Iehova Ena Hahemaoro Dinana be Kahirakahira!
“Lohiabada ena dina badana be ia kahirakahira vadaeni inai. Ia be ia mai noho haraga.”—SEPANAIA 1:14.
1. Dirava ese Sepanaia amo edena hadibaia herevana ia henia?
IEHOVA DIRAVA ese kara ta do ia karaia kara dika taudia dekenai. Kamonai! Inai be iena hadibaia herevana: “Lau ese tanobada dekenai idia noho taunimanima ibounai, be do lau hadikaia ore.” (Sepanaia 1:3) Siahu Ibounai Lohiabadana Iehova ena hereva be iena peroveta tauna Sepanaia amo ia henia, ia be reana abidadama tauna King Hesekaia ena tubuna ena tubuna merona. Unai hadibaia herevana, tau namona King Iosaia ena negai ia henia, be Iuda tanona ena kara dika taudia dekenai namo ia gwauraia lasi.
2. Dahaka dainai Iosaia ena kara ese Iehova ena hahemaoro dinana ia koua lasi?
2 Sepanaia ena peroveta herevadia dainai, matamata tauna King Iosaia ia diba momokani Iuda ena tomadiho karadia mirodia ia kokia be namo. To, king ese unai tano amo tomadiho koikoi ia kokia neganai, unai ese ena taunimanima edia kara dika ibounai ia koua lasi bona iena tubuna tau, King Manase, ena kara dika ibounai ena davana ia karaia diba lasi. Manase ese “Ierusalema dekenai kerere lasi taudia momo ia alaia mase.” (2 King Taudia 24:3, 4; 2 Sivarai 34:3) Unai dainai, Iehova ena hahemaoro dinana do ia mai.
3. Dahaka dainai ita diba “Lohiabada ena badu dinana” amo ita roho mauri diba?
3 To, unai gari havaraia dinana amo haida do idia roho mauri. Unai dainai, Dirava ena peroveta tauna ia hereva goada, ia gwau: “Lohiabada ese umui do ia hodaia lao ore garina, lai ese uiti momoru ia hodaia lao bamona. Lohiabada ena badu ena siahu be, emui latanai do ia diho lasi neganai, Lohiabada ena badu dinana be umui dekenai ia do ginidae lasi neganai, do umui guriguri hebou. Umui manau taudia ibounai e, Lohiabada ena oda umui kamonai henia noho taudia e, Lohiabada do umui tahua mai noinoi danu. Kara maoromaoro do umui karaia, bona Lohiabada ena vairanai do umui manau. Unai neganai sedira iena badu dinana dekenai, Lohiabada ese umui do ia naria.” (Sepanaia 2:2, 3) Iehova ena hahemaoro dinana amo ita roho mauri diba helarona ita laloa noho lalonai, namona be Baibel buka Sepanaia ena anina ita tahua. Lagani 648 B.C.E. ia do mai lasi neganai, Iuda tanona dekenai ia torea, bona ia be Dirava ena ‘peroveta hereva’ ena kahana ta dainai, ita laloa namonamo be gau badana.—2 Petero 1:19.
Iehova Ena Imana Do Ia Abia Isi
4, 5. Edena dala ai Sepanaia 1:1-3 be Iuda ena kara dika taudia dekenai ia guguru?
4 Iehova ena “hereva” Sepanaia dekenai be guna ai gwauraia hadibaia herevana amo ia matamaia. Dirava ia gwau: “Tanobada ena kopina dekena amo, lau ese gau ibounai do lau kokia lao ore. Taunimanima bona mauri gaudia ibounai, ataiai manudia, bona gwarume ibounai do lau haorea momokani. Lau ese kara dika taudia do lau negea diho. Lau ese tanobada dekenai idia noho taunimanima ibounai, be do lau hadikaia ore. Ta do ia mauri noho lasi. Lau inai Lohiabada lau hereva vadaeni.”—Sepanaia 1:1-3.
