Lauma Hereva Henia Karana Bona Lauma Dalanai Heduru Momokanina Tahua Karana
ITA ibounai be lauma dalanai bona tauanina dalanai danu heduru ita abia be namo. Unai dainai taunimanima momo ese inai bamona henanadai idia henia, Mauri ena anina be dahaka, taunimanima be hisihisi idia abia ena badina be dahaka, bona ita mase neganai dahaka ia vara ita dekenai? Lalo-momokani taudia momo be unai bamona henanadai edia haere idia davaria totona, lauma hereva henia heboudia dekenai idia lao, idia ura rohe tauna o hahinena amo mase taudia edia laumadia ida do idia hereva.
Tano momo lalodiai, lauma hereva henia karana idia badinaia taudia oi davaria diba, bona idia be kongregesen bona dubu lalodiai idia hebou. Hegeregere, Brazil dekenai lauma hereva henia taudia 4,000,000 bamona be lagani 1800 C.E. murinai ia mauri France tisa bona aonega tauna, Hyppolyte Léon Denizard Rivail, ena hadibaia herevadia idia badinaia, ia ese unai hereva ia torea neganai inai ladana, Allan Kardec, ia gaukaralaia. Lagani 1854 ai, Kardec be lauma tahua karadia ia laloa matamaia. Gabeai, gabu momo dekenai ia lao bona rohe taudia dekenai henanadai ia henia, bona edia haere be ena buka ta, The Book of Spirits, lalonai ia torea, bona lagani 1857 ai ia halasia. Ia torea buka ma rua be The Mediums’ Book bona The Gospel According to Spiritism.
Lauma hereva henia karadia be tomadiho karadia idaudia, hegeregere voodoo, babalau, meamea, bona Satani tomadiho henia karana lalonai idia karaia. To Allan Kardec ena hahediba herevadia idia badinaia taudia idia gwau idia abia dae gaudia be idau. Edia buka lalodiai nega momo Baibel siridia idia torea hanai, bona idia gwau Iesu be “taunimanima ibounai edia haheitalai namona bona idia ia hakaua tauna.” Idia gwau Iesu ena hahediba herevadia “be Dirava ena taravatu idia hahedinaraia goevagoeva herevadia.” Allan Kardec ia laloa lauma hereva henia taudia edia buka be taunimanima dekenai Dirava ena taravatu gwauraia hedinaraia dalana ihatoina, dala ginigunana be Mose ena taravatu, bona iharuana be Iesu ena hahediba herevadia.
Unai lauma hereva henia oreana ese momo ia veria, badina dekena tauna lalokau henia karana bona ogogami taudia durua karadia ia hagoadaia. Edia hadibaia herevana ta be inai: “Bema durua karadia be lasi hamauria dalana be lasi.” Unai orea taudia momo be taunimanima durua karadia, hegeregere hospital, sikuli, bona durua oreadia ma haida haginia gaukarana idia durua. Unai bamona gaukara be namo. To, unai orea taudia idia abia dae herevadia bona Iesu ena hahediba herevadia Baibel lalonai ita hahegeregerea neganai, dahaka ia hedinarai? Namona be hahediba herevadia rua ita laloa, mase taudia totona ia noho helarona bona hisihisi ena badina.
Mase Taudia Totona Edena Helaro Ia Noho?
Unai orea taudia momo ese souli be tauanina idauna lalonai ia vara lou hadibaia herevana idia abia dae. Edia buka ta ia gwau: “Mauri loulou herevana sibona be Dirava ena hahemaoro maoromaoro ia abia isi, unai hereva sibona ese vaira negana ia hahedinaraia bona iseda helaro ia hagoadaia diba.” Unai orea taudia idia gwau ta ia mase neganai iena souli, eiava “laumana,” be ena tauanina ia rakatania—kaubebe ese ia koua gauna ia rakatania bamona. Idia laloa unai lauma be gabeai tauanina ma haida lalonai idia vara lou, mauri gunana lalonai idia karaia kara dika idia hagoