KAROA 5
“Hahine Namona”
1, 2. (a) Ruta be dahaka gaukara ia karaia? (b) Ruta ese Dirava ena taunimanima bona ena Taravatu amo dahaka gau namodia haida ia dibaia?
RUTA be dina ai ia gogoa bali badinai ia tui diho. Betelehema ena uma gabu ai dina ia diho noho, bona gaukara taudia momo be ororo ataiai ia noho siti maragina ena geiti dekenai metairametaira idia raka daekau lao. Ruta ena tauanina idia hisihisi badina daba amo ia gaukara ela bona adorahi. To ia hesiku lasi, au maragina amo bali ava ia kwadia, bali edia anina ia kokia totona. Ena be gaukara metauna, to mai ura ida unai ia karaia.
2 Unai vabu matamata totona mauri ia namo ia lao, a? Karoa 4 ai ita duahia bamona, Ruta be ena ravana hahinena, Naomi, ia bamoa bona ia gwauhamata ia ida do ia noho bona ena Dirava, Iehova, be iena Dirava ai do ia halaoa. Edia lalokau taudia idia mase dainai idia lalohisihisi hahine rua be Moaba amo Betelehema dekenai idia mai. Bona Ruta ia itaia Iehova ena Taravatu ese Israela ai ogogami bona idau bese taudia ia durua. Bona hari ia itaia Iehova ena taunimanima haida, unai Taravatu henunai idia noho bona idia badinaia taudia, be ia dekenai hebogahisi bona kara namo idia hahedinaraia, unai dainai guna ia lalohisihisi to hari ia moale.
3, 4. (a) Edena dala ai Boasi ese Ruta ia hagoadaia? (b) Moni ena hekwakwanai negadiai, edena dala ai Ruta ena haheitalai ese ita ia durua diba?
3 Unai bamona tauna ta be Boasi, ia be taga tauna bona Ruta be ena uma dekenai aniani ia gogoa. Unai dina ai Ruta ia kara namo henia ena natuna bamona. Ruta ese ena ravana hahine Naomi ia naria bona Dirava momokanina Iehova, ena apena henunai hunia gabuna ia tahua dainai Boasi ese ia hanamoa neganai ia moale.—Ruta 2:11-14 duahia.
4 To, Ruta be reana gabeai ena mauri ai do idia vara gaudia ia laloa. Ia be idau bese hahinena, ia ogogami, adavana bona natuna be lasi dainai, edena bamona ia bona Naomi do ia naria? Bali gogoa gaukarana ese idia do ia durua, a? Bona ia buruka neganai daika ese ia do ia naria? Unai dainai ena lalohekwarahi ita lalopararalaia. Hari inai negai danu, moni ena hekwakwanai dainai momo idia lalohekwarahi. To Ruta be ena abidadama karana ese ia durua dalana ita dibaia neganai, do ita ura ia ita tohotohoa.
Famili Lalonai Dahaka be mai Anina Bada?
5, 6. (a) Ruta be Boasi ena uma gabu ai aniani ia gogoa nega ginigunana mani oi herevalaia. (b) Naomi be Ruta ia itaia neganai dahaka hereva ia gwauraia?
5 Ruta be bali ena anina ia kwadia bona haboua murinai, ia itaia ia be bali ifa ta o lita 22 ia hahonua. Iena bali ena metau be kilogram 14 bamona! Bali be ena dabua latanai ia atoa, ia kwatua, bona ena kwarana dekenai ia atoa, bena dina ia diho lalonai Betelehema dekenai ia raka lao.—Ruta 2:17.
6 Naomi be ena lalokau ravana hahine ia itaia neganai ia moale, bona reana Ruta ese ia huaia bali metauna ia itaia bona ia hoa. Ruta be Boasi ese gaukara taudia totona ia henia aniani bahu ia abia lao bona idia ruaosi idia ania. Naomi ia henanadai: “Hari dina edeseniai bali oi gogoa? Edeseniai oi gaukara? Mani oi ia kara namo henia tauna ese hanamoa ia abia.” (Ruta 2:19) Naomi be Ruta ese ia huaia bali metauna ia itaia neganai, ia diba ta be unai vabu matamata ia itaia bona mai hebogahisi ida ia kara namo henia.
7, 8. (a) Naomi ia laloparara Boasi ena kara namo be daika amo ia mai, bona dahaka dainai unai bamona ia laloa? (b) Edena dala ma ta ai Ruta ese ena ravana hahine dekenai noho hanaihanai lalokauna ia hahedinaraia?
7 Idia ruaosi idia herevahereva, bona Ruta ese Naomi dekenai Boasi ena kara namo ia herevalaia. Naomi ia moale bada bona ia gwau: “Namona be Iehova ese ia hanamoa, badina ia ese idia mauri taudia bona mase taudia dekenai lalokau ia hahedinaraia.” (Ruta 2:20) Naomi ia laloparara Boasi ena kara namo be Iehova amo. Iehova ese ena hesiai taudia edia lalona ia veria ma haida dekenai harihari bada karana idia hahedinaraia totona, bona Ia gwauhamata edia kara namo dainai idia do ia hanamoa.a—Aonega Herevadia 19:17 duahia.
8 Naomi ese Ruta ia hamaoroa Boasi ena uma dekenai bali do ia gogoa bona ena hesiai hahine matamatadia kahirakahira do ia noho, unai amo bali utua taudia ese do idia kara auka henia lasi. Ruta ese unai sisiba ia abia dae, bona danu ia be “ena ravana ida ia do noho.” (Ruta 2:22, 23) Unai hereva amo Ruta ena kara namona, iena noho hanaihanai lalokauna, ita itaia lou. Ruta ena haheitalai ese ita ia hagoadaia sibona dekenai ita henanadai totona, egu famili huanai ia noho hetura karana lau laloa bada, a? Edia hekwakwanai negadiai idia badinai lau noho bona idia do lau durua, a? Iehova be unai bamona noho hanaihanai lalokauna ia itaia noho.
Ruta bona Naomi edia sivarai ese ita ia hadibaia ita ida idia noho taudia be iseda famili, unai ita laloa bada
9. Famili ese Ruta bona Naomi edia kara amo dahaka idia dibaia?
9 Ruta bona Naomi be famili, a? Haida idia laloa “famili korikorina” be tau bona ena hahine, natuna mero bona kekeni, tubuna tau bona hahine, bona vavana bona lalana. To, Ruta bona Naomi edia haheitalai amo ita itaia, ena be famili be ia maragi, to Iehova ena hesiai taudia be mai kudouna ibounai ida lalokau, hebogahisi bona kara namodia idia hahedinaraia noho diba. Emu famili oi laloa bada, a? Iesu ese ena hahediba taudia ia hadibaia, bema ta be varavara lasi, Keristani kongrigeisen lalonai tadikaka bona taihu be ena famili ai idia halaoa diba.—Mar. 10:29, 30.
Ruta bona Naomi be ta ta idia durua bona hagoadaia
“Ia be Ita Ia Hoia Lou Tauna Ta”
10. Naomi be edena dala ai ia ura Ruta ia durua?
10 April amo bali idia utua ela bona June ai witi idia utua negana ai, Ruta be Boasi ena uma dekenai bali oredia ia gogoa noho. Wiki idia hanaia lalonai, Naomi be ena lalokau ravana hahine totona do ia karaia gauna ia laloa. Moaba ai, Naomi ia laloa ia be hegeregere lasi, Ruta totona adavana ta do ia davaria. (Ruta 1:11-13) To hari Ruta dekenai ia lao bona ia gwau: “Egu natuna e, namona be oi totona laga-ani gabuna ta lau tahua.” (Ruta 3:1) Unai nega ai tama sina ese edia natudia totona adavana idia tahua, bona Naomi dekenai Ruta be ena natuna korikorina bamona. Unai dainai, Naomi ia ura Ruta totona “laga-ani gabuna ta” ia tahua, anina be adavana bona noho gabuna. To, Naomi be dahaka do ia karaia?
11, 12. (a) Naomi ese Boasi be “hoia lou tauna” ia gwauraia neganai, edena Taravatu ia gaukaralaia? (b) Naomi ena sisiba dekenai Ruta be edena bamona ia haere?
11 Matamanai, Ruta ese Boasi ia herevalaia neganai, Naomi ia gwau: “Unai tauna be iseda varavara ta. Ia be ita ia hoia lou tauna ta.” (Ruta 2:20) Unai ena anina be dahaka? Israela dekenai ruma bese be ogogami eiava ta ia mase dainai edia mauri ia auka neganai, Dirava ena Taravatu ese idia ia durua. Bema hahine ta be natuna lasi bona adavana ia mase, do ia lalohisihisi bada badina ena adavana ena ladana be do ia boio, bona ena ahuna be ena natudia eiava tubudia ese do idia abia lasi. To, Dirava ena Taravatu ia gwau mase tauna ena tadikaka ese vabu do ia adavaia, unai amo vabu ese ia havaraia natuna be ena mase adavana ena ladana do ia abia bona ena ahuna do ia naria.b—Deu. 25:5-7.
