Iseda Nega Ena Toana Oi Diba, A?
BEMA gau dikana ena toana ita diba, unai ese ita ia hamauria diba. Mai edia lahi ororo motumotu rua dekenai idia vara gaudia ese unai idia haheitalaia.
Inai nega lalonai taunimanima momo herea ia hamasea lahi ororona be Pelée Ororona, May 8, 1902 ai ia pou, Caribbean motumotu ta ladana Martinique dekenai. Ia ese Saint Pierre, unai siti be lahi ororona ena badinai ia noho, ena taunimanima 30,000 bamona ia hamasea ore, haida sibona idia roho mauri.
June 1991 ai, Pinatubo Ororona ia pou bona reana ia be inai nega lalonai ia pou bada herea lahi ororona. Unai be Philippine ena taunimanima momo idia noho gabuna dekenai ia vara bona taunimanima ibounai 900 bamona ia hamasea. To, unai negai gau rua dainai taunimanima tausen momo idia mauri: (1) gau dikana do ia vara ena toana idia diba bona (2) mai edia ura ida hadibaia herevadia idia badinaia.
Kara Maorona ese Taunimanima Ia Hamauria
Pinatubo Ororona be lagani handred momo lalonai ia noho kava, bena April 1991 ai, do ia pou toana ia hahedinaraia matamaia. Lahi ororona ese varahu bona sulfur dioxide gasi ia halasia. Unuseniai idia noho taudia ese tano mareremarere haida idia mamia, bona ororo amo lava kuboruna aukana ia daekau, gabeai do ia vara dika ena toana ia hahedinaraia. Philippine Institute of Volcanology and Seismology ena saiens taudia be hanuaboi bona dina ai unai lahi ororona idia stadilaia, bona gavamani taudia idia hadibaia, aonega karana be kahirakahira idia noho taoni bona hanua taudia ibounai 35,000 do idia abidia lao gabu ta dekenai.
Bema gau ta ia vara lasi taunimanima idia ura lasi edia noho gabudia idia rakatania kava, to vidio ta, lahi ororona ia pou ena dika ia hahedinaraia goevagoeva gauna idia itaia murinai, edia lalona idia haidaua. Nega korikori ai taunimanima hutuma ese edia noho gabudia idia rakatania. Dina rua murinai, lahi ororona ia pou bada herea bona lahi kahu ia negea daekau cubic kilomita 8 bamona. Gabeai, lahar o ranu bamona idia aru kopukopu ese taunimanima handred momo idia hamasea. To, reana tausen momo be idia mauri, badina gau dikana do ia vara ena toana idia diba vadaeni bona hadibaia herevadia hegeregerena idia kara.
Taunimanima ese Idia Havaraia Dika Badana amo Idia Heau Mauri
Aposetolo taudia edia negai, Ierusalema ai idia noho Keristani taudia danu be edia lalona idia hadaia, edia noho gabudia do idia rakatania eiava lasi. Lagani 66 C.E. ai, unai siti idia heautania dainai idia mauri. To, unuseniai idia noho taudia bona lagani 70 C.E. ai Pasova idia karaia totona Ierusalema dekenai idia mai Iuda taudia tausen momo ese dika bada idia davaria. Taunimanima milioni ta mai kahana be Pasova idia karaia totona unai siti mai ena magu lalonai idia noho neganai, Roma ami taudia ese edia heau mauri dalana ibounai idia koua. Doe, lohia siahuna totona idia tuari, bona Roma ami taudia ese idia tuari henidia noho dainai, taunimanima milioni ta mai kahana idia mase.
Dika bada gauna, Iuda taudia be Roma gavamani idia tuari henia karana ia hadokoa gauna unai, be guna idia herevalaia vadaeni. Lagani momo gunanai, Iesu Keriso ia peroveta vadaeni ia gwau Ierusalema be ami taudia ese do idia koua hegege. Ia gwau: “Tuari orea ese Ierusalema do idia koua hagegea do umui itaia, vadaeni do umui diba, iena dokona ia kahirakahira vadaeni. Unai neganai Iudea dekenai idia noho taudia be ororo dekenai do idia heau lao, bona hanua lalonai idia noho taudia be do idia heau murimuri dekenai, bona gunika dekenai idia noho taudia be hanua dekenai do idia raka vareai lasi.” (Luka 21:20, 21) Unai hadibaia herevadia idia hedinarai goevagoeva, bona Iesu ena murinai idia raka taudia be unai hereva idia laloa bada.
Kaisarea tauna Eusebius, lagani 300 C.E. murinai histori ia torea tauna, ia gwau Iudea ena kahana ibounai dekenai Keristani taudia be Iesu ena hadibaia hereva hegeregerena idia kara. Roma ami taudia be lagani 66 C.E. ai nega ginigunana Ierusalema idia hagegea bena idia giroa lou murinai, Iuda Keristani taudia momo idia lao Iuda lasi hanuana Pela, Roma ena Perea provinsi dekenai idia noho. Edia nega ai do ia vara gau dikana ena toana idia diba bona Iesu ena hadibaia herevana idia badinaia dainai, taunimanima idia gwau “guna idia vara gaudia ibounai lalonai ia be ami taudia ese hanua ta idia koua hegege karana dikana ta” amo idia heau mauri.
Hari inai negai, unai bamona ita gima be mai anina bada. Kara danu do ita karaia be namo. Hereva gabena ese do ia hahedinaraia dahaka dainai unai ita karaia be namo.
[Picture Credit Line on page 3]
Godo-Foto, West Stock