Tuari Lasi Tanobadana—Edena Negai?
UNITED NATIONS ena Palani pepana be October 24, 1945 ai, idia badinaia matamaia. Tanobada ena maino havaraia dalana ena palani, taunimanima ese idia laloa davari palanidia, amo, ia be herea. Mai ena memba Besedia ginigunadia 51 ida, United Nations be tanobada ibounai oreana bada hereana ai ia lao; matamana amo ema bona hari ia be herea. Ma danu, unai be nega ginigunana tanobada ibounai oreana ta be mai ena dala tuari oreana ta do ia gaukaralaia, maino bona noho namona ha-aukaia bona tuari lasi tanobadana havaraia totona.
Hari inai negai, mai ena memba Besedia 185 ida, United Nations ena siahu ese ena siahu gunana ia hereaia. Unai dainai, badina be dahaka unai tanobada ibounai oreana mai ena siahu bada ese ena palani namodia ia hagugurua vaitani lasi?
Tomadiho—Koua Gauna Badana Ta
Ia hahekwarahia gauna badana ta be tomadiho oreadia edia kara tanobada ena kara lalodiai. Momokani, United Nations oreana idia haginia negana amo, tanobada ena tomadiho oreadia badadia idia gwauhamata do idia durua. Pope John Paul Iharuana ese United Nations ena lagani namba 50 ia herevalaia, ia gwau United Nations be “orea hereadaena, ia amo maino do idia havaraia bona do idia naria.” Tomadiho gunalaia taudia tanobada hegegemadai edia lalohadai be iena hegeregerena. To ena be tomadiho oreadia bona gavamani idia kara heheni mai edia hemataurai ida, to unai ese inai gau ia hunia diba lasi: Tomadiho ese United Nations ia hahekwarahia bona ena gaukara ia koua.
Lagani handred momo lalonai tomadiho ese idau bese taudia inai henia karana, tuari, bona bese ta hamasea ore karana ia durua bada. Vanegai idia hanai laganidia lalonai, taunimanima idia gwau tomadiho idia goadalaia dainai, edia dekena taudia idia alaia mase. Inai hereva, “idau besedia haorea karana,” idia gwauraia momo, Balkan tanodia ai ia vara tuarina idia herevalaia neganai. To, unuseniai idia noho taudia momo idia inai heheni dikadika badina be edia bese dainai lasi, badina be idia momo edia sene taudia be bese tamona, to edia tomadiho dainai idia inai heheni. Oibe, Yugoslavia (tano ena ladana gunana) ai ia vara ala-ala karana ena kerere bada be tomadiho ena, bona United Nations ese unai ala-ala ia koua diba lasi.
Tomadiho ena koledi profesa ta be vanegai ia gwau, “Tanobada besedia edia inai heheni karana idia hadokoa murinai tomadiho dainai idia vara tuaridia idia momo idia lao, unai dainai, ena be hemarai do ia havaraia, to tomadiho bona bese ta hamasea ore karana idia tahudia namonamo guna be reana mai anina bada.” Hari inai negai ia hedinarai, tomadiho ese tanobada ena maino havaraia karadia ia koua.
Lagani 1981 ai, UN ese ia halasia herevana ta be inai: “Ai laloa momo badina be tano haida lalonai taunimanima idia haheauka heheni lasi bona taunimanima edia tomadiho eiava idia abia dae herevadia be idau dainai maka tamona amo idia kara henidia lasi, unai dainai ai Gwaubou, dala iboudiai do ai gaukaralaia, haheauka heheni lasi karadia iboudiai do ai kokia haraga bona taunimanima edia tomadiho eiava idia abia dae herevadia be idau dainai maka tamona amo idia kara henidia lasi karana do ai koua bona do ai haorea.”
Idia halasia herevana hegeregerena, United Nations ia gwau lagani 1995 be Haheauka Laganina. To, tomadiho ese ia hapararaia tanobadana lalonai, maino bona noho namona do idia havaraia diba, a?
Tomadiho Dekenai Do Ia Vara Gauna
Baibel bukana Apokalupo ena peroveta herevana ta ese haere ia henia. Ia ese “ariara hahine badana” ta ia herevalaia, “kwini” bamona ia helai bona “king ibounai ia ese ia biagua.” Unai ariara hahinena ese “lebulebu idauidau ia karaia momo” bona tanobada ena gavamani ida matabodaga karadia idia karaia. Baibel ese gavamani be “dagedage gauna kakakakana ta” ia gwauraidia, ia latanai ariara hahinena ia gui namonamo. (Apokalupo 17:1-5, 18; 18:7) Hari ariara hahinena mai ena siahu bada ena ladana idia hatoa “Babulonia badana,” idaunegai Babulonia ena hegeregerena; unai gabu ai kaivakuku tomadiho henia tomadihona ia matamaia. Unai dainai, hari inai negai unai ariara hahinena ese tanobada ena tomadiho oreadia iboudiai, gavamani ena kara lalodiai idia vareai gaudia unai, ia laulaulaia.
Baibel be ma ia gwau, gabeai, Dirava ese dagedage gauna ena tuari oreadia do ia ha-uradia, bena idia ese “ariara hahine do idia badu henia. Do idia hadikaia momokani, iena dabua do idia kokia, kopina kavakava do idia rakatania. Vadaeni iena tauanina do idia ania, bona lahi dekenai do idia gabua.” (Apokalupo 17:16)a Unai hegeregerena Iehova Dirava ese bese mai edia siahu bada do ia gaukaralaia, tomadiho koikoi kokia totona. Unai tomadiho mai ena dava bada dubudia bona tomadiho gabudia tanobada hegegemadai, be do idia hadikaia ore vaitani. Unai neganai tomadiho ese politikol taudia edia dala, maino bona noho namona havaraia dalana, be do ia koua lasi. To unai neganai, maino bona noho namona korikori be tanobada ai do idia vara, a?
Goevadae Lasi Maurina
Gau ta ese ia hamomokania, tomadiho kokia karana ese tuari lasi tanobadana do ia vara dalana do ia kehoa, a? Lasi. United Nations vairanai inai hekwakwanai ia noho. Taunimanima ese maino bona noho namona idia ura henia, to, idia sibodia ese maino bona noho namona idia hadikaia. Badu, hekokoroku, heagi, sibona ena namo tahua karana, bona lalo-duhu, taunimanima edia kara unai, ese heatu bona tuari iboudiai idia havaraia.—Iamesi 4:1-4.
Baibel ia peroveta, ia gwau iseda nega lalonai “taunimanima ese idia edia ura sibona do idia tahua, moni do idia mataganigani henia, do idia hekokoroku bona heagi. Do idia hereva dika, edia tamana bona sinana do idia kamonai henia lasi, tanikiu henia kara do idia diba lasi, bona helaga karadia do idia negea. Idia be lalokau do idia diba lasi, do idia bogahisihisi lasi, haida edia ladana do idia hadikaia kava, do idia lebulebu, do idia dagedage, kara namodia do idia ura henia lasi. Edia turana do idia samania henia, do idia kara kava. Do idia gwau idia be tau badadia momokani.”—2 Timoteo 3:1-4.
Seketere-Jeneral Boutros Boutros-Ghali ia gwau: “Tanobada ia dika badina be taunimanima idia noho namo lasi bona idia kara maoromaoro lasi dainai, bona bese haida ai unai hekwakwanai be bada herea.” Gavamani idia kara heheni karadia ese goevadae lasi taudia edia kara kereredia idia koua diba lasi.—Genese 8:21; Ieremia 17:9 itaia.
Iesu Keriso—Maino Ena Lohia
Ia hedinarai goevagoeva, United Nations be mai ena dala lasi tanobada ibounai lalonai maino do ia havaraia. Ena memba taudia bona ena heduru taudia iboudiai, bona edia palani danu, be idia goevadae lasi. Baibel ia gwau: “Taunimanima edia mauri dalana, be idia sibona ese idia naria lasi, bona taunimanima ta lasi ese iena mauri ia biagua noho.” (Ieremia 10:23) Inai danu, Dirava ia gwau: “King taudia do umui abidadama henia lasi, badina taunimanima ese umui do idia hamauria diba lasi.”—Salamo 146:3.
