Dirava ena Hereva Hoihoilaia Taudia Lasi
“EMAI haroro ai hoihoilaia, moni abia totona.” “Telefon ai ia guriguri haroro tauna” gunana be unai bamona ia hereva lagani 1991 ai, TV program ta ai America ena televisen ai idia haroro taudia edia kara idia tahua neganai.
Unai program ese United States ena televisen ai idia haroro oreadia toi ia herevalaidia. Ia hahedinaraia lagani iboudiai idia toiosi ese kina milion milion be taunimanima amo idia veria bona koikoi karadia momo idia karaia. Unai oi hoalaia a?
Tomadiho Karana Idia Tahua
Televisen ai idia haroro taudia sibodia lasi to tomadiho oreadia ma haida edia kara be gavamani bona orea idaudia ese idia tahudia. Tomadiho oreadia haida be banika ai moni bada idia haboua, moni idia henia politikol karadia haida durudia totona, bona edia haroro taudia be pei badana idia abia dainai taga taudia bamona idia noho, unai dainai haida ese edia kara idia henanadailaia, ia maoro eiava.
Aposetolo Paulo ese Keristen hesiai gaukarana ena toana ia gwauraia; tomadiho gunalaia taudia haida edia kara ena toana be unai hegeregerena, a? Ia gwau: “Ai be haida bamona lasi, Dirava ena hereva ai hoihoilaia lasi. Lasi momokani. Ai be lalona momokani taudia bona inai dagi Dirava dekena amo ai abia. Ai be Keriso ena hesiai taudia dainai Dirava ena vairanai ai hereva noho, mai laloa maoromaoro danu.” (2 Korinto 2:17) Hari inai negai daidia edia kara be unai bamona?
Unai do oi laloa namonamo totona, namona be Paulo bona ena bamodia edia Keristen hesiai gaukarana be moni amo idia haheaua dalana ita tahua. Edena dala ai ia idau, edia negai idia noho taudia haida edia kara hegeregerena lasi?
Aposetolo Edia Negai Laolao Haroro Taudia
Paulo be gabu idauidau ai ia haroro loaloa, bona iena negai taunimanima momo be unai bamona idia karaia, sibodia edia lalohadai tomadiho dekenai do idia gwauraia hedinarai totona. Luka ia gwau: “Iuda taudia haida, edia dagi be idia loaloa bona lauma dikadia idia luludia.” (Kara 19:13) Iesu ese Farisea taudia ia gwau henidia neganai, ia gwau: “Davara bona tanobada umui hanaia lalona giroa tauna tamona sibona do umui abia totona.” (Mataio 23:15) Iesu ia haroro loaloa. Ia ese ena aposetolo bona ena hahediba taudia ia hadibadia, ia haroro hegeregerena, idia danu do idia haroro, Iudea bona Samaria ai sibona lasi to “tanobada ena kahana ibounai” danu.—Kara 1:8.
Edia laolao ai Iesu ena hahediba taudia ese haroro taudia, Iuda lasi taudia, idia itadia. Atena ai, Epikuro ena orea bona Stoa ena orea taudia haida Paulo ida idia hepapahuahu. (Kara 17:18) Roma Basileiana ai, Cynic oreana taudia ese hereva mai siahudia amo taunimanima lalodia idia veridia toho. Isis bona Serapis tomadiho henidia taudia ese hahine bona igui hesiai taudia edia lalodia veridia totona idia gwauhamata henidia, ura-kwalimu taudia ida do idia hegeregere, tomadiho dalanai bona hanua taudia bogaragidiai.
Laolao Davadia be Edena Bamona Idia Karaia?
Laolao ena davana be bada. Lagatoi be mai davana, dala haida be mai davana, bona kohu abia loaloa be mai davana, bona laolao taudia ese inai gau danu idia abidia be namo: aniani, mahuta gabudia, lahi audia, dabua, bona gorere hanamoa gaudia. Haroro taudia bona hahediba taudia idauidau be dala ima amo unai gau idia abidia bona davadia idia karaia. (1) Idia hadibaia neganai davana idia gwauraia; (2) moni gaukarana idia karaia; (3) heabidae taudia edia ruma ai idia noho bona harihari monina idia abia dae; (4) taga taudia idia tura henidia; (5) idia noinoi.