5 Oibe, Iehova ese kara dika bada herea do ia haorea Iuda tanona lalonai. To Dirava ese daika do ia gaukaralaia ‘tanobada ena kopina amo gau ibounai ia kokia ore’ totona? Sepanaia ese unai peroveta herevana ia gwauraia King Iosia ena lohia ena hamatamaia negana ai, bona unai nega ia matamaia lagani 659 B.C.E. ai. Unai dainai unai peroveta herevadia be 607 B.C.E. ai, Babulonia taudia ese Iuda bona ena siti badana, Ierusalema, idia hadikaia ore negana idia gwauraia. Unai neganai kara dika taudia Iuda dekenai do idia “hadikaia ore.”
6-8. Sepanaia 1:4-6 ese dahaka ia perovetalaia, bona edena dala ai unai peroveta herevana be idaunegai Iuda dekenai ia guguru?
6 Sepanaia 1:4-6 ese Dirava ena kara tomadiho koikoi taudia dekenai ia perovetalaia, ia gwau: “Lau ese egu imana do lau abia isi, Iuda taudia do lau hadikaia totona, bona Ierusalema dekenai noho taudia ibounai hadikaia totona. Inai gabu dekena amo Bala dirava dekenai tomadiho henia kara, be do lau haorea momokani. Bona Bala kaivakuku ena hahelagaia taudia edia ladana, be ta do ia laloatao lasi. Ruma edia guhi dekenai, dina, hua, o guba ena hisiu idia tomadiho henia taudia, be do lau hadikaia ore. Idia haida ese lau danu dekenai idia tomadiho noho, to nega tamona danu idia ese, Milekoma dirava dekenai idia gwauhamata henia noho. Inai taudia danu be lau ese do lau hadikaia ore. Bona egu murinai idia raka dalana idia rakatania taudia, bona lau idia tahua lasi, o lau idia nanadaia lasi taudia, idia danu do lau hadikaia ore.”
7 Iehova ena imana ia abia isi Iuda bona Ierusalema taudia hadikaia totona. Iena lalona ia hadaia Kanana ena natudia momo havaraia diravana Bala idia tomadiho henia taudia do ia hamasea. Unai gabu dekenai idia tomadiho henia diravadia momo idia gwauraia Bala, badina idia tomadiho henia taudia idia laloa unai gabu ta idia biagua. Hegeregere, Moaba bona Midiana taudia ese Peoro Ororona dekenai Bala ta idia tomadiho henia. (Numera 25:1, 3, 6) Iuda tanona ibounai lalonai, Iehova ese Bala hahelaga taudia do ia haorea, bona abidadama lasi Levi hahelaga taudia do ia haorea danu, badina unai taudia idia tura henia karana amo Dirava ena taravatu idia utua.—Esodo 20:2, 3.
8 Dirava ese “dina, hua, o guba ena hisiu idia tomadiho henia taudia do ia hadikaia ore,” idia be hisiu edia toana amo diba idia tahua bona dina idia tomadiho henia. (2 King Taudia 23:11; Ieremia 19:13; 32:29) Tomadiho momokani bona tomadiho koikoi idia hatamonaia toho taudia danu be Dirava ena badu do idia mamia, idia be “nega tamona” Iehova bona “Milekoma dirava dekenai idia gwauhamata henia noho.” Reana Milekoma be Moleka ena ladana ma ta, ia be Amona taudia edia dirava badana. Moleka tomadiho henia karana ta be natudia idia bouboulaia.—1 King Taudia 11:5; Ieremia 32:35.
Kerisendom Ena Dokona be Kahirakahira!
9. (a) Kerisendom ena kerere idauidau be dahaka? (b) Abidadama lasi Iuda taudia ita tohotohoa lasi, to iseda lalona ita hadaia dahaka ita karaia totona?
9 Reana unai gaudia ibounai ita laloa neganai, Kerisendom lalonai ia noho tomadiho koikoi bona hisiu edia toana tahua karana ita laloatao. Bona iena haroro taudia ese idia hanamoa tuaridia lalonai taunimanima milioni momo edia mauri idia bouboulaia bamona be dika momokani! Namona be Iuda ena abidadama lasi taudia ita tohotohoa lasi, idia be Iehova “murinai idia raka dalana idia rakatania.” Iena ura idia laloa lasi, ia idia tahua lasi, bona iena sisiba idia tahua lasi. To, namona be Dirava ita badinaia noho.
10. Sepanaia 1:7 ena peroveta hereva ena anina mani oi gwauraia.
10 Peroveta tauna ena hereva ma haida ese Iuda ena kara dika taudia bona hari idia noho kara dika taudia danu idia herevalaia. Sepanaia 1:7 (NW ) ia gwau: “Siahu Ibounai Lohiabadana Iehova ena vairanai regerege umui karaia lasi; badina Iehova ena dina be kahirakahira, badina Iehova ese boubou gauna ta ia hegaegaelaia vadaeni; ia boiria taudia ia hahelagaia vadaeni.” Toana be, “ia boiria taudia” be Iuda ena inai taudia, Babulonia. Unai “boubou gauna” be Iuda, bona Iuda ena siti badana danu. Unai amo Sepanaia ese Dirava ena ura, Ierusalema hadikaia urana, ia gwauraia, to unai ese Kerisendom hadikaia karana ia hahedinaraia danu. Momokani, Dirava ena hahemaoro dinana be hari ia kahirakahira dainai, namona be tanobada taudia ibounai ese Siahu Ibounai Lohiabadana Iehova vairanai ‘regerege idia karaia lasi’ bona Iesu murinai idia raka horoa taudia, “orea maragina,” bona edia bamodia, “mamoe idaudia” amo ia henia hereva idia kamonai be namo. (Luka 12:32; Ioane 10:16) Idia ura lasi idia kamonai taudia ese Dirava ena Basileia ena lohia idia dadaraia bona iboudiai do idia mase ore.—Salamo 2:1, 2.
Kahirakahira—Boiboi Dinana Do Ia Mai!
11. Sepanaia 1:8-11 ena anina badana be dahaka?
11 Sepanaia 1:8-11 ese Iehova ena dina ia herevalaia noho, ia gwau: “ ‘Unai egu boubou dinana dekenai, lau ese lohia taudia bona king ena natuna tau dekenai, edia dika davana do lau henia, bona idau bese taudia edia dabua idia karaia taudia ibounai danu. Unai dina dekenai danu Dirava diba lasi taudia edia kara, iduara raka vareai gabuna roho hanai kara idia karaia taudia ibounai, bona edia biaguna ena ruma, be kohu dekenai idia hahonua, inai kohu be dagedage bona koikoi dekena amo idia abia, inai taudia ibounai edia dika davana do lau henia.’ Ma Lohiabada ia gwau, ‘Unai dina dekenai taitai be, Gwarume Ena Magu Iduara dekena amo do ia daekau, bona tai mai boiboi bada danu, be Hanua Matamata dekena amo, bona regena bada be ororo dekena amo. Umui Ierusalema ena koura kahana [Maktesh], bona hoihoi gabuna kahirakahira umui noho taudia e, do umui taitai, do umui tai, mai boiboi danu, badina hoihoi taudia ibounai be do idia mase. [Siliva ena metau idia sikelia taudia ibounai idia utua oho vadaeni.]’ ”
12. Haida be “idau bese taudia edia dabua” idia hahedokilaia ena anina be dahaka?
12 King Iosaia murinai do idia lohia taudia be Iehoahasa, Iehoiakimi, bona Iehoiakini. Bena Sedekaia ena lohia negana, Ierusalema idia hadikaia ore negana, do ia mai. Ena be unai bamona dika be idia vairanai, to idia haida be edia dekena tanodia taudia edia lalo-namo idia abia totona “idau bese taudia edia dabua” idia hahedokilaia. Unai hegeregerena, hari taunimanima momo be dala idauidau ai idia hahedinaraia idia be Iehova ena orea lalonai idia noho lasi. Idia hahedinaraia idia be Satani ena orea ena kahana ta dainai, davana do idia abia.
13. Sepanaia ena peroveta herevana hegeregerena, Babulonia taudia ese Ierusalema idia tuari henia neganai, dahaka ia vara?
13 Iuda ena davana abia ‘dinana’ be Iehova ena inai taudia edia davana henia dinana hegeregerena, bona unai dina dekenai kara dika do ia haorea bona do ia hamomokania ia sibona be hereadae. Babulonia taudia ese Ierusalema idia tuari henia neganai, Gwarume Ena Magu Iduara amo boiboi do idia kamonai. Reana unai ladana ia abia badina ia be gwarume hoihoilaia gabuna kahirakahira ia noho. (Nehemia 13:16) Babulonia tuari taudia momo herea ese kahana ladana Hanua Matamata dekenai do idia vareai, bona ‘regena bada ororo dekena amo’ be reana Kaledea taudia idia mai regena ia herevalaia. Maktesh noholaia taudia, reana unai be Tyropoeon Kourana ena ataiai kahana taudia, idia tai “mai boiboi danu.” Dahaka dainai idia tai mai boiboi danu? Badina be hoihoi karadia, ‘siliva ena metau sikelia karana’ danu, do ia ore.
14. Sibodia idia gwauraia Iehova tomadiho henia taudia dekenai, Dirava ena tahua karana ena bada be edena bamona?
14 Sibodia idia gwauraia Iehova tomadiho henia taudia dekenai, Dirava ena tahua karana ena bada be edena bamona? Unai peroveta herevana ma ia gwau: “Unai neganai lau ese lamepa ta do lau abia lao, Ierusalema ena kahana ibounai do lau tahua, bona uaina idia inua momo taudia, gau ta idia laloa lasi taudia edia davana do lau henia. Idia gwau, ‘Lohiabada ese ita hanamoa kara ta, o ita hadikaia kara ta, be do ia karaia lasi.’ Edia kohu be haida ese do idia dadia ore. Edia ruma be haida ese do idia hadikaia ore. Idia ese ruma do idia haginidia, to unai ruma edia lalonai do idia noho lasi. Idia ese vain umadia do idia hadoa, to edia huahua ena uaina do idia inua lasi.”—Sepanaia 1:12, 13.
15. (a) Ierusalema ena tomadiho momokani idia negea hahelaga taudia dekenai, dahaka ia vara? (b) Hari inai negai, tomadiho koikoi taudia dekenai dahaka do ia vara?
15 Ierusalema dekenai tomadiho momokani idia negea hahelaga taudia be Iehova tomadiho henia karana bona tomadiho koikoi idia hakapua. Ena be idia laloa gau dikana ta do ia vara lasi idia dekenai, to Dirava ese diari bada lamepadia amo idia do ia tahua, edia diari be lauma dalanai edia dibura noho gabuna dekenai do ia lao. Dirava ena hahemaoro herevana bona karana amo do idia roho mauri lasi. Unai tomadiho momokani negea taudia idia laloa idia hegeregere, to idia be uaina kavabu dekenai ia diho momoru bamona. Idia ura lasi taunimanima dekenai Dirava ese do ia karaia hahemaoro karana ena sivarai idia kamonaia, to Dirava ese idia do ia hahemaoro henia bona do idia roho mauri lasi. Hari inai negai, tomadiho koikoi taudia, Kerisendom taudia, bona Iehova tomadiho henia karana idia negea taudia danu do idia roho mauri lasi. Idia gwau “nega ena dokona” ia do ginidae lasi, bona edia kudouna lalonai idia gwau ‘Iehova ese hanamoa karana ta o hadikaia karana ta do ia karaia lasi.’ To edia hereva ia maoro lasi!—2 Timoteo 3:1-5; 2 Petero 3:3, 4, 10.
16. Dirava ese Iuda ia hahemaoro henia neganai, dahaka ia vara, bona unai ita diba dainai dahaka ita karaia be namo?
16 Ia ese Iuda ena tomadiho momokani negea taudia ia hadibaia Babulonia taudia do idia mai bona edia kohu do idia henaoa, edia ruma do idia hadikaia, bona edia vain edia huahua do idia henaoa. Dirava ese Iuda ia hahemaoro henia neganai unai kohu be davana lasi gaudia ai do idia lao. Iehova ena hahemaoro dinana be inai tanobada dekenai ia vara neganai unai be do ia momokani danu. Unai dainai namona be lauma gaudia ita laloa bada bona iseda mauri lalonai Iehova ena hesiai gaukara ita atoa guna karana amo ‘iseda kohu be guba dekenai ita haboua’!—Mataio 6:19-21, 33.
