Ginasugid Bala sang Biblia ang Tanan nga Detalye Parte kay Jesus?

INI nga mga pagpati naglapta sining karon lang nga mga tinuig bangod sa popular nga mga pelikula kag mga nobela. Magluwas sini, may mga libro man kag mga artikulo nga ginbase sa apokripal nga mga sinulatan nga ginsulat sugod sang ikaduha asta ikatlo nga siglo C.E. Ginapakita sini nga may mga detalye parte sa kabuhi ni Jesus nga wala ginbutang sa mga Ebanghelyo. Matuod bala ini? Makasalig bala kita nga ginasugid sang Biblia ang tanan nga detalye sang kabuhi ni Jesus?

Para masabat ini, binagbinagon anay naton ang tatlo ka importante nga butang. Una, dapat mahibaluan naton ang importante nga mga impormasyon parte sa mga tawo nga nagsulat sang Ebanghelyo kag kon san-o nila ini ginsulat. Ikaduha, dapat mahibaluan naton kon sin-o ang nagpili kag paano ginapili ang mga tulun-an sa Kasulatan nga mangin bahin sang kanon. Kag ikatlo, kinahanglan man naton mabal-an kon ano ang kinalain sang apokripal sa kanoniko nga mga sinulatan.a

Sin-o ang Nagsulat sang Cristianong Griegong Kasulatan kag San-o?

Suno sa pila ka reperensia, ang Ebanghelyo ni Mateo ginsulat sang mga 41 C.E., mga walo ka tuig sa tapos mapatay si Cristo. Madamo nga iskolar ang nagasiling nga ginsulat ini sang ulihi pa. Pero ginbaton sang halos kalabanan sa ila nga ang tanan nga tulun-an sang Cristianong Griegong Kasulatan ginsulat sang unang siglo C.E.

Ang mga nakakita mismo kay Jesus kag nakasaksi sang iya kamatayon kag pagkabanhaw buhi pa sang ginsulat ang mga Ebanghelyo. Gani mapamatud-an nila kon eksakto ukon indi ang ginsulat diri. Ang propesor nga si F. F. Bruce nagsiling: ‘Nangin epektibo gid ang pagbantala sang mga apostol kay indi lamang sila makasiling nga “Nasaksihan namon ining mga butang,” sa ila ginbantalaan kundi makasiling gid sila nga “Kamo mismo nakahibalo sini kay ini tanan nagkalatabo diri sa inyo” (Binuhatan 2:22, APD).’

Sin-o ang mga manunulat sang Cristianong Griegong Kasulatan? Madamo sila kag upod na diri ang pila sa 12 ka apostoles ni Jesus. Ini sila pati na ang iban pa nga manunulat sang Biblia pareho nanday Santiago, Judas, kag mahimo ni Marcos ara sang gintukod ang Cristianong kongregasyon sang Pentecostes 33 C.E. Ang tanan nga manunulat, pati na si Pablo, pirme nagakomunikar sa nagadumala nga hubon sang Cristianong kongregasyon sang una. Nagalakip ini sa mga apostoles kag sa mga gulang sa Jerusalem.—Binuhatan 15:2, 6, 12-14, 22; Galacia 2:7-10.

Ginsugo ni Jesus ang iya mga sumulunod nga padayunon nila ang pagwali kag pagtudlo nga iya ginsugdan. (Mateo 28:19, 20) Nagsiling pa si Jesus: “Sia nga nagapamati sa inyo nagapamati man sa akon.” (Lucas 10:16) Dugang pa, nagpromisa sia nga ang aktibo nga puersa ukon ang balaan nga espiritu sang Dios, magahatag sa ila sing kusog para mahimo ini nga hilikuton. Gani nagapati gid ang mga Cristiano sang una nga ang mga tulun-an nga ginsulat sang mga apostoles ukon sang ila mga abyan masaligan gid kay gingiyahan sila sang balaan nga espiritu sang Dios.

Ginpamatud-an sang pila ka manunulat nga masaligan gid kag gingiyahan sang Dios ang kaupod nila nga manunulat. Halimbawa, nagsiling si apostol Pedro nga ang mga sulat ni Pablo kaupod “sa iban pa nga bahin sang Kasulatan.” (2 Pedro 3:15, 16) Si Pablo nagapati man nga ang mga apostoles kag ang iban pa nga Cristianong propeta gingiyahan sang Dios.—Efeso 3:5.

