Mase Murinai Maurina—Baibel Ena Hereva be Dahaka?
“Oi be tano dekena amo karaia gauna, bona tano dekenai do oi giroa lou.”—GENESE 3:19.
1, 2. (a) Taunimanima edia lalohadai idauidau mase murinai dahaka do ia vara idia dekenai be dahaka? (b) Baibel lalonai, souli ena anina ita davaria totona, edena hereva edia anina do ita tahua?
HINDU aonega tauna Nikhilananda ia gwau: “Hisihisi ania ela bona hanaihanai lalohadaina be Dirava ia havaraia gaudia ia lalokau henia herevana ida ia tamona lasi. . . . Bema oi laloa ta be lagani haida sibona lalonai kerere ia karaia bona dala be lasi unai kerere hanamoa totona, to idia dainai panisi do ia abia ela bona hanaihanai, unai be laloa namonamo lasi karana.”
2 Taunimanima momo be Nikhilananda bamona, hisihisi ania ela bona hanaihanai hahediba herevana idia ura henia lasi. To unai hegeregerena, ma haida be Nirvana abia dalana bona ta be tanobada ena mauri gaudia ida idia tamona lalohadaina idia lalo-pararalaia be auka. Haida idia gwau edia lalohadai be Baibel amo, to souli bona mase murinai dahaka do ia vara idia dekenai idia laloa neganai, edia lalohadai danu be idauidau. To Baibel ese souli ia herevalaia neganai, dahaka ia hadibaia momokani? Unai ita davaria totona, namona be Baibel lalonai Heberu bona Greek gado herevadia, idia hahanaia “souli,” edia anina ita tahua.
Souli Ena Anina Baibel Lalonai
3. (a) Heberu Revarevadia lalonai edena hereva idia hahanaia “souli,” bona unai hereva ena anina badana be dahaka? (b) Edena dala ai Genese 2:7 ia hamomokania unai hereva “souli” ena anina be tau ibounai?
3 Heberu herevana neʹphesh idia hahanaia “souli,” bona Heberu Revarevadia lalonai nega 754 idia torea. Unai hereva neʹphesh ena anina be dahaka? The Dictionary of Bible and Religion ia gwau, “nega momo ena anina be mauri tauna ibounai, o mauri gauna ena oromana ibounai.” Baibel ese Genese 2:7 (NW) ai souli ia herevalaia neganai, unai ia hahedinaraia, ia gwau: “Iehova Dirava ese tano ena kahu dekena amo tau ia karaia bona mauri ena laga be ena udu baubau lalonai ia hiriria vareai, bona unai tau be mauri soulina ta ai ia lao.” Mani oi itaia, ia gwau tau ginigunana be souli ta “ai ia lao.” Ena anina be Adamu be mai ena souli ta lasi; ia be souli ta—hegeregere doketa tauna ai ia lao tauna be doketa ta. Unai dainai, unai siri dekenai unai hereva “souli” ena anina be tau ibounai.
4. Keristani Greek Revarevadia lalonai, edena hereva idia hahanaia “souli,” bona unai hereva ena anina badana be dahaka?
4 Keristani Greek Revarevadia lalonai, Greek herevana idia hahanaia “souli” (psy·kheʹ) be nega 100 mai kahana ia hedinarai. Heberu herevana neʹphesh bamona, unai hereva be nega momo tau ibounai ia herevalaia. Hegeregere, mani inai hereva haida oi laloa: “Harihari lauegu [souli] ia hisihisi.” (Ioane 12:27) “[Souli] ibounai idia gari.” (Kara 2:43) “[Souli] ibounai ese gavamani do idia kamonai henia.” (Roma 13:1) “Gari [soulidia] do umui hagoadaia.” (1 Tesalonika 5:14) “Lagatoi lalonai idia noho taudia, [souli] 8 sibona be ranu dekena amo idia mauri.” (1 Petero 3:20) Ia hedinarai goevagoeva, psy·kheʹ ena anina be neʹphesh ena hegeregerena, ia be tau ibounai ia herevalaia. Diba bada tauna Nigel Turner ia gwau, unai hereva “ena anina be vaia taunimanima ia gwauraia gauna, tau unai, tauanina bona Dirava ena rûaḥ [lauma] be ia lalonai ia hahodia vareai gauna. . . . Ena anina badana be tau ibounai.”
5. Animal be souli, a? Mani oi gwauraia.
5 Gau idauna ta be, Baibel lalonai unai hereva “souli” amo taunimanima sibona lasi, to animal ia gwauraia danu. Haheitalai ta be, Genese 1:20 ese davara ena mauri gaudia havaraia karana ia herevalaia bona ia gwau Dirava be inai hahegani ia henia: “Davara ese mauri [soulidia] momo do idia havaraia namo.” Bena unai havaraia karana ena murina dinana ai, Dirava ia gwau: “Tanobada ese mauri [soulidia] do ia havaraia namo, ta ta edia orea, edia orea hegeregerena, boromakau, bona tano dekenai idia rau gaudia bona tanobada boroma idauidau, ta ta edia orea, edia orea hegeregerena.” —Genese 1:24; mani Numera 31:28, NW, itaia.
6. Ita gwau diba Baibel lalonai “souli” ena anina be dahaka?
6 Unai dainai, Baibel lalonai unai hereva “souli” ena anina be tau ta o animal ta, eiava unai tau o animal ia abia maurina. (Ataiai maua itaia.) Baibel lalonai souli ena anina ia auka lasi, ena anina be siri haida lalonai ia idau lasi, bona taunimanima edia lalohadai o idia gari henia gaudia idia noho lasi. Unai dainai namona be ita henanadai, To Baibel ena hereva hegeregerena, mase negana ai dahaka ia vara souli dekenai?
Mase Taudia be Gau ta Idia Diba Lasi
7, 8. (a) Baibel ia hahedinaraia dahaka ia vara mase taudia dekenai? (b) Baibel amo haheitalai haida oi gwauraia, idia hahedinaraia souli ia mase diba.
7 Hadibaia Tauna 9:5, 10 ese mase taudia dekenai dahaka ia vara ia hahedinaraia goevagoeva, ia gwau: “Mase taudia be gau ta idia diba lasi . . . Guri gabuna lalonai gau ta idia tahua lasi, palani idia haginia lasi, diba bona aonega be lasi.” (Moffatt) Unai dainai, mase ena anina be ta ena mauri noho karana ia ore. Salamo torea tauna ia gwau tau ta ia mase neganai, “tano ia lou henia; unai dina ai ena lalohadai idia ore.” (Salamo 146:4, NW) Mase taudia be gau ta idia diba lasi, kara ta idia karaia lasi.
8 Dirava be Adamu dekenai ena kerere davana ia gwauraia neganai, ia gwau: “Tano dekenai do oi giroa lou, badina be tano dekena amo oi mai.” (Genese 3:19) Dirava be tano ena kahu amo Adamu ia do havaraia lasi bona hamauria lasi neganai, Adamu ia noho lasi. Adamu ia mase neganai, unai bamona ma ia vara, ia noho lasi. Iena kerere davana be mase—gabu ma ta dekenai ia hanaia lao lasi. Adamu ia mase neganai, dahaka ia vara ena souli dekenai? Nega momo Baibel lalonai unai hereva “souli” ena anina be tau sibona dainai, Adamu ia mase ita gwauraia neganai, ena anina be ita gwau souli ta, ena ladana be Adamu, ia mase. Reana souli ia mase diba lasi herevana ia abia dae tauna dekenai unai be idau herea. To, Baibel ia gwau: “Ia kara dika soulina—ia sibona do ia mase.” (Esekiela 18:4, NW) Levitiko 21:1 (NW) ese “ia mase soulina ta” (“mase tauanina” ta, Jerusalem Bible) ia herevalaia. Bona Nasiri taudia idia hamaoroa “ia mase soulina ta” (“mase tauanina,” Lamsa) dekenai do idia raka kahirakahira lasi.—Numera 6:6, NW.
9 To Genese 35:18 dekenai, Rahela be ena mero iharuana ia abia bena ia mase sivaraina ai ia noho herevana be edena bamona? Unuseniai ita duahia: “To unai neganai ia mase, ia mase noho [“ena souli ia lao,” NW ] neganai, iena hereva dokona dekenai mero ena ladana ia atoa Benoni, . . . to gabeai tamana ese mero ena ladana ia atoa Beniamina.” Unai sivarai ena anina be Rahela lalonai gau ta ia noho bona ia mase neganai unai gauna be ena tauanina ia rakatania, a? Lasi. Laloaboio lasi, unai hereva “souli” ese ta ena mauri ia herevalaia danu. Unai dainai Rahela ena “souli” be ena “mauri.” Unai dainai Baibel ma haida ese unai hereva “ena souli ia lao” idia hahanaia “iena mauri ia ore gwauraia” (Knox), “iena hahodi karana ia ore” (JB), bona “ena mauri ese ia rakatania” (Bible in Basic English). Idia hahedinaraia lasi Rahela lalonai hehuni kahana ta ia noho bona ena mase murinai unai ia mauri noho.
