Gima Kohorona INTANET LAIBRI
Gima Kohorona
INTANET LAIBRI
Hiri Motu
  • BAIBEL
  • PABLIKEISEN
  • HEBOUDIA
  • w93 7/1 rau 12-17
  • Keristen Taudia bona Taunimanima Oredia

Oi abia hidi kahana ena vidio ia noho lasi.

Sori, hekwakwanai ia vara vidio ia loud totona.

  • Keristen Taudia bona Taunimanima Oredia
  • 1993 Gima Kohorona Iehova Ena Basileia Ia Harorolaia
  • Sinado maragidia
  • Inai Bamona Atikol
  • Keristen Taudia Korikoridia Hari Inai Negai
  • Idia Gini Siri to Idia Badu Lasi
  • Lohia ese Idia Lalodia Kerere
  • ‘Gabu Ibounai Idia Hereva Ia Dika’
  • Keristen Taudia, dia Toi Tamona Herevana Badinaia Taudia
  • Orea Idaudia ida Idia Gaukara Hebou Lasi
  • Iehova ena Witness Taudia
    Buka Helaga Herevalaia
  • Hereva Momokani Ena Dala Dekenai Idia Raka Noho
    Gima Kohorona Iehova Ena Basileia Ia Harorolaia—2002
  • Keristen Taudia Ginigunadia bona Tanobada
    1993 Gima Kohorona Iehova Ena Basileia Ia Harorolaia
  • Edia Abidadama Dainai Taunimanima ese Idia Badu Henidia
    1998 Gima Kohorona Iehova Ena Basileia Ia Harorolaia
Ma Haida Itaia
1993 Gima Kohorona Iehova Ena Basileia Ia Harorolaia
w93 7/1 rau 12-17

Keristen Taudia bona Taunimanima Oredia

“Lauegu ladana dainai bese ibounai ese umui do idia badu henia.”​—MATAIO 24:9.

1. Dahaka dainai Keristen tomadihona ia idau vaitani?

KERISTEN taudia ginigunadia idia idau vaitani, badina be tanobada amo idia gini siri. Keriso ese ena Tamana guba ai, Iehova, ia guriguri henia, ia gwau: “Oiemu hereva lau henia vadaeni idia dekenai, bona tanobada ese ia badu henia vadaeni idia dekenai, badina idia be tanobada ena lasi, lau hegeregerena, lau be tanobada ena lasi.” (Ioane 17:14) Pontio Pilato vairanai Iesu ia gwau: “Lauegu Basileia be inai tanobada gauna lasi.” (Ioane 18:36) Keristen Greek Revarevadia bona unai nega sivaraina torea taudia ese idia hamomokania idaunegai Keristen tomadihona be tanobada gauna lasi.

2. (a) Iesu ia ura iena orea taudia be gabeai tanobada do idia tura henia, a? (b) Iesu ena Basileia do ia mai, badina be bese iboudiai edia lalodia do idia hagirodia dainai a?

2 Iesu be gabeai ia hahedinaraia lasi iena orea taudia ese edia kara do idia haidaua, tanobada do idia tura henia bona tanobada ibounai ese Keristen dalana do ia badinaia dainai iena Basileia do ia mai. Iesu ena mase murinai ena orea taudia ese lauma helaga dainai idia torea herevadia ese unai idia hahedinaraia lasi. (Iakobo 4:4 [62 C.E. vairanai sisina ia torea] 1 Ioane 2:​15-17; 5:19 [98 C.E. bamona ai ia torea]) Lasi, Baibel ese ia hahedinaraia Iesu ena ‘noho’ bona unai murinai ena “mai” Basileia siahuna lalonai be “tanobada dokona” negana ai do idia vara; unai nega ena “dokona” ai tanobada ena oromana dikana do ia haorea. (Mataio 24:​3, 14, 29, 30; Daniel 2:44; 7:​13, 14) Iesu ese ena pa·rou·siʹa, iena noho, ena toana ia gwauraia neganai, ena orea taudia korikoridia ia gwauraidia, ia gwau: “Unai neganai umui emui mase totona hereva do idia atoa, do idia hadikaia umui, do idia alaia mase umui. Lauegu ladana dainai bese ibounai ese umui do idia badu henia.”​—Mataio 24:9.