Gani ang mga Ebanghelyo matuod gid kag masaligan. Indi lang ini uluistorya. Mahalungon gid ini nga ginsulat sang mga tawo nga gingiyahan sang balaan nga espiritu sang Dios base sa mga testimonya sang mga saksi.

Sin-o ang Nagpili sa mga Tulun-an sang Biblia nga Mangin Kanoniko?

Ang pila ka awtor nagsiling nga ang nagpili sang tulun-an sa Cristianong Griegong Kasulatan nga mangin kanoniko amo ang simbahan nga gamhanan sadto nga gintukod ni Emperador Constantino. Nagsiling man sila nga ginpili ini mga pila ka siglo ang nagligad sa tapos ginsulat ang Cristianong Griegong Kasulatan. Pero indi amo sini ang ginapakita sang mga pamatuod.

Halimbawa, ang propesor sang Church History nga si Oskar Skarsaune nagsiling: “Indi ang simbahan ukon ang bisan sin-o nga tawo ang nagapili kon ano nga mga sinulatan ang dapat ukon indi dapat ilakip sa Bag-ong Testamento . . . Rasonable katama ang basihan sa pagpili: Ang bisan ano nga sinulatan sang unang siglo C.E. nga ginsulat sang mga apostoles ukon sang ila mga kaupdanan ginakabig nga masaligan. Ang iban nga sinulatan ukon ‘mga ebanghelyo’ nga ginsulat sang ulihi, wala na ginlakip . . . Ang pagpili madugay na nga natapos antes pa gintukod ni Constantino ang simbahan. Ang mga Cristiano sang una nga ginpatay bangod sa ila pagtuo amo ang nagpili kon ano ang ilakip sa Bag-ong Testamento, indi ang simbahan.”

Si Ken Berding, ang associate professor nga nagatuon sang Cristianong Griegong Kasulatan, nagkomento kon paano ginpili ang kanon: “Indi ang simbahan ang nagapili kon ano nga tulun-an ang ginakabig nga kanoniko. Mas maayo pa nga isiling na lang nga ginbaton sang simbahan ang tulun-an sang mga Cristiano nga masaligan nga Pulong sang Dios.”

Pero ang nagpili bala sang kanon amo lamang ang mapainubuson nga mga Cristiano sang unang siglo? Ang Biblia nagasiling nga gingiyahan ini sang isa ka gamhanan nga puersa.

Suno sa Biblia, ang isa sa regalo sang espiritu nga ginhatag sa Cristiano nga kongregasyon sang una amo ang “paghantop sing pinamulong sang espiritu.” (1 Corinto 12:4, 10) Ang pila ka Cristiano ginhatagan sing gahom para mahibaluan nila kon ano nga pinamulong ang gintuytuyan sang Dios kag kon ano ang wala. Gani, ang mga Cristiano subong makasalig gid nga ang mga tulun-an sa Biblia gingiyahan sang Dios.

Ang mga tulun-an nga ginkabig kanoniko madugay na nga ginpili kag gingiyahan sang balaan nga espiritu. Sang ulihi nga bahin sang ikaduha nga siglo C.E., may pila ka manunulat nga nagkomento parte sa pagkamasaligan sang mga tulun-an sa Biblia. Pero, indi sila ang nagpili kon ano nga mga tulun-an ang kanoniko. Ginpamatud-an lamang nila nga ang mga manunulat sang Biblia gingiyahan sang espiritu sang Dios.

Ang dumaan nga mga manuskrito daku man nga pamatuod nga masaligan gid ang mga tulun-an nga nalakip sa kanon. May sobra sa 5,000 ka manuskrito sang Griegong Kasulatan sa orihinal nga lenguahe, lakip na ang pila sang ikaduha kag ikatlo nga siglo C.E. Ini nga mga sinulatan, indi ang apokripal nga sinulatan, ang ginakabig nga masaligan sang una amo nga ginkopya ini kag ginpanagtag.

Pero, ang kaundan mismo sini nga mga tulun-an amo gid ang nagapamatuod nga kanoniko ini. Ang kanoniko nga mga sinulatan nagahisanto gid sa “sulundan sang makapapagros nga mga pulong” nga mabasa naton sa bug-os nga Biblia. (2 Timoteo 1:13) Ginapalig-on sini ang mga bumalasa nga higugmaon, simbahon, kag alagaron si Jehova. Nagapaandam man ini nga likawan ang disparatis, demonismo, kag ang pagsimba sa bisan ano nga tinuga. Napamatud-an ini sang maragtas kag nagasugid parte sa mga tagna nga matuod nga natuman. Ginapalig-on man sini ang mga bumalasa nga higugmaon ang ila isigkatawo. Amo gid sini ang ginaunod sang mga tulun-an sang Cristianong Griegong Kasulatan. Ti, amo man bala sini ang masiling sa apokripal nga mga sinulatan?

