Lalona Hagoadaia Karana Ita Abia be Namo!
“Haida ese idia dagedage henidia taudia idia tai noho, bona tau ta ese ia durudia lasi. Io, tau ta ese unai hisihisi taudia ia durudia lasi, badina be unai dagedage taudia be mai edia siahu danu.”—HADIBAIA TAUNA 4:1.
LALONA hagoadaia dalana oi tahua, a? Oi ura daradoko hamaragia herevana, ori koremadia lalonai ia vareai diba diarina bamona, oi kamonai, a? Oi ura dikadika hagoadaia herevana maragina ta amo, oiemu mauri lalonai idia vara gau dikadia bona hisihisi idauidau idia havaraia hemami oi hanamoa sisina, a?
Ita ta ta ibounai be nega haida lalona hagoadaia herevadia ita kamonai be namo. Unai be momokani badina iseda mauri lalonai idia vara gaudia momo ese lalohisihisi idia havaraia. Ita ibounai ita ura ta ese ita ia naria, ita ia ubua, bona ita ia rosia. Ita haida ita buruka vadaeni bona unai ita moalelaia lasi. Ma haida be idia ura idia abia maurina, idia laloa gauna, idia davaria lasi dainai idia lalohisihisi. Bona ma haida be doketa ena ripoti idia duahia neganai idia gari.
Taunimanima momo ese inai hereva idia hepapahuahulaia lasi. Iseda nega lalonai idia vara gaudia dainai momo be lalona hagoadaia dalana bona helaro idia tahua. Idia ore vadaeni lagani 100 sibona lalonai, taunimanima milioni 100 ia hanaia be tuari lalonai idia mase.a Kahirakahira idia ibounai ese edia mase idia lalohisihisilaia famili taudia—sinana bona tamana, tadikaka bona taihu, vabu bona tamana lasi natudia—idia rakatania, bona hari ta ese edia lalona ia hagoadaia be namo. Hari inai negai, taunimanima bilioni ta ia hanaia idia ogogami momokani. Tanobada taudia ibounai amo kahana ta be nega momo doketa ta idia itaia diba lasi bona muramura namona idia abia diba lasi. Siti badadia edia dala dekenai, edia tama sina ese idia rakatania natudia milioni momo idia raka kava, bona idia momo be drag dikadia idia gaukaralaia bona ariara karana idia karaia. Edia tano idia heautania taudia milioni momo be kamepa dikadia dekenai idia noho kava.
To unai bamona namba—ena be idia bada dainai ita hoa—be taunimanima ta ta edia mauri lalonai idia davaria hisihisi bona lalo-metau idia hahedinaraia lasi. Hegeregere, haheitalai ta be Balkans hahine matamatana ta Svetlana.b Ia vara negana amo ogogami maurina sibona ia davaria. Ia gwau: “Moni abia totona, egu tama sina ese lau idia siaia lau noinoi loaloa eiava lau henaohenao totona. Egu ruma bese maurina ia dika ia lao bona gabeai egu famili lalonai ta ese lau ia sihari henia. Gabeai aniani gabuna dekenai lau gaukara, bona egu sinana ese egu moni ia abia bona ia gwau bema nega ta lau idia hadokoa, sibona do ia hamasea. Unai gaudia ibounai dainai lau be ariara karana lau karaia matamaia. Egu mauri lagani be 13 sibona. Gabeai lau rogorogo, bena bogana lalonai natuna lau hamasea. Egu mauri laganina be 15 neganai, egu toana be mauri lagani 30 lau abia vadaeni.”
Laimonis, Latvia tau matamatana ta, ese lalona hagoadaia dalana ia tahua bona ena lalo-metau havaraia gaudia ia herevalaia. Iena mauri lagani be 29 neganai, motuka aksiden dainai ena gabana amo ia diho ena aena ia hamarerea diba lasi. Ia laloa ia be dala lasi bona inuinu kekero karana ia manadalaia. Lagani ima idia ore bona iena mauri ia dika—ia be ia raka diba lasi inuinu kekero tauna bona ia be helaro lasi. Lalona hagoadaia karana be edeseniai do ia davaria?
Eiava Angie mani oi laloa. Iena adavana be operesen toi ena harana dekenai ia abia, bona matamanai ena tauanina ena kahana ta ia mase. Operesen ginigabena ia abia bena lagani ima idia ore murinai, ia do ia hamasea diba aksiden dikana ia vara. Iena hahine be emergency daiutuna ia vareai bona iena tau ia hekure, iena kwarana ia botaia dikadika dainai ia mase rea, hahine ese ia itaia neganai, ia diba gau dikana do ia vara. Ia bona ena ruma bese edia mauri do ia auka herea. Heduru bona hagoadaia herevadia be edena bamona do ia abia?
Pat be guna ia vara keru negana ena dina ta ia laloa lou, bona ia laloa unai dina dekenai gau ta do ia vara lasi. To unai dina ena murinai ma dina toi be ia laloatao diba lasi. Gabeai, iena adavana ese ia hamaoroa iena kemena dekenai hisihisi bada herea ia mamia, bena ena kudouna ia mareremarere lasi vaitani. Unai murinai iena kudouna ia marere haragaharaga bona marere kava, bena ma ia marere lasi. Ena laga ia doko. Pat ia gwau: “Toana be lau mase vadaeni.” To ia roho mauri. Nega daudau ia noho hospital dekenai, bona ia gwau: “Edia tahua karadia momo dekenai lau gari, to lau ia hagaria bada karana be egu kudouna idia hamarerea bada bena ena mareremarere karana idia hadokoa, guna ia vara hegeregerena.” Unai nega dikana lalonai dahaka ese ena lalo-hekwarahi do ia hamaragia bona lalo-maino do ia henia?
Joe bona Rebecca edia mauri lagani 19 merona be motuka aksiden dekenai ia mase. Idia gwau: “Unai bamona gau dikana be guna ai davaria lasi. Ena be guna, ma haida edia varavara idia mase neganai idia ida ai lalohisihisi, to hari aiemai lalona dekenai ai mamia hisihisina be unai neganai ai mamia momokani lasi.” Dahaka ese ta ena ‘lalona dekenai ia mamia hisihisina’—ia lalokau henia bada tauna ia mase neganai ia vara daradoko unai—ia hanamoa diba?
Ai herevalaia vadaeni taudia ta ta, bona taunimanima milioni ma haida danu, ese lalona hagoadaia bona lalo-maino havaraia dalana idia davaria. Oi danu be unai hagoadaia dalana ena namo oi abia totona, mani oi duahia noho.
[Footnotes]
a Ta ese idia mase ami taudia bona ami lasi taudia edia namba korikorina ia diba lasi. Hegeregere, lagani 1998 ai idia halasia buka ta, Facts About the American Wars, ese Tanobada Ibounai Tuarina Iharuana sibona ia herevalaia, ia gwau: “Buka momo idia gwau Tanobada Ibounai Tuarina Iharuana lalonai idia mase taudia (ami bona ami lasi taudia) edia namba be milioni 50, to unai nega idia stadilaia taudia momo idia laloa edia namba korikorina ese unai namba ia hanaia—reana unai namba be nega rua amo ia bada.”
b Ladana korikorina ai gaukaralaia lasi.
[Picture Credit Lines on page 3]
UNITED NATIONS/PHOTO BY J. K. ISAAC
UN PHOTO 146150 BY O. MONSEN