Paulo be haroro taudia haida ia diba, idia gwau idia be Keristen haroro taudia, to taga taudia idia tura henidia bona ogogami taudia edia gau idia abia oho. Ia ese Korinto ena kongregesen taudia ia gwau henidia, ia gwau: “Bema tau ta ese . . . emui aniani ia haorea, o bema umui ia koia, . . . inai kara ibounai umui haheauka diba.” (2 Korinto 11:20) Iesu Keriso, Paulo, bona ena bamodia ese gau ta taunimanima edia amo idia abia koikoi lasi. Korinto ena haroro taudia mai edia mataganigani be “aposetolo koikoidia, gaukara koikoi taudia,” Satana ena hesiai taudia.—2 Korinto 11:13-15.
Iesu ese ena hahediba taudia ia hamaorodia, ia gwau: “Gau momo umui abia vadaeni, davana lasi. Unai dainai gau momo do umui henia, davana lasi.” (Mataio 10:8) Ena be unai negai taunimanima momo idia noinoi, to momo ese unai kara idia lalo-dika henia. Parabole ta ai Iesu ia gwau hesiai tauna ta ia gwau: “Noinoi dekenai be lau hemarai.” (Luka 16:3) Unai dainai, Iesu ena hahediba taudia idia noinoi lasi, to inai hereva idia badinaia: “Bema tau ta gaukara ia ura lasi neganai, aniani ta umui henia lasi.”—2 Tesalonika 3:10.
Iesu ese ena hahediba taudia ia hamaorodia dala rua ai edia dabu gaudia idia abidia diba. Dala ta be, Paulo ia hereva hegeregerena, ia gwau: “Sivarai Namona idia harorolaia taudia ese edia haroro gaukara dainai edia davana idia abia be maoro.” Anina be taunimanima edia heabidae karana idia abia dae diba. (1 Korinto 9:14; Luka 10:7) Dala ma ta be edia tauanina durua gaudia be sibodia ese do idia abidia.—Luka 22:36.
Paulo ena Kara
Luka ese Paulo ena misinari laolaona iharuana ia gwauraia, ia gwau: “Lagatoi dekenai ai lao Troa, bona ai heau maoromaoro Samotrake dekenai. Dabai ma ai heau, Neapoli hanua ai ginidae. Unai gabu ai rakatania, ai lao Filipi.” Lagatoi davana, edia aniani bona mahuta gabudia edia davana be idia sibodia ese idia karaia.—Kara 16:11, 12.
Gabeai, hahine ta ladana Lidia ese “Paulo ia kamonai henia. Ia mai ena ruma taudia danu bapatiso idia abia, gabeai ai dekenai ia noinoi, ia gwau, ‘Bema umui laloa lau be Lohiabada lau kamonai henia hahine, namo umui mai lauegu ruma, unuseni umui noho.’ Ia ura bada ai noho ia dekenai.” (Kara 16:13-15) Reana Lidia ena heabidae karana dainai Paulo ese Keristen taudia Filipi ai ia tore henidia, ia gwau: “Umui ai laloa negadia ibounai Dirava lau tanikiu henia noho. Bona umui totona lau noinoi neganai, lauegu guriguri be mai moale danu. Badina be umui ese lau umui durua noho Sivarai Namona do lau harorolaia totona. Emui durua ia doko lasi umui matamaia dinana ia mai bona hari.”—Filipi 1:3-5.
Luka ese taunimanima idauidau ladadia ia gwauraidia, idia ese Keristen gaukara taudia edia laolao ai idia abidia dae. (Kara 16:33, 34; 17:7; 21:7, 8, 16; 28:2, 7, 10, 14) Ena revareva ai, Paulo ese taunimanima edia heabidae karadia bona idia henia harihari gaudia ia gwauraidia. (Roma 16:23; 2 Korinto 11:9; Galatia 4:13, 14; Filipi 4:15-18) To, ia eiava ena bamona ta idia gwau lasi taunimanima ese harihari gaudia o moni do idia henidia be namo. Iehova ena Witness taudia edia orea ai, sekit bona distrik naria taudia, idia laolao taudia unai, edia kara be Paulo ena hegeregerena.