12 Naomi be Ruta dekenai unai bamona headava ena palani ia herevalaia. Reana unai hahine matamatana ese Naomi ena hereva ia kamonai neganai ia hoa. Ruta be Israela taudia edia Taravatu bona edia kastom momo ia diba namonamo lasi. To, Ruta ese Naomi ia matauraia bada bona ena hereva ibounai ia kamonai namonamo. Ruta be Naomi ese ia gwauraia gaudia ia badinaia be reana ia auka bona mai ena hemarai, to Ruta ia lalotamona. Mai manau ida ia gwau: “Lau dekenai oi gwauraia gaudia ibounai do lau karaia.”—Ruta 3:5.
13. Ruta ena haheitalai amo, buruka taudia edia sisiba abia dae karana dekenai dahaka ita dibaia? (Iobu 12:12 itaia danu.)
13 Nega haida matamata taudia idia ura lasi buruka taudia bona ekspiriens taudia edia sisiba idia kamonai. Reana idia laloa buruka taudia be matamata taudia edia mauri bona hekwakwanai idia lalopararalaia lasi. Ruta ena haheitalai namona amo ita dibaia gauna be, ita idia laloa bada buruka taudia edia sisiba ita kamonai neganai namo do ita davaria. (Salamo 71:17, 18 duahia.) To Naomi ena sisiba be dahaka, bona Ruta ese unai sisiba ia badinaia dainai namo ia davaria, a?
Ruta be Bali Moia Gabuna Dekenai Ia Lao
14. Bali moia gabuna be dahaka, bona unuseniai dahaka idia karaia?
14 Unai hanuaboi ai, Ruta be bali moia gabuna dekenai ia daekau lao. Unai gabu be palaka bona ena tano be auka, unuseniai biru taudia momo idia lao edia bali idia kwadia bona momoru idia kokia. Nega momo idia abia hidi gabuna be ororo kahanai eiava ororo ataiai, adorahi bona hanuaboi ai unuseni ai lai ia toa goada. Bali ena momoru idia kokia totona, gaukara taudia ese foka eiava savolo badadia amo bali idia negea daekau, bona lai ese bali momoru ia odaia bena ena anina be tano dekenai idia moru.
15, 16. (a) Hanuaboi ai bali moia gabuna dekenai Boasi be dahaka ia karaia? (b) Edena dala ai Boasi ia diba Ruta be ena aena badinai ia hekure noho?
15 Adorahi ai, gaukara taudia edia gaukara ia ore neganai, Ruta be idia ia raraia noho, to ia idia itaia lasi. Boasi be bali ena momoru idia kokia gaukara taudia ia naria, bona idia haboua bali be bada herea. Boasi be ia aniani murinai, bali badinai ia hekure. Henaohenao taudia amo edia bali idia gimaia totona unai bamona idia karaia. Ruta ia itaia Boasi be mahuta totona ia hekure. Vadaeni nega ia ginidae, Naomi ena palani ia badinaia totona.
16 Ruta be Boasi kahirakahira dekenai ia lao, mai gari ida. Ia itaia Boasi be ia mahuta mase. Naomi ena hereva hegeregerena, ena aena dekenai ia lao, aena ia koua dabua ia kokia, bona aena badinai ia hekure. Bena ia naria. Nega ia hanaia ia lao. Ruta ia mamia, ia be nega daudau herea ia naria. Hanuaboi 12 oklok bamona, Boasi be ia keru dainai ia heudeheude bona ia noga. Ia giroa, ia ura dabua amo aena ia koua lou. To, ia mamia ta be ena aena badinai ia hekure. Baibel ia gwau, “hahine ta be iena aena badinai ia hekure noho.”—Ruta 3:8.
17. Haida idia gwau Ruta ena kara be maoro lasi, to dahaka badina rua idia laloaboio?
17 Boasi ia henanadai: “Oi be daika?” Ruta be reana mai gari ida ia haere: “Lau be Ruta, emu hesiai hahine. Namona be lau oi gimaia, badina oi be hoia lou tauna.” (Ruta 3:9) Hari inai negai, gado hahanaia taudia haida idia gwau Ruta ena kara bona hereva be mahuta hebou urana ia hahedinaraia, to inai idia laloaboio. Ginigunana be, Ruta ese unai nega ena kastom karana ta ia badinaia, hari inai negai unai kastom momo ita lalopararalaia lasi. Unai dainai, iena kara be hari inai nega ena lalohadai kererena ida ita hahegeregerea be maoro lasi. Iharuana be, Boasi be ena haere amo ia hahedinaraia Ruta ena kara be goeva bona maoro.
