Iesu—“Ena Matamana be Guna Negadia amo” Lohiana
NEGA daudau herea lalonai oi itaia lasi varavara ta ia ginidae totona oi naria noho lalonai, emu moale ia bada ia lao. Bena, ia ida oi hedavari bona mai lalokau ida ia oi hanamoa. Iena tamana ese ia siaia bona oi ia vadivadi henia ena badina ia gwauraia neganai, oi kamonai namo herea. Bena do ia giroa lou negana ia ginidae haraga. Madi, ia oi bamahuta henia. Iena gabu dekenai ia ginidae namonamo sivaraina oi kamonai neganai, iena hebamo oi reaia ena mamina ia maragi.
Gabeai, pepa gunadia haida oi itaia neganai, revareva haida oi davaria, oiemu varavara be oi ia vadivadi henia totona ia do mai lasi neganai, idaunegai ia karaia kara badadia ia herevalaia sisina. Unai revareva amo iena mauri sivaraidia namodia oi diba bona unai dainai iena vadivadi bona ia karaia noho gaukarana oi laloa bada momokani.
“Guna Negadia Amo”
Aposetolo edia nega lalonai, Iuda taudia dekenai idia noho idaunegai revarevadia huanai be peroveta tauna Mika ena revareva danu, lagani 700 bamona gunanai ia torea. Unai ese Mesia ena vara gabuna ia gwauraia goevagoeva. “Betelehema Eparata e, oi be maragi herea Iuda taudia tausen tausen bogaragidiai, to oiemu amo ta be lau dekenai do ia mai, Israela ena lohia ai do ia lao; ena matamana be guna negadia amo, matamana negana amo.” (Mika 5:2, NW) Unai hereva hegeregerena, Iesu be Iudea hanuana Betelehema dekenai ia vara, hari idia gwauraia laganina 2 B.C.E. ai. To edena dala ai “ena matamana be guna negadia amo”?
Iesu be taunimanima ai ia do lao lasi neganai, ia mauri noho vadaeni. Aposetolo Paulo ese Keristani taudia Kolose dekenai ia tore henidia neganai, ena revareva lalonai Iesu ia gwauraia “Dirava ena toana hegeregerena. Ia be vara guna Natuna, ia be Dirava ese ia karaia gaudia ibounai edia [vara guna tauna].”—Kolose 1:15.
King Solomona ese Dirava ena lauma amo Aonega Herevadia bukana ai ia torea herevana ia gwau Iehova, aonega ena Badina, ese ena Natuna ginigunana ia “karaia guna.” Iesu ia mai tanobada dekenai bena guba dekenai ma ia giroa lou murinai, ia sibona ia gwau ia be momokani “Dirava ia karaia gaudia [edia matamana].” Aonega bamona idia herevalaia bona taunimanima ai ia do lao lasi tauna, Iesu, ia gwau: “Guba be [Iehova] ese ia karaia neganai, lau be unuseni.”—Aonega Herevadia 8:22, 23, 27; Apokalupo 3:14.
Matamana amo, Dirava ena Natuna be gaukara idauna ia abia, ena Tamana badinai ia be “gaukara karaia tauna” badana. Unai kara dainai Iehova ia moale bada herea! Aonega Herevadia 8:30 ia gwau: “Dina ibounai Dirava be lau dekenai ia moale, bona lau be iena vairana dekenai, lau moale noho nega ibounai.”
Gabeai Iehova ese ena vara guna Natuna ia boiria taunimanima idia havaraia totona. Ia gwau: “Taunimanima ita karaia namo, iseda toana bona laulau hegeregerena.” (Genese 1:26) Unai dainai, idia ia ura henia matamaia. Unai taunimanima ai ia do lao lasi tauna Iesu, ia gwau: “Dirava ena tanobada, mai ena noho taudia ibounai dekenai lau moale noho.” (Aonega Herevadia 8:31) Aposetolo Ioane be ena Evanelia ena matamana ai, gau ibounai havaraia lalonai taunimanima ai ia do lao lasi tauna Iesu ena gaukara ia herevalaia, ia gwau: “Gau ibounai be Dirava ese ia karaia inai Hereva dekena amo. Gau ta be idau dala dekenai ia vara lasi, badina idia karaia gaudia ibounai be unai Hereva ese ia karaia.”—Ioane 1:3.
Iehova Ena Hereva Gwauraia Tauna
Ioane ena hereva amo ia hahedinaraia, Dirava ena Natuna ese hahenamo ma ta ia moalelaia, ia be hereva gwauraia tauna unai. Matamana negana amo, ia be Hereva. Unai dainai, Iehova ese Adamu ia hereva henia neganai, bona gabeai Adamu bona Heva ia hereva henidia hebou neganai, toana be Hereva ena amo ia hereva. Bona taunimanima edia namo totona Dirava ena hakaua herevadia do ia henia tauna namo hereana be idia ia ura henia tauna, ani?—Ioane 1:1, 2.
Hereva ese Heva bona gabeai Adamu ia itaia edia Havaraia Tauna idia gwau-edeede henia neganai, unai ese ena lalona ia hahisia bada! Bona ia ura dikadika edia gwau-edeede karana ese edia natudia dekenai ia havaraia dika idauidau ia haorea! (Genese 2:15-17, NW; 3:6, 8; Roma 5:12) Iehova ese Satani, Heva do ia gwau-edeede totona ia hagoadaia tauna, ia hereva henia, ia gwau: “Lau ese badu oi bona hahine ihuanai do lau atoa bona oiemu garana bona iena garana ihuanai. Ia ese emu kwarana do ia haberoa bona oi ese iena aena geduna do oi haberoa.” (Genese 3:15, NW) Hereva be Eden umana ai ia vara karana ia itaia neganai, ia lalo-parara ia be hahine ena “garana” badana dainai, ia do idia badu henia mai dagedage danu. Ia diba Satani be ala-ala tauna.—Ioane 8:44.
Gabeai Satani ese abidadama tauna Iobu ena kara maoromaoro ia hepapahuahulaia neganai, Hereva be ia badu dikadika, badina iena Tamana hadikaia herevadia be Satani ese ia gwauraia. (Iobu 1:6-10; 2:1-4) Momokani, aneru badana ena dagi gaukarana ia karaia lalonai, Hereva ena ladana idia gwauraia Mikaela, ena anina be “Daika be Dirava Bamona?” bona ia hahedinaraia ia be Iehova totona Dirava ena lohia siahuna idia ura abia kava taudia ia tuari henidia.—Daniela 12:1; Apokalupo 12:7-10.
Israela besena edia sivarai ena matamana ai, Hereva ia itaia Satani ese tomadiho goevana amo taunimanima ia veria siri toho. Aigupito idia rakatania murinai, Dirava ese Mose amo Israela besena ia hamaoroa, ia gwau: “Umui itaia, aneru ta emui vairana dekenai lau siaia noho. Ia ese dala dekenai do ia naria namonamo umui, ia lao bona lau abia hegaegae gabuna dekenai umui do ia hakaua vareai. Ia dekenai do umui kamonai namonamo, iena gadona do umui kamonai henia, bona iena hereva do umui utua lasi. Badina be ia ese emui kara dika do ia gwauatao lasi, ia ese lauegu siahu ia abia dainai.” (Esodo 23:20, 21) Unai aneru be daika? Toana be taunimanima ai ia do lao lasi tauna Iesu.
Mai Abidadama Ida Kamonai
Mose be lagani 1473 B.C.E. ai ia mase, bona ena tauanina be Dirava ese “Moaba ena kourana ta dekenai, Bete Peoro hanua unai kahana dekenai” ia guria. (Deuteronomi 34:5, 6) To ia hedinarai, Satani be ia ura unai mase tauanina ia gaukaralaia, reana kaivakuku tomadiho henia karana ia habadaia totona. Mikaela ese unai kara ia hepapahuahulaia to ena tamana, Iehova, ena siahu henunai ia noho. Mikaela ese hahemaoro dalana ai “Satani ia gwau henia lasi,” to ia ese Satani ia hamaoroa, ia gwau: “Lohiabada ese oi do ia gwau henia.”—Iuda 9.
Gabeai Israela besena be Gwauhamata Tanona, Kanana, idia abia totona idia vareai matamaia. Ieriko hanua kahirakahira ai, Iosua ma ia diba momokani Hereva ese unai bese ia naria noho. Unuseniai Iosua be tuari kaia ia dogoatao tauna ta ia davaria. Iosua be unai idau tauna dekenai ia lao bona ia henanadai, ia gwau: “Oi be ai dekenai oi durua, o ai dekenai oi tuari?” Iosua ia hoa, unai idau tauna ese ena dagi be inai bamona ia gwauraia hedinarai neganai, ia gwau: “Lasi, lau be lohiabada ena tuari orea gunalaia totona lau mai inai.” Ita hoa lasi dahaka dainai Iosua ia tui diho bona ena vairana be tano dekenai ia atoa Iehova ena gwaukau tauna badana vairanai, bona ita daradara lasi ia be taunimanima ai ia do lao lasi tauna Iesu, gabeai “Mesia, Hakaua Tauna” ai ia lao.—Iosua 5:13-15; Daniela 9:25, NW.
Satani ida ia hepapahuahu negana ma ta be Dirava ena peroveta tauna Daniela ena nega lalonai. Unai nega ai, Parasa edia demoni lohiana ese pura toi lalonai aneru ta ena “dala ia koua” neganai, Mikaela ese unai aneru ia durua. Aneru ia gwau: “Unai neganai Mikaela, aneru badana ta, ia mai, lau do ia durua totona, badina lau sibona idia rakatania, lau sibona be Parasa ena king dekenai lau noho.”—Daniela 10:13, 21.
Taunimanima ai Ia Do Lao Lasi Bona Taunimanima ai Ia Lao Neganai, Hairai Ia Abia
Iuda besena edia King Usaia ia mase laganina, lagani 778 B.C.E. ai, Dirava ena peroveta tauna Isaia ese matahanai amo Iehova ia itaia, ena terona badana latanai ia helai. Iehova ia henanadai: “Daika do lau siaia? Daika be ai totona do ia lao?” Isaia ia ura ia lao, to Iehova ese ia hamaoroa ena Israela tadikaka be iena hereva do idia kamonai lasi. Aposetolo Ioane ese ena nega lalonai idia noho abidadama lasi Iuda taudia be Isaia ena nega ai idia noho taudia ida ia hahegeregerea, bona ia gwau: “Isaia be unai bamona Iesu ia herevalaia, badina be ia ese Keriso ena hairaina ia itaia guna vadaeni.” Daika ena hairaina? Iehova bona taunimanima ai ia do lao lasi tauna Iesu edia hairai ia itaia, edia noho gabuna guba dekenai.—Isaia 6:1, 8-10; Ioane 12:37-41.
Lagani handred haida murinai, Iesu ena gaukara bada hereana ena nega ia ginidae. Iehova ese iena Natuna lalokauna ena mauri siahuna be guba amo ia abia bena Maria ena bogana lalonai ia atoa hanai. Hua 9 murinai, Maria be mero maragina, Iesu, ia havaraia. (Luka 2:1-7, 21) Aposetolo Paulo ia gwau: “To nega korikori ia ginidae neganai, Dirava ese sibona ena Natuna ia siaia. Hahine ena bogana dekena amo ia vara.” (Galatia 4:4) Unai hegeregerena, aposetolo Ioane ia gwau: “Inai Hereva be taunimanima ena tauanina dekenai ia halaoa, bona iseda huanai ia noho. Iena hairai danu ita itaia. Inai hairai be Dirava ese ia henia, badina ia be Dirava ena Natuna tamona sibona. Bogahisihisi kara bona hereva momokani dekenai ia honu momokani.”—Ioane 1:14.
Mesia Ia Hedinarai
Mero matamata Iesu ena mauri lagani be 12 neganai, ia lalo-parara ia ese ena guba Tamana ena gaukara ia karaia goadagoada be namo. (Luka 2:48, 49) Lagani 18 murinai, Iesu be Ioane Bapatiso dekenai ia lao, Ioridane Sinavaina dekenai, bena ia bapatisoa. Iesu ia guriguri lalonai, guba ia kehoa bena lauma helaga ia diho ia latanai. Mani oi laloa, ia ese lagani tausen momo herea lalonai ia gaukara sivaraidia ia laloa lou, bona unai neganai ia be gaukara tauna badana, gwaukau tauna, Dirava ena tuari orea lohiaia tauna, bona aneru badana, Mikaela. Bena ena Tamana ena gadona ia kamonai neganai ia moale. Ia ese Ioane Bapatiso ia hamaoroa ia gwau: “Inai be lauegu Natuna, egu lalokau, lau moale bada ia dekenai.”—Mataio 3:16, 17; Luka 3:21, 22.
Ioane Bapatiso be ia daradara lasi, to ia diba Iesu be taunimanima ai ia do lao lasi neganai ia mauri noho tauna. Iesu be ia dekenai ia raka lao neganai, Ioane ia gwau: “Itaia, Dirava ena Mamoe Natuna ia mai inai, ia be tanobada ena dika kokia tauna.” Bena ma ia gwau: “Guna lau gwauraia tauna be inai. Lau gwau, ‘Tau ta be lauegu murinai do ia mai, lau be maragi, to ia be bada, badina lau do lau vara lasi neganai, ia be ia mauri noho.’ ” (Ioane 1:15, 29, 30) Aposetolo Ioane danu ia diba Iesu be idaunegai ia mauri noho. Ia gwau: “Ataiai dekena amo ia mai tauna be ibounai edia biaguna.” Bona ma ia gwau: “Guba dekena amo ia mai tauna be ibounai edia biaguna. Ia ese ia itaia, bona ia kamonai gaudia ia gwauraia hedinarai.”—Ioane 3:31, 32.
Lagani 61 C.E. bamona ai, Aposetolo Paulo ese Heberu Keristani taudia ia hagoadaia, namona be idia lalo-parara Mesia be tanobada dekenai ia mai bona Hahelaga Tauna Badana ena dagi ai ia karaia gaukarana be mai anina bada momokani. Paulo be Iesu ena Gwaukau Tauna dagina ia herevalaia neganai, ia gwau: “Dirava ese . . . inai dina dokodia neganai . . . iena Natuna dekena amo ita ia hereva henia. Iena Natuna dekena amo Dirava ese tanobada ibounai ia karaia.” Paulo ese reana gau ibounai havaraia neganai Iesu ena “gaukara karaia tauna” badana dagina ia herevalaia eiava reana taunimanima hanamoa lou gaukarana lalonai iena gaukara ia herevalaia, to ia hamomokania Iesu be taunimanima ai ia do lao lasi neganai ia mauri noho tauna.—Heberu 1:1-6; 2:9.
“Guna Negana” amo Dirava Ia Badinaia Noho
Aposetolo edia nega lalonai, Paulo ese Filipi Keristani taudia dekenai inai hagoadaia herevana ia torea: “Keriso Iesu ena laloa bamona umui danu do umui laloa be namo. Ia be nega ibounai Dirava bamona ia noho. Oibe, Keriso be Dirava danu ia hegeregere, to ia laloa lasi unai bamona do ia noho, ia sibona do ia dogoatao gauna. Lasi, to ia ese sibona ena ura dainai, iena dagi badana ia negea, bona hesiai tauna momokani ia lao. Ia be taunimanima hegeregerena ia vara, bona taunimanima edia toana ia abia. Oibe, Keriso ese iena hairai ia laloa lasi, to ia manau momokani. Bona ia ese Dirava ia kamonai henia ela bona ia mase, oibe, satauro dekenai ia mase.” (Filipi 2:5-8) Iesu be Dirava ia badinaia dainai, Iehova ese mai ena lalokau ida ia hatorea isi lou, bena ena noho gabuna guba dekenai ia abia dae lou. Nega daudau herea lalonai kara maoromaoro sibona ia badinaia, bona unai be haheitalai namo hereana ita dekenai!—1 Petero 2:21.
