ang Dios. Naluyagan ko ang Pulong sang Dios, bisan nga wala pa gid ako makakita sing Biblia nga ginauyatan sang mga manunudlo ukon mga pari sang Griegong Ortodokso.

Sa tapos mabasa sang kaingod namon ang anom ka tomo sang Studies in the Scriptures, ni C. T. Russell, kag ang libro nga The Harp of God, makunyagon niya nga ginsugid sa akon ang nagapamuklat-sang-mata nga Makasulatanhon nga mga kaundan sini. Ginbalhag ini nga mga libro sang mga Estudyante sang Biblia, subong amo anay ang pagtawag sa mga Saksi ni Jehova. Malipayon ako nga nakatigayon sing Biblia kag kopya sang mga libro gikan sa opisina sang Watch Tower Society sa Atenas. Madumduman ko pa gihapon ang pagpulaw ko upod sa sini nga kaingod, nagapangamuyo kay Jehova kag paagi sa kasanag sang kandila nagatuon gid sing maayo sang Kasulatan sa bulig sadtong mga publikasyon.

Beinte anyos ako sadto kag maestro sa eskwelahan sa malapit nga minuro sang ginsugdan ko nga isugid sa iban ang akon bag-o masapwan nga ihibalo sa Biblia. Wala magdugay, apat sa amon ang naghiwat sing regular nga mga miting sa pagtuon sa Biblia sa Douliana. Nagpanagtag man kami sing mga tract, polyeto, libro, kag Biblia agod buligan ang iban nga mga tawo nga matun-an ang tuhoy sa lamang nga paglaum para sa katawhan, ang Ginharian sang Dios.

Sang 1931 nalakip kami sa linibo sa bug-os nga kalibutan nga nagbaton sang napasad sa Biblia nga ngalan nga Mga Saksi ni Jehova. (Isaias 43:10) Sang masunod nga tuig, nakigbahin kami sa kampanya para sa publisidad, nga nagapaathag sa mga awtoridad sang amon bag-o nga ngalan kag sang kahulugan sini. Naglakip ini sang pagpanagtag sing may kaangtanan nga polyeto sa tanan nga pari, huwes, pulis, kag negosyante sa amon lugar.

Subong sang ginpaabot, ginsugyot sang klero ang daku nga paghingabot. Sa una nga tion nga gindakop ako, ginpamatbatan ako sing 20 ka adlaw sa bilangguan. Wala madugay sa tapos mapaguwa, gindakop ako liwat kag ginpamatbatan sing isa ka bulan nga pagkabilanggo. Sang nagmando ang huwes nga mag-untat kami sa pagbantala, nagsabat kami paagi sa pinamulong sang Binuhatan 5:29: “Dapat namon tumanon ang Dios subong manuggahom sa baylo sang mga tawo.” Sang ulihi, sang 1932, ginduaw sang isa ka tiglawas sang Watch Tower ang amon diutay nga grupo sa Douliana, kag nabawtismuhan kami tanan nga apat.

Pagsalapo sing Espirituwal nga Pamilya

Bangod sang akon handum sa paghimo sing kapin pa sa pagbantala nga hilikuton, naghalin ako sa akon pagkamaestro. Indi na ini mabatas sang akon iloy. Gintabog niya ako sa balay. Sa pahanugot sang sanga talatapan sang Watch Tower sa Atenas, malipayon ako nga ginsapopo sang isa ka maalwan nga Cristianong utod nga lalaki sa iya puluy-an sa siudad sang Iráklion, Creta. Gani sang Agosto 1933, ang mga kauturan sa minuro nga akon ginapuy-an, kaupod sang pila ka interesado nga mga indibiduwal, nagdul-ong sa akon sa paradahan sang bus agod magpaalam. Makatalandog gid yadto nga tion, kag naghibi kami tanan, kay wala kami makapat-od kon san-o kami magakitaay liwat.

Sa Iráklion, nangin bahin ako sang isa ka mahigugmaon nga pamilya sa espirituwal. Tatlo pa ka Cristianong utod nga lalaki kag isa ka utod nga babayi ang kaupod namon sa regular nga pagtuon kag pagsimba. Nakita ko gid ang katumanan sang saad ni Jesus: “Wala sing bisan sin-o nga nagbiya sang balay ukon mga utod nga lalaki ukon mga utod nga babayi ukon iloy ukon amay ukon mga anak ukon mga uma bangod sa akon kag sa maayong balita ang indi makabaton sing isa ka gatos ka pilo karon sa sining panag-on sang tion, sing mga balay kag mga utod nga lalaki kag mga utod nga babayi kag mga iloy.” (Marcos 10:29, 30) Gintangdo ako nga magbantala sa sadto nga siudad kag sa malapit nga mga minuro. Kon matuptupan ko na ang siudad, nagapadayon ako sa pagpanghikot sa mga distrito sang Iráklion kag Lasithion.