10 King Taudia Ginigunana ena karoa 17 dekenai, Elia ese vabu ena natuna mero ia hatoreaisi lou sivaraina danu be unai bamona. Siri 22 lalonai ita duahia Elia be unai mero dainai ia guriguri, bena “Lohiabada ese Elia ena guriguri ia kamonai henia. Mero ese ia hahodi lou [“ena souli be ia lalonai ia giroa,” NW ], mauri ia davaria lou.” Unuseniai danu, unai hereva “souli” ena anina be “mauri.” Unai dainai, New American Standard Bible ia gwau: “Natuna ena mauri ia giroa ia dekenai bona ia mauri lou.” Oibe, laulau ta lasi, to iena mauri be unai mero dekenai ia giroa. Unai be Elia ena hereva mero ena sinana dekenai hegeregerena: “Oi itaia, oiemu natuna [unai mero] be ia mauri noho.”—1 King Taudia 17:23.
Lauma be Edena Bamona?
11. Dahaka dainai unai hereva “lauma” be tau ta ena mase murinai ia mauri noho kahana ta ia herevalaia lasi?
11 Baibel ia gwau tau ta ia mase bona “ena lauma ia lasi neganai, ia ese ena tano ia lou henia.” (Salamo 146:4, NW) Unai ena anina be tau ia mase murinai, ena tauanina ia rakatania laumana ta ia do mauri noho, a? Unai bamona ia vara diba lasi, badina salamo torea tauna ma ia gwau: “Unai dina ai ena lalohadai idia ore.” Iena lauma be dahaka, bona tau ta ia mase neganai, edena dala ai lauma “ia lasi”?
12. Baibel lalonai Heberu gado bona Greek gado herevadia, idia hahanaia “lauma,” edia anina badana be dahaka?
12 Baibel lalonai, Heberu gado herevana ruʹach bona Greek gado herevana pneuʹma idia hahanaia “lauma,” edia anina badana be “laga.” Unai dainai, R. A. Knox ia hahanaia Baibel ta ia gwau lasi “ena lauma ia lasi neganai,” to ia gwau “iena laga be ena tauanina ia rakatania.” (Salamo 145:4) To unai hereva “lauma” ena anina be hahodi karana sibona lasi. Hegeregere, Genese 7:22 (NW) be tanobada ibounai Abatana ese taunimanima bona animal ia hamasea ore ia herevalaia neganai, ia gwau: “Edia uduna matudia ai mauri siahuna ena laga [eiava, lauma; Heberu gado, ruʹach] ia noho gaudia iboudiai, anina be, tano kaukauna ai idia mauri noho gaudia, idia mase ore.” Unai dainai “lauma” ena anina ta be mauri siahuna, idia mauri gaudia iboudiai, taunimanima bona animal, lalonai ia noho bona hahodi karana amo ia gaukara noho siahuna.
13 To, dahaka dainai Hadibaia Tauna 12:7 ia gwau ita mase neganai “iseda lauma be ita dekenai ia henia Dirava dekenai do idia giroa lou”? Ena anina be unai lauma be guba dekenai ia daekau lao ela bona Dirava vairanai ia ginidae, a? Lasi, unai bamona lalohadai ia hahedinaraia lasi. Badina lauma be iseda mauri siahuna dainai, unai lauma be ‘Dirava dekenai ia giroa lou’ ena anina be nega vairai unai tauna do ia mauri lou dalana tamona be Dirava ese ia biagua. Dirava sibona ese ena lauma, eiava ena mauri siahuna, do ia henia lou diba, unai tauna ia mauri lou totona. (Salamo 104:30) To unai be Dirava ena ura, a?
“Do Ia Toreisi Lou”
14. Lasaro ia mase murinai, Iesu be dahaka ia gwau bona ia karaia, Lasaro ena taihudia ia durua bona edia lalohisihisi hamaragia totona?
