Iseda Haroro Bona Mauri Dalana Hebou Pepana Edia Referens
MARCH 2-8
BAIBEL ENA HEREVA BADADIA | GENESE 22–23
“Dirava ese Aberahamo Ia Tohoa”
(Genese 22:1, 2) Inai murinai, Dirava ese ia ura Aberahamo do ia tohoa, vadaeni ia dekenai ia gwau, “Aberahamo e!” Aberahamo ia gwau, “Lau inai.” 2 Dirava ia gwau, “Oiemu natuna oi abia, oi sibona oiemu natuna korikori, Isako, oi lalokau henia merona. Moraia tano dekenai do umui lao. Unuseni oi do lau hamaoroa, ororo ta ena ataiai, mero be lahi boubou gauna do oi halaoa.”
w12-E 1/1 23 par. 4-6
Dahaka Dainai Dirava ese Aberahamo Ia Noia Ena Natuna Ia Bouboulaia Totona?
Mani Iehova ese Aberahamo ia hamaoroa herevana oi laloa, ia gwau: “Oiemu natuna oi abia, oi sibona oiemu natuna korikori, Isako, oi lalokau henia merona . . . [bona] lahi boubou gauna do oi halaoa.” (Genese 22:2) Iehova ese Isako ia gwauraia “oi lalokau henia merona.” Iehova ia diba Aberahamo ese Isako ia lalokau henia bada. Dirava ese ena Natuna, Iesu ia lalokau henia hegeregerena. Iehova ese Iesu ia lalokau henia bada dainai, guba amo nega rua Iesu ia gwauraia “egu Natuna, egu lalokau.”—Mareko 1:11; 9:7.
Danu, New Word Translation Baibel ai, Iehova ese Aberahamo ia noia neganai, inai hereva “mani” (“please”) ia gaukaralaia. Baibel ia diba momo tauna ta ia gwau, Dirava ese inai hereva ia gaukaralaia karana amo ia hahedinaraia, “LOHIABADA be ia noia gauna ena metau ia diba.” Mani ita laloa, reana Aberahamo be do ia karaia gauna dainai ia lalohisihisi bada; unai hegeregerena, Iehova ese ena lalokau Natuna ia itaia hisihisi bada ia abia bona idia hamasea neganai, ia danu ia lalohisihisi bada. Momokani, ita gwau diba ia vara gauna ese Iehova ena lalona ia hahisia bada.
Reana Iehova ese Aberahamo ia noia do ia karaia gauna do ita abia dae lasi, to namona be ita laloatao, Iehova ese unai abidadama bese kwarana ia hamaoroa do ia karaia boubouna ia koua. Isako ia gimaia dainai, Aberahamo ese tama eiava sina ta ese ena natuna ia mase neganai, ia abia hisihisi ia mamia lasi. To, Iehova ese ena Natuna ia koua lasi “to ita ibounai totona ia henia.” (Roma 8:32) Dahaka dainai Iehova ese boubou gauna ia koua lasi, ena be unai ese ia hahisia? Badina ia ura “mauri do ita abia.” (1 Ioane 4:9) Unai kara amo Dirava ese ita dekenai ena lalokau ia hahedinaraia! Ia karaia gauna dainai ita ura iseda lalokau karana ita hahedinaraia, a?
(Genese 22:9-12) Ia dekenai Dirava ese ia hamaoroa gabuna dekenai idia ginidae neganai, Aberahamo ese boubou patana ia haginia, bona patana ena latanai au ia atoa hegaegae. Vadaeni iena natuna be varo dekenai ia kwatua, bona boubou patana dekenai ia atoa, au latanai. 10 Vadaeni Aberahamo ese iena imana dekenai kaia ia abia, iena natuna alaia mase totona. 11 To Lohiabada ena aneru ese guba dekena amo ia dekenai ia boiboi, ia gwau, “Aberahamo e, Aberahamo e!” Ia haere, ia gwau, “Lau inai” 12 Ia gwau, “Oiemu imana mero dekenai oi atoa lasi, kara ta danu oi karaia lasi ia dekenai. Harihari lau diba vadaeni, oi be Dirava oi gari henia momokani, badina be oiemu natuna korikori lau ura abia neganai, oi dogoatao lasi.”
(Genese 22:15-18) Lohiabada ena aneru ese Aberahamo dekenai ma ia boiboi lou nega iharuana, guba dekena amo. 16 Ia gwau: “Lohiabada ese inai bamona ia hereva: Lau sibona egu ladana dekenai gwauhamata metauna lau gwauraia inai: Oiemu natuna mero tamona sibona, lau abia gwauraia neganai oi dogoatao lasi. Inai kara oi karaia dainai, lau ese oi do lau hanamoa bada herea. 17 Lau gwauhamata inai, tubudia momo oi dekenai do lau henia, edia momo be guba dekenai noho hisiu, bona kone dekenai noho miri bamona. Oiemu tubuna taudia ese idia dekenai idia tuari taudia edia hanua ibounai do idia abia. 18 Tanobada besedia ibounai ese lau dekenai do idia noinoi, idia do lau hanamoa, oiemu tubuna lau hanamodia vadaeni hegeregerena. Inai bamona do idia noinoi, badina be oi ese lauegu oda oi kamonai henia dainai.”
