Lepadi—Kara Hehuni Pusina
NOGA! TORETORE TAUNA KENYA AI ESE IA TOREA
DINA ia diho noho. Unai dina dekenai Kenya ena gabu ta ladana Masai Mara dekenai emai nega be animal raraidia bona edia foto abidia karana dekenai ai haorea. Hanuaboi ai hotel dekenai ai do mahuta lasi neganai, hoa gauna ma ta ai itaia. Unai hegaegaelaia totona, hotel ena gaukara tauna ta be kwanau nese-hanaina amo Talek Sinavaina ia hanaia. Nanigosi mitina ia huaia lao, kela auna ta ena atai rigina ta dekenai ia kwatua.
Dina ia diho negana ena kala idia ore bona ia dibura neganai, lepadi tau badana be au dekenai ia daekau bona miti ia ania matamaia. Hotel ena dehe ena lamepa badadia ese idia hadiaria. To unai lepadi ese ena aniani ia moalelaia dainai, mai hoa ida ia ai raraia negana lalonai, ai ia laloa lasi. Gabeai ai idia hamaoroa, lagani 6 bamona lalodiai ia be hanuaboi ta ta iboudiai unai bamona ia kara. Unai dainai kerukeru hanuaboina ai itaia lou!
Unai neganai emai lalona idia parara dahaka dainai idia gwau lepadi be “pusi badadia bogaragidiai ia herea, ia be mai hairaina bona ena raka ena toana be namo herea.” Lepadi ena metau be kilogram 57 bamona, bona ia goada herea. Ena lata, iena pagana amo ia diho, be sentimita 60, bona ena lata, ena udu baubauna amo ela bona ena iuna ena dorina, be mita rua bamona. Iena kopina toutoudia ai raraia neganai, peroveta tauna Ieremia ena henanadai ai laloa lou: “Etiopia tauna ese iena kopina ia haidaua diba, a? O lepadi ese iena kopina toutoudia do ia kokia diba, a?”—Ieremia 13:23.
Iena matana gadokagadokadia mai edia diaridiari be ai hoalaia bada. Idia lalodiai be sel idaudia ladana tapetum. Idia dainai, hanuaboi ai taunimanima ese idia itaia diba lasi gaudia momo be lepadi ese ia itaia goevagoeva diba. Hanuaboi ai lamepa ta amo ena matana idia hadiaria neganai, unai sel ese unai diari idia hahedinaraia, hevarivari bamona, unai dainai ena matana idia diaridiari.
Lepadi be dina ai ia laga-ani neganai bema oi raraia, oi itaia ia hahodi haraga, ia laga-tuna momokani bamona. To, unai dala amo ena tauanina ia hakerua namonamo. Miniti tamona lalonai nega 150 ia hahodi diba, unai amo varahu be ena malana, ena uduna bona ena udu baubauna ena lalona amo ia lasi.
Lepadi ese gabu idauidau idia noholaia diba, tano gagaena bona uda, ororo bona taora danu. Tano idauidau, hegeregere China, India, bona Kenya, be idia noholaia. Ena be lepadi edia noho gabudia momo be taunimanima ese idia abia, to saiens taudia idia gwau idia milioni ta bamona be do Africa bona Asia ai. To lagani handred momo lalodiai saiens taudia ese idia tahudia namonamo lasi. Haheitalai ta be Sinai ena lepadi. Ema bona vanegai Iudea tanona gagaena ai idia davaridia lou negana, idia laloa unai lepadi besena be idia mase ore!
Sibona Ia Noho Pusina
Badina be dahaka taunimanima ese lepadi idia itaia lasi? Badina be ia be vaia hanuaboi ai ia loaloa hehuni dainai. Taunimanima idia hadikaia diba gabudia ai, lepadi ia boiboi lasi. Ia badu neganai mo, laiona ta bamona ia boiboi. Ia badu lasi neganai, ena gadona be mai garina lasi: ena regena be au iria regena bamona. C. T. Astley Maberly be ena buka ladana Animals of East Africa lalonai ia gwau, ena regena be inai bamona: “Garant-ha! Garant-ha! Garant-ha! Garant-ha!—bena dokonai ia hahodi.” Lepadi ia ura bada do ia noho hehuni; unai hegeregerena ia ese rege idaudia, taunimanima idia kamonai diba lasi regedia, be ia halasia.
Inai danu, laiona be edia orea ai idia noho hebou, to lepadi be sibona ia noho. Ena be nega ta ta idia rua rua idia hedinarai, to lepadi ta sibona ese ena vamu ia tahua. Lepadi ma ta ida do ia hedavari neganai do ia hoa eiava do idia heai garina, tano ena kahana ia makaia sibona ena; reana unai gabu ena bada be sikoea kilomita 25 bona 40 padadiai. Ena tano ena hetoana makaia totona, ranu mai bonana be ena tauanina amo ia halasia. Unai bonana dainai, lepadi ma haida idia diba ia be tau eiava hahine, ia matamata eiava ia bada, ia ura sihari eiava lasi, bona reana idia diba danu “tano biaguna” be daika.