‘Iehova Ena Dina Badana be Ia Kahirakahira’
17. Sepanaia 1:14-16 ena hereva hegeregerena, Iehova ena hahemaoro dinana be kahirakahira, a?
17 Iehova ena hahemaoro dinana ia kahirakahira, a? Sepanaia 1:14-16 dekenai, Dirava ese inai hagoadaia herevana ia henia: “Lohiabada ena dina badana be ia kahirakahira vadaeni inai. Ia be ia mai noho haraga. Unai dainai ena mamina be do ia dika momokani. Unai dina dekenai tuari taudia, goada herea taudia danu, be mai hoa bona gari danu do idia boiboi. Unai dina be badu ena dina, hisihisi bona laloa hekwarahi ena dina, hadikaia kava, bona hadikaia ore ena dina. Dibura bona lalohisihisi ena dina. Ori koremakorema, bona diari lasi ena dina. Kibi ena regena, bona tuari taudia edia boiboi ena dina. Hanua mai edia magudia bona kohoro badadia hadikaia ena dina.”
18. Dahaka dainai ia namo lasi bema ita laloa Iehova ena hahemaoro henia dinana be daudau?
18 Sepanaia ese Iuda ena kara dika hahelaga taudia, king ena natudia memero, bona taunimanima ia hadibaia ‘Iehova ena dina badana be ia kahirakahira vadaeni.’ Iuda dekenai, ‘Iehova ena dina ia mai noho haraga.’ Iseda nega lalonai danu, namona be ta ia laloa lasi Iehova ena hahemaoro karana kara dika taudia dekenai be nega daudau murinai do ia karaia! Lasi, Dirava ese Iuda dekenai kara ta ia karaia haraga hegeregerena, iena hahemaoro henia dinana do ia mai “haraga” danu. (Apokalupo 16:14, 16) Iehova ena hadibaia herevadia, iena Witnes taudia idia henia herevadia unai, idia laloa lasi bona tomadiho momokanina idia abia dae lasi taudia dekenai, unai be nega dikana!
19, 20. (a) Dirava ena badu be Iuda bona Ierusalema dekenai ia hahedinaraia neganai, ena toana haida be dahaka? (b) Dirava ese inai tanobada ena oromana dikana ia hadikaia neganai, gau haida do ia hadikaia lasi, unai dainai edena henanadai idia vara?
19 To Dirava ena badu be Iuda bona Ierusalema dekenai ia hahedinaraia neganai, ia be “hisihisi bona laloa hekwarahi ena dina.” Babulonia taudia dainai Iuda taudia ese hisihisi idauidau idia mamia, bona idia lalo-hekwarahi bada badina idia diba idia do idia hadikaia bona do idia hamasedia. Unai “hadikaia kava, bona hadikaia ore ena dina” be dibura, ori momo, bona diari lasi dinana ai do ia lao; reana laulau dalanai sibona lasi to gabu ibounai lalonai kwalahu ia noho bona ala-ala ia vara dainai unai be toana korikorina danu. Unai be “kibi ena regena, bona tuari taudia edia boiboi ena dina,” to unai hadibaia regedia ese idia durudia lasi.
20 Babulonia taudia ese au badadia amo “kohoro badadia” idia botaia bona hamorua neganai, Ierusalema ena gima taudia ese unai idia koua diba lasi. Hari inai negai, inai tanobada ena oromana dikana ena kohoro bamona gaudia be Dirava ena guba tuari kohudia do idia koua diba lasi. Unai gaudia idia gini hegaegae Dirava ese ia abia hidi vadaeni gaudia hadikaia totona. Oi ura ia ese oi ia hadikaia lasi, a? Iehova ena kahanai oi gini auka, a? Ia ese ‘ia idia lalokau henia taudia ia naridia namonamo, to kara dika taudia do ia hadikaia ore.’—Salamo 145:20.