Dirava Oi Badinaia Bona Ena Gwauhamata amo Namo Oi Davaria
6 Iehova Dirava be gwauhamata ia karaia danu, unai amo taunimanima ese ia gwauraia gaudia idia abidadama henia diba. Iehova be gwauhamata ia karaia neganai, inai bamona hereva ia gaukaralaia: “Lau, mauri ena Dirava, egu ladana dekenai lau gwauhamata inai.” (Ese. 17:16) Baibel ese ia hahedinaraia Iehova be nega 40 bamona gwauhamata idauidau ia karaia. Dirava ese Aberahamo dekenai ia karaia gwauhamatana be haheitalai namona ta. Aberahamo ena mauri lalonai, Iehova ese kontraka o gwauhamata haida ia karaia. Unai kontraka amo, Aberahamo ia diba gwauhamata Garana be iena natuna Isako amo do ia vara. (Gen. 12:1-3, 7; 13:14-17; 15:5, 18; 21:12) Bena Iehova ese Aberahamo ia tohoa. Ia hamaoroa ena lalokau natuna do ia bouboulaia. Aberahamo be karaharaga unai oda ia badinaia. To Isako ia bouboulaia gwauraia neganai, aneru ta ese ia koua. Bena Dirava ia gwauhamata: “Lau sibona egu ladana dekenai gwauhamata metauna lau gwauraia inai: Oiemu natuna mero tamona sibona, lau abia gwauraia neganai oi dogoatao lasi. Inai kara oi karaia dainai, lau ese oi do lau hanamoa bada herea. Lau gwauhamata inai, tubudia momo oi dekenai do lau henia, edia momo be guba dekenai noho hisiu, bona kone dekenai noho miri bamona. Oiemu tubuna taudia ese idia dekenai idia tuari taudia edia hanua ibounai do idia abia. Tanobada besedia ibounai ese lau dekenai do idia noinoi, idia do lau hanamoa, oiemu tubuna lau hanamodia vadaeni hegeregerena. Inai bamona do idia noinoi, badina be oi ese lauegu oda oi kamonai henia dainai.”—Gen. 22:1-3, 9-12, 15-18.
Hakaua Hereva Namodia Tahua
(Genese 22:5) Vadaeni, iena hesiai taudia dekenai ia gwau, “Umui ruaosi doniki danu iniseni umui noho. Lau be inai mero danu do ai lao unuseni, tomadiho totona, gabeai do ai giroa mai umui dekenai.”
Iehova ese Ia Gwauraia “Lauegu Turana”
13 Aberahamo be ena hesiai taudia ia do rakatania lasi neganai, ia gwau: “Umui ruaosi doniki danu iniseni umui noho. Lau be inai mero danu do ai lao unuseni, tomadiho totona, gabeai do ai giroa mai umui dekenai.” (Gen. 22:5) Aberahamo ena hereva ena anina be dahaka? Aberahamo be Isako do ia bouboulaia dainai, ia gwau ia be Isako ida do ia giroa mai neganai, ia be ena hesiai taudia ia koia, a? Lasi. Baibel ia gwau Aberahamo ia diba Iehova ese Isako ia hatorea isi lou diba. (Heberu 11:19 duahia.) Danu, Aberahamo ia diba ena be ia bona Sara idia buruka momokani, to Iehova ese idia dekenai natuna ta ia henia. (Heb. 11:11, 12, 18) Unai dainai ia abia dae momokani, Iehova be mai ena siahu kara ta ia karaia totona. Ena be Aberahamo be unai dina ai do ia vara gauna ia diba lasi, to ia abia dae momokani, Iehova ese ena natuna do ia hatorea isi lou, unai amo Dirava ena gwauhamata ibounai do idia guguru. Unai dainai Aberahamo idia gwauraia, “abidadama taudia ibounai edia tamana.”
(Genese 22:12) Ia gwau, “Oiemu imana mero dekenai oi atoa lasi, kara ta danu oi karaia lasi ia dekenai. Harihari lau diba vadaeni, oi be Dirava oi gari henia momokani, badina be oiemu natuna korikori lau ura abia neganai, oi dogoatao lasi.”
Duahia Taudia Edia Henanadai
(4) Iehova be ita dekenai idia vara gaudia ibounai ia diba be anina lasi. Bema Dirava be do ita davaria hedibagani ia abia hidi guna, unai ese reana ia hahedinaraia ia be iseda vaira nega ia diba. To Baibel be unai bamona ia hereva lasi. Dirava be iseda vaira nega ia diba. (Isa. 46:10) To Baibel ia gwau ia ese vaira nega ai do idia vara gaudia ia abia hidi namonamo. (Gen. 18:20, 21; 22:12) Ena be ia be mai ena siahu vaira negai do idia vara gaudia ia gwauraia hedinarai totona, to ia ese iseda ura kwalimu ia matauraia danu. Unai ese ia hahedinaraia, Dirava be iseda ura kwalimu ia laloa bada bona nega ibounai dala maorona ai iena kara badadia ia gaukaralaia.—Deu. 32:4; 2 Kor. 3:17.
Baibel Duahiduahi
MARCH 9-15
BAIBEL ENA HEREVA BADADIA | GENESE 24
“Isako Ena Adavana”
(Genese 24:2-4) Ia ese iena hesiai tauna badana, iena kohu ibounai ia naria tauna, dekenai ia oda, ia gwau, “Oiemu imana lauegu mamuna henunai oi atoa, bona gwauhamata oi henia. 3 Lohiabada, guba bona tanobada edia Dirava ena ladana dekenai, lau ura oi gwauhamata, bona lau dekenai oi hamaoroa, oi be lauegu natuna Isako ena adavana do oi davaria lasi Kanana taudia dekena amo, edia gabu lau noho inai. 4 Oi giroa lou lauegu tano korikori dekenai, bona unuseni, lauegu varavara dekena amo lauegu natuna Isako ena adavana oi abia.”
wp16.3-E 14 par. 3
“Lau Ura Lau Lao”
Aberahamo ese Eliesere ia hamaoroa ia dekenai do ia gwauhamata Isako ena adavana be Kanana hanua amo do ia abia lasi. Dahaka dainai? Badina Kanana taudia be Iehova Dirava idia matauraia bona tomadiho henia lasi. Aberahamo ia diba Iehova ese unai taudia be edia kara dika dainai idia do ia panisia. Aberahamo ia ura lasi ena lalokau natuna, Isako, be unai taudia ida do ia noho bona edia matabodaga daladia ia badinaia. Danu ia diba iena natuna be mai ena maduna Dirava ena gwauhamata ia hagugurua totona.—Genese 15:16; 17:19; 24:2-4.