Nagaisahanon nga Payunir

Naghinguyang ako sing madamong inoras sa paglakat sa mga minuro. Dugang pa, nagabitbit ako sing kinilo nga mga publikasyon, sanglit talagsa lang ang pagpadala sing literatura. Bangod wala ako sing matulugan, nagakadto ako sa kapehan sa minuro, nagahulat tubtob maghalin ang katapusan nga suki—sa masami lampas na sa tungang-gab-i—nagatulog sa sopa, kag nagabangon sing aga pa sa madason nga adlaw antes magserbe ang tag-iya sing mga ilimnon. Indi maisip nga bitik ang kaupod ko sa sadtong mga sopa.

Bisan pa wala nagasapak ang kalabanan nga mga tawo, nalipay ako nga ihatag kay Jehova ang kapagsik sang akon pagkapamatan-on. Kon makasalapo ako sing tawo nga interesado sa kamatuoran sang Biblia, ginapapagsik sini ang akon determinasyon nga magpadayon sa sining nagaluwas-kabuhi nga ministeryo. Makapapagsik man ang pagpakig-upod sa akon espirituwal nga mga kauturan. Makabuylog ako sa ila sa tapos sang 20 tubtob 50 ka adlaw, depende kon daw ano kalayo sa siudad sang Iráklion ako nagabantala.

Madumduman ko pa gihapon kon daw ano nga kasubo ang akon nabatyagan sang isa ka hapon, ilabi na sa pagpamensar nga ang akon Cristianong kauturan nga mga lalaki kag mga babayi sa Iráklion nagahiwat sang ila regular nga miting sadto nga gab-i. Tuman kabaskog sang akon handum nga makita sila amo nga namat-od ako nga lakton ang kapin sa 25 kilometros nga akon kalayuon sa ila. Wala pa gid ako makalakat sing amo sadto kadasig. Makalulugpay gid nga maagom ang makalilipay nga pagpakig-upod sang akon mga kauturan sadto nga gab-i kag mapuno liwat ang akon espirituwal nga talaguan, kon sa aton pa!

Wala magdugay, nagsugod sa pagpamunga ang akon lakas nga mga panikasog sa pagbantala. Subong sang mga adlaw sang mga apostoles, ‘padayon nga ginapaupod sa amon ni Jehova ang mga nagakalaluwas.’ (Binuhatan 2:47) Nagdamo ang mga sumilimba ni Jehova sa Creta. Sang nagbuylog ang iban sa akon sa ministeryo, wala na ako magbatyag nga nagaisahanon. Ginbatas namon ang pisikal nga kabudlayan kag mapintas nga pagpamatok. Ang amon pagkaon adlaw-adlaw tinapay, nga ginadugangan sang itlog, olivo, ukon utan nga ginabaylo sa literatura sang amon mga ginbantalaan.

Sa banwa sang Ierápetra, sa nabagatnan-nasidlangan nga bahin sang Creta, nagpanaksi ako kay Minos Kokkinakis, nga isa ka negosyante sang tela. Walay sapayan sang akon padayon nga panikasog nga sugdan ang pagtuon sang Biblia upod sa iya, wala sia sing tion bangod sang iya masako nga estilo sang pagkabuhi. Apang, sang namat-od sia sang ulihi nga mangin serioso sa iya pagtuon, naghimo sia sing madasig nga pagbag-o sa iya kabuhi. Nangin makugi kag aktibo man sia katama nga manugbantala sing maayong balita. Si Emmanuel Paterakis, isa ka 18-anyos nga empleyado ni Kokkinakis, nagdayaw sadtong mga pagbag-o, kag wala magdugay nagpangabay sia sing literatura sa Biblia. Nalipay gid ako nga makita nga nag-uswag sia sing padayon sa espirituwal kag sang ulihi nangin isa ka misyonero!a

Sadto man nga tion, ang kongregasyon didto sa akon minuro padayon nga nag-uswag kag karon may yara na 14 ka manugbantala. Indi ko gid malipatan ang adlaw nga nabasa ko ang sulat halin sa akon magulang nga babayi nga si Despina, nagasugid nga sia kag ang akon mga ginikanan nagbaton sang kamatuoran kag mga bawtismado na nga mga sumilimba ni Jehova!

