Si David Nakig-away kay Goliat​—Natabo Gid Bala Ini?

1 | Posible bala nga ang isa ka tawo magataas sing mga siam ka pie kag anom ka pulgada?

Ang Biblia nagsiling nga ang kataason ni Goliat “anom ka maniko kag isa ka dangaw.” (1 Samuel 17:4) Ang isa ka maniko nagalaba sing 17.5 ka pulgada kag ang isa ka dangaw sing 8.75 ka pulgada. Buot silingon, siam ka pie kag anom ka pulgada ang iya kataason. Ginasiling sang iban nga imposible nga amo sini kataas si Goliat, pero hunahunaa: Sa aton panahon, ang pinakamataas nga tawo nga narekord nagataas sing 8 ka pie kag 11 ka pulgada. Gani imposible bala nga si Goliat mas mataas sa iya sing mga anom ka pulgada ukon mas mataas pa? Halin sia sa tribo sang Refaim, nga kilala sa indi kinaandan nga kataason. Ang isa ka sinulatan sa Egipto sang ika-13 nga siglo B.C.E. nagsambit parte sa pila ka ginakahadlukan nga mga soldado sa Canaan nga nagataas sing sobra sa walo ka pie. Gani bisan pa indi kinaandan ang kataason ni Goliat, posible ini.

2 | Matuod gid bala nga tawo si David?

May tion nga ang mga iskolar nagsiling nga si Hari David uluistorya lang, pero mabudlay ina patihan. Ang mga arkeologo may nasapwan nga dumaan nga tinigib nga nagasambit sing, “ang panimalay ni David.” Dugang pa, ginsambit ni Jesucristo si David bilang isa ka matuod nga tawo. (Mateo 12:3; 22:43-45) Si Jesus nga ginkilala bilang Mesias ginpamatud-an sang duha ka detalyado nga listahan sang mga kaliwatan nga nagapakita nga naghalin sia sa kaliwatan ni Hari David. (Mateo 1:6-16; Lucas 3:23-31) Gani, maathag nga si David matuod nga tawo.

3 | Ang mga hitabo bala nga ginlaragway sa Biblia natabo sa matuod nga lugar?

Ang Biblia nagsiling nga natabo ang inaway sa Nalupyakan sang Elah. Pero mas espesipiko pa gid sini nga ginsambit nga ang mga Filistinhon nagkampo sa kabakuluran sa tunga sang banwa sang Soco kag Azeka. Ang mga Israelinhon nagkampo sa kabakuluran sa tabok sang nalupyakan. Matuod bala ini nga mga lugar?

Talupangda ang ginsiling sang isa nga nakabisita sa sini nga lugar sining karon lang: “Gindala kami sang amon guide, nga isa ka tawo nga indi relihioso, sa Nalupyakan sang Elah. Nagtaklad kami pakadto sa ibabaw sang bakulod. Samtang ginatan-aw namon ang nalupyakan, ginpabasa niya sa amon ang 1 Samuel 17:1-3. Dayon gintudlo niya sa amon ang tabok sang nalupyakan kag nagsiling: ‘Makita ninyo sa inyo wala ang kagulub-an sang Soco.’ Nagliso sia kag nagsiling, ‘Sa inyo naman tuo, makita ninyo ang kagulub-an sang Azeka. Ang mga Filistinhon nagkampo sa tunga sinang duha ka banwa, sa kabakuluran sa inyo atubangan. Gani mahimo nagatindog kita kon diin nagkampo ang mga Israelinhon.’ Ginahunahuna ko nga nagatindog ako sa ginatindugan ni Saul kag ni David sadto. Dayon nagdulhog kami, kag sa nalupyakan, may sapa nga halos hubas na kag madamo sing bato. Ginaimadyin ko si David nga nagakuha sing lima ka mahining nga bato, nga ang isa sini amo ang nakapatay kay Goliat.” Ini nga bisita, kag ang iban pa, nagdayaw gid sa pagkasibu sang mga detalye nga narekord sa Biblia.

Wala gid sing basihan para duhaduhaan kon bala matuod ini nga rekord sang kasaysayan. Nagasugid ini sing matuod nga mga tawo kag matuod nga mga lugar. Labaw sa tanan, bahin ini sang Pulong sang Dios, gani naghalin ini sa Dios sang kamatuoran, ang Isa nga “indi makabutig.”—Tito 1:2; 2 Timoteo 3:16.