Heabidae Karana ai Ia Tabekau Lasi
Paulo be taunimanima edia heabidae karadia ai ia tabekau lasi. Moni davaria gaukarana ta ia dibaia. Misinari gaukarana karaia totona Korinto ai ia ginidae neganai, “Iuda tauna ta ia davaria, . . . ena ladana be Akula . . . ena adavana [be] Priskila . . . Paulo ia lao idia ruaosi dekenai, bona ia ese idia danu ia noho, bona idia gaukara hebou, . . . dabua ruma idia turia.”—Kara 18:1-3.
Gabeai, Efeso ai, Paulo ia gaukara goada noho. (Kara 20:34; 1 Korinto 4:11, 12 itadia.) Ena gaukara ita laloa diba—dabua ia pakosia bena ia turia ela bona hanuaboi momokani. Unai gaukara ese regerege bada ia havaraia lasi, unai dainai ia be mai ena dala ia herevahereva ia gaukara noho lalonai. Reana ia be mai ena dala, unai bisinesi ia naria tauna, ena gaukara taudia, ena igui hesiai taudia, hoihoi taudia, bona ena turana ia haroro henidia.—Tesalonika Ginigunana 2:9 itaia.
Paulo be ena hereva bona ena kara amo ia hahedinaraia Dirava ena Hereva ia hoihoilaia lasi bona ena haroro gaukarana amo moni ia tahua lasi. Tesalonika taudia ia hamaorodia, ia gwau: “Umui diba danu aiemai kara bamona umui karaia be namo. Umui dekenai ai noho neganai be ai lahedo lasi. Badina be ai ese tau ta ena aniani ai ania kava lasi. To dina bona hanuaboi ai gaukara mai hekwarahi danu, ai dainai umui ta ese moni do ia halusia kava garina. Ai be siahu taudia dainai umui ese aniani ai dekenai umui henia be maoro. To ai ura lasi, badina be ai ura aiemai manau kara bamona do umui karaia.”—2 Tesalonika 3:7-9.
Ena Kara Idia Tohotohoa Taudia
Ema bona hari Iehova ena Witness taudia ese Paulo ena kara namona idia tohotohoa. Elda bona hesiai taudia ese pei o moni idia abia lasi edia kongregesen amo. Taunimanima iboudiai bamona, moni gaukarana idia karaia edia famili naridia totona. Pioneer taudia danu be moni gaukarana sisina idia karaia, edia tauanina durua gaudia abidia totona. Lagani ta ta iboudiai haida ese sibodia edia moni idia negea, gabu daudaudia ai sivarai namona do idia harorolaia totona. Bema unai gabu ai idia noho taudia ese idia boiridia idia ida do idia aniani hebou o edia ruma ai do idia mahuta totona, edia heabidae karana idia moalelaia to unai taunimanima idia hametaudia lasi.
Iehova ena Witness taudia ese sibodia edia ura dainai haroro bona hahediba gaukaradia idia karaia, davana lasi. To, taunimanima edia harihari monina, haroro gaukarana durua totona, idia abia dae bona Watch Tower Society dekenai idia siaia. (Mataio 24:14) Witness taudia edia haroro gaukarana amo bisinesi idia karaia lasi. Paulo ia hereva hegeregerena, idia danu be mai edia momokani ida idia hereva diba; ia gwau: “Sivarai Namona umui dekenai lau harorolaia, bona davana lau abia lasi.” (2 Korinto 11:7) Iehova ena Witness taudia be ‘Dirava ena hereva hoihoilaia’ taudia lasi.
[Box on page 27]
BASILEIA HAROROLAIA GAUKARANA IDIA DURUA DALADIA HAIDA
◻ HARIHARI MONINA, GAUKARA DURUA TOTONA: Momo ese edia moni idia atoa hegaegae, maua ta ladana “Harihari Monina, Society ena Gaukara Tanobada Hegegemadai Durua Totona—Mataio 24:14” lalonai do idia udaia totona. Hua ta ta ai, kongregesen ese unai moni be Society ena hedikwota Brooklyn, New York, dekenai eiava ena branch opesi ta dekenai idia siaia.
◻ HARIHARI GAUDIA: Taunimanima ese harihari monina idia siaia diba Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania, 25 Columbia Heights, Brooklyn, New York 11201 dekenai, eiava Society ena branch opesi ta dekenai. Herahera gaudia mai davana bada eiava dava bada gaudia idaudia danu idia henia diba. Revareva ta ida idia siaidia be namo, unai revareva ai idia gwau idia be harihari gaudia.