Pagbatas sing Paghingabot kag Pagtapok

Ang Simbahan sang Griegong Ortodokso nagtamod sa amon pagbantala nga hilikuton kaangay sa salot sang makahalapay nga mga apan, kag determinado sila nga pauntaton kami. Sang Marso 1938, gindala ako sa atubangan sang abogado sang gobierno, nga nagmando nga maghalin ako sa gilayon. Nagsabat ako nga ang amon pagbantala nga hilikuton matuod nga mapuslanon kag nga ang amon hilikuton ginsugo sang mas mataas nga awtoridad, ang amon Hari Jesucristo.—Mateo 28:19, 20; Binuhatan 1:8.

Sang masunod nga adlaw, ginpatawag ako sa lokal nga estasyon sang pulisiya. Didto ginpahibalo ako nga gintandaan ako subong makatalagam sa publiko, kag ginpamatbatan ako sing isa ka tuig nga pagkatapok sa Aegean nga isla sang Amorgos. Pagligad sang pila ka adlaw, ginpasakay ako nga naposasan sa baroto pakadto sa sina nga isla. Wala sing iban nga Saksi ni Jehova sa Amorgos. Handurawa ang akon kakibot sang, pagligad sang anom ka bulan, nahibal-an ko nga may isa pa gali ka Saksi nga gintapok sa isla! Sin-o ayhan sia? Si Minos Kokkinakis, ang akon ginatun-an sing Biblia sa Creta. Nalipay gid ako nga makakita sing espirituwal nga kaupod! Pila ka tion sang ulihi, may pribilehiyo ako nga bawtismuhan sia sa tubig sang Amorgos.b

Wala madugay nga nakabalik ako sa Creta, gindakop ako liwat, kag sa sini nga tion gintapok ako sing anom ka bulan sa diutay nga banwa sang ­Neapolis sa sadto nga isla. Sang matapos ang anom ka bulan nga pagtapok sa akon, gindakop ako, ginbilanggo sing napulo ka adlaw, kag dayon gintapok sing apat ka bulan sa isla nga gintigana para sa tinapok nga mga Komunista. Nakita ko kon daw ano ka matuod ang mga pinamulong ni apostol Pablo: “Ang tanan nga luyag magkabuhi nga may diosnon nga debosyon may kaangtanan kay Cristo Jesus pagahingabuton man.”—2 Timoteo 3:12.

Pag-uswag Walay Sapayan sang Pagpamatok

Sang ginsakop sang Alemanya ang Gresya sang mga tuig 1940-44, ang amon pagbantala nga hilikuton halos nauntat. Apang, ang katawhan ni Jehova sa Gresya madasig nga gin-organisar liwat, kag ginsugdan liwat namon ang amon pagbantala nga hilikuton. Sa panikasog nga bawion ang nauyang nga tion, nagpadayon kami sing aktibo kag makugi sa hilikuton sang Ginharian.

Subong sang ginpaabot, nag-utwas liwat ang relihiosong pagpamatok. Sing masunson, ang mga pari sang Griegong Ortodokso nagahikot lapas sa kasuguan para sa ila mga tinutuyo. Sa isa ka minuro, ginsugyot sang isa ka pari ang isa ka guban kontra sa amon. Ang pari mismo nagbakol sa akon samtang ang iya anak nga lalaki nagbakol man sa likod ko. Nagpalagyo ako sa malapit nga balay, samtang ang akon kaupod sa pagbantala ginsagnoy pakadto sa plasa sang minuro. Didto, gingisi sang mga buyong ang iya literatura, kag nagasinggit ang isa ka babayi gikan sa iya balkon, “Patya sia!” Sang ulihi gintabangan kami sang isa ka doktor kag sang isa ka nag-agi nga pulis.

Sang ulihi, sang 1952, gindakop liwat ako kag ginpamatbatan sing apat ka tuig nga pagtapok sa Kastelli Kissamos, Creta. Sa gilayon pagkatapos sadto, nakabaton ako sing paghanas sa pagduaw sa mga kongregasyon kag sa pagpabakod sa ila sa espirituwal. Sa tapos makahinguyang sing duha ka tuig sa sini nga sahi sang hilikuton nga nagalakbay, ginpangasawa ko ang isa ka matutom nga Cristianong utod nga babayi, si De­spi­na nga tukaya sang akon magulang nga babayi, nga nangin matutom nga sumilimba ni Jehova halin pa sang una. Sa tapos sang amon kasal, gintangdo ako subong espesyal payunir sa banwa sang Hania, Creta, diin nagaalagad ako gihapon.