(Genese 24:11-15) Ia ginidae neganai, ia ese hanua ena murimuri kahana dekenai kamelo ia hatuidia diho ranu guri badinai. Unai be adorahi kahana dekenai, bona hahine be ranu utua totona idia mai. 12 Bona ia guriguri, ia gwau, “Lohiabada e, lauegu biaguna Aberahamo ena Dirava e, oi dekenai lau noinoi, hari dina lauegu gaukara mani oi hanamoa, bona oiemu gwauhamata lauegu biaguna Aberahamo dekenai mani oi hamomokania. 13 Lau be iniseni, ranu guri dekenai lau noho, bona hanua kekeni be do idia mai, ranu utua totona. 14 Lau be kekeni ta dekenai do lau hereva, do lau gwau, ‘Mani emu kara oiemu hodu oi atoa diho lao, bona ranu sisina lau dekenai do oi henia, do lau inua.’ Bema ia gwau, ‘Namo, oi inua, bona oiemu kamelo dekenai danu ranu do lau henia.’ Lau ura unai kekeni be oiemu abia hidi kekeni oiemu hesiai tauna Isako dekenai. Bema inai bamona ia vara neganai, do lau diba oiemu gwauhamata lauegu biaguna dekenai be oi hamomokania vadaeni.” 15 Iena guriguri be ia ore lasi neganai, Rebeka ia ginidae. Iena pagana dekenai hodu ia huaia noho. Ia be Betuela ena natuna. Betuela be Milika ena natuna. Milika be Aberahamo ena tadina Nahoro ena adavana.
wp16.3-E 14 par. 4
“Lau Ura Lau Lao”
Eliesere ese ia idia abia dae taudia ia hamaoroa Harana ena ranu guri badinai ia ginidae neganai, Iehova Dirava ia guriguri henia. Iehova ia noia Isako ese do ia adavaia hahinena ia abia hidi totona. Edena dala ai? Eliesere ese Dirava ia noia Ia ura Isako ese do ia adavaia kekenina be ranu guri dekenai do ia mai. Bona ranu totona ia noia neganai, kekeni ese Eliesere dekenai ranu do ia henia sibona lasi, to ena kamelo dekenai danu ranu do ia henia. (Genese 24:12-14) Daika ia mai bona unai ia karaia? Rebeka! Eliesere ese ena famili dekenai unai sivarai ia gwauraia bona Rebeka ia kamonai neganai, oi laloa ena hemami be edena bamona?
(Genese 24:58) Unai dainai, Rebeka dekenai idia boiboi, idia nanadaia, idia gwau, “Oi ura inai tau danu umui lao?” Ia haere, ia gwau, “Lau ura lau lao.”
(Genese 24:67) Vadaeni Isako ese Rebeka ia hakaua lao, iena sinana Sara ena palai ruma dekenai ia hakaua vareai, bona ia adavaia. Isako ese Rebeka ia ura henia bada. Unai dainai inai lalokau ese iena lalona ia hanamoa, sinana ena mase dekenai ia taitai neganai.
wp16.3-E 14 par. 6-7
“Lau Ura Lau Lao”
Wiki haida gunanai, Eliesere ese Aberahamo ia nanadaia: “To sedira bema kekeni ia mai lasi lau danu, edena bamona do lau karaia?” Aberahamo ia haere: “Vadaeni lau dekenai oi karaia gwauhamata metauna be unai ese ia ruhaia.” (Genese 24:39, 41, NWT) Betuela ena ruma dekenai, kekeni matamata edia ura idia laloa danu. Eliesere ia moale badina ena biaguna ese ia henia gaukarana ia hagugurua, unai dainai murina dinana ai Rebeka ena ruma bese ia noia bema ia hegeregere Rebeka ida Kanana dekenai ia giroa lou diba. To, ena ruma bese taudia idia ura idia ida dina ten do ia noho. Dokonai, idia gwau: “Namo ita boiboi kekeni dekenai, iena hereva do ita kamonai.”—Genese 24:57.
Rebeka ena mauri ai unai be mai anina bada abia hidi. Dahaka do ia gwau? Iena tamana bona taihuna be ia idia hebogahisi henia dainai, idia do ia noia ia diba lasi gabuna dekenai ia lao lasi totona, a? Eiava do ia laloa Iehova ese ia abia hidi be hahenamo ta, a? Ena mauri ai ia vara gauna dainai, ia haere neganai ena hemami ia hahedinaraia. Ia gwau: “Lau ura lau lao.”—Genese 24:58.
Hakaua Hereva Namodia Tahua
(Genese 24:19, 20) Ia inua, vadaeni kekeni ia gwau, “Ranu ma haida do lau utua, oiemu kamelo dekenai do lau henia, edia ura hegeregerena.” 20 Vadaeni karaharaga iena hodu ena ranu orena daramu lalonai ia bubua, bona ranu guri dekenai ia giroa lou, giroa lou, ia lao bona hesiai tauna ena kamelo ibounai idia inua vadaeni.
wp16.3-E 12-13
“Lau Ura Lau Lao”
Adorahi ta ai, Rebeka be ena hodu ia hahonua murinai, tau buruka ta ia heau lao ia hedavari henia totona. Bona ia gwau: “Mani emu kara, oiemu hodu dekena amo ranu sisina lau dekenai oi henia, do lau inua.” Ia be mai manau bona hemataurai ida ia noinoi! Rebeka ia itaia unai tau be gabu daudau amo ia mai. Unai dainai karaharaga Rebeka ese ena hodu ia atoa diho bona unai tau buruka dekenai ranu ia henia ia inua ela bona ia hegeregere. Ia itaia unai tau ena kamelo 10 be ia badinai idia laga-ani bona ia itaia animal ese ranu idia inua daramu ai ranu ia ore. Ia diba unai tau buruka be ia ia raraia noho dainai ia ura hariharibada karana ia hahedinaraia. Bona ia gwau: “Ranu ma haida do lau utua, oiemu kamelo dekenai do lau henia, edia ura hegeregerena.”—Genese 24:17-19.
Mani oi laloa Rebeka be unai kamelo dekenai ranu sisina sibona ia henia lasi, to ranu ia henia ela bona edia ura hegeregerena. Bema idia ranu mase momokani, reana kamelo tamona ese ranu lita 95 ia inua diba! Bona bema unai kamelo ibounai 10 idia ranu mase, Rebeka be hora momo lalonai do ia hekwarahi bada ranu ia henidia totona. Ia karaia gauna amo ita diba kamelo be idia ranu mase. To Rebeka ese ranu ia henidia neganai, unai ia diba, a? Lasi. Ia be mai ura bada ida ia gaukara goada unai tau buruka—ia diba lasi tauna—dekenai heabidae karana ia hahedinaraia totona. Unai tau ese ena heduru ia abia dae. Bena ia itaia Rebeka be ia heau lao ranu guri ai ena hodu ia hahonua loulou bona daramu ai ia bubua.—Genese 24:20, 21.
wp16.3-E 13, ftn.
“Lau Ura Lau Lao”
Dina ia diho vadaeni. To Baibel ese ia hahedinaraia lasi Rebeka be ranu guri dekenai hora momo ia noho. Bona ia hahedinaraia lasi unai negai ena ruma bese taudia idia mahuta vadaeni bona ena gaukara ia ore eiava ta ia lao lasi ranu guri ai Rebeka ia sekea dahaka dainai ena gaukara ia haorea haraga lasi.
(Genese 24:65) Hesiai tauna dekenai ia nanadaia, ia gwau, “Unai hari tano palaka dekena amo ia mai tauna be daika?” Hesiai tauna ia gwau, “Ia be lauegu biaguna.” Vadaeni Rebeka ese dabua ta ia abia, iena vairana ia koua.
wp16.3-E 15 par. 3
“Lau Ura Lau Lao”
Dina ia ginidae vadaeni, inai atikol ena matamanai ita herevalaia bamona. Kamelo be Negebe hanua idia heau hanaia bona gabu ia dibura noho lalonai Rebeka ia itaia tano palaka ai tau ta ia raka loaloa noho, bona toana be gau ta ia laloa dobu noho. “Iena kamelo dekena amo ia diho” neganai, reana ia naria lasi kamelo ia tui diho totona—bona ena hakaua tauna ia nanadaia: “Unai hari tano palaka dekena amo ia mai tauna be daika?” Ia kamonai unai be Isako neganai, dabua ta amo ena vairana ia koua. (Genese 24:62-65) Dahaka dainai? Badina ia karaia karana ese ia hahedinaraia gabeai do ia adavaia tauna ia matauraia. Hari inai negai haida do idia laloa unai kara be guna idia noho taudia totona. Momokani, tatau bona hahine ese Rebeka ena kara amo manau karana do idia dibaia. Ita ibounai ita ura unai kara namo hereana ita hahedinaraia.
Baibel Duahiduahi
MARCH 16-22
BAIBEL ENA HEREVA BADADIA | GENESE 25-26
“Esau ese Ena Vara Guna Ahuna Ia Hoihoilaia”
(Genese 25:27, 28) Memero ruaosi idia tubu ia lao bona idia bada. Esau be labana ia diba momo tauna, bona uda dekenai loaloa tauna, to Iakobo ena kara be manada, bona ia be ruma dekenai noho tauna. 28 Isako ese Esau ia lalokau henia, badina be labana dekenai ia alaia vamu ia ura ania, to Rebeka ese Iakobo ia lalokau henia.
it-1-E 1242
Iakobo
Hekapa memero rua huanai edia tamana ese Esau ia ura henia bada. Esau be dagedage, ia loaloa momo bona labana tauna, to Iakobo ena “kara be manada [Heb., tam] bona ia be ruma dekenai noho tauna,” ia be hereva momo lasi tauna, lauma gaudia ia laloa bada bona ia ese animal ia naridia, bona ena sinana ese ia lalokau henia. (Ge 25:27, 28) Inai Heberu herevana tam, be Baibel ai idia gaukaralaia Dirava ese ia lalonamo henia taudia idia herevalaia totona. Hegeregere, “Ala-ala idia ura noho taudia ese, kerere lasi tauna idia badu henia noho,” to Iehova ia gwauhamata “unai bamona [kerere lasi] tauna be mai maino danu do ia noho.” (Ao 29:10; Sa 37:37) Dirava ia badinaia tauna Iobu be “kerere ta lasi, bona [Heb., tam] kara maoromaoro tauna.”—Iob 1:1, 8; 2:3.
(Genese 25:29, 30) Dina ta Iakobo ese aniani ia nadua noho, vadaeni Esau be gunika dekena amo ia mai. 30 Ia be hitolo bada herea dainai, Esau ese Iakobo dekenai ia noinoi, ia gwau, “Unai aniani kakakaka oi henia, lau ania, badina lau be hitolo mase.” (Unai dainai iena ladana ta idia atoa Edoma, ena anina be, kakakaka.)
(Genese 25:31-34) To Iakobo ia haere, ia gwau, “Bema oiemu vara guna ena hanamoa oi henia lau dekenai, aniani do lau henia oi.” 32 Esau ia gwau, “Be, lau kahirakahira lau mase, lauegu vara guna ena hanamoa be edena bamona do ia hanamoa lau?” 33 Iakobo ia gwau, “Oi gwauhamata guna, oiemu vara guna ena hanamoa do oi henia lau dekenai.” Vadaeni Esau ese ia gwauhamata, iena vara guna ena hanamoa be Iakobo dekenai do ia henia, aniani ena davana.34 Bona Iakobo ese paraoa bona vasiahu ia henia. Vadaeni ia aniani, ia inuinu, gabeai ia toreisi, ia rakatania. Esau ese iena vara guna ena hanamoa, be unai bamona dala dekenai ia negea.
Dahaka Dainai Tanikiu Karana Ita Hahedinaraia be Namo?
11 Madi, Baibel ese ia sivarailaia taudia haida be tanikiu karana idia hahedinaraia lasi. Hegeregere, Esau ena tama sina be Iehova idia lalokau henia bona matauraia, to ia be helaga gaudia ia laloa bada lasi. (Heberu 12:16 duahia.) Edena dala ai unai kara ia hahedinaraia? Esau be iena tadina, Iakobo amo aniani ia abia totona iena vara guna ahuna ia hoihoilaia. (Gen. 25:30-34) Unai murinai, Esau be ia karaia abia hidi dainai ia lalohisihisi bada. To ia abia hahenamo ia laloa bada lasi, unai dainai iena vara guna ahuna dainai ia maumau be anina lasi.
it-1-E 835
Vara guna Natuna
Guna negadiai, ia vara guna natuna ese ahuna badana ia abia bona ia be bese kwarana iharuana ai ia lao. Ena tamana ena kohu ibounai amo ia be ahuna rua ia abia. (De 21:17) Iosepa ese Reubena ena vara guna ena maoro hegeregerena aniani negana ai, helai gabuna ia henia. (Ge 43:33) To nega momo Baibel be taunimanima edia bese ena lista ia herevalaia neganai, ia vara guna tauna ena ladana amo idia hamatamaia lasi. Nega momo vara guna ahuna o hahenamo be vara guna natuna ese ia abia lasi, to mai anina bada gauna ta ia karaia eiava abidadama karana ia hahedinaraia natuna ese ia abia.—Ge 6:10; 1Si 1:28; hahegeregerea Ge 11:26, 32; 12:4); BIRTHRIGHT; INHERITANCE itaia.
Hakaua Hereva Namodia Tahua
(Genese 25:31-34) To Iakobo ia haere, ia gwau, “Bema oiemu vara guna ena hanamoa oi henia lau dekenai, aniani do lau henia oi.” 32 Esau ia gwau, “Be, lau kahirakahira lau mase, lauegu vara guna ena hanamoa be edena bamona do ia hanamoa lau?” 33 Iakobo ia gwau, “Oi gwauhamata guna, oiemu vara guna ena hanamoa do oi henia lau dekenai.” Vadaeni Esau ese ia gwauhamata, iena vara guna ena hanamoa be Iakobo dekenai do ia henia, aniani ena davana. 34 Bona Iakobo ese paraoa bona vasiahu ia henia. Vadaeni ia aniani, ia inuinu, gabeai ia toreisi, ia rakatania. Esau ese iena vara guna ena hanamoa, be unai bamona dala dekenai ia negea.
(Heberu 12:16) bona namo lasi umui huanai matabodaga tauna ta eiava helaga gaudia ia laloa bada lasi tauna ta ia noho, Esau bamona, ia ese aniani tamona totona iena vara guna ahuna ia henia.
Duahia Taudia Edia Henanadai
Heberu 12:16 ma ia gwau: “Namo lasi umui huanai matabodaga tauna ta eiava helaga gaudia ia laloa bada lasi tauna ta ia noho, Esau bamona, ia ese aniani tamona totona iena vara guna ahuna ia henia.” Unai siri ena anina be dahaka?
Aposetolo Paulo be Mesia do ia mai besena ia herevalaia lasi. To, ia ese Keristani taudia ia hagoadaia “edia aena ena raka daladia do [idia] hamaoromaoroa.” Bema matabodaga karadia idia karaia, idia be ‘Dirava ena hebogahisi hereadaena do idia abia lasi.’ (Heb. 12:12-16) Bema unai ia vara, idia be Esau bamona. Ia be “helaga gaudia ia laloa bada lasi” bona ia matauraia lasi.
Esau be bese kwaradia edia negai ia noho, bona reana nega haida boubou gaudia ia henia. (Gen. 8:20, 21; 12:7, 8; Iobu 1:4, 5) To Esau be tauanina gaudia ia laloa dainai, aniani tamona totona unai hahenamo ibounai ia haboioa. Reana ia ura Aberahamo ena bese dekenai do ia vara hisihisina ia dadaraia. (Gen. 15:13) Danu, ia ese kaivakuku idia tomadiho henia hahine rua ia adavaia dainai, ena tama sina idia lalohisihisi bada, bona ia hahedinaraia ia be helaga gaudia ia laloa bada lasi. (Gen. 26:34, 35) Iakobo be unai bamona lasi, ia be Dirava momokanina ia tomadiho henia hahinena ia adavaia!—Gen. 28:6, 7; 29:10-12, 18.
(Genese 26:7) Unai gabu taudia ese iena adavana totona idia nanadaia ia dekenai, vadaeni ia gwau, “Ia be lauegu taihuna.” “Ia be lauegu adavana,” dohore ia gwau be ia gari, badina be ia gwau: “Inai gabu taudia ese do idia alaia mase lau, Rebeka totona, badina ia be hahine namo herea.
it-2-E 245 par. 6
Koikoi
Baibel ese koikoi karana ia gwauraia dika, to unai ese ia hahedinaraia lasi nega ibounai hereva momokani sibona do oi gwauraia badina mai anina bada infomeisen haida be taunimanima ese idia kamonai lasi be namo. Iesu ese ita ia sisiba henia: “Helaga gaudia be sisia dekenai umui henia lasi, bona emui pel nadi be boroma dekenai umui negea lasi, dika edia aena dekenai do idia moia bona do idia giroa bena umui idia haberoa.” (Mt 7:6) Unai dainai, nega haida Iesu ese hereva haida ia gwauraia lasi eiava haere ibounai ia henia lasi bema dika do ia havaraia diba. (Mt 15:1-6; 21:23-27; Ioa 7:3-10) Unai hegeregerena Aberahamo, Isako, Rahaba, bona Elisaia ese Iehova idia tomadiho henia lasi taudia dekenai dala maorona idia hadibaia lasi, eiava unai taudia dekenai infomeisen ibounai idia gwauraia lasi.—Ge 12:10-19; karoa 20; 26:1-10; Ios 2:1-6; Ia 2:25; 2Ki 6:11-23.
Baibel Duahiduahi
MARCH 23-29
BAIBEL ENA HEREVA BADADIA | GENESE 27-28
“Iakobo ese Hahenamo Ia Abia”
(Genese 27:6-10) Vadaeni Rebeka ese iena natuna Iakobo dekenai ia hereva henia, ia gwau, “Oiemu tamana ese oiemu kakana Esau dekenai ia hamaoroa herevana lau kamonai, 7 ia gwau, ‘Dia ta oi mailaia, vamu namona oi nadua lauegu, lau ania, vadaeni do lau mase lasi neganai, Lohiabada ena vairana dekenai oi do lau hanamoa guna.’8 Unai dainai, natugu e, lauegu hereva oi kamonai, oi dekenai lau hamaoroa hegeregerena sibona do oi karaia. 9 Oi lao, nani edia natuna namodia rua oi abia, lau dekenai oi mailaia, vadaeni, lau ese vamu namona do lau halaoa oiemu tamana ena, ia ura henia gauna hegeregerena. 10 Vadaeni oi abia lao oiemu tamana dekenai, ia ania, vadaeni do ia mase lasi neganai do ia hanamoa oi.”