14 Kilomita toi Ierusalema murimurinai, hanua maragina Betania lalonai, Mareta bona Maria ese edia taihuna Lasaro ena mase idia taitailaia. Iesu ia lalohisihisi danu, badina Lasaro bona ena taihudia rua ia lalokau henidia. Edena dala ai Iesu ese ena taihudia edia lalohisihisi do ia hamaragia? Ia ese sivarai lata hereana ta ia gwauraia lasi, to hereva momokanina ia gwauraia sibona. Iesu be hereva kwadogina ia gwauraia, ia gwau: “Oiemu taihuna be do ia toreisi lou.” Bena Iesu be gara gabuna dekenai ia lao, bona Lasaro ia hatorea isi lou—dina hani ia mase vadaeni tauna ia hamauria!—Ioane 11:18-23, 38-44.
15. Mareta ese Iesu ena hereva ia kamonai bona ena kara ia itaia murinai, dahaka ia karaia?
15 Mareta ia hoa badina Iesu ia gwau Lasaro do ia “toreisi lou,” a? Toana be ia hoa lasi, badina ena haere be inai: “Lau diba dina gabeai, toreisi lou dinana neganai, do ia toreisi lou.” Dirava ia gwauhamatalaia toreisi lou negana ia abidadama henia vadaeni. Bena Iesu ese ia hamaoroa: “Toreisi lou be lau inai, mauri danu be lau. Lau dekenai ia abidadama henia tauna, ia be do ia mase, to do ia mauri lou.” (Ioane 11:23-25) Unai hoa karana amo Lasaro ia mauri lou ia itaia neganai, unai ese Mareta ena abidadama ia hagoadaia bona ma haida dekenai abidadama ia havaraia. (Ioane 11:45) To unai hereva “toreisi lou” ena anina be dahaka?
16. Inai hereva “toreisi lou” ena anina be dahaka?
16 Unai hereva “toreisi lou” be Greek hereva a·naʹsta·sis amo, ena anina be “gini tore lou.” Gado hahanaia Heberu taudia ese unai Greek herevana a·naʹsta·sis be Heberu gado herevadia techi·yathʹ ham·me·thimʹ ida idia hahegeregerea, edia anina be “mase taudia hamauria lou.”a Unai dainai, toreisi lou karana be mase tauna hamauria karana—Dirava ese mase tauna ena mauri oromana ibounai ia havaraia lou bona hamauria lou.
17. (a) Dahaka dainai Iehova Dirava bona Iesu Keriso dekenai taunimanima hatorea isi lou karana be auka lasi? (b) Iesu ia gwauhamata dahaka do ia vara mase guria gabuna dekenai idia noho taudia dekenai?
17 Iehova Dirava ena aonega be bada herea bona ena laloatao karana be goevadae dainai, ia ese tau ta ia hatorea isi lou haraga diba. Mase taudia edia mauri oromana gunana—edia kara idauidau, dahaka ia vara idia dekenai, bona idia sibodia idia diba gaudia iboudiai—ia laloatao be auka lasi. (Iobu 12:13; mani Isaia 40:26 itaia.) Danu, Lasaro ena sivarai ese ia hahedinaraia hegeregerena, Iesu Keriso ia ura mase taudia ia hatorea isi lou bona ia karaia diba. (Mani Luka 7:11-17; 8:40-56 itaia) Momokani, Iesu Keriso ia gwau: “Nega ta do ia mai, mase guria gabu dekenai idia noho taudia ibounai ese iena [Iesu ena] gadona do idia kamonai. Vadaeni guria gabu dekena amo do idia toreisi.” (Ioane 5:28, 29) Oibe, Iesu Keriso ia gwauhamata Iehova ia laloatao taudia iboudiai do ia hatorea isi lou. Ia hedinaraia goevagoeva, Baibel ena hereva be souli ia mase, bona unai dika ia hanamoa dalana be toreisi lou. To taunimanima bilioni momo idia mauri bona mase vadaeni. Daidia be Dirava ia laloatao taudia, toreisi lou negana idia naria taudia unai?
18 Iehova ena hesiai gaukara ena kara maoromaoro dalana idia tahua goadagoada taudia do idia toreisi lou. To, idia mase vadaeni taudia milioni momo idia do hahedinaraia lasi bema idia ura Iehova ena kara maoromaoro taravatudia idia abia dae, eiava do idia abia dae lasi. Reana idia ese Iehova ena ura idia diba lasi, eiava nega ia hegeregere lasi edia kara idia haidaua totona. Dirava ese unai bamona taudia ia laloatao bona do idia toreisi lou, badina Baibel ena gwauhamata be inai: “Mase taudia dohore idia toreisi lou, kara maoromaoro taudia, bona kara maoromaoro lasi taudia danu.”—Kara 24:15.