Keristen Taudia Korikoridia Hari Inai Negai

3 Edena tomadiho oreana hari inai negai be Keristen haheganidia ia badinadia bona inai tanobada amo ia gini siri, bona haida ese ena orea taudia idia inai henidia bona idia dagedage henidia? Edena Keristen oreana tanobada hegegemadai ena sivarai be Keristen taudia ginigunadia edia sivarai hegeregerena vaitani? Buka ta ladana New Catholic Encyclopedia ia gwau: “Keristen oreana ginigunana, ena be matamanai taunimanima idia laloa ia be Iuda tomadiho oreana ma ta mo, to ena tomadiho hahediba herevadia be idau vaitani, bona ena orea taudia edia lalo-siahu be idau vaitani; Keriso idia gwauraia hedinarai, ‘Iudea ibounai bona Samaria ibounai, ela bona tanobada ena kahana iboudiai’ (Kara 1.8).”​—Buka 3, rau 694.

3, 4. (a) Katolik bukana ta ese Keristen ginigunadia edena bamona ia gwauraidia? (b) Unai bamona herevadia amo Iehova ena Witness taudia edena bamona ia gwauraidia?

4 Inai hereva, “idia laloa ia be . . . tomadiho oreana ma ta mo,” “ena . . . hahediba herevadia be idau vaitani,” “edia lalo-siahu be idau vaitani,” mani oi lalodia. Bona hari buka ese Iehova ena Witness taudia ia gwauraidia herevadia danu mani oi lalodia: “Tomadiho oreana ta . . . Witness taudia idia abia dae momokani lagani momo lasi do idia ore neganai tanobada ena dokona do ia ginidae. Inai lalohadai dainai edia lalodia idia siahu bona idia hesiku lasi. . . . Orea taudia ta ta iboudiai edia maduna be Iehova do idia gwauraia hedinarai, do idia gwau Iena Basileia be kahirakahira do ia mai. . . . Idia laloa Baibel be edia abidadama bona edia taravatu edia badina tamona . . . Ta be Witness korikorina ai do ia lao totona, namona be do ia haroro mai kwalimuna ida.”​—Buka 7, rau 864-5.

5. (a) Edena dala ai Iehova ena Witness taudia edia hahediba herevadia be idia idau vaitani? (b) Haheitalai haida mani oi gwauraidia, oi hahedinaraia Iehova ena Witness taudia idia abia dae herevadia be Baibel ena hereva hegeregeredia.

5 Edena dala ai Iehova ena Witness taudia edia hahediba herevadia be idia idau vaitani? New Catholic Encyclopedia ia gwau: “[Iehova ena Witness taudia] idia gwau Toi Tamona be tomadiho koikoi gauna . . . Idia laloa Iesu be Iehova ena Witness tauna hereadaena, ‘dirava ta’ (Ioane 1.1 be unai bamona idia torea hanai), Iehova mo sibona ese ia hereaia. . . . Ia be taunimanima ta bamona ia mase bena Dirava ese ia hatorea isi ena lauma Natuna, do ia mase diba lasi tauna. Hisihisi ia ania bona ia mase neganai taunimanima ia davalaidia, tanobada ai do idia mauri hanaihanai diba totona. Momokani, Witness taudia korikoridia ‘hutuma bada herea’ (Ap 7.9) ese tanobada Paradaisona idia laroa; kamonai taudia 144,000 mo sibodia (Ap 7.4; 14.1, 4) be Keriso ida hairai do idia abia hebou guba ai. Kara dika taudia be Keriso ese do ia hadikadia ore vaitani. . . . Bapatiso be Witness taudia ese ranu lalonai idia karaia . . . [ia be] toa ta, Iehova ena hesiai do idia lao henia gwauhamatana ena toana. . . . Rara idia dadaraia dainai edia sivarai be bada . . . Edia headava bona seks taravatudia be auka.” Inai dala ai Iehova ena Witness taudia idia idau vaitani reana, to edia lalohadai inai gau iboudiai ediai be Baibel latanai idia haginidia auka.​—Salamo 37:29; Mataio 3:16; 6:10; Kara 15:​28, 29; Roma 6:23; 1 Korinto 6:​9, 10; 8:6; Apokalupo 1:5.