Baibel lalonai, Iesu be taunimanima ai ia do lao lasi neganai ia mauri noho sivaraidia haida idia noho dainai ita moale bada herea! Unai sivarai ese iseda lalona idia hagoadaia, iena hesiai gaukara lalonai ia hahedinaraia badinaia karana ita tohotohoa totona, bona hari unai kara ita habadaia badina ia be Dirava ena Mesia Basileiana ena King dagina ai ia lohia noho. Namona be “Maino ena Lohia,” Iesu Keriso, ita gwauraia hedinarai, ia be iseda Naria Tauna bona Lohia, “ena matamana be guna negadia amo”!—Isaia 9:6; Mika 5:2, NW.
[Box on page 24]
Taunimanima ai Ia Do Lao Lasi Neganai Ia Mauri Noho Idia Hamomokania Herevadia
Henunai, Iesu sibona ena hereva ese idia hamomokania vaitani ia be taunimanima ai ia do lao lasi neganai ia mauri noho:
◻ “Tau ta lasi guba dekenai ia daekau vadaeni, guba dekena amo ia diho Tauna sibona, Taunimanima ena Natuna unai.”—Ioane 3:13.
◻ “Mose ese aniani be guba dekena amo ia henia diho lasi umui dekenai. To egu Tamana ese aniani guba dekena amo ia siaia diho noho umui dekenai, aniani momokani be inai. Badina Dirava ena aniani, be guba dekena amo ia diho mai Tauna, bona ia ese mauri be tanobada dekenai ia henia noho. . . . Guba dekena amo lau diho mai vadaeni, lauegu ura karaia totona lasi, to lau ia siaia Diravana ena ura karaia totona.”—Ioane 6:32, 33, 38.
◻ “To guba dekena amo ia diho noho anianina be inai, bona bema tau ta ese inai aniani do ia ania, do ia mase lasi. Lau be mauri ena aniani, guba dekena amo lau diho, bema tau ta ese inai aniani ia ania, ia be do ia mauri hanaihanai.”—Ioane 6:50, 51.
◻ “To Taunimanima ena Natuna bema umui itaia, ia daekau, guna ia noho gabuna dekenai bema ia giroa lou, be edena bamona?”—Ioane 6:62.
◻ “Egu hereva be ia momokani, badina be lau diba edena gabu dekena amo lau mai, bona edeseni do lau lao danu lau diba. . . . Umui be henunai dekena amo, lau be ataiai dekena amo, umui be tanobada taudia, to lau be tanobada tauna lasi.”—Ioane 8:14, 23.
◻ “Bema Dirava be umui emui Tamana, be lau do umui lalokau henia, badina be Dirava dekena amo lau mai, bona hari lau noho inai. Lau be sibona lau mai lasi, ia ese lau ia siaia.”—Ioane 8:42.
◻ “Momokani, momokani umui lau hamaoroa. Aberahamo do ia vara lasi, lau be lau noho.”—Ioane 8:58.
◻ “Egu Tamana e, harihari oiemu hairai dekena amo do oi hanamoa lau dekenai, tanobada do ia vara lasi neganai, oiemu vairana dekenai lau abia hairaina. Lauegu Tamana e, lau ura be do lau noho gabuna dekenai, be oi henia lau dekenai taudia danu do idia noho, vadaeni lau dekenai oi henia hairaina be do idia itaia, badina be tanobada do oi karaia lasi neganai, oi ese lau dekenai oi lalokau henia.”—Ioane 17:5, 24.
[Picture on page 23]
Iosua ese Iehova ena tuari orea lohiaia tauna ia hedavari henia