19 Aposetolo Ioane ese matahanai namona ta ia abia, ia lalonai idia toreisi lou vadaeni taudia be Dirava ena terona vairanai idia gini ia itaia. Unai ia herevalaia neganai, ia gwau: “Davara lalonai idia mase vadaeni taudia be davara ese idia ia henia daekau lou. Bona Mase, bona mase taudia edia gabu ese idia lalonai idia koua noho taudia idia henia daekau lou. Vadaeni idia danu be Kota Biaguna ese edia kara hegeregerena idia ia kota henia. Ia ese Mase, bona mase taudia edia gabu, be lahi gohuna lalonai ia negea diho. Inai lahi gohuna be mase iharuana.” (Apokalupo 20:12-14) Unai ena anina mani oi laloa! Dirava ia laloatao taudia iboudiai be Hades, o Sheol, unai be mase taudia edia gabu, amo do ia ruhadia. (Salamo 16:10; Kara 2:31) Bena “mase, bona mase taudia edia gabu” do ia negea “lahi gohuna lalonai,” unai ese hadikaia ore karana ia laulaulaia. Unai neganai mase taudia edia gabu do ia noho lasi, do ia ore.
Helaro Idauna Ta!
20. Idia mase vadaeni taudia milioni momo be edena bamona gabu lalonai do idia toreisi lou?
20 Mase taudia milioni momo do idia toreisi lou neganai, taunimanima be lasi tanobadana ai do idia toreisi lou lasi. (Isaia 45:18) Idia noga neganai, do idia davaria idia be gabu mai hairaina lalonai bona idia be mai edia ruma, mai edia dabua, bona mai edia aniani momo, ma haida ese idia hegaegaelaia vadaeni gaudia unai. (Salamo 67:6; 72:16; Isaia 65:21, 22) Daidia ese unai gaudia iboudiai idia hegaegaelaia? Ia hedinarai goevagoeva, mase taudia idia do toreisi lou lasi neganai, taunimanima haida be tanobada matamatana lalonai idia noho vadaeni. To daidia?
21, 22. “Dina gabedia” ai idia noho taudia vairanai edena bamona helaro idauna ta ia noho?
21 Baibel ena peroveta herevadia idia hamomokania ita be inai tanobada ena oromana dikana ena “dina gabedia” ai ita noho.b (2 Timoteo 3:1, NW) Nega daudau lasi murinai, Iehova Dirava ese taunimanima edia kara do ia koua bona kara dika be tanobada amo do ia kokia. (Salamo 37:10, 11; Aonega Herevadia 2:21, 22) Unai neganai, mai edia abidadama ida Dirava idia hesiai henia taudia dekenai dahaka do ia vara?
22 Iehova ese kara maoromaoro taudia be kara dika taudia danu do ia hadikaia lasi. (Salamo 145:20) Ia be nega ta unai bamona ia karaia lasi, bona tanobada ena kara dika ibounai ia kokia negana ai do ia karaia lasi. (Genese 18:22, 23, 26 itaia.) Baibel ena buka ginigabena ese “hutuma bada herea” ia herevalaia, “tau ta ese ia duahidia diba lasi, bese idauidau bona iduhu idauidau bona kopina idauidau bona gado idauidau amo,” bona idia be “hisihisi badana lalona amo idia mai taudia.” (Apokalupo 7:9-14, NW) Oibe, unai taunimanima hutuma be hari tanobada dikana ena dokona, hisihisi badana, amo do idia roho mauri, bena Dirava ena tanobada matamatana lalonai do idia vareai. Unuseniai, kamonai taudia ese Dirava ena harihari gauna, taunimanima be kara dika bona mase amo do ia ruhaia dalana, ena namo ibounai do idia abia. (Apokalupo 22:1, 2) Unai dainai, unai “hutuma bada herea” ese mase do idia mamia lasi. Unai be helaro idauna ta!
Mase be Lasi Maurina
23, 24. Bema oi ura tanobada Paradaisona dekenai oi mauri noho ela bona hanaihanai, dahaka oi karaia be namo?
