SUGILANON SANG KABUHI
Nagmadinalag-on Ako sa Pag-alagad Bangod sang Akon Matutom nga Pamilya
TUNGANG-GAB-I sadto. Kaupod ko ang isa ka utod kag ara kami sa pangpang sang malapad nga Niger River, nga mga isa ka kilometro kag tunga ang kalaparon kag masulog gid. Tion ini sang Nigerian Civil War, gani mahimo kami mapatay kon magtabok kami sa sini nga suba. Pero dapat namon ini himuon, kag indi lang sing makaisa. Ngaa ara ako sa sina nga sitwasyon? Sugiran ko anay kamo sang natabo antes ako matawo.
Sang 1913, nabawtismuhan ang akon amay nga si John Mills sa New York City, kag 25 anyos sia sadto. Si Utod Russell ang nagpamulongpulong sa bawtismo. Sang ulihi, nagkadto si Tatay sa Trinidad, kag didto niya napangasawa si Nanay, si Constance Farmer, nga isa ka mapisan nga Estudyante sang Biblia. Gin-updan ni Tatay ang iya abyan nga si Utod William R. Brown sa pagpasalida sang “Photo-Drama of Creation.” Ginhimo nila ini asta sang gin-asayn ang mag-asawa nga Brown sa West Africa sang 1923. Nagpadayon sa pag-alagad sanday Tatay kag Nanay sa Trinidad, kag mga hinaplas sila.
GINPALANGGA KAMI SANG AMON MGA GINIKANAN
Siam kami nga mag-ulutod. Ginngalanan sang amon mga ginikanan ang subang nga Rutherford kay amo ini ang ngalan sang presidente sadto sang Watch Tower Bible and Tract Society. Sang natawo ako sang Disiembre 30, 1922, ang akon ngalan naghalin sa ngalan ni Clayton J. Woodworth, ang editor sang The Golden Age (Magmata! subong). Ginpaeskwela kami tanan sang amon mga ginikanan, pero ginpalig-on gid nila kami nga tinguhaan ang espirituwal nga mga tulumuron. Maayo gid si Nanay magpaathag sang Kasulatan. Nanamian si Tatay mag-istorya sa amon sang mga sugilanon sa Biblia, kag ginaakto niya ini paagi sa iya bilog nga lawas para maimadyin namon ini.
Maayo ang resulta sang ila pagpanikasog. Sa lima ka lalaki, tatlo kami ang nakaeskwela sa Gilead School. Tatlo sa amon utod nga mga babayi ang nagpayunir sing madamo nga mga tinuig sa Trinidad and Tobago. Daw pareho lang nga gintanom kami sang amon mga ginikanan “sa balay ni Jehova” paagi sa pagtudlo sa amon kag paagi sa ila maayo nga halimbawa. Bangod sang ila pagpalig-on, nagpabilin kami diri kag nag-uswag “sa mga luwang sang aton Dios.”—Sal. 92:13.
Sa amon balay nagatipon ang mga kauturan para sa pagbantala. Nagakadto diri ang mga payunir kag pirme sila nagaistorya parte kay Utod George Young, ang Canadian nga misyonero nga nagbisita sa Trinidad. Nalipay man sa pag-istorya ang amon mga ginikanan parte sa mag-asawa nga Brown nga kaupod nila anay pero gin-asayn na sa West Africa. Bangod sini, napalig-on ako nga magbantala sang dies anyos ako.
ANG AMON MGA HILIKUTON SANG UNA
Prangka gid ang aton mga magasin sang una kon parte sa butig nga relihion, makagod nga mga negosyo, kag korap nga mga pulitiko. Bangod sini, gin-impluwensiahan sang mga lider sang relihion ang gobernador sang Trinidad nga dumilian ang tanan nga publikasyon sang Watch Tower sang 1936. Gintago namon ang mga publikasyon pero padayon namon ini nga gingamit asta maubos. Nagbantala kami nga nagasuksok sang mga plakard kag nagpanagtag sang mga handbill samtang nagalakat ukon nagabisikleta. Nag-upod ako sa mga kauturan halin sa banwa sang Tunapuna nga may de-trompa nga salakyan, kag nagbantala kami asta sa pinakamalayo nga lugar sa Trinidad. Bangod sining makalilipay nga mga hilikuton, napalig-on ako nga magpabawtismo sang 16 anyos ako.
Ang mga kauturan sa Tunapuna nga may de-trompa nga salakyan
Bangod sini nga mga eksperiensia kag sang katutom sang amon pamilya, ginhandum ko nga mangin misyonero. Handum ko ini gihapon sang magkadto ako sa Aruba sang 1944 para mag-upod kay Utod Edmund W. Cummings. Nalipay kami sang napulo ang nag-upod sa amon sa pagselebrar sang Memoryal sang 1945. Pagkadason nga tuig, may kongregasyon na sa sini nga isla.