Iehova be ena Natuna, “Maino ena Lohia,” ena amo do ia havaraia gauna be Baibel ese ia perovetalaia. Isaia 9:6, 7 ia gwau: “Ita totona natuna ta ia vara! Dirava ese ita dekenai, natuna mero do ia henia! Bona ia be iseda gunalaia tauna do ia lao, bona iena ladana do idia gwauraia, ‘Sisiba Henia Tauna Namo Herea,’ ‘Siahu Bada Dirava,’ ‘Hanaihanai Noho Tamana,’ ‘Maino ena Lohia.’ Iena King siahuna, be do ia bada daekau lao, bona iena basileia be nega ibounai, mai maino danu do ia noho.”
Tanobada besedia idia hesiku, badina be lagani 50 lalonai idia hekwarahi to ena anina ia vara lasi. Nega daudau lasi, ariara hahinena bamona tomadiho oreadia be do idia hadikaia ore. Bena Iesu Keriso, “king ibounai edia King, bona lohia ibounai edia Lohia,” bona ena tuari taudia iboudiai guba lalonai ese tanobada ena gavamani iboudiai do idia haorea bona Dirava ena lohia siahuna idia dadaraia taudia iboudiai do idia hamasea ore. (Apokalupo 19:11-21; ma danu Daniela 2:44 itaia.) Unai dala amo Iehova Dirava ese tuari lasi tanobadana do ia havaraia.
[Footnotes]
a Apokalupo ena peroveta herevana, Babulonia Badana ia gwauraia herevana, do oi tahua namonamo totona, Apokalupo—Ena Hagugurua Negana Ia Kahirakahira! bukana ena karoa 33 ela bona 37 mani oi itaia. Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc. ese lagani 1994 ai unai buka ia halasia.
[Box on page 7]
KERISTANI TAUDIA EDIA LALOHADAI UNITED NATIONS DEKENAI
Baibel ena peroveta herevadia lalonai, nega momo taunimanima edia gavamani be dagedage gaudia amo idia laulaulaidia. (Daniela 7:6, 12, 23; 8:20-22) Unai dainai, lagani momo herea lalonai Gima Kohorona magasin ia gwau Apokalupo karoa 13 bona 17 ese idia gwauraia dagedage gaudia edia anina be tanobada ena gavamani hari inai negai idia noho. Anina be United Nations danu, badina be Apokalupo karoa 17 ese ia gwauraia, dagedage gauna kakakakana mai ena kwarana 7 bona mai ena doana 10.
Ena be Baibel ese gavamani be unai bamona ia gwauraidia, to ia gwau lasi gavamani eiava edia lohia taudia matauraia lasi karana be maoro. Baibel ia gwau: “Taunimanima ibounai ese gavamani do idia kamonai henia. Badina be gavamani ta ia noho diba lasi bema Dirava ia ura lasi neganai. Gavamani ena siahu be Dirava ese ia henia. Unai dainai, gavamani ena hereva idia kamonai henia lasi taudia be Dirava danu idia kamonai henia lasi. Edia kerere davana do idia abia.”—Roma 13:1, 2.
Unai hegeregerena, Iehova ena Witness taudia, politik amo idia gini siri vaitani taudia, ese gavamani edia kara idia koua toho lasi. Idia ese taunimanima edia lalodia idia ania toho lasi, gavamani do idia hamorua toho eiava do idia gwau-edeede henia totona. Idia diba gavamani be mai anina, taravatu do ia ha-aukaia bona taunimanima do idia noho namo totona.—Roma 13:1-7; Tito 3:1.
Iehova ena Witness taudia ese United Nations oreana idia laloa, tanobada ena gavamani oredia idia lalodia bamona. Idia diba United Nations ia noho, badina be Dirava ese ia koua lasi dainai. Baibel ena hereva hegeregerena, Iehova ena Witness taudia ese gavamani iboudiai idia matauraidia bona idia kamonai henidia, gau tamona bema gavamani ta ena oda badinaia karana ena anina be Dirava idia kara dika henia, unai oda idia badinaia lasi.—Kara 5:29.