◻ HARIHARI MONINA MAI TARAVATUNA: Taunimanima ese moni be Watch Tower Society idia henia diba, trust fund ai do idia naria totona ela bona idia mase, to bema nega ta idia dabu, idia be mai edia gwaumaoro do idia abia lou.
◻ INSURENS: Bema ta ese life insurens ia hoia o moni be retirement fund ta ai ia atoa, Watch Tower Society ena ladana ia torea diba, bena ia mase neganai eiava ia buruka neganai unai moni do idia abia. Namona be unai bamona ia karaia tauna ese Society ia hadibaia.
◻ BANIKA AKAUN: Ta ena banika ena taravatu hegeregerena, dala ia karaia diba Watch Tower Society ese ena moni do idia gaukaralaia ia do mauri lalonai, eiava ia mase neganai do idia henia Society dekenai. Namona be unai bamona ia karaia tauna ese Society ia hadibaia.
◻ SHARE MONINA: Ta ena share kampani ta dekenai be Watch Tower Society ia harihari henia diba, eiava dala ia karaia diba unai share be idia edia to ato-kau monina be ia ese do ia abia.
◻ TANO BONA RUMA: Bema ta be mai ena ruma o tano, ia hoia diba gauna, Watch Tower Society ia henia vaitani diba, harihari gauna bamona, eiava do ia noholaia diba ela bona ia mase bena Society ese do ia abia vaitani. Bema ta ia ura unai bamona do ia karaia, namona be Society ia hadibaia guna.
◻ WILLS BONA TRUSTS: Bema ta ena ura be ia mase neganai Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania ese ena tano, ruma, kohu, o moni do idia abia, loia dekenai ia lao be namo, will pepana, mase murinai kohu hariharilaia gwaumaoro pepana ai, iena ura do ia torea totona. Eiava bema ena moni be trust fund ai ia noho, ia ese Society ena ladana be trust agreement pepana ai ia torea diba unai moni do idia abia totona. Tano haida ai, bema ta ese ena trust monina be tomadiho oreana ta ia henia, takisi monidia haida do ia henia lasi. Namona be will eiava trust pepana ena kopi ta be Society dekenai ia siaia.
Bema oi ura inai kara dekenai diba ma haida do oi abia, revareva ta oi siaia inai adres dekenai: International Bible Students Association of Papua New Guinea Inc., Box 636, Boroko, N.C.D.
[Box on page 29]
IA URA HEDURU IA HENIA
TIFFANY ena lagani be 11. Ia be sikuli kekenina Baton Rouge, Louisiana, U.S.A. ai. Vanegai, hari Iehova ena Witness kekenina ese sivarai ta ia torea, ena sinado be “Ediukeisini America Ai.” Ena het-masta ese inai revareva ia siaia ena tamana sinana dekediai:
“American Ediukeisini wikina lalonai, sivarai namo hereana ta kalasi ta ta amo ai duahia hedinarai sikuli taudia iboudiai do idia kamonai totona. Hari dabai Tiffany ena lau duahia. Ia be kekeni namo hereana. Ena toana be namo, ia be mai ena diba bona mai ena hemataurai. Unai bamona taudia ta ta sibodia be grade 6 ai lau davaridia. Tiffany ese aiemai sikuli ia durua bada.”
Tiffany be sivarai torea helulu ai ia kwalimu. Unai murinai Watch Tower Society ia tore henia, ia gwau: “Reana lau kwalimu badina be buka ta ladana Memero Kekeni edia Henanadai—Haere Maorodia dainai. . . . Ena karoa haida, sikuli idia gwauraia gaudia, lau gaukaralaidia. . . . Tanikiu bada herea unai buka dainai. Lau ia durua, lalohadai haida abidia totona. Lauegu sivarai dainai kwalimu monina dola 7 lau abia. Unai dola 7 bona ma dola 13, ibounai be dola 20, lau siaia inai, haroro gaukarana tanobada hegegemadai durua totona. . . . Lau bada neganai, lauegu ura be Betele ai do lau gaukara.”
[Picture on page 26]
Nega haida, Paulo ese dabua rumadia ia karaia, moni davaria totona