Nangin makalilipay pa gid ang akon kabuhi sang kaupod ko na si Oris
Sang ulihi, ginpanaksihan ko ang kaupod ko sa trabaho nga si Oris Williams. Gintinguhaan gid ni Oris nga pamatud-an ang mga doktrina nga gintudlo anay sa iya. Pero paagi sa pagtuon sang Biblia, nabal-an niya kon ano gid ang ginasiling sang Pulong sang Dios kag nagpabawtismo sia sang Enero 5, 1947. Sang ulihi, nagluyagay kami kag nagpakasal. Nagsugod sia sa pagpayunir sang Nobiembre 1950. Nangin makalilipay pa gid ang akon kabuhi sang kaupod ko na si Oris.
MAKALILIPAY NGA PAG-ALAGAD SA NIGERIA
Sang 1955, gin-agda kami nga mag-eskwela sa Gilead School. Gani naghalin kami ni Oris sa amon trabaho, ginbaligya namon ang amon balay kag iban pa nga ginapanag-iyahan, kag ginbiyaan namon ang Aruba. Sang Hulyo 29, 1956, naggradwar kami sa ika-27 nga klase sang Gilead kag gin-asayn kami sa Nigeria.
Kaupod namon ang pamilya Bethel sa Lagos, Nigeria, sang 1957
Parte sadto nga tion, nagsiling si Oris: “Mabuligan sang espiritu ni Jehova ang isa ka misyonero nga maka-adjust sa mga kabudlayan. Indi pareho sa akon bana, wala gid ako nagahandum sadto nga mangin misyonero. Mas gusto ko pa nga may balay kami kag magpamilya. Ginbag-o ko ang akon panghunahuna sang nahangpan ko nga dapat gid ibantala ang maayong balita. Sang naggradwar kami sa Gilead, handa kag desidido na ako nga mangin misyonero. Manugsakay na kami sa barko nga Queen Mary sang nagpaalam sa amon si Worth Thornton, nga nagaalagad sadto sa opisina ni Utod Knorr. Nagsiling sia nga magaalagad kami sa Bethel. ‘Ahay!’ siling ko. Pero madali ako nga naka-adjust amo nga nanamian na ako sa Bethel, kag sarisari ang akon asaynment diri. Nalipay gid ako mangin receptionist. Palangga ko ang mga tawo, kag bangod sini nga asaynment, pirme ko masugilanon ang mga kauturan sa Nigeria. Madamo sa ila ang nagaabot sa Bethel nga puno sing yab-ok, kapoy, nauhaw, kag nagutom. Nalipay ako nga hatagan sila sing pagkaon kag palig-unon sila. Tanan ini sagrado nga pag-alagad kay Jehova, kag naghatag ini sing kalipay sa akon.” Matuod gid man nga ang tanan namon nga asaynment nagbulig sa amon nga mag-uswag.
Sang nagtipontipon ang amon pamilya sa Trinidad sang 1961, ginsugid ni Utod Brown ang iya makalilipay nga mga eksperiensia sa Africa. Dayon ginbalita ko ang pag-uswag sa Nigeria. Ginhakos ako ni Utod Brown kag ginsilingan si Tatay: “Johnny, wala ka gid makakadto sa Africa, pero maayo na lang kay nakakadto didto si Woodworth!” Nagsiling dayon si Tatay sa akon: “Indi gid mag-untat, Worth! Padayon ka gid!” Napalig-on gid ako sining madugay na nga matutom nga mga alagad ni Jehova nga tumanon sing bug-os ang akon ministeryo.
Ginpalig-on kami ni Utod William “Bible” Brown kag sang iya asawa nga si Antonia
Sang 1962, nakabaton ako sang dugang nga paghanas sa ika-37 nga klase sang Gilead, nga naglawig sing napulo ka bulan. Nag-eskwela sa ika-38 nga klase si Utod Wilfred Gooch, ang branch overseer sadto sa Nigeria, kag gin-asayn sia sa England. Gani nangin responsibilidad ko ang pagtatap sa branch sa Nigeria. Ginsunod ko ang halimbawa ni Utod Brown, kag nagbiyahe man ako sa madamo nga lugar amo nga nakilala ko kag ginpalangga ang mga kauturan sa Nigeria. Bisan pa wala sila sang madamo nga materyal nga mga butang, nga ginapanag-iyahan sang kalabanan nga tawo sa manggaranon nga mga pungsod, malipayon sila kag kontento. Pamatuod ini nga ang kalipay wala nagadepende sa kuarta ukon sa pagkabutang. Bisan pa mabudlay ang ila kahimtangan, makita namon sila sa mga miting nga matinlo, mahipid, kag talahuron. Kon magtambong sila sa mga kombension, nagasakay sila sa mga trak kag mga bolekajasa (mga bus nga wala sing dingding). May mga slogan sa sini nga mga bus. Ang isa ka slogan nagasiling: “Ang malapad nga kadagatan naghalin sa magagmay nga mga tulo sang tubig.”