6. Iehova ena Witness taudia be edena bamona idia karaia noho ema bona hari? Dahaka dainai?

6 Hari Roman Katolik bukana be ma ia gwau, 1965 (unai hereva idia torea laganina) lalonai, “Witness taudia be idia do laloa lasi idia be edia tano taudia edia orea taudia.” Toana be torea tauna ia laloa Iehova ena Witness taudia do idia momo daekau bona “tomadiho oreana korikorina ena toana do idia abia” neganai, idia be inai tanobada ena gau ai do idia lao. To unai bamona ia vara lasi. Ena be 1965 amo ema bona hari edia momo be nega 4 ia bada ia lao, to Iehova ena Witness taudia be tanobada amo idia gini siri noho. “Idia be tanobada ena lasi,” Iesu hegeregerena, ia be “tanobada ena lasi.”​—Ioane 17:16.

Idia Gini Siri to Idia Badu Lasi

7 Idaunegai tauna Justin Martyr ese Keristen taudia edia namo ia gwauraia herevadia be Robert M. Grant ese ena buka ladana Early Christianity and Society lalonai ia toredia hanai, ia gwau: “Bema Keristen taudia be gavamani idia hadikaia gwauraia, do idia komu noho, do idia kwalimu totona. . . . Idia ese pavapava idia durua bada, maino bona noho namona havaraia totona.” Unai hegeregerena, hari inai negai, tanobada hegegemadai taunimanima idia diba Iehova ena Witness taudia ese maino idia ura henia bona idia noho namonamo. Gavamani idauidau iboudiai be idia diba Iehova ena Witness taudia do idia gari henidia be anina lasi.

7, 8. Keristen taudia ginigunadia hegeregeredia, Iehova ena Witness taudia hari inai negai be edena bamona idia kara?

8 North America tauna ta be niuspepa ai ia torea herevana be inai: “Lalo-dika bona kavakava tauna mo sibona ese ia abia dae Iehova ena Witness taudia ese gavamani ta do idia hadikaia toho; unai kara amo idia siri vaitani bona maino idia ura henia bada.” Ena buka ladana L’objection de conscience (Lalo ena Hedadarai) lalonai, Jean-Pierre Cattelain ia gwau: “Witness taudia ese gavamani idia kamonai henidia goevagoeva bona taravatu idia badinadia; edia takisi monidia idia henidia bona gavamani idia heailaidia toho lasi, idia haidaudia toho lasi, bona idia hadikadia ore toho lasi, badina be inai tanobada ena kara idia lalodia momo lasi.” Cattelain be ma ia gwau Gavamani ese edia mauri, Dirava idia gwauhamatalai henia vadaeni gauna, ia biagua gwauraia negadia mo ai, Iehova ena Witness taudia idia kamonai lasi. Inai dala ai idia be Keristen taudia ginigunadia hegeregeredia.​—Mareko 12:17; Kara 5:29.

Lohia ese Idia Lalodia Kerere

9 Roma pavapavadia momo ese Keristen taudia ginigunadia idia lalodia kerere bona idia dagedage henidia. Unai kara edia badina be revareva ta ladana The Epistle to Diognetus ese ia hahedinaraia; haida idia laloa ta ese lagani 100 C.E. murinai ia torea. Ia gwau: “Keristen taudia be tanobada ai idia noho, to idia be tanobada ena lasi.” To Vatican Kaunsolo Iharuana ia gwau namona be Katolik taudia be “tanobada ena kara lalodiai do idia vareai, Dirava ena basileia do idia tahua totona,” bona “tanobada na ena lalona amo hahelagaia dalana do idia tahua” be namo.

10. (a) Lohia taudia ese Keristen taudia ginigunadia edena bamona idia lalodia? (b) Momo ese Iehova ena Witness taudia edena bamona idia lalodia, bona unai dainai Witness taudia be edena bamona idia laloa?