Ruta be sibona ena namo ia laloa lasi, bona ia be mai lalohadai goeva ida Boasi dekenai ia lao
18. Boasi be dahaka hereva ia gwauraia dainai Ruta ena gari ia ore, bona edena dala ai Ruta ese lalokau ia hahedinaraia?
18 Boasi be mai manau bona gado namo ida ia hereva, bona Ruta ena gari ia ore. Ia gwau: “Egu natuna e, mani Iehova ese oi ia hanamoa. Hari oi hahedinaraia lalokau ese guna oi hahedinaraia lalokau ia hereaia, badina tatau matamata idia noho, idia be ogogami eiava taga, to idia ta ena murinai oi lao lasi.” (Ruta 3:10) Inai hereva “guna” ese Ruta ena noho hanaihanai lalokauna ia herevalaia, unai nega ai Ruta ese Naomi ia bamoa bona Israela dekenai idia giroa, bona Naomi ia durua. To inai hereva “hari” ese ia hahedinaraia, unai hahine matamata ese taga o ogogami tau matamata ia tahua lasi ia adavaia totona. Boasi be unai ia itaia. Ruta ese Naomi bona Naomi ena mase adavana dekenai kara namo ia hahedinaraia, badina ia ura lasi ia mase tauna ena ladana be ena bese amo do ia boio. Oibe, Ruta be sibona ena ura ia dadaraia dainai, Boasi ese ia ura henia.
19, 20. (a) Dahaka dainai Boasi be maoromaoro Ruta ia adavaia lasi? (b) Edena dala haida ai Boasi ese Ruta ia kara namo henia bona ena ladana namona ia laloa bada?
19 Boasi ma ia gwau: “Vadaeni egu natuna e, oi gari lasi. Oi gwauraia gaudia ibounai do lau karaia, badina siti taudia ibounai idia diba oi be hahine namona.” (Ruta 3:11) Ruta adavaia totona ia moale bona Ruta ese ia be ena hoia lou tauna ia gwauraia neganai, reana ia hoa lasi. To Boasi be kara maoromaoro tauna dainai, sibona ena ura do ia badinaia lasi. Ruta ia hamaoroa hoia lou tauna ma ta ia noho, ia be Naomi ena mase adavana ena varavara korikorina. Boasi be unai tauna do ia hereva henia guna, bema ia ura Ruta do ia adavaia.
Ruta ese haida ia kara namo henia bona matauraia dainai, ladana namona ia abia
20 Boasi ese Ruta ia hamaoroa ena aena badinai do ia hekure lou bona ia mahuta ela bona daba kahana ai, bena ta ese ia itaia lasi lalonai, ruma dekenai do ia lao. Ia ura Ruta bona iena ladana namona ia gimaia, badina ia ura lasi taunimanima idia laloa matabodaga karana idia karaia. Boasi be mai manau ida Ruta ena noinoi ia haerelaia murinai, Ruta be mai gari lasi ida iena aena badinai ia hekure lou. Bena gabu ia do dibura lalonai, ia toreisi. Boasi ese Ruta ena ataiai dabua be bali amo ia hahonua, bona Betelehema dekenai ia giroa lou.—Ruta 3:13-15 duahia.
21. Dahaka dainai Boasi ia gwau Ruta be “hahine namona,” bona edena dala ai ena haheitalai ita tohotohoa diba?
21 Ruta ese Boasi ena hereva ia laloa neganai ia moale, badina ia gwau taunimanima ibounai idia diba ia be “hahine namona”! Momokani, Ruta ia ura Iehova ia dibaia bona ia hesiai henia dainai, unai ladana namona ia abia. Naomi bona ena taunimanima ia kara namo henidia bona ia lalodia bada, bona ena be edia kastom bona mauri dalana be idau to ia badinaia. Bema Ruta ena abidadama ita tohotohoa, ma haida do ita kara namo henia bona edia mauri dalana bona kastom do ita matauraia. Bema unai bamona ita karaia, ita danu be ladana namona do ita abia.
Ruta Ena Laga-Ani Gabuna
22, 23. (a) Boasi ese Ruta dekenai ia henia harihari gauna ena anina be dahaka? (Futnout itaia danu.) (b) Naomi ese Ruta ia hamaoroa dahaka do ia karaia?
22 Ruta be ruma dekenai ia ginidae neganai, Naomi ese ia nanadaia: “Egu natuna e, gau ibounai idia namo, a?” Reana gabu ia do dibura noho dainai, Naomi ese unai bamona ia henanadai. To danu Naomi ia ura diba, bema Ruta be vabu bamona ia do noho, eiava Boasi ia hereva henia vadaeni bona reana do ia adavaia. Karaharaga Ruta be ena ravana hahine dekenai ia bona Boasi ese idia herevalaia gaudia ia gwauraia. Danu, Boasi ese Naomi totona ia siaia harihari gauna, bali be ia dekenai ia henia.c—Ruta 3:16, 17.