23 Unai helaro idauna ita abia dae momokani diba, a? Oibe! Iesu Keriso ia hahedinaraia nega ta do ia mai bona idia mauri noho taudia be do idia mase lasi vaitani. Iena turana Lasaro be mase amo ia hatorea isi lou gwauraia neganai, Iesu ese Mareta ia hamaoroa, ia gwau: “Idia mauri noho, bona idia abidadama henia lau dekenai taudia ibounai, be do idia mase lasi, lasi bona lasi momokani.”—Ioane 11:26.
24 Oi ura tanobada Paradaisona dekenai do oi mauri hanaihanai, a? Oi ura emu lalokau taudia oi itaia lou, a? Aposetolo Ioane ia gwau: “Tanobada, mai ena gau dikadia, taunimanima idia ura dikadika gaudia, be kahirakahira do idia ore. To Dirava ena ura ia karaia noho tauna be do ia noho ela bona hanaihanai.” (1 Ioane 2:17) Harihari, Dirava ena ura oi dibaia bona emu lalona oi hadaia ia hegeregerena do oi mauri be namo. Bena oi be Dirava ena ura idia karaia taudia milioni momo ida, tanobada Paradaisona lalonai do oi mauri hanaihanai diba.
[Footnotes]
a Heberu Revarevadia lalonai, unai hereva “toreisi lou” ia hedinarai lasi, to toreisi lou helarona ia hedinarai goevagoeva Iobu 14:13, Daniela 12:13, bona Hosea 13:14 dekenai.
b Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc. ese ia halasia bukana, Diba ese Mauri Dekenai Ita Ia Hakaua Lao, rau 98-107 itaia.
Oi Laloatao, A?
◻ Heberu bona Greek gado herevadia idia hahanaia “souli,” edia anina badana be dahaka?
◻ Mase neganai, dahaka ia vara souli dekenai?
◻ Baibel ena hereva hegeregerena, mase hanamoa dalana be dahaka?
◻ Hari, abidadama taudia ese edena helaro idauna ta idia naria noho?
9. Baibel ia gwau Rahela ena souli “ia lao” neganai, ena anina be dahaka?
10. Edena dala ai vabu ena toreisi lou merona ena souli “be ia lalonai ia giroa”?
13. Ta ia mase neganai, ena lauma be Dirava dekenai ia giroa lou ena anina be dahaka?
18. Daidia do idia toreisi lou?
19. (a) Aposetolo Ioane ese toreisi lou negana ena matahanai ta ia abia neganai, dahaka ia itaia? (b) “Lahi gohuna lalonai ia negea diho” gauna be dahaka, bona unai hereva ena anina be dahaka?
[Box on page 15]
“Souli” Ena Anina be Ta Ena Mauri
Nega haida, unai hereva “souli” ena anina be tau ta o animal ta ia abia maurina. Unai ese Baibel ia gwauraia vadaeni anina, souli be tau ta o animal ta, ia haidaua lasi. Haheitalai ta be inai: Ita gwau tau ia mauri, ena anina be ia be mauri tauna. Ita gwau diba unai mauri be iena mauri. Unai hegeregerena, ia mauri tauna be souli ta. To, ia mauri noho lalonai, ita gwau diba unai “souli” be iena souli.
Hegeregere, Dirava ese Mose ia hamaoroa, ia gwau: “[Oiemu souli] do idia alaia gwauraia taudia be ibounai idia mase vadaeni.” Ita itaia goevagoeva diba, Mose idia inai henia taudia idia ura ena mauri idia haorea. (Esodo 4:19; mani Iosua 9:24; Aonega Herevadia 12:10 itaia.) Iesu ese unai hereva be unai bamona ia gaukaralaia danu, ia gwau: ‘Taunimanima ena Natuna ia mai, iena souli do ia atoa diho taunimanima momo edia dika davana karaia totona.’ (Mataio 20:28; mani 10:28 [NW] itaia.) Unai hereva ta ta ai, unai hereva “souli” ena anina be “mauri gauna ta o tau ta ena mauri.”
[Pictures on page 15]
Idia iboudiai be souli
[Credit Line]
Hummingbird: U.S. Fish and Wildlife Service, Washington, D.C./Dean Biggins
[Picture on page 17]
Iesu ia hahedinaraia mase hanamoa dalana be mase taudia do idia toreisi lou
[Picture on page 18]
“Idia mauri noho, bona idia abidadama henia lau dekenai taudia ibounai, be do idia mase lasi, lasi bona lasi momokani.”—Ioane 11:26