Napahulag sang Pagkamainunungon sang Akon Pamilya sa Dios
PANUGIRON NI HORST HENSCHEL
“Magkalipay ka kon mabaton mo ining sulat, bangod nakabatas ako tubtob sa katapusan. Duha ka oras na lang kag pagapatyon na ako.” Amo yadto ang nagabukas nga mga tinaga sang katapusan nga sulat ni Tatay sa akon. Sang Mayo 10, 1944, ginpatay sia bangod nagdumili sia nga mangin soldado ni Hitler. Ang iya pagkamainunungon sa Dios, subong man sang akon iloy kag sang akon magulang nga babayi nga si Elfriede, nakaapektar sing daku sa akon kabuhi.
SANG 1932, sang natawo ako, nagsugod si Tatay sa pagbasa sing mga publikasyon sang mga Saksi ni Jehova. Lakip sa iban nga butang, nakita niya ang pagkasalimpapaw sang mga klero. Subong resulta, nadulaan sia sing gana sa mga simbahan.
Wala madugay nga nagsugod ang Inaway Kalibutanon II sang 1939, gintawag si Tatay nga mangin soldado sang Alemanya. “Suno sa Biblia, indi ako dapat maglakat,” siling niya kay Nanay. “Ining pagpinatyanay indi husto.”
“Patyon ka nila kon indi ka maglakat,” sabat ni Nanay. “Ano nian ang matabo sa imo pamilya?” Busa nagsoldado si Tatay.
Sang ulihi si Nanay, nga wala pa sadto makatuon sang Biblia, nagtinguha nga mapakig-angutan ang mga Saksi ni Jehova, isa ka makatalagam kaayo nga buhat sadto nga tion. Nakita niya si Dora, nga ang iya bana didto sa kampo konsentrasyon bangod sang iya pagtuo. Ginhatagan sia ni Dora sing kopya sang Ang Lalantawan, apang prangka niya nga ginhambalan si Nanay: “Dumduma nga mahimo ako mapatay kon mahibaluan sang Gestapo (sekreta) nga ginhatag ko ini sa imo.”
Sang ulihi, nakabaton pa si Nanay sing dugang nga mga publikasyon sang mga Saksi ni Jehova kag nasugdan nga mahangpan ang mga kamatuoran sa Biblia nga ginaunod sini. Sang ulihi, si Max Ruebsam, gikan sa kaingod nga Dresden, nagduaw sa amon balay sa Meissen. Gintun-an niya kami sa Biblia bisan delikado ini para sa iya. Sa pagkamatuod, nadakpan sia wala madugay.
Bangod sang pagtuon ni Nanay sa Biblia, nagtuo sia kay Jehova kag nagdedikar sang iya kabuhi sa iya, ginsimbuluhan ini paagi sa pagpabawtismo sa tubig sang Mayo 1943. Ginbawtismuhan kami ni Tatay mga pila ka bulan sang ulihi. Nabawtismuhan man sadto nga tion ang akon 20 anyos nga utod nga babayi, si Elfriede, nga nagatrabaho sa Dresden. Busa, samtang masandukot ang Inaway Kalibutanon II, gindedikar namon nga apat ang amon kabuhi kay Jehova. Sang 1943, ginbata ni Nanay si Renate, ang amon kamanghuran nga utod nga babayi.
Ginhingabot Tungod sa Amon Pagtuo
Sang wala pa ako mabawtismuhi, naghalin ako sa kahublagan nga Hitler Youth. Sang nagdumili ako sa paghatag sing panamyaw kay Hitler, nga ginapatuman adlaw-adalaw sa eskwelahan, ginbunalan ako sang akon mga manunudlo. Apang, nalipay ako nga bangod sa pagpalig-on sang akon mga ginikanan, nagpabilin ako nga matutom.
Apang may mga tion anay nga, ayhan bangod sang pisikal nga pagpaantos ukon kahadlok, nagasiling ako sing “Heil Hitler!” Nagahilibion ako sadto nga nagapauli, kag ginaupod ako sa pagpangamuyo sang akon mga ginikanan agod magmaisugon ako kag makapakigbato sa masunod nga pag-atake sang akon mga kaaway. Bangod sa kahadlok, makapila nga nag-untat ako sa paghimo sing matarong, apang wala gid ako ginpabay-an ni Jehova.
Isa ka adlaw nag-abot ang Gestapo kag gin-usisa ang amon balay. “Isa ka bala sang mga Saksi ni Jehova?” pamangkot sang isa ka Gestapo kay Nanay. Madumduman ko pa sia nga nagasandig sa puwertahan kag malig-on nga nagasiling sing “Huo”—bisan pa nakahibalo sia nga mahimo sia dakpon sa ulihi.