w04-E 4/15 11 par. 4-5
Rebekah—Dirava Ia Abidadama Henia Hahinena
Baibel ia gwau lasi, Isako ia diba Iakobo ese Esau ena hesiai gaukara do ia karaia. Herevana dahaka, Rebeka bona Iakobo idia diba hahenamo be Iakobo ese do ia abia. Isako ese Esau ia hamaoroa ia totona dia ta do ia nadua bona abia lao unai amo do ia hanamoa—Rebeka ese unai ia kamonai neganai kara ta ia karaia haraga. Ena be ia buruka vadaeni, to iena ura bona abia hidi maorodia karaia haraga karana be ia do idau lasi. Ia ese Iakobo ia ‘hamaoroa’ ia dekenai nani ena natudia rua do ia abia lao. Unai amo ena adavana ese ia ura henia dalanai do ia nadua. Bena Iakobo ese Esau do ia tohotohoa, unai amo hahenamo ia abia diba. Iakobo ia ura lasi unai ia karaia, badina ia diba bema ena tamana ia diba ia koikoi, ia do ia gwauraia dika! Rebeka ia gwau: “Hadikaia herevana be lauegu latanai do ia noho.” Bena unai vamu ia nadua, Esau ena dabua ia abia bona Iakobo dekenai ia atoa bona ena tamana dekenai ia siaia lao.—Genese 27:1-17.
Rebeka ese ia karaia karana ena badina be Baibel ese ia gwauraia lasi. Momo ese ia karaia karana idia gwauraia dika, to Baibel ese unai ia hahedinaraia lasi, danu Isako ia diba Iakobo ia hanamoa neganai, ia badu lasi. To, Isako ese ia karaia karana ia abia dae. (Genese 27:29; 28:3,4) Rebeka be Iehova ese ena natuna memero rua totona ia gwauraia peroveta herevana ia diba. Unai dainai ia gaukara goada Iakobo ese ena ahuna maorona ia abia diba. Unai be Iehova ena ura hegeregerena.—Roma 9:6-13.
(Genese 27:18, 19) Iakobo be iena tamana dekenai ia lao, ia gwau, “Tamagu e.” Isako ia haere, ia gwau, “Lau inai. Natugu e, oi be daika?” 19 Iakobo ese iena tamana dekenai ia haere henia, ia gwau, “Lau inai, Esau, oiemu vara guna natuna, oiemu hereva lau badinaia vadaeni, oi toreisi, dia ta lau alaia vadaeni do oi ania, vadaeni oi hanamoa lau dekenai.”
w07-E 10/1 31 par. 2-3
Duahia Taudia Edia Henanadai
Baibel be Rebeka bona Iakobo ese idia karaia karana ena badina ia gwauraia lasi, to ia hahedinaraia ia vara gauna be ta ese ia laloa lasi dalanai ia vara haraga. Danu, ita itaia, Dirava ena Hereva ese idia karaia karana dainai idia ia hamaoromaoroa eiava ia gwauraia dika lasi, bona ia hahedinaraia unai be koikoi karana lasi. To Baibel ese gau haida ia hahedinaraia.
Ginigunana, Baibel ese ia hahedinaraia Iakobo ese ena tamana amo hahenamo ia abia be maoro, to Esau lasi. Esau be lauma gaudia ia laloa bada lasi dainai, ena tadina Iakobo dekena aniani totona ena vara guna ahuna ia hoihoilaia. Esau “ese iena vara guna ena hanamoa, be unai bamona dala dekenai ia negea.” (Genese 25:29-34) Unai dainai Iakobo be mai ena maoro ena tamana dekenai ia lao bona unai hahenamo ia abia.
(Genese 27:27-29) Vadaeni ia lao kahirakahira, ia kisi henia. Isako ese iena dabua ena bonana ia kamonai, vadaeni ia hanamoa, ia gwau, “Namo, egu natuna ena bonana be, Lohiabada ese uma namona ia hanamoa ena bonana bamona.28 Unai dainai guba ena medu Dirava ese oi do ia henia, bona oiemu uma tano do ia hanamoa. Uiti momo bona uaina momo danu do ia henia oi dekenai. 29 Idau bese taudia ese, oiemu hesiai gaukara do idia karaia. Bese idauidau ese, oiemu vairana dekenai do idia tui diho. Oiemu tadikakana edia biaguna, be do idia halaoa oi. Oiemu sinana ena natuna be oiemu vairana dekenai, edia kwarana do idia atoa diho. Oi dekenai idia hadikaia taudia, be do idia hadikaia. Oi dekenai idia hanamoa taudia, be do idia hanamoa.”
it-1-E 341 par. 6
Hanamoa
Bese kwaradia edia nega ai, nega momo tama ta be kahirakahira do ia mase neganai, ena natudia memero ia hanamoa guna. Unai nega ai ta hanamoa karana be mai anina bada bona momo ese unai kara idia laloa bada. Unai dainai Isako ese Iakobo ia hanamoa neganai, ia laloa ia be iena vara guna natuna Esau. Isako ese Iakobo ia hamaoroa do ia noho namo bona kohu momo do ia abia bona ena kakana Esau do ia hereaia. Isako ese Iehova ia noia unai hahenamo be Iakobo amo do ia hagugurua, badina Isako be ia buruka bona ena matana idia kepulu. (Ge 27:1-4, 23-29; 28:1, 6; He 11:20; 12:16, 17) Gabeai, Isako ia laloparara neganai, Iakobo dekenai hahenamo ma haida ia henia. (Ge 28:1-4) Iakobo ia do mase lasi neganai, ia ese Iosepa ena natuna memero rua ia hanamoa guna, bena gabeai ena natudia memero ia hanamodia. (Ge 48:9, 20; 49:1-28; He 11:21) Unai hegeregerena, Mose ia do mase lasi neganai, ia ese Israela besedia ibounai ia hanamoa. (De 33:1) Idia vara gaudia ibounai ese ia hamomokania idia gwauraia gaudia be peroveta herevadia. Nega haida, ta be unai bamona hanamoa herevana do ia gwauraia neganai, ia ese ena imana be do ia hanamoa tauna ena kwarana latanai do ia atoa, bena unai tauna do ia hanamoa.—Ge 48:13, 14.