Lepadi be vaia iena vamu ia tahua hehuni. Baibel negadiai, ia be hanua kahirakahira ai ia naria, boromakau o mamoe do ia abidia haraga totona. (Ieremia 5:6; Hosea 13:7; Habakuku 1:8) Uda sisiadia ese ena vamu do idia abia garina, ia alaia gaudia badadia be au ta ena rigina badana ta, mita 10 o ma haida ataiai, ena padana ai ia atoa. Dia maragina ta o jirafi maragina ta, ena lata be mita ta mai kahana gauna, ena tauanina be edena bamona ia abia daekau? Unai kara hehunina dibaia be auka. To mai edia haheauka ida idia raraia taudia idia gwau ena goada amo ia karaia. Lepadi ia ura au ta ena rigi bona ena rau ese idia hunia gabuna ai rigi badana ta latanai do ia hekure bona do ia aniani metairametaira.
Lepadi be vaia taunimanima edia amo idia raka siri, idia ida do idia hedavari garina. Ena be lepadi haida ese taunimanima idia gari henidia lasi guna idia gari henidia bamona, bona unai dainai idia koridia mase, to idia momo ese taunimanima idia hadikadia lasi. To, bema lepadi ta idia haberoa o idia gegea ahu, gari toana ia hahedinaraia lasi, lasi vaitani. Jonathan Scott be buka ladana The Leopard’s Tale lalonai ia gwau: “Lepadi ta ia badu neganai, ia dagedage momokani, . . . taunimanima ia roho henidia haraga herea diba mai ena goada bada ibounai ida.”
Lepadi Sinadia
Vaia edia kara dainai, lepadi ese edia natudia idia naridia hehuni karana be ita hoalaia lasi. Idia vara murinai, idia hunidia hua rua, nega momo unai be nadi matuna ta lalonai. Maragidia edia tamana ese naridia gaukarana ia durua lasi, to edia sinana ese ia ubudia, ia hagoevadia, bona edia tauanina ia hasiahudia noho. Gabeai, idia ruaosi o toiosi be noho gabuna matamatana dekenai ia laohaidia. Bema idia do maragimaragi, iena uduna ai ia abidia lao, to bema idia bada sisina, ia boiridia do idia gavaia totona.
Lepadi hahinena ese ena natuna be maniki badadia edia amo ia hunidia toho danu. Bema ena natuna idia dagedage henidia, maniki ia heau henidia haraga. Sibona ena mauri ia laloa lasi, badina be ia ura ena natuna do idia heau mauri diba. Ena natuna ubudia totona ena mauri do ia haboioa garina ia gari lasi. Ena be elefante be idia boiboi noho to idia bogaragidiai ia raka hanai, vamu be ena natuna mai edia hitolo dekenai do ia abia lao totona.
Lepadi edia natudia be ta ta sibona sibona idia noho lasi, ela bona nega taina daudau ia ore. Edia hua be 6 bamona neganai rata idia negea, to sibodia edia vamu idia alaia lasi ela bona lagani ta ia ore. Lepadi tau be ta ta sibona sibona idia noho lasi, ela bona edia lagani be rua mai kahana. Lepadi hahine haida be idia bada neganai danu, edia sinadia dekenai idia noho.
Lepadi—Maino ai Do Ia Noho, A?
To lepadi maragidia idia tubu daekau ela bona ala-ala gaudia ai idia lao. Unai dainai, toana be peroveta tauna Isaia ena hereva do ia momokani be auka: “Uda sisiana be mamoe natuna maruanena ida nega sisina do idia noho, bona lepadi be nanigosi natuna ida do idia hekure.”—Isaia 11:6, NW.
Vanegai lepadi haida idia hamanadaia toho, to idia kwalimu momokani lasi. Africa ai, Sieuwke Bisleti van der Laan bona ena adavana ese edia uma gabuna ai lepadi natudia haida idia naria ela bona idia bada. Idia koudia lasi bona nega momo edia imadia amo idia ubudia. To idia hamanadadia momokani diba lasi. Sieuwke Bisleti ia gwau: “Lepadi ta ia bada neganai, sibona ena mauri dalana ia tahua. Laiona ta ese nega ibounai oi do ia lalokau henia bona do ia kamonai henia; lepadi ta be nega ibounai oi do ia diba, to sibona ena lalona ia hadaia edena bamona do ia kara.”
Unai lepadi idia bada neganai, unai tau bona ena adavana idia laloa bema uma gabuna ai do idia loaloa noho, reana dika do ia vara. Unai dainai uda dekenai idia idia atodia lou. Taunimanima edia hetura ese ia haidaudia vadaeni, a? Lasi. Dina toi idia do ore lasi neganai, lepadi tau idia itaia, ia alaia mase uda diana latanai ia helai noho.
Ena be lepadi be idia hamanadadia momokani diba lasi, to unai ese Isaia ena peroveta herevana ia hakoikoia lasi; Dirava ena lauma ese ia hakaua dainai, ia gwau lepadi bona nani do idia maino. Unai hoa gauna do ia vara, taunimanima edia kara dainai lasi, to Dirava ena kara dainai. Dirava ena Basileia ese animal do ia hamainodia sibona lasi. Isaia ia gwau: “Tanobada ibounai, be Lohiabada ena diba maoro dekena amo do ia honu momokani.” (Isaia 11:1-9) Unai dainai taunimanima danu ese edia kara, dagedage boromadia edia bamona, do idia negea, tuari bona heiriheiri idia havaraia karadia unai. Unai neganai, taunimanima edia lalohadai animal dekenai danu do ia idau. Animal do idia aladia mase kava lou lasi. Edia noho gabudia bona edia mauri daladia do idia hadikaia lasi, badina be unai neganai Iehova ese ‘tanobada idia hadikaia taudia ia alaia ore vadaeni.’—Apokalupo 11:18.