NAHIBALUAN MO BALA?

Paano ginahanda sang mga Judiyo sang unang siglo ang patay para sa lubong?

Ginalubong dayon sang mga Judiyo ang patay, nga sa masami sa adlaw mismo sang pagkapatay. May duha ka rason kon ngaa ginahimo nila ini. Una, madasig madunot ang bangkay bangod mainit ang klima sa Middle East. Ikaduha, suno sa pagpati sadto, ang indi paglubong dayon sang bangkay nagapakita sang indi pagtahod sa napatay kag sa iya pamilya.

Ang mga Ebanghelyo kag ang tulun-an sang Binuhatan nagasugid sang indi magkubos sa apat ka lubong nga ginhimo sa adlaw mismo sang pagkapatay. (Mateo 27:57-60; Binuhatan 5:5-10; 7:60–8:2) Pila ka siglo antes sini, ang pinalangga nga asawa ni Jacob nga si Raquel napatay samtang nagalakbay ang ila pamilya. Sa baylo nga ilubong sia sa lulubngan sang ila pamilya, ginlubong sia ni Jacob sa lulubngan “sa dalanon pa . . . Bet-lehem.”—Genesis 35:19, 20, 27-29.

Ginapakita sang rekord sa Biblia nga ginahanda gid sing maayo sang mga Judiyo ang bangkay para sa lubong. Ginahugasan sang pamilya kag mga abyan ang bangkay, ginabanyusan ini sang pahumot kag maayo nga klase sang lana, kag ginaputos sa tela. (Juan 19:39, 40; Binuhatan 9:36-41) Mahimo magkadto ang mga kaingod para maglalaw kag lugpayan ang pamilya.—Marcos 5:38, 39.

Ginlubong bala si Jesus sa paagi nga kinaandan sa paglubong sang mga Judiyo?

Ang kalabanan nga Judiyo nga pamilya nagalubong sang ila patay sa mga kueba kag lulubngan nga ginguhab sa mahumok nga bato nga makita sa madamo nga bahin sang Israel. Sa paghimo sini, ginasunod nila ang paagi sang mga patriarka. Sanday Abraham, Sara, Isaac, Jacob, kag iban pa ginlubong sa kueba sang Macpela malapit sa Hebron.—Genesis 23:19; 25:8, 9; 49:29-31; 50:13.

Ginlubong si Jesus sa lulubngan nga ginguhab sa igang. (Marcos 15:46) Ang amo sina nga lulubngan may masipot nga alagyan. Sa sulod, makita ang pila ka pantyon, ukon korte-kahon nga espasyo nga ginguhab sa bato, diin ginalubong ang mga bangkay sang miembro sang pamilya. Kon madunot na ang lawas, ginatipon ang mga tul-an kag ginabutang sa kahon nga human sa bato nga ginatawag ossuary, nga amo ang kinabatasan sang panahon ni Jesus. Sa paghimo sini, may gamiton ang pamilya nga lulubngan sa ulihi.

Ang Kasuguan nga ginhatag sang Dios kay Moises nagadumili sa mga Judiyo nga atipanon ang bangkay sa Adlaw nga Inugpahuway. Bangod si Jesus napatay mga tatlo ka oras antes magsugod ang Adlaw nga Inugpahuway, ginlubong ni Jose nga taga-Arimatea kag sang iban pa ang bangkay ni Jesus nga wala makompleto ang proseso sa paghanda sang iya lawas para sa lubong. (Lucas 23:50-56) Bangod sini, ang pila sa mga abyan ni Jesus nagkadto sa iya lulubngan sa tapos sang Adlaw nga Inugpahuway para tapuson ang proseso.—Marcos 16:1; Lucas 24:1.