Sa halos 70 ka tuig sa bug-os tion nga pag-alagad, natuptupan ko ang daku nga bahin sang Creta—isa ka isla nga 8,300 kilometros kuwadrado nga nagalaba sing 250 kilometros. Ang akon pinakadaku nga kalipay amo nga makita ang diutay nga mga Saksi sa sini nga isla sang katuigan 1930 nga nagdamo sing tubtob sa kapin sa 1,100 ka aktibo nga manugbantala sang Ginharian sang Dios karon. Nagapasalamat ako kay Jehova sa paghatag niya sa akon sing kahigayunan nga makapakigbahin sa pagbulig sa madamo sini sa ila nga matigayon ang sibu nga ihibalo gikan sa Biblia kag ang matahom nga paglaum sa palaabuton.

Si Jehova, “ang Manug-aman sing Palalagyuhan”

Gintudluan ako sang eksperiensia nga kinahanglan ang pagbatas kag pagpailob agod mabuligan ang katawhan nga makilala ang matuod nga Dios. Maalwan nga ginaaman ni Jehova ining kinahanglanon gid nga mga kinaiya. Sa akon 67 ka tuig nga pag-alagad sing bug-os tion, sulitsulit ko nga ginapamalandungan ang mga pinamulong ni apostol Pablo: “Sa tagsa ka paagi ginarekomendar namon ang amon kaugalingon subong mga ministro sang Dios, sa pagbatas sang madamo, sa mga kapipit-an, sa mga kinahanglanon, sa mga kabudlayan, sa mga lapdos, sa mga pagbilanggo, sa mga kagubot, sa mga pagpangabudlay, sa mga pagpulaw, sa mga tion nga wala sing pagkaon.” (2 Corinto 6:4,5) Ilabi na sa una nga mga tuig sang akon pag-alagad, pigado gid ako. Apang, wala gid ginpatumbayaan ni Jehova kami sang akon pamilya. Nangin mapinadayunon kag gamhanan sia nga Kabulig. (Hebreo 13:5,6) Pirme namon makita ang iya mahigugmaon nga bulig sa pagtipon sa iya mga karnero kag sa pag-aman sang amon mga kinahanglanon.

Kon dumdumon ko ang nagliligad kag makita ko nga, sa espirituwal nga kahulugan, nagpamulak ang desyerto, nakapat-od gid ako nga ang akon binuhatan indi walay pulos. Gingamit ko ang kapagsik sang akon pagkapamatan-on sa labing mapuslanon nga paagi. Ang akon karera sa bug-os tion nga ministeryo nangin may kapin nga kahulugan sangsa bisan ano iban pa nga pagtinguha. Karon nga tigulang na, mapalig-on ko sing bug-os tagipusuon ang mga pamatan-on nga ‘dumdumon ang ila Dakung Manunuga sa mga adlaw sang ila pagkapamatan-on.’—Manugwali 12:1.

Bisan pa 91 anyos na ang edad, makahinguyang gihapon ako sing kapin sa 120 ka oras sa pagbantala nga hilikuton kada bulan. Kada adlaw, nagaguwa ako sing alas 7:30 s.a. kag nagapanaksi sa mga tawo sa dalan, sa mga balaligyaan, ukon sa mga parke. Sa promedyo, nagapahamtang ako sing 150 ka magasin kada bulan. Ang problema sa palamatin-an kag sa pagdumdom nagapabudlay sa akon kabuhi karon, apang ang akon mahigugmaon nga kauturan nga mga lalaki kag mga babayi sa espirituwal—ang akon daku nga pamilya sa espirituwal—subong man ang mga pamilya sang akon duha ka anak nga babayi, nangin daku gid nga suporta.

Labaw sa tanan, natun-an ko nga magsalig kay Jehova. Sa tanan nga tion, sia nangin “akon igang kag ang akon kuta kag ang Manug-aman sing palalagyuhan para sa akon.”—Salmo 18:2.

[Mga footnote]

[Mga larawan sa pahina 26, 27]

Sa ubos: Upod sang akon asawa; sa wala: sang 1927; sa pihak nga pahina: upod kay Minos Kokkinakis (wala) kag sang isa pa ka Saksi sa Acropolis, sang 1939, sa tapos gid lang makabalik gikan sa pagtapok