10 Sivarai torea tauna E. G. Hardy ia gwau Roma pavapavadia idia laloa Keristen taudia ginigunadia do idia dadaraidia be maoro. Sivarai torea tauna Étienne Trocmé ia gwau: “Greece bona Roma lohiadia ese [Keristen taudia] idia dadaraidia, badina be idia laloa idia be tomadiho oreana idau hereana mairiveina kahana amo.” Pliny Maragina, Roma ena gavana Bitunia ai, ese Pavapava Trajan ia tore henia revarevadia ese idia hahedinaraia lohia momo ese Keristen dalana ena anina korikorina idia diba lasi. Unai hegeregerena, hari inai negai, tanobada ena lohia momo ese Iehova ena Witness taudia idia lalodia kerere bona idia dadaraidia. To Witness taudia ese unai idia hoalaia lasi bona idia lalohisihisilaia lasi.​—Kara 4:13; 1 Petero 4:​12, 13.

‘Gabu Ibounai Idia Hereva Ia Dika’

11 Keristen taudia ginigunadia be inai bamona idia gwauraidia: “Gabu ibounai ese inai orea latanai idia hereva ia dika.” (Kara 28:22) Lagani 100 C.E. murinai, Celsus ia gwau anina lasi taudia mo sibodia ese Keristen tomadihona idia ura henia. Unai hegeregerena, haida idia gwau Iehova ena Witness taudia “momo be ogogami taudia.” Ekalesia sivaraina torea tauna Augustus Neander be ia gwau: “Keristen taudia idia gwauraidia tanobada enai idia mase taudia, kara iboudiai ai idia heduru diba lasi taudia; . . . ma idia henanadai, bema taunimanima iboudiai be idia hegeregeredia, hanua taudia edia noho be edena bamona?” Iehova ena Witness taudia be politik lalonai idia vareai lasi dainai, idia danu be haida ese idia samanidia, idia gwau idia be anina lasi. To, bema politik ai idia gaukara, Dirava ena Basileia be edena bamona do idia gwauraia taunimanima do ia hamauridia diba gauna tamona? Idia ese aposetolo Paulo ena hereva idia abia dae: “Keriso Iesu ena tuari tauna namona ta do oi lao. Oiemu dagi ena hisihisi bona metau do oi abia . . . Tuari tauna ese inai tanobada mauri ena gaukara idauidau bona tuari danu nega tamona ia karaia diba lasi. Lasi, to ia be tuari gaukara sibona do ia karaia, iena tuari biaguna do ia hamoalea totona.”​—2 Timoteo 2:​3, 4.

12. Edena gini siri karana badana ai Iehova ena Witness taudia be Keristen taudia ginigunadia hegeregeredia?

12 Iena buka ladana A History of Christianity ai, Profesa K. S. Latourette ia gwau: “Keristen taudia ginigunadia ese Greek bona Roma taudia edia lalohadai tuari enai be idia badinaia lasi. Lagani ginigunadia 300 lalodiai idia torea bena ia noho ema bona hari revarevana ta, Keristen taudia na tuari ai do idia vareai gwaumaorona ia henidia revarevana, be lasi.” Edward Gibbon ena buka ladana The History of the Decline and Fall of the Roman Empire ia gwau: “Keristen taudia ese edia gaukara helagana bema idia dadaraia lasi neganai, idia be tuari taudia, o kota biagudia, o lohia ai idia lao diba lasi.” Unai hegeregerena, Iehova ena Witness taudia danu be idia gini tabe momokani bona Baibel ena hahegani Isaia 2:​2-4 bona Mataio 26:52 ai idia badinadia.

13. Haida ese Iehova ena Witness taudia edena bamona idia samanidia, to idia vara gaudia sivaraidia ese dahaka idia hahedinaraia?

13 Iehova ena Witness taudia edia inai taudia ese idia samanidia, idia gwau ruma bese idia hapararadia. Momokani, ruma bese haida idia parara, bese tauna ta o haida be Iehova ena Witness taudia ai idia lao negadiai. Iesu ia gwau unai do ia vara. (Luka 12:​51-53) To unai kara dainai edia headava idia hadokodia taudia be momo lasi. France ai, Iehova ena Witness taudia bogaragidiai, headava taudia toi toi amo ta ta edia adavadia be Witness taudia lasi. To, edia headava hadokodia karadia edia momo ese France taudia oredia edia ia hanaia lasi. Badina be aposetolo Paulo bona Petro ese Dirava ena lauma amo aonega sisibana na unai bamona Keristen taudia idia henidia, bona Iehova ena Witness taudia ese edia hereva idia badinaia toho dainai. (1 Korinto 7:​12-16; 1 Petero 3:​1-4) Bema unai bamona headavana ta ia doko, nega kahirakahira iboudiai badina be Witness lasi tauna ese ia hadokoa. To, headava taudia momo herea mai adavadia ida ese edia headava dikadia idia hanamodia, badina be Iehova ena Witness taudia ai idia lao bona Baibel ena hahegani idia badinadia matamaia.