21, 22. Edena dala ai Sepanaia 1:17, 18 be iseda nega lalonai do ia guguru?
21 Sepanaia 1:17, 18 ese hahemaoro dinana dika hereana ta ia perovetalaia! Iehova Dirava ia gwau: “Lau ese hisihisi do lau mailaia taunimanima edia latanai. Vadaeni do idia raka mai hekwarahi danu, matakepulu taudia bamona, badina idia ese lau dekenai idia kara dika vadaeni. Unai dainai harihari edia rarana, be do ia bubua negea, ranu bamona, bona edia bogana ena anina, be tano dekenai do idia noho, kukuri bamona. Edia siliva o edia golo ese do idia hamauridia diba lasi, badina be Lohiabada ena badu dinana dekenai, iena badu siahuna ena lahi ese, tanobada ena kahana ibounai do ia gabua ore. Ia ese tanobada dekenai noho taudia ibounai, be do ia hadikaia ore haraga. Ia ese idia do ia haorea momokani.”
22 Sepanaia ena nega ai ia karaia hegeregerena, Iehova ese daudau lasi murinai, iena sisiba idia dadaraia taudia ibounai dekenai, ‘hisihisi do ia mailaia.’ Dirava dekenai idia kara dika dainai, matakepulu taudia bamona do idia raka, bona hamauria dalana idia davaria diba lasi. Iehova ena hahemaoro henia dinana ai, edia rara be anina lasi gauna bamona do ia “bubua negea, ranu bamona.” Edia mase be hemarai momokani gauna, badina be Dirava ese kara dika taudia edia tauanina—bogana ena anina danu—do ia negea kava tano dekenai, “kukuri bamona.”
23. Ena be kara dika taudia be Iehova ena “badu dinana” amo do idia roho mauri lasi, to Sepanaia ena peroveta herevana ese edena helaro ia herevalaia?
23 Ta ese Dirava bona iena taunimanima idia tuari henia taudia do ia hamauria diba lasi. Siliva eiava golo ese Iuda ena kara dika taudia idia hamauria diba lasi. Unai hegeregerena, Dirava ena “badu dinana” be Kerisendom bona inai tanobada dikana dekenai ia vara neganai, idia haboua kohu bona lalo-ani monina ese idia do ia gimaia lasi bona roho mauri dalana do ia karaia lasi. Unai dina badana lalonai, Dirava ena badu siahuna ese “tanobada ena kahana ibounai” do ia gabua ore, kara dika taudia iboudiai do ia haorea momokani. Ita ese Dirava ena peroveta herevana ita abidadama henia dainai, ita diba momokani hari ita be “dokona negana” ai ita noho. (Daniela 12:4) Iehova ena hahemaoro henia dinana ia kahirakahira, bona nega daudau lasi murinai, ena inai taudia dekenai davana do ia henia. To, Sepanaia ena peroveta hereva ese hahemauri helarona ia kikilaia. Unai dainai, dahaka ita karaia be namo, bema ita ura Iehova ena badu dinana lalonai ita ia hunia?
Edena Bamona Do Oi Haere?
• Sepanaia ena peroveta herevana Iuda bona Ierusalema dekenai be edena bamona ia vara?
• Kerisendom bona hari inai negai idia noho kara dika taudia dekenai dahaka do ia vara?
• Dahaka dainai ia namo lasi bema ita laloa Iehova ena hahemaoro henia dinana be nega daudau murinai do ia vara?
[Picture on page 13]
Sepanaia be mai gari lasi ida ia gwau Iehova ena hahemaoro henia dinana be kahirakahira
[Credit Line]
From the Self-Pronouncing Edition of the Holy Bible, containing the King James and the Revised versions
[Picture on page 15]
Lagani 607 B.C.E. ai, Iehova ese Babulonia taudia ia gaukaralaia, bona ena dina be Iuda bona Ierusalema dekenai ia vara
[Picture on page 16]
Iehova ese kara dika taudia ia hamasea neganai, oi ura do oi mauri, a?