Hakaua Hereva Namodia Tahua
(Genese 27:46–28:2) Vadaeni Rebeka ese Isako dekenai ia hereva henia, ia gwau, “Lau hesiku vadaeni inai Hiti hahine taudia totona. Bema Iakobo ese inai Hiti taudia edia natuna, inai tano dekenai idia noho ta do ia adavaia, lauegu noho be dohore edena bamona?”
28 Vadaeni Isako ese Iakobo ia boiria, ia hanamoa, ia hamaoroa, ia gwau, “Kanana taudia edia natuna ta do oi adavaia lasi. 2 Mesopotamia dekenai do oi lao, oiemu tubuna Betuela ena ruma dekenai do oi daekau, oiemu vavana Labana ena natuna kekeni ta do oi adavaia.
w06-E 4/15 6 par. 3-4
Emu Adavana Ida Do Oi Herevahereva Daladia
Isako bona Rebeka ese herevahereva dala namona idia badinaia, a? Edia natuna, Esau ese Hiti hahinedia rua ia adavaia neganai, ruma bese ai hekwakwanai badana ia havaraia. Bena Rebeka ese Isako “ia hereva henia” ia gwau: “Lau hesiku vadaeni inai Hiti hahine taudia totona. Bema Iakobo [edia natuna iharuana] ese inai Hiti taudia edia natuna . . . ia adavaia, lauegu noho be dohore edena bamona?” (Genese 26:34; 27:46) Oibe, Rebeka ese Isako dekenai ena lalohisihisi herevana ia gwauraia hedinarai.
Isako ese Iakobo, Esau ena tadina, ia hamaoroa Kanana hanua ai ia noho hahine ta do ia adavaia lasi. (Genese 28:1, 2) Rebeka ese ena lalohadai ia gwauraia vadaeni. Inai headava tau bona hahine ese edia ruma bese ena hekwakwanai badana ta idia hamoromaoroa karana amo ita dekenai haheitalai namona idia hahedinaraia. To bema headava taudia be gau ta dekenai idia lalotamona lasi be edena bamona? Dahaka idia karaia diba?
(Genese 28:12, 13) Vadaeni ia nihi, iena nihi dekenai vadavada ta ia itaia, tano dekena amo ia daekau ia lao bona guba, bona Dirava ena aneru unai dekena amo idia daekau, idia diho noho. 13 Lohiabada be vadavada ena dokona ataiai ia gini, ia gwau, “Lau be Lohiabada, oiemu tubuna Aberahamo ena Dirava, oiemu tamana Isako ena Dirava danu, lau ese inai oi mahuta noho tanona do lau henia oi dekenai, oiemu natuna bona tubuna danu dekenai do lau henia.
Genese Bukana Ena Hereva Badadia—2
28:12, 13—Iakobo ena nihi ai ia itaia “vadavada ta” ena anina be dahaka? Unai “vadavada,” ena toana be nadi amo idia karaia bamona, ese ia hahedinaraia tanobada bona guba taudia idia herevahereva diba. Dirava ena aneru be unai vadavada dekenai idia daekau bona idia diho ese ia hahedinaraia, aneru be dala idauna ai Iehova bona ena lalo-namo idia abia taudia idia hesiai henia.—Ioane 1:51.
Baibel Duahiduahi
MARCH 30–APRIL 5
BAIBEL ENA HEREVA BADADIA | GENESE 29–30)
“Iakobo Ia Headava”
(Genese 29:18-20) Iakobo ese Rahela ia ura henia, unai dainai ia gwau, “Lagani 7 oiemu hesiai gaukara do lau karaia, oiemu natuna kekeni gabeai ia vara, Rahela lau abia totona.” 19 Labana ia gwau, “Oi dekenai do lau henia be ia namo, idau tauna ta dekenai do lau henia be ia dika, vadaeni lau dekenai oi noho.” 20 Unai dainai, Iakobo ese Labana ena hesiai gaukara ia karaia lagani 7, Rahela ia abia totona, to ia laloa be dina momo lasi bamona, badina be ia ese Rahela ia ura henia dikadika.
w03-E 10/15 29 par. 6
Iakobo ese Keristani Kara Namodia Ia Laloa Bada
Tau ena ruma bese ese hahine ena tama sina dekenai moni idia henia neganai, unai ese ia hahedinaraia tau bona hahine be idia maoheni. Gabeai, Mose ena Taravatu ese ia hahedinaraia bema tau ta ese rami-hebou kekenina (virgin) ta ia koia bona ia hadikaia ia ese siliva moni 50 amo ena davana do ia karaia. Diba bada tauna ladana, Gordon Wenham ia gwau, unai be “moni badana headava totona do idia henia harihari” gauna, to haida be “moni sisina” sibona idia henia. (Deuteronomi 22:28, 29) Iakobo be ia hegeregere lasi kekeni davana ia henia totona. Unai dainai, Labana ia hamaoroa ena natuna kekeni totona lagani 7 do ia gaukara. Wenham ma ia gwau, “Babulonia ai, gaukara taudia be hua ta lalonai sikele ena kahana eiava sikele ta idia abia, (anina be lagani 7 lalonai sikele 42 eiava 84 idia abia diba) unai dainai Iakobo ese Labana ia noia Rahela ia adavaia totona do ia gaukara be harihari gauna badana.” Labana be mai ura bada ida unai ia abia dae.—Genese 29:19.
