Balanse nga Pagtamod sa Kuarta

MAY hulubaton nga nagasiling, “Ang importante subong may kuarta ka.” Daw matuod man ini. Kay man, kinahanglan mo ang kuarta para makabakal sing pagkaon, bayo, kag balay ukon makabayad sing arkila sini. “Importante gid ang kuarta sa mga tawo,” siling sang isa ka pinansial nga editor. “Kon wala sing kuarta nga gamiton sa pagbayad, magaginamo kita kag magailinaway sa isa lang ka bulan.”

Siempre ang kuarta may mga limitasyon. Ang taga-Norway nga mamalaybay nga si Arne Garborg nagsiling nga kon may kuarta ka “makabakal ka sing pagkaon, pero indi mo mabakal ang gana; sing bulong pero indi ang maayo nga panglawas; mahumok nga hiligdaan, pero indi ang tulog; ihibalo, pero indi ang kaalam; maayo nga hitsura, pero indi ang katahom; pagdayaw, pero indi ang pagpalangga; kasadya, pero indi ang kalipay; kakilala, pero indi ang abyan; suluguon, pero indi ang matutom nga alagad.”

Kon balanse ang pagtamod sang tawo sa kuarta​—ginagamit ini agod malab-ot ang tulumuron kag indi ang tulumuron mismo​—mahimo sia mangin kontento. Ang Biblia nagapaandam nga “ang gugma sa kuarta amo ang gamot sang tanan nga sahi sang makahalalit nga butang, kag paagi sa paghingamo sa sini nga gugma ang iban . . . nagbuno sang ila kaugalingon sang madamo nga kasakit.”​—1 Timoteo 6:10.

Talupangda nga ang makahalalit amo ang gugma sa kuarta​—indi ang kuarta mismo. Ang matuod, ang indi nagakaigo nga pagtamod sa kuarta makaguba sa kaangtanan sang mga mag-abyan kag pamilya. Binagbinaga ang pila ka halimbawa.

Daniel:a “Halin sang una, abi ko ang akon amigo nga si Thomas mabuot kag may hinambalan. Pero nagkaproblema kami sang ginbakal niya ang akon salakyan. Wala ako kabalo nga may diperensia ang salakyan. Pero sang ginbakal niya ini, nabutang sa kontrata nga nagsugot sia nga baklon ini ano man ang kondisyon sang salakyan. Pagligad sang tatlo ka bulan naguba ang salakyan. Pamatyag ni Thomas gintunto ko sia kag akig sia nga nag-insister nga ibalik ko ang iya kuarta. Nakibot gid ako! Sang nagapaathag ako sa iya, wala sia nagapamati kag nagapangakig sia. Kon kuarta na gani ang istoryahan, indi na sia ang mabuot nga Thomas nga nakilal-an ko.”

Esin: “Si Nesrim gid lang ang utod ko. Maayo ang amon pagtamdanay, gani wala gid ako maghunahuna nga maguba ang amon relasyon bangod sa kuarta. Pero amo gid sina ang natabo. Sang napatay ang amon mga ginikanan, may diutay sila nga ginpapanubli sa amon kag nabutang sa testamento nga ang kuarta tungaon namon sing eksakto. Indi magpasugot ang akon manghod, kag gusto niya nga mas daku ang iya partida. Bangod gusto ko tahuron ang luyag sang akon mga ginikanan, nangakig gid sia kag namahog. Asta subong, akig sia sa akon.”

KUARTA KAG PAGHUSGAR

Ang sala nga pagtamod sa kuarta amo ang rason kon ngaa nagapanghusgar ang mga tawo. Halimbawa, ang manggaranon mahimo maghunahuna nga ang mga imol matamad amo nga wala sila nagatin-ad. Ukon ang imol mahimo magsiling nga ang mga manggaranon materyalistiko ukon makagod. Ang tin-edyer nga si Leanne nga nagdaku sa manggaranon nga pamilya biktima sini nga paghusgar. Sia nagsiling:

“Nakilal-an ako nga bata sang manggaranon. Gani pirme ko mabatian: ‘Kon may gusto ka, pangayo lang kay Daddy mo’ ukon ‘Sorry indi kami manggaranon kag indi kami makabakal sang manami nga mga salakyan pareho sang inyo pamilya.’ Ginsilingan ko ang akon mga abyan nga untatan na ini, kag ginpaathag sa ila kon ngaa nasakitan ako sa ila ginahambal. Gusto ko nga makilal-an, indi subong tawo nga madamo sing kuarta, kundi subong tawo nga nagahimo sing maayo sa iban.”