Duha ka semana sang ulihi, gindakop si Nanay sang Gestapo samtang masako sia nga nagaatipan kay Renate, nga wala pa isa ka tuig ang edad. Si Nanay nagprotesta: “Ginapakaon ko pa ang akon anak!” Walay sapayan, ang babayi nga nag-upod sa pulis nagkuha sang lapsag sa butkon ni Nanay kag nagmando: “Manghimos ka na! Dapat ka maglakat.” Mabudlay gid yadto para kay Nanay.
Sanglit wala pa madakop si Tatay, gin-atipan niya kami sang akon utod nga babayi. Isa ka aga, mga duha na ka semana nga gindakop si Nanay, ginhakos ko sing hugot si Tatay antes ako maglakat sa eskwelahan. Gindakop si Tatay sadto nga adlaw bangod nagdumili sia nga magbalik sa pagkasoldado. Busa sang nagpauli ako sadto nga hapon, wala na sia, kag wala ko na sia makita liwat.
Ang akon lolo kag lola kag ang iban namon nga mga paryente—tanan sila nagapamatok sa mga Saksi ni Jehova kag ang iban miembro sang partido Nazi—amo ang nagsapupo sa akon kag sa akon manghod nga babayi. Gindumilian nila ako sa pagbasa sing Biblia. Apang sang sekreto nga nakakuha ako sing Biblia gikan sa kaingod nga babayi, ginbasa ko ini. Nagapangamuyo man ako nga nagaluhod sa tupad sang higdaan sang akon manghod nga babayi.
Sa pihak nga bahin, nagbatas man sing mga pagtilaw sa pagtuo ang akon magulang nga babayi nga si Elfriede. Naghalin sia sa sa pabrika nga nagahimo sing mga bala sa Dresden, apang nakakita sia sing trabaho nga nagaatipan sa mga parke kag mga hardin sa Meissen. Kon magkuha sing suweldo sa opisina, nagadumili sia sa pagtamyaw sing “Heil Hitler!” Sang ulihi, gindakop sia kag ginpriso.
Sing makapasubo, nagmasakit si Elfriede sing dipteria kag scarlet fever kag napatay sa prisuhan mga pila ka semana sang ulihi. Beinte uno anyos lamang sia. Sa isa sang iya katapusan nga mga sulat, ginkutlo niya ang Lucas 17:10: “Kon mahimo na ninyo ang tanan nga ginsugo sa inyo, magsiling kamo, Mga ulipon kami nga walay pulos; ginhimo lamang namon ang amon katungdanan.” Ang iya pagkamainunungon sa Dios nagpabakod sa akon.—Colosas 4:11.
Ang Pagtilaw kay Tatay
Sang ginpriso si Tatay, ang akon lolo—ang amay sang akon iloy—nagduaw sa iya agod bag-uhon ang iya hunahuna. Nakadenahan sa kamot kag tiil, gindala si Tatay sa iya. Malig-on nga ginpangindian ni Tatay ang panugda nga magsoldado sia tungod lamang sa iya kabataan. Ginsilingan sang isa ka bantay si Lolo: “Bisan pa ining tawo may napulo ka anak, indi gihapon sia magpasugot.”
Nagpauli si Lolo nga akig kaayo. “Ang kriminal!” singgit niya. “Ang walay pulos! Paano niya mapabay-an ang iya kabataan?” Bisan naakig si Lolo, nalipay ako nga mahibaluan nga si Tatay nagpabilin nga malig-on.
Sang ulihi, ginpamatbatan si Tatay sing kamatayon kag ginpugutan sing ulo. Sang ulihi, nabaton ko yadtong katapusan niya nga sulat. Bangod wala niya mahibalui kon diin napriso si Nanay, ako ang iya ginsulatan. Nagkadto ako sa akon kuwarto sa alibungan kag ginbasa ang nagabukas nga mga tinaga nga ginkutlo sa ginsuguran sining artikulo. Ginsubuan ako kag naghibi, apang nalipay ako nga mahibaluan nga nagpabilin sia nga matutom kay Jehova.
Ang Kalisod ni Nanay
Ginpadala si Nanay sa prisuhan sa nabagatnan nga Alemanya agod maghulat sang pagbista sa iya. Isa ka bantay ang nagkadto sa iya selda isa ka adlaw, mainabyanon nga nagsiling sa iya nga magpabilin nga nagalingkod. Apang nagtindog si Nanay kag nagsiling: “Nahibaluan ko na nga ang akon bana ginpatay.” Sang ulihi, ginpadala sa iya ang duguon nga panapton ni Tatay, isa ka mahipos nga ebidensia sang pagpaantos sa iya antes sia patyon.