Ano ang Kinalain sang Apokripal nga mga Sinulatan?

Ang apokripal nga mga sinulatan ginsulat sang tungatunga sang ikaduha nga siglo. Mas ulihi gid ini kon ikumparar sa kanoniko nga mga sinulatan. Ang ginasugid sini parte kay Jesus kag sa Cristianismo indi gid pareho sa ginasiling sang inspirado nga Kasulatan.

Halimbawa, suno sa apokripal nga Ebanghelyo ni Tomas may mga ginhimo si Jesus nga daw indi mapatihan. Nagsiling sia nga himuon ni Jesus si Maria nga lalaki para makasulod sa Ginharian sa langit. Sa Infancy Gospel of Thomas, ginpakita niya nga si Jesus malain nga bata kag amo ang rason kon ngaa nagakapatay ang iban nga kabataan. Ginapakita sang apokripal nga Binuhatan ni Pablo kag Binuhatan ni Pedro nga indi puede ang seksuwal nga pagpakigrelasyon. Ginapalig-on man nila ang mga babayi nga bulagan ang ila bana. Ang Ebanghelyo ni Judas nagasiling nga ginkadlawan ni Jesus ang iya mga disipulo sang nangamuyo sila sa Dios antes sila magkaon. Wala gid ini tanan nagahisanto sa kanoniko nga mga tulun-an.—Marcos 14:22; 1 Corinto 7:3-5; Galacia 3:28; Hebreo 7:26.

Makita sa madamo nga apokripal nga sinulatan ang pagpati sang mga Gnostiko. Halimbawa, nagasiling sila nga ang Manunuga nga si Jehova, indi maayo nga Dios kag indi literal ang pagkabanhaw. Nagapati man sila nga malain ang tanan nga materyal nga butang kag si Satanas ang ginhalinan sang pag-asawahay kag pagpamata.

May pila ka apokripal nga tulun-an nga nagaistorya parte sa mga karakter sa Biblia. Pero indi matuod ang ginasugid sini parte sa ila. May mga tawo bala nga hungod nga nagkuha sini nga mga tulun-an sa Biblia? Ang isa ka eksperto sa apokripa nga si M. R. James, nagsiling: “Wala sing may hungod nga nagkuha sini kundi napamatud-an gid nga indi ini bahin sang Bag-o nga Testamento.”

Nagpaandam ang mga Manunulat sang Biblia Parte sa mga Apostata

Ang kanoniko nga mga sinulatan pila ka beses nga nagpaandam parte sa mga apostata nga magaimpluwensia sa Cristianong kongregasyon. Ini nga apostasya nagsugod na sang unang siglo pero wala ini naglapta kay napunggan sang mga apostoles. (Binuhatan 20:30; 2 Tesalonica 2:3, 6, 7; 1 Timoteo 4:1-3; 2 Pedro 2:1; 1 Juan 2:18, 19; 4:1-3) Ini nga mga paandam nagakaigo gid kay sang mapatay ang mga apostoles, nagguluwa ang mga sinulatan nga nagasumpakil sa mga panudlo ni Jesus.

Para sa pila ka iskolar kag historian, masaligan ang apokripa nga mga sinulatan kag dumaan na ini. Pero binagbinaga ini: Ano abi kon ang mga iskolar magtipon sang indi masaligan nga mga sinulatan subong. Mahimo ginkuha nila ini sa mga magasin nga nagasugid sang indi matuod nga mga istorya kag sa mga publikasyon parte sa mga kulto. Dayon taguon nila ini sa isa ka baul. Pagligad sang malawig nga tion, masiling bala naton nga matuod ini kag masaligan? Pagkatapos sang 1,700 ka tuig, ang mga impormasyon diri nga butig kag indi masaligan mangin matuod na bala bangod lamang dumaan na gid ini?

Siempre indi! Amo man sini ang masiling naton sa mga pagpati nga ginpangasawa ni Jesus si Maria Magdalena kag sa iban pa nga indi mapatihan nga mga istorya sa apokripal nga mga sinulatan. Ngaa patihan mo ang indi masaligan nga mga sinulatan kon may ara man lang mga sinulatan nga masaligan? Ang tanan nga gusto sang Dios nga mahibaluan naton parte sa iya Anak ara mismo sa Biblia, ang sinulatan nga masaligan gid naton.