Matuod gid ini! Importante ang panikasog sang kada isa sang mga kauturan. Gindugang namon sa sini ang amon panikasog. Sang 1974, ang Nigeria amo ang una nga pungsod nga nakalab-ot sang kadamuon nga 100,000 ka manugbantala magluwas sa United States. Nag-uswag gid ang hilikuton!
Daku ang pag-uswag bisan pa natabo ang Nigerian Civil War sang 1967 asta 1970. Pila ka bulan nga wala sing balita ang branch office parte sa mga kauturan sa rehiyon sang Biafra sa tabok sang Niger River. Dapat namon sila dul-ungan sang espirituwal nga pagkaon. Gani pila ka beses kami nga nagtabok sa suba, nga nagapangamuyo kag nagasalig kay Jehova, pareho sang ginsambit ko sa umpisa.
Madumduman ko pa ang delikado namon nga pagtabok sa Niger, kay posible kami mapatay bangod sang nerbioso nga mga soldado nga gulpi lang maniro, bangod sang balatian, kag iban pa nga peligro. Mabudlay gid makalusot sa nagaguardia nga mga soldado sang gobierno, pero mas delikado didto sa tabok sang suba nga ginaguardiahan sang mga rebelde sa Biafra. Isa ka gab-i, nagsakay ako sa baruto patabok sa masulog nga Niger River halin sa Asaba pakadto sa Onitsha kag ginpalig-on ko ang mga gulang sa Enugu. Isa pa ka bes, nagtabok man ako para mapalig-on ang mga gulang sa banwa sang Aba, diin wala gintugutan ang pagpasiga sang suga sa mga balay kag mga bilding kon gab-i. Sa Port Harcourt, nagpangamuyo na lang kami kag gin-untat ang amon miting sang nakasulod na ang mga soldado sang gobierno sa puesto sang mga rebelde sa Biafra sa gua lang sang banwa.
Nakabulig gid ini nga mga miting para magsalig ang aton mga kauturan nga atipanon sila ni Jehova kag para mahatagan sila sang kinahanglan nila nga laygay parte sa neutralidad kag paghiusa. Nabatas sang mga kauturan sa Nigeria ini nga kabudlayan. Bangod mabakod ang ila gugma, wala sila maimpluwensiahan sang pagdinumtanay sang mga tribo, kag nagpabilin sila nga nahiusa. Ginpakamaayo gid kami nga kaupod namon sila sa mabudlay nga kahimtangan.
Sang 1969, si Utod Milton G. Henschel ang nangin tsirman sa “Peace on Earth” International Assembly sa Yankee Stadium, New York, kag madamo ako sing natun-an bilang iya asistant. Tayming gid ini kay sang 1970, ginhiwat namon ang “Men of Goodwill” International Assembly sa Lagos, Nigeria. Bag-o lang sadto natapos ang inaway sibil, pero nagmadinalag-on ini nga okasyon bangod sang pagpakamaayo ni Jehova. Tumalagsahon gid ini nga okasyon kay ginhiwat ini sa 17 ka lenguahe kag 121,128 ang nagtambong. Nakita ni Utod Knorr kag ni Utod Henschel kag sang mga bisita halin sa United States kag England ang isa sa may pinakamadamo nga nabawtismuhan nga mga Cristiano sugod sang Pentecostes, kay 3,775 ang nangin bag-o nga mga disipulo! Ang pagbulig ko sa pag-organisar sini nga okasyon amo mahimo ang pinakamasako nga tion sa akon kabuhi. Kadasig gid magdamo sang mga manugbantala sa sini nga pungsod!
Nagtambong sa “Men of Goodwill” International Assembly ang 121,128 ka tawo, nga nagahambal sang 17 ka lenguahe, lakip ang Ibo
Sa sobra 30 ka tuig ko sa Nigeria, may mga tion nga nag-alagad ako bilang nagalakbay nga manugtatap kag zone overseer sa West Africa. Gin-apresyar gid sang mga misyonero ang pag-atipan kag pagpalig-on sa kada isa sa ila. Nalipay gid ako nga mapasalig sila nga wala sila ginapabay-an. Paagi sa sini nga asaynment, natun-an ko nga dapat gid atipanon ang aton mga kauturan para makaalagad sila kay Jehova kag para mangin mabakod kag nahiusa ang iya organisasyon.