23 Naomi be unai dina ai do ia vara gauna ia diba dainai, Ruta ia hamaoroa ruma dekenai do ia noho bona bali gogoa totona do ia lao lasi. Ruta dekenai ia gwau: “Boasi be do ia laga-ani lasi ela bona unai gauna be hari dina ia hamaoromaoroa.”—Ruta 3:18.
24, 25. (a) Edena dala ai Boasi ese ia hahedinaraia ia be kara maoromaoro tauna, bona sibona ena namo ia laloa lasi? (b) Ruta be edena dala ai hahenamo ia abia?
24 Naomi ese Boasi totona ia herevalaia gauna be maoro. Boasi be geiti dekenai ia lao, nega momo tau badadia be unuseniai idia hedavari, bena ia naria ela bona unai varavara korikorina ia raka mai. Witnes taudia edia vairanai Boasi ese unai tauna ia hamaoroa ia be hoia lou tauna dainai Ruta ia adavaia diba. To unai tauna ia ura lasi, badina ia gwau namo lasi iena ahuna ia haboioa. Bena witnes taudia vairanai, Boasi ese ia hamaoroa hoia lou tauna ena maoro do ia gaukaralaia bona Naomi ena mase adavana, Elimeleka, ena tano do ia hoia bona Elimeleka ena natuna Malona ena vabu Ruta do ia adavaia. Boasi ia ura unai dala amo “mase tauna ena tano be ena bese taudia dekenai do ia noho, bona mase tauna ena ladana be . . . do ia boio lasi.” (Ruta 4:1-10) Momokani, Boasi be kara maoromaoro tauna bona ma haida edia namo ia laloa.
25 Boasi ese Ruta ia adavaia. Unai murinai Baibel ia gwau: “Iehova ena hahenamo dainai Ruta ia rogorogo bona mero ta ia havaraia.” Betelehema hahinedia be Naomi idia hanamoa bona Ruta ena ladana idia abia isi, badina ena kara namodia ese Naomi dekenai namo bada ia mailaia, natudia memero 7 havaraia ena namo ia hereaia. Bona gabeai, King Davida be Ruta ena natuna mero ena bese amo ia vara. (Ruta 4:11-22) Bona gabeai, Davida ena bese amo Iesu Keriso ia vara.—Mat. 1:1.d
Iehova ese Ruta ia hanamoa dainai Mesia ena tubuna ai ia lao
26. Ruta bona Naomi edia haheitalai ese ita dekenai dahaka ia hadibaia?
26 Ruta hegeregerena, Naomi danu be hahenamo ia abia, ia ese Ruta ena natuna be ena natuna bamona ia naria. Inai hahine rua edia mauri sivaraina ese ita ia hadibaia, mai manau ida ruma bese naria totona idia gaukara, bona mai abidadama ida hesiai gaukara idia karaia taudia be Iehova ese ia laloa bada. Oibe, Ia ese abidadama taudia hegeregere, Boasi, Naomi, bona Ruta ia hanamoa.
a Naomi ia laloparara, Iehova ena kara namo be mauri taudia sibona dekenai lasi, to mase taudia dekenai ia hahedinaraia danu. Naomi ena adavana bona ena natuna memero rua idia mase. Ruta ena adavana ia mase. Naomi bona Ruta ese unai tatau toi idia lalokau henia bada. Haida ese Naomi bona Ruta dekenai idia hahedinaraia kara namodia be hegeregere, unai tatau toi dekenai idia karaia bamona, badina unai tatau toi edia ura badana be haida ese unai hahine do idia naria.
b Nakimi adavaia ena maoro be mase tauna ena tadikaka dekenai ia lao guna, bena gabeai unai mase tauna ena varavara tatau dekenai. Unai be ahuna do idia abia ena dala maorona hegeregerena.—Num. 27:5-11.
c Boasi ese Ruta dekenai ia henia bali sia 6 ena metau ita diba lasi. Reana unai ese ia hahedinaraia gaukara dinadia 6 murinai be Sabati ena laga-ani dinana, unai hegeregerena, Ruta be vabu bamona ia gaukara dinadia murinai be do ia “laga-ani,” bona unai be ruma bese bona adavana namona amo do ia davaria. Danu, Boasi ia diba ia henia bali sia 6, eiava savolo amo ia hahonua bali ena metau be hegeregere Ruta ese ia huaia totona.