Keristen Taudia, dia Toi Tamona Herevana Badinaia Taudia

14 Hoa gauna be inai: Roma Basileiana lalonai Keristen taudia idia samanidia, idia gwau idia be Dirava abidadama henia lasi taudia. Dr. Augustus Neander ia gwau: “Taunimanima bogaragidiai idia gwau Keristen taudia be . . . dirava dadaraidia taudia, dirava lasi taudia.” Keristen taudia ese mauri Diravana idia tomadiho henia, dirava momo idia tomadiho henidia lasi, to idia samanidia taudia idia tomadiho henidia diravadia be “dirava korikoridia lasi, taunimanima edia imadia ese idia karadia gaudia, au bona nadi.”​—Isaia 37:19.

15, 16. (a) Tomadiho taudia haida ese Iehova ena Witness taudia edena bamona idia gwauraidia, to unai ese dahaka henanadai ia havaraia? (b) Dahaka ese ia hahedinaraia Iehova ena Witness taudia be Keristen taudia korikoridia?

15 Hoa gauna ma ta be inai: Kerisendom ena siahu taudia haida idia gwau Iehova ena Witness taudia be Keristen taudia lasi, badina be Toi Tamona Diravana herevana idia dadaraia dainai. Kerisendom taudia idia gwau, “Keristen taudia ese Keriso idia abia dae Dirava.” To diksinari ta ena hereva be idau; “Keristen tauna” ena anina be inai bamona ia gwauraia: “Iesu Keriso ia abidadama henia bona ena hahediba herevadia ia badinadia tauna,” ma ia gwau “Keristen tomadihona” be “Iesu Keriso ena hahediba herevadia latadiai idia haginia tomadihona; idia abia dae ia be Dirava ena natuna.” Vadaeni, edena orea be unai hegeregerena?

16 Iehova ena Witness taudia ese Iesu ena hereva idia abia dae. Ia gwau: “Lau be Dirava ena Natuna”; ia gwau lasi: “Lau be Dirava Natu.” (Ioane 10:36; ma Ioane 20:31 itaia.) Idia ese aposetolo Paulo ena hereva Keriso enai, lauma helaga amo ia gwauraia herevana, be idia abia dae; ia gwau: “Ena be ia be Dirava ena toana ia abia, to ia laloa lasi dagi do ia dadia, ia be Dirava ida do idia hegeregere totona.” (Filipi 2:​6, The New Jerusalem Bible) Buka ta ladana The Paganism in Our Christianity ia gwau: “Iesu Keriso be nega ta unai bamona gauna [Toi Tamona] ia herevalaia lasi, bona inai hereva ‘Toi Tamona’ be Taravatu Matamatana lalonai ia hedinarai lasi. Iseda Lohiabada ia mase bena lagani 300 idia ore murinai Ekalesia ese unai lalohadai ia abia dae; unai lalohadai be tomadiho koikoi ai ia matamaia.” Iehova ena Witness taudia ese Baibel ena hereva Keriso enai be idia abia dae. Idia be Keristen taudia, dia Toi Tamona Diravana tomadiho henia taudia.

Orea Idaudia ida Idia Gaukara Hebou Lasi

17 Iehova ena Witness taudia ma idia maumauraidia, idia gwau tomadiho oreadia idauidau edia gaukara hebou dalana idia durua lasi bona taunimanima be edia orea taudia ai idia halaodia toho. Unai dala rua ai haida ese Keristen taudia ginigunadia danu idia samanidia. Kerisendom mai ena kahana toiosi, Katolik, Otodoks, bona Protestan oreadia, be momokani inai tanobada ena. Iesu hegeregerena, Iehova ena Witness taudia be “tanobada ena lasi.” (Ioane 17:14) Vadaeni, idia be tomadiho oreadia idaudia, Keristen lasi karadia bona herevadia idia havaradia oreadia, ida edena bamona do idia gaukara hebou diba?