(Genese 29:21-26) Vadaeni Iakobo ese Labana dekenai ia hamaoroa, ia gwau, “Lauegu adavana lau dekenai oi henia, badina be lauegu nega ia ore vadaeni, unai dainai do lau adavaia gwauraia.” 22 Vadaeni Labana ese unai gabu taudia ibounai ia haboua, aria ia karaia. 23 Hanuaboi neganai, Labana ese iena natuna Lea ia hakaua vareai Iakobo dekenai, vadaeni Iakobo ese ia adavaia. 24 Labana danu ese iena hesiai hahine Silipa be Lea dekenai ia henia, iena hesiai hahine do ia lao totona. 25 Daba ia rere, vadaeni Iakobo ese hahine ia itaia be, Lea sibona. Vadaeni ia ese Labana dekenai ia gwau henia, ia gwau, “Edena bamona oi karaia vadaeni lau dekenai? Oiemu hesiai gaukara lau karaia lasi Rahela abia totona, a? Dahaka totona oi koia lau dekenai?” 26 Labana ia haere, ia gwau, “Aiemai kara iniseni, ai be kekeni gabeai ia vara, ia headava guna lasi, to vara guna kekeni be do ia headava guna.
w07-E 10/1 8-9
“Israela Besena Idia Havaraia” Lalohisihisi Hahinedia
Lea ese Iakobo ia koia, a? Eiava ia ura ena tamana ia kamonai henia? Bona Rahela be edeseniai ia noho? Ia diba dahaka ia vara noho, a? Bema oibe, ena hemami be edena bamona? Ena tamana ena ura do ia badinaia lasi, a? Baibel ese unai henanadai ibounai edia haere ia henia lasi. Ita diba lasi ia vara gauna dekenai Rahela bona Lea edia lalohadai be dahaka, to gabeai Iakobo be unai koikoi karana dainai ia badu. Labana ena natudia kekeni dekenai lasi, to Labana dekenai ia badu, bona ia gwau: “Oiemu hesiai gaukara lau karaia lasi Rahela abia totona, a? Dahaka totona oi koia lau dekenai?” Labana ia haere, ia gwau, “Aiemai kara iniseni, ai be kekeni gabeai ia vara, ia headava guna lasi, to vara guna kekeni be do ia headava guna. Inai hahine ena aria purana do ia ore, murinai iena tadina danu do ai henia oi dekenai, iena davana be lagani 7 ma lauegu hesiai gaukara do oi karaia.” (Genese 29:25-27) Unai dainai Iakobo be hahine rua ia adavaia, to unai ese dika ia havaraia badina gabeai idia mama bona badu heheni.
it-2-E 341 par. 3
Headava
Headava Aria. Ena be guna Israela taudia ese headava dinana ai gau momo idia karaia lasi, to unai dina idia moalelaia bada. Headava dinana ai headava matamata hahine be gau momo do ia karaia ia hegaegae totona. Ginigunana be, do ia digu bona ena kopina dekenai bonana namo muramura do ia dahua. (Ru 3:3; Ese 23:40 hahegeregerea.) Nega haida hahine haida ese headava matamata kekeni idia durua ena ageva, herahera gaudia bona headava dabua ia hahedokilaia, ena noho dalana hegeregerena. (Ie 2:32; Apo 19:7, 8; Sa 45:13, 14) Kekeni ese ena herahera gaudia ia karaia diba, bema ia dekenai ia hegeregere (Is 49:18; 61:10; Apo 21:2), bena dabua severasevera ta amo ena vairana do ia koua, unai dabua ena lata be ena kwarana amo ia lao bona aena. (Is 3:19, 23) Unai badina dainai Labana ese Iakobo ia koia bona ia dekenai Rahela ia henia lasi to Lea ia henia. (Ge 29:23, 25) Rebeka ese Iakobo ia hedavari henia neganai, dabua ta amo iena vairana ia koua. (Ge 24:65) Unai kara ese ia hahedinaraia headava matamata kekeni ese do ia adavaia tauna ia matauraia.—1Ko 11:5, 10.
(Genese 29:27, 28) Inai hahine ena aria purana do ia ore, murinai iena tadina danu do ai henia oi dekenai, iena davana be lagani 7 ma lauegu hesiai gaukara do oi karaia.” 28 Iakobo be inai bamona ia karaia, dina 7 idia ore, vadaeni Labana ese iena natuna Rahela ia henia, ia adavaia totona.
Hakaua Hereva Namodia Tahua
(Genese 30:3) Hahine ia gwau, “Lauegu hesiai hahine Bileha ia noho, ia danu oi mahuta hebou, vadaeni lauegu tuina dekenai dohore ia mara, ia dekena amo lauegu natuna do lau abia.”
it-1-E 50
Ubua Natuna
Rahela bona Lea edia hesiai hahine ese Iakobo totona idia havaraia natudia, idia gwauraia edia natuna, edia ‘tuina dekenai dohore [idia] mara.’ (Ge 30:3-8, 12, 13, 24) Unai natudia bona Iakobo ena adavana korikoridia ese idia havaraia natudia ibounai be Iakobo ena natudia. Danu, unai hesiai kekeni be Rahela bona Lea edia hesiai taudia, unai dainai idia be mai edia maoro hesiai hahine amo idia vara natudia idia gwauraia edia natudia korikori.
(Genese 30:14, 15) Uiti utua ena nega dekenai Rubena be ia lao, au huahua ena ladana dudai haida ia davaria, vadaeni ia abia, iena sinana Lea dekenai ia abia lao. Vadaeni Rahela ese Lea dekenai ia noia, ia gwau, “Oiemu natuna ena dudai haida oi henia lau dekenai.” 15 To Lea ese ia gwau henia, ia gwau, “Lauegu adavana oi henaoa be oi laloa lasi, a? To edena bamona lauegu natuna ena dudai oi dadia gwauraia.” Vadaeni Rahela ia gwau, “Oiemu natuna ena dudai oi henia lau dekenai, vadaeni hari hanuaboi iseda adavana danu umui mahuta gabu tamona dekenai.”
Genese Bukana Ena Hereva Badadia—2
30:14, 15—Dahaka dainai Rahela ese dudai ia abia totona natuna havaraia karana ia dadaraia? Idaunegai, dudai ena huahua be muramura totona idia gaukaralaia, hisihisi ia hamaragia bona masolo ena hisihisi ia koua totona. Bona idia laloa ena huahua ese mahuta hebou urana ia havaraia bona hahine ia durua ia rogorogo totona. (Solomona ena Ane 7:13) Rahela ese unai dudai ia abia ena badina be Baibel ese ia gwauraia lasi, to reana ia laloa dudai ese do ia durua natuna ia havaraia totona, unai amo ia be natuna lasi dainai do ia hemarai lasi. To, lagani haida murinai, Iehova ese ena “noinoi ia abia dae, vadaeni ia danu ia rogorogo.”—Genese 30:22-24.
Baibel Duahiduahi