ANG GINASILING SANG BIBLIA

Wala ginapakalain sang Biblia ang kuarta ukon ang mga tawo nga madamo sing kuarta. Ang punto indi kon daw ano kadamo ang kuarta sang isa, kundi kon ano ang iya pagtamod sa mga butang nga yara sa iya ukon gusto niya. Ang laygay sang Biblia tuhoy sa kuarta balanse kag mapuslanon tubtob karon. Talupangda ang masunod nga mga halimbawa.

ANG BIBLIA NAGASILING: “Indi ka maghimud-os nga magmanggaranon.”​—Hulubaton 23:4.

Suno sa libro nga The Narcissism Epidemic, ang mga tawo nga nagatinguha gid nga magmanggaranon masami “nga indi mapagros ang hunahuna; mas madamo man sila sing problema sa panglawas subong sang pagbanog sang tutunlan, pagsakit sang likod kag ulo, kag masami nga nagapasobra sa de-alkohol nga ilimnon kag nagadroga. Nangin miserable ang kabuhi sang mga tawo nga nagatinguha nga magmanggaranon.”

ANG BIBLIA NAGASILING: “Dapat nga ang inyo pagkabuhi hilway sa gugma sa kuarta, kag mangin kontento kamo sa mga butang nga yara sa inyo.”​—Hebreo 13:5.

Ang tawo nga kontento may mga kabalaka man sa pinansial; apang nakahibalo sia kon ano ang pinakaimportante sa iya kag wala sia nagapadaug sa sini. Halimbawa, ang tawo nga kontento nagapabilin nga kalmado bisan pa may problema sa pinansial. Kag ginasunod niya ang panimuot ni apostol Pablo nga nagsulat: “Nahibaluan ko kon paano magkabuhi nga ginakulang, kag nahibaluan ko man kon paano magkabuhi nga bugana. Nakatuon ako sang sekreto sang pagkakontento sa tanan nga butang kag kahimtangan, busog man ako ukon gutom, bugana man ukon ginakulang.”​—Filipos 4:12.

ANG BIBLIA NAGASILING: “Ang nagasalig sa iya manggad mapukan.”​—Hulubaton 11:28.

Suno sa mga researcher, ang problema sa kuarta amo sa masami ang rason sang pagbulagay sang mga mag-asawa. Problema sa kuarta man ang isa sa mga rason sang paghikog. Para sa iban ang kuarta mas importante sangsa ila panumpa sa pag-asawahay ukon sangsa ila kabuhi pa gani! Sa kabaliskaran, ang mga tawo nga may balanse nga pagtamod wala nagasalig sa ila kuarta. Sa baylo, nagapati sila sa ginsiling ni Jesus: “Bisan pa ang tawo madamo sing pagkabutang, indi ini makahatag sa iya sang kabuhi.”​—Lucas 12:15.

PAANO MO GINATAMOD ANG KUARTA?

Ang pag-usisa sa imo kaugalingon magabulig sa imo nga mahibaluan nga kinahanglan mo ang balanse nga pagtamod sa kuarta. Halimbawa, pamangkuta ang imo kaugalingon sang masunod.

• Nagakaganyat bala ako sa madali makakuarta nga mga pahito?

• Nabudlayan bala ako nga mangin maalwan kon kuarta ko na ang nadalahig?

• Nanamian bala ako makig-abyan sa mga tawo nga pirme lang nagaistorya sa kuarta kag sa ila mga pagkabutang?

• Nagabinutig bala ako ukon nagadinaya para lang makakuarta?

• Ang kuarta bala nagapabatyag sa akon nga importante ako?

• Pirme ko bala ginapamensar ang kuarta?

• May malain bala nga epekto sa akon panglawas kag pamilya ang akon pagtamod sa kuarta?

  Palambua ang kaalwan paagi sa paghatag sa iban

Kon huo ang imo sabat sa bisan diin sini nga mga pamangkot, tinguhai nga sikwayon ang materyalistiko nga panghunahuna kag mga pangganyat. Likawi nga makig-abyan sa mga tawo nga nagahatag sing sobra nga importansia sa kuarta kag mga pagkabutang. Sa baylo, makig-upod sa mga tawo nga mas nagapabalor sa mataas nga mga prinsipio sa moral sangsa mga pagkabutang.

Indi gid pagtuguti nga manggamot sa imo tagipusuon ang gugma sa kuarta. Sa baylo, tamda sing nagakaigo ang kuarta​—indi ini labaw sa imo mga abyan, pamilya, kag sa imo emosyonal kag pisikal nga kapagros. Kon himuon mo ini, ginapakita mo nga may balanse ka nga pagtamod sa kuarta.