“Mayday! Mayday! Mayday!”—Ang Singgit sang Kaluwasan

Nagkarabkarab ang isa ka sakayan sa pagpangisda! Ang tanan nga tripulante ara gid sa katalagman. “Kon wala nagtawag ang kapitan sing Mayday, wala gid nakit-an ang ‘Nautical Legacy,’” siling sang isa ka opisyal sang Coast Guard. Nagresponde dayon ang Canadian Coast Guard kag naluwas ang tanan nga tripulante.a

“MAYDAY! Mayday! Mayday!” Ini nga mga tinaga nga mabatian sa radyo nagapatimaan nga may emerhensia ukon may nagapangayo sing bulig. Epektibo gid bala ini? Sang 2008, ang U.S. Coast Guard nakahimo sing sobra sa 24,000 ka rescue mission. Nasalbar nila ang 4,910 ka tawo, sa aberids nga 13 kada adlaw. Nabuligan man nila ang mga 31,000 ka tawo nga ara sa katalagman.

Pero, ngaa ginagamit naton ang ekspresyon nga “Mayday”? Kag sang wala pa sing radyo, paano nagapangayo sing bulig ang mga marinero kon may emerhensia?

Mga Pamaagi Sadto sa Pagpangayo sing Bulig

Sang 1588, ang Santa Maria de la Rosa sang Spanish Armada ginbagyuhan kag gin-anod sang dalagku nga balod. Nagpalupok sila sing kanyon para mangayo sing bulig. Pero nalunod ang barko kag wala gid sing may nakaluwas. Ang mga marinero sang una nagapakabit man sing bandera para mangayo sing bulig. Bisan sa karon, kilala na sa bilog nga kalibutan nga kon ang barko may bandera nga puti nga may ekis nga pula, buot silingon ara ini sa katalagman kag dapat buligan.

Sang mga katuigan 1760, ang mga marinero nakatuon sing isa ka paagi sa komunikasyon, ang semaphore system. Ang nagasenyas may ginauyatan nga duha ka bandera kag ginailog niya ang kamot sang relo. Ang kada posisyon sang kamot nagarepresentar sa isa ka letra ukon numero.

Pero ang bandera, pagpalupok sang kanyon, kag ang mga sinyales epektibo lang kon ang nagapangayo sing bulig malapit kag madali makita ukon mabatian. Sa masami, ang mga tripulante nga ara sa katalagman wala na nagalaum nga maluwas pa. Paano ini nasolusyonan?

Mas Epektibo nga Paagi sa Pagpangayo sing Bulig

Sang mga katuigan 1840, madasig nga nag-uswag ang teknolohiya. Nakaimbento si Samuel Morse sang isa ka paagi sa komunikasyon nga ang mga opereytor sang telegraph makapadala sing mga mensahe paagi sa isa ka transmitter. Kon tum-ukon sang opereytor ang transmitter, mabatian ini sa pihak nga linya. Naghimo si Morse sing kombinasyon sang malip-ot kag malawig nga tunog ukon pintok kag kurit para sa kada letra kag numero.

Kon ara sila sa dagat, ginagamit sang mga marinero ang Morse code paagi sa masanag nga mga suga sa baylo nga tunog nga ginapadala sang mga opereytor sang telegraph. Kon pasigahon sang naga-signal ang suga sing makadali, nagasimbulo ini sa pintok. Kon madugay naman, nagasimbulo ini sa kurit. Sang ulihi, naggamit sila sing simple kag pinasahi nga pagtawag sing bulig nga nagarepresentar sang mga letra nga SOS.b Ini amo ang tatlo ka pintok, tatlo ka kurit, kag tatlo pa gid ka pintok.

Pero padayon gihapon ang pagpangita sing paagi sa pagpangayo sing bulig. Sang 1901, si Guglielmo Marconi nagpadala sing una nga sinyales paagi sa radyo sa Atlantic Ocean. Bangod sini, mapadala na ang SOS paagi sa mga radio wave sa baylo nga sa masanag nga suga. Pero, wala pa sila sadto sing teknolohiya nga mapabati sa radyo ang tingog sang tawo nga nagapangayo sing bulig. Ang ekspresyon nga Mayday! Mayday! Mayday! sang ulihi pa gingamit.

Sang 1906, nabatian na gid man sa kahanginan ang tingog sang tawo. Napabati ni Reginald Fessenden ang isa ka programa nga may tingog kag musika. Nabatian ini sang mga marinero nga may radyo bisan 80 kilometros ang ila kalayuon. Sang 1915, madamo pa gid ang nanamian sang mabatian nila ang live nga tingog halin sa Arlington, Virginia, U.S.A., pakadto sa Eiffel Tower sa Paris, Pransia, nga mga sobra 14,000 kilometros ang kalayuon! Kag sang 1922, imadyina ang kalipay sang mga marinero sang S.S. America sang mabatian nila sa radyo kag maistorya sa una nga tion ang mga tawo sa Deal Beach New Jersey U.S.A., bisan pa sobra 600 kilometros ang ila kalayuon sa baybayon.

Ginhimo nga Pareho ang Pagpangayo sing Bulig

Sang mga katuigan 1920 asta 1930, madamo na ang nagagamit sing radyo para makaistoryahanay. Bangod lainlain ang lenguahe sang mga marinero, paano makapangayo sing bulig ang kapitan nga maintiendihan sang tanan? Sang 1927, ginhimo sang International Radiotelegraph Convention ang “Mayday” nga amo ang tinaga nga gamiton sa bilog nga kalibutan kon nagapangayo sing bulig.c

Nagapasalamat gid kita nga padayon nga nagauswag ang komunikasyon. Halimbawa ang mga kanyon kag bandera gin-islan na subong sing radar kag global positioning system. Kag karon, halos tanan nagagamit na sing radyo. May mga departamento man nga nagamonitor sa kahanginan kag alerto pirme sa mga nagapangayo sing bulig. Pareho sang natabo sa Nautical Legacy, bisan ano oras ukon bisan diin ka man, mabatian ka kon magtawag ka sing “Mayday! Mayday! Mayday!” sa tion sang emerhensia. Sang una, diutay lang ang tsansa mo nga maluwas kon may emerhensia sa dagat. Pero subong makasalig ka nga mabuligan dayon.

[Mga Nota]

[Retrato sa pahina 27]

Nagkarabkarab ang “Nautical Legacy”

[Credit Line]

Courtesy Fisheries and Oceans Canada, reproduced with the permission of © Her Majesty the Queen in Right of Canada, 2010

[Retrato sa pahina 28]

Kon ara sila sa dagat, ginagamit sang mga marinero ang Morse code paagi sa masanag nga mga suga sa baylo nga tunog nga ginapadala sang mga opereytor sang telegraph

[Credit Line]

© Science and Society/SuperStock