18. (a) Iehova ena Witness taudia idia gwau idia mo sibodia ese tomadiho momokanina idia badinaia; dahaka dainai unai edia hereva dainai haida ese idia maumauraidia be maoro lasi? (b) Ena be Roman Katolik taudia idia laloa edia tomadiho be momokani, to dahaka idia karaia lasi?

18 Keristen taudia ginigunadia hegeregeredia, Iehova ena Witness taudia idia laloa idia sibodia ese tomadiho dalana momokanina idia badinaia. Daidia ese unai dainai idia maumauraidia maoromaoro diba? Katolik Dubu Oreana danu, ena be idia gwau idia be tomadiho oreadia haida ida idia gaukara hebou, to ma idia gwau: “Ai laloa inai tomadiho dalana momokanina tamona be Katolik Ekalesiana, Aposetolo edia Ekalesia, lalonai ia noho; Lohiabada ese hari orea ia duanaia, taunimanima iboudiai do idia harorolai henidia; aposetolo ia hereva henidia, ia gwau: ‘Do umui lao, bese iboudiai be hahediba taudia ai do umui halaodia.’ ” (Vatican Kaunsolo Iharuana ena hereva be unai.) To unai lalohadai ese Katolik taudia edia lalodia ia hasiahudia lasi, do idia lao taunimanima be hahediba taudia ai do idia halaodia totona.

19. (a) Iehova ena Witness taudia edia lalohadai aukana be dahaka do idia karaia, bona dahaka dainai? (b) Dahaka be stadi gabena lalonai do ita herevalaia?

19 To Iehova ena Witness taudia edia lalodia be unai bamona idia siahu. Edia lalohadai aukana be do idia haroro noho ela bona Dirava ese ia gwauraia hidi negana. (Mataio 24:14) Idia haroro goadagoada, to idia dagedage lasi, badina be edia dekena taudia idia lalokau henidia bona taunimanima idia inai henidia lasi. Edia helaro be taunimanima momo do idia hamauridia. (1 Timoteo 4:16) Keristen taudia ginigunadia hegeregeredia, idia be ‘taunimanima danu mai maino danu idia noho’ toho. (Roma 12:18) Unai edia kara be stadi gabena lalonai do ita herevalaia.

Riviu

◻ Keristen taudia ginigunadia be edena bamona, bona edena dala ai Iehova ena Witness taudia be idia hegeregeredia?

◻ Edena dala ai Iehova ena Witness taudia idia hahedinaraia idia be taunimanima namodia?

◻ Lohia ese Keristen taudia ginigunadia edena bamona idia lalodia, bona hari inai negai be idau a?

◻ Witness taudia idia laloa hereva momokani be idia dekediai, unai dainai dahaka idia karaia?

9. Tanobada amo gini siri karana ai, Keristen taudia ginigunadia bona Katolik taudia hari inai negai be edena bamona idia idau vaitani?

11. (a) Keristen taudia ginigunadia edena bamona idia gwauraidia, bona Iehova ena Witness taudia edena bamona idia gwauraidia? (b) Dahaka dainai Iehova ena Witness taudia be politik ai idia vareai lasi?

14. Keristen taudia ginigunadia edena bamona idia samanidia, bona dahaka dainai unai be hoa gauna?

17. Dahaka dainai Iehova ena Witness taudia ese tomadiho oreadia idauidau edia gaukara hebou dalana idia durua lasi?

[Picture on page 12]

Iehova ena Witness taudia edia lalohadai aukana be do idia haroro noho ela bona Dirava ese ia gwauraia hidi negana

[Picture on page 17]

Pilato ia gwau: “Itaia! Tauna be inai!”​—unai Tau be tanobada ena lasi.​—Ioane 19:5

[Credit Line]

“Ecce Homo” by A. Ciseri: Florence, Galleria d’Arte Moderna / Alinari/Art Resource, N.Y.

    Hiri Motu Pablikeisen (1987-2025)
    Log aut
    Login
    • Hiri Motu
    • Ta dekenai siaia
    • Preferens
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Gaukaralaia Taravatudia
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Login
    Ta dekenai siaia