Paagi sa bulig ni Jehova, nabatas namon ang mga problema sa tion sang inaway sibil kag ang pagbalatian. Pirme gid kami ginapakamaayo ni Jehova. Nagsiling si Oris:
“Pila ka beses kami nga nagmasakit sang malaria. Isa ka bes, nalipong si Worth kag gindala sia sa ospital. May nagsiling sa akon nga basi indi na sia maulian, pero nag-ayo sia! Sang nakabugtaw na sia, gin-istorya niya ang nars nga nagaatipan sa iya parte sa Ginharian sang Dios. Sang ulihi, ginbisita namon ni Worth ini nga nars, si Mr. Nwambiwe, bangod interesado sia sa Biblia. Ginbaton niya ang kamatuoran kag nangin gulang sia sa Aba sang ulihi. Madamo man ako sang nabuligan kag nangin matutom sila nga mga alagad ni Jehova, ang iban sa ila mga Muslim anay. Nalipay gid kami nga makilala kag palanggaon ang mga taga-Nigeria, kag mabal-an ang ila kultura, kustombre, kag lenguahe.”
Gani natun-an man namon nga para magmadinalag-on kami sa amon asaynment sa iban nga pungsod, dapat namon palanggaon ang amon mga kauturan bisan pa tuhay gid ang ila kultura.
BAG-O NGA MGA ASAYNMENT
Pagkatapos mag-alagad sa Bethel sa Nigeria, ginpadala kami bilang mga misyonero sa matahom nga isla sang St. Lucia sa Caribbean sang 1987. Nanamian gid kami sa sini nga asaynment, pero tuhay naman ang problema diri. Didto anay sa Africa, ginapakaslan sang isa ka lalaki ang madamo nga asawa, pero diri sa St. Lucia, nagapuyuay ang mag-asawa nga wala makasal. Ang gamhanan nga Pulong sang Dios nagpalig-on sa madamo namon nga gintudluan sang Biblia nga maghimo sang pagbag-o.
Ginpalangga ko gid si Oris sa 68 ka tuig namon nga pag-asawahay
Bangod tigulang na kami kag maluya na, ginsaylo kami sang Nagadumala nga Hubon sa world headquarters sa Brooklyn, New York, U.S.A., sang 2005. Nagapasalamat ako kay Jehova kada adlaw bangod ginhatag niya sa akon si Oris. Napatay si Oris sang 2015, kag grabe gid ang akon kasubo. Dalayawon gid sia nga kaupod kag mapinalanggaon nga asawa nga may madamo nga maayong kinaiya. Ginpalangga ko gid sia sa 68 ka tuig namon nga pag-asawahay. Natun-an namon nga para mangin malipayon ang mag-asawa kag ang kongregasyon, dapat tahuron ang pagkaulo, magpatawad sing kinabubut-on, magpaubos, kag ipakita ang mga kinaiya nga ginapatubas sang espiritu.
Kon nasubuan kami ukon naluyahan sing buot, nagasalig kami kay Jehova nga buligan kami nga makapadayon sa pag-alagad sa iya. Bangod padayon kami nga nagsunod sa iya pagtadlong sa amon, nakita namon ang madamo nga pag-uswag, kag magapadayon pa gid ang pag-uswag sa palaabuton!—Isa. 60:17; 2 Cor. 13:11.
Sa Trinidad and Tobago, ginpakamaayo ni Jehova ang pag-alagad sang akon mga ginikanan kag sang iban pa, kay suno sa ulihi nga report, 9,892 ang nagasimba kay Jehova didto. Sa Aruba, madamo ang nag-alagad para mapabakod ang una nga kongregasyon nga gin-alagaran ko sang una. Subong, may 14 na ka nagauswag nga kongregasyon sa sini nga isla. Sa Nigeria, may ara na 381,398 ka manugbantala. Kag sa isla sang St. Lucia, 783 ang nagasuportar sa Ginharian ni Jehova.
Subong, sobra na ako 90 anyos. Ang Salmo 92:14 nagsiling parte sa mga gintanom sa balay ni Jehova: “Magapamunga gihapon sila bisan tigulang na sila; magapabilin sila nga mabakod kag malagtom.” Nagapasalamat gid ako bangod gingamit ko ang akon kabuhi sa pag-alagad kay Jehova. Bangod sang akon matutom nga pamilya, napalig-on ako nga mag-alagad sing bug-os kay Jehova. Bangod sang mainunungon nga gugma ni Jehova, ‘naglambo ako sa mga luwang sang akon Dios.’—Sal. 92:13.
a Tan-awa ang Marso 8, 1972, nga Awake!, p. 24-26.