Sa isa ka okasyon ginpatawag si Nanay sa opisina sang prisuhan kag gilayon nga ginsilingan: “Ang imo anak nga babayi napatay sa prisuhan. Ano nga lubong ang luyag mo para sa iya?” Hinali kaayo kag wala ginapaabot ang pagpahibalo nga sang primero indi mahibaluan ni Nanay kon ano ang iya isiling. Apang ginsakdag sia sang iya malig-on nga pagtuo kay Jehova.
Ang akon mga himata amo ang nag-atipan sing maayo sa akon kag sa akon manghod. Maluluy-on kaayo nga gintratar nila kami. Sa pagkamatuod, isa sa ila ang nagpalapit sa akon mga manunudlo kag nagpangabay nga paumuran nila ako. Busa ang mga manunudlo nangin tuman ka mainabyanon sa akon kag wala magsilot sa akon kon indi ako magtamyaw sa ila sing “Heil Hitler!” Apang ining tanan nga kalulo ginpakita agod palisuon ako sa akon napasad sa Biblia nga pagpati. Sing makapasubo, medyo nagmadinalag-on ini.
Mga pila ka bulan antes matapos ang inaway sang Mayo 1945, nagtambong ako sing buluntaryo sa pila ka serbisyo sang Nazi Youth nga organisasyon. Ginsulatan ko si Nanay tuhoy sini, kag nagdahom sia gikan sa akon mga sulat nga ginbayaan ko ang akon handum nga mag-alagad kay Jehova. Sang ulihi, nagsiling sia nga labi sia nga nasubuan sa sining mga sulat sangsa pagkahibalo niya sang kamatayon ni Tatay kag ni Elfriede.
Sang ulihi, ang inaway natapos, kag nakaguwa sa prisuhan si Nanay. Paagi sa iya bulig, napasag-uli ko ang akon espirituwal nga pagkatimbang.
Pagsugod sa Bug-os Tion nga Ministeryo
Sa talipuspusan sang 1949, apat ka tuig pagkatapos sang Inaway Kalibutanon II, isa ka nagalakbay nga manugtatap ang nagpaathag sang teksto sa Biblia sa Malaquias 3:10: “ ‘Dalha ninyo ang bug-os nga ikapulo sa balay sang bahandi, agod may kalan-on sa akon balay; kag tilawi ako, palihug sa sini,’ siling ni Jehova sang mga kasuldadusan.” Napahulag ako nga sulatan ang isa ka aplikasyon para sa bug-os tion nga pagbantala nga hilikuton. Busa, sang Enero 1, 1950, nangin payunir ako, subong amo ang pagtawag sa bug-os tion nga mga ministro. Sang ulihi, nagsaylo ako sa Spremberg, diin may daku nga kinahanglanon sa mga payunir.
Sang Agosto sadto nga tuig, nakabaton ako sing pangagda nga mag-alagad sa sanga talatapan sang mga Saksi ni Jehova sa Magdeburg, sa Sidlangan nga Alemanya. Apang, sang Agosto 31, duha lamang ka adlaw nga nag-abot ako, maabtik nga ginsulod sang mga pulis ang amon propiedad, nagasiling nga may nagapanago kuno nga mga kriminal didto. Madamo nga Saksi ang gindakop kag gindala sa prisuhan, apang nakapalagyo ako kag naglakbay sa West Berlin, diin ang Watch Tower Society may opisina. Didto, ginsugid ko ang natabo sa Magdeburg. Sa amo man nga tion, ginsugiran ako nga madamong Saksi ang ginpangdakop sa bug-os nga Sidlangan nga Alemanya. Sa katunayan, nahibaluan ko nga ginapangita ako sang mga pulis didto sa Spremberg!
Pagkaaresto kag Pagkapriso
Gintangdo ako nga magpayunir sa East Berlin. Mga pila ka bulan sang ulihi, samtang nagaalagad subong manugdala sing mga literatura sang Biblia halin sa West Berlin pakadto sa Sidlangan nga Alemanya, gindakop ako kag gindala sa siudad sang Cottbus, diin ginkasaba ako kag ginsentensiahan sing 12 ka tuig nga pagkabilanggo.
Lakip sa iban nga butang, ginsumbong ako nga manugsugyot sang inaway. Sa akon kasaba, naghambal ako sa akon katapusan nga pahayag: “Paano ako, nga isa sang mga Saksi ni Jehova, maakusar subong manugsugyot sang inaway samtang ang akon gani amay nga isa sang mga Saksi ni Jehova nagdumili sa pagpakigbahin sa inaway kag bangod sina ginpugutan sia sing ulo?” Apang, siempre, yadtong mga tawo indi interesado sa kamatuoran.
