Daan Ukon Abanse?

SIENSIA

ANG BIBLIA INDI LIBRO PARTE SA SIENSIA, PERO NAGAUNOD INI SANG MGA IMPORMASYON NGA ULIHI NA LANG NAPAMATUD-AN. BINAGBINAGA ANG PILA KA HALIMBAWA.

May ginsuguran bala ang uniberso?

Ang kilala nga mga sientipiko sang una nagapati gid nga ang sabat wala. Subong, ginapatihan sang kalabanan nga may ginsuguran ang uniberso. Madugay na ini nga ginsiling sang Biblia.—Genesis 1:1.

Ano ang korte sang duta?

Sang una, abi sang madamo nga tawo, ang duta matapan. Sang ikalima nga siglo B.C.E., ang Griego nga mga sientipiko nagsiling nga bilog ini. Pero madugay na antes sini—sang ikawalo nga siglo B.C.E.— ang manunulat sang Biblia nga si Isaias nagsambit sang “matipulon nga duta,” nga nagapahangop nga “bilog” ini.—Isaias 40:22; footnote.

Ang pisikal nga mga langit bala nagakadunot?

Ang Griego nga sientipiko nga si Aristotle, sang ikap-at nga siglo B.C.E., nagtudlo nga sa duta lang may nagakadunot, pero ang mga bituon kag kalangitan wala nagabag-o ukon nagakadunot. Siniglo ini nga ginpatihan. Pero sang ika-19 nga siglo, may konsepto ang mga sientipiko nga ginatawag entropy. Ginapakita sini nga ang tanan nga butang, sa langit man ukon sa duta, posible nga madunot. Si Lord Kelvin, nga isa sa mga sientipiko nga nagpalapnag sini nga ideya, naghambal nga ang Biblia nagsiling parte sa langit kag duta: “Kaangay sang panapton magadaan sila.” (Salmo 102:25, 26) Si Kelvin nagapati, pareho sang ginatudlo sang Biblia, nga puede punggan sang Dios ina nga pagkadunot para indi maguba ang Iya mga tinuga.—Manugwali 1:4

Ano ang ginaangtan sang mga planeta pareho sang aton duta?

Gintudlo ni Aristotle nga ang tanan nga butang sa langit nasulod sa daw bilog nga mga kristal, nga ang kada isa ara sa sulod sang isa pa gid, kag ang pinakasulod amo ang duta. Sang ika-18 nga siglo C.E., ginapatihan sang mga sientipiko ang ideya nga ang mga bituon kag mga planeta mahimo nga wala sing ginaangtan. Pero sa libro sang Job, nga ginsulat sang ika-15 nga siglo B.C.E., mabasa naton nga “ginabitay [sang Manunuga] ang duta sa wala.”—Job 26:7.

MEDISINA

ANG BIBLIA, BISAN PA INDI LIBRO PARTE SA MEDISINA, NAGAUNOD SANG PILA KA PRINSIPIO NGA NAGAPAKITA SING ABANSE NGA IHIBALO PARTE SA PANGLAWAS.

Pagpain sang mga nagamasakit.

Ang Kasuguan nga ginhatag kay Moises nagpatuman nga painon ang mga aruon. Ginsunod lang sang mga doktor ini nga prinsipio sang naglapnag ang grabe nga balatian sang mga 500-1500 C.E., kag epektibo gihapon ini.—Levitico, kapitulo 13 kag 14.

Pagpaninlo kon makatandog sang bangkay.

Asta sang ika-19 nga siglo, sa masami ang mga doktor nga makatandog sang mga bangkay wala na nagapanghinaw sang ila mga kamot kon magkadto sa mga pasyente. Bangod sini, madamo ang nagkalamatay. Pero ang Kasuguan nga ginhatag kay Moises nagsiling nga ang bisan sin-o nga nakatandog sa bangkay mangin indi matinlo. Nagpatuman pa gani ini nga dapat maggamit sila sing tubig sa pagtinlo sang ila lawas. Ini nga pagpaninlo may benepisyo gid sa panglawas.—Numeros 19:11, 19.

Paglubong sang higko.

Kada tuig, sobra sa tunga sa milyon nga kabataan ang nagakapatay bangod sa lupot, kalabanan bangod sa higko sang tawo nga wala nalubong. Ang Kasuguan nga ginhatag kay Moises nagsiling nga dapat ilubong ang higko sang tawo, kag dapat malayo ini sa ginaistaran sang mga tawo.—Deuteronomio 23:13.

Tion sang pagtuli.

Ang Kasuguan sang Dios nagpatuman nga ang bata nga lalaki dapat tulion sa ikawalo nga adlaw. (Levitico 12:3) Sa bag-o natawo nga mga bata, madali na magtugon ang dugo pagligad sang una nga semana. Sa panahon sang Biblia, sang wala pa ang moderno nga pagbulong, ang pagpaligad sang sobra isa ka semana antes sang pagtuli isa ka proteksion.

Epekto sang emosyon sa panglawas.

Ang mga researcher sa medisina kag mga sientipiko nagasiling nga ang positibo nga mga emosyon pareho sang kalipay, malaumon, mapinasalamaton, kag kahanda sa pagpatawad may maayo nga epekto sa panglawas. Ang Biblia nagasiling: “Ang tagipusuon nga malipayon maayo nga bulong, apang ang nadugmok nga espiritu nagaubos sang kusog.”—Hulubaton 17:22.