Sa edad nga 19 anyos indi mahapos para sa akon nga maghunahuna nga mabilanggo sing 12 ka tuig. Apang, nahibaluan ko nga madamo pa ang nakabaton sing kaanggid nga silot. Kon kaisa, ginabulag sang mga awtoridad ang mga Saksi sa isa kag isa; apang ginasugiran namon ang iban nga mga priso tuhoy sa kamatuoran sa Biblia, kag ang iban nangin mga Saksi.
Kon kaisa, kami nga mga Saksi ginatingob sa isa ka selda. Nian matun-an namon ang amon mga Biblia sing mas maayo. Nasaulo namon ang bug-os nga mga kapitulo sang Biblia kag nagtinguha pa gani nga sauluhon ang bug-os nga Biblia. Nagpahamtang kami sing mga tulumuron tuhoy sa kon ano ang amon pagahimuon kag tun-an sa matag-adlaw. Kon kaisa masako gid kami amo nga nagasinilingay kami, “Wala kita sing tion,” bisan pa nagahinguyang kami sing bug-os nga adlaw sa amon mga selda nga wala sing ginaobra!
Makapaluya ang mga pagpangusisa sang mga sekreta. Adlaw-gab-i nga ginahimo nila ini, upod ang tanan nga sahi sang mga pamahog. Isa ka bes, ginkapoy gid ako kag ginluyahan sing buot, nga ginbudlayan ako bisan sa pagpangamuyo. Paglipas sang duha ukon tatlo ka adlaw, sa wala gid sing rason, ginkakas ko sa dingding sang prisuhan ang isa ka papel nga nasulatan sing mga kasuguan sa prisuhan. Sang ginbaliskad ko ini, nakita ko nga may nasulat sa sini. Ginpasanagan ini sa nagaarumiraw nga kasanag, nakita ko ang mga tinaga: “Indi pagkahadluki yadtong makapatay sang lawas,” kag “amligan ko ang tanan nga mga matutom subong hamili sa akon mata.” Nangin bahin ini karon sang ambahanon numero 27 sa libro sang ambahanon sang mga Saksi ni Jehova!
Sing maathag, isa ka utod nga may kaanggid nga kahimtangan ang ginsulod man sa sining selda, kag si Jehova nga Dios nagpalig-on sa iya. Gilayon ako nga nagbaskog liwat sa espirituwal kag ginpasalamatan ko si Jehova sa sining pagpalig-on. Indi ko gid malimtan ining leksion, kay nagtudlo ini sa akon nga bisan indi ako magmadinalag-on sa akon kaugalingon nga kusog, apang sa bulig ni Jehova nga Dios, wala sing butang nga imposible.
Sanglit nagsaylo si Nanay sa Katundan nga Alemanya, wala sia makapakig-angot sa akon sa amo nga tion. Walay sapayan, yara si Hanna, nga kaupod ko nga nagdaku sa amon kongregasyon kag suod kaayo sa amon pamilya. Ginduaw niya ako sa sadtong mga tinuig nga nabilanggo ako, kag ginsulatan man niya ako sing makapalig-on nga mga sulat kag ginpadalhan sing malahalon nga mga pinutos sang pagkaon. Ginpakaslan ko sia sang makaguwa ako sa prisuhan sang 1957, sa tapos mabilanggo sing anom ka tuig sa 12-ka-tuig nga sentensia sa akon.
Subong akon pinalangga nga asawa, matutom kag masinakdagon nga nag-alagad si Hanna kaupod nakon sa amon nagkalainlain nga mga asaynment. Ang iya nahimo para sa akon sa amon pag-updanay sa bug-os tion nga pag-alagad isa ka butang nga si Jehova nga Dios lamang ang makabayad sa iya.
Pagministeryo Pagkatapos Mabilanggo
Nagsugod kami ni Hanna sa bug-os tion nga ministeryo didto sa opisina nga ginamentinar sang Watch Tower Society sa West Berlin. Gintangdo ako didto subong isa ka panday. Sang ulihi, nagpayunir kami sa West Berlin.
Si Willi Pohl, nga amo sadto ang nagatatap sang amon hilikuton sa West Berlin, nagpalig-on sa akon nga magpadayon sa pagtuon sang Ingles. “Wala ako sing tion,” sabat ko. Apang, nalipay gid ako nga matinumanon ko nga ginpadayon ang pagtuon sing Ingles! Subong resulta, sang 1962, gin-agda ako sa napulo-ka-bulan nga pagtuon sang ika-37 nga klase sang Eskwelahan sang Gilead, sa Brooklyn, New York. Sang nakabalik ako sa Alemanya sang Disiembre 2, 1962, naghinguyang kami ni Hanna sing 16 ka tuig sa nagalakbay nga hilikuton, nagaduaw sa mga kongregasyon sa bug-os nga Alemanya. Nian, sang 1978, gin-agda kami nga mag-alagad sa sanga talatapan sa Wiesbaden. Sang ginsaylo ang sanga sa daku nga bag-ong mga pasilidad sa Selters sang tungatunga sang 1980, nag-alagad kami sing pila ka tuig sa sinang matahom nga mga tinukod.
Isa ka Hamili nga Pribilehiyo Sang Pag-alagad
Sang 1989 isa ka wala ginapaabot nga butang ang natabo—narumpag ang Berlin Wall, kag ang mga Saksi sa mga pungsod sa Nasidlangan nga Europa nakatigayon sing kahilwayan sang pagsimba. Sang 1992, gin-agda kami ni Hanna sa Lviv, Ukraine, sa pagbulig sa nagadamo sing madasig nga mga manugbantala sang Ginharian sa sina nga duog.
Sang masunod nga tuig, ginpangabay kami nga magkadto sa Rusya sa pagbulig sa pag-organisar sa hilikuton sang Ginharian didto. Sa Solnechnoye, isa ka minuro nga mga 40 kilometros ang kalayuon sa guwa sang St. Petersburg, ginpatindog ang isa ka talatapan sa pag-atipan sang pagbantala nga hilikuton sa bug-os nga Rusya kag sa kalabanan nga republika sang anay Unyon Sobyet. Sang nag-abot kami, nagsugod na ang pagtukod sa mga dalayunan subong man sa daku nga opisina kag bodega.
Daku gid ang amon kalipay sang gindedikar ang amon bag-o nga mga pasilidad sang sanga sang Hunyo 21, 1997. Ang kabilugan nga 1,492 gikan sa 42 ka pungsod nagtipon sa Solnechnoye para sa isa ka espesyal nga programa. Sang masunod nga adlaw, kapin sa 8,400 ang nagtipon sa Petrovsky Stadium sa St. Petersburg para sa sumaryo sang programa sang dedikasyon kag sa makapalig-on nga mga report sang mga bisita gikan sa iban nga mga pungsod.
Tumalagsahon gid nga pag-uswag ang amon natigayon sa 15 ka republika sang anay Unyon Sobyet! Sang 1946, mga 4,800 ka manugbantala sang Ginharian ang nagabantala sa sining teritoryo. Mga 40 ka tuig sang ulihi, sang 1985, ang kadamuon nag-uswag sa 26,905. Sa karon, kapin sa 125,000 ka manugbantala sang Ginharian sa napulo ka republika sang anay Unyon Sobyet ang ginaatipan sang amon sanga talatapan diri sa Solnechnoye, kag kapin sa 100,000 ang nagabantala sa lima pa ka republika sang anay Sobyet! Nalipay gid kami nga mahibaluan nga sa 15 ka republika sang anay Sobyet, kapin sa 600,000 ang nagtambong sa Memoryal sang kamatayon ni Cristo sang nagligad nga Marso!
Natingala ako sang makita ko ang makahalawhaw nga pagtuytoy ni Jehova nga Dios sa pagtipon kag pag-organisar sang iya katawhan sa sining “katapusan nga mga adlaw.” (2 Timoteo 3:1) Subong sa ginasiling sang salmista sa Biblia, ginahatagan ni Jehova sing paghangop ang iya mga alagad, ginatudluan sila sa dalanon nga dapat nila laktan, kag ginalaygayan samtang ginabantayan sila. (Salmo 32:8) Ginakabig ko nga isa gid ka pribelihiyo nga mangin bahin sang internasyonal nga organisasyon sang katawhan ni Jehova!
[Piktyur sa pahina 13]
Upod sa akon duha ka utod nga babayi, sang 1943
[Kapsion sa pahina 14]
Si Tatay ginpugutan sing ulo
[Kapsion sa pahina 14]
Ginbuligan ako ni Nanay nga mapasag-uli ang akon espirituwal nga pagkatimbang
[Kapsion sa pahina 15]
Upod sa akon asawa, si Hanna
[Kapsion sa pahina 16]
Sa dedikasyon sang Kingdom Hall sa sanga sa Rusya
[Kapsion sa pahina 17]
Ang luwang kag mga bintana sang hulot kalan-an sang amon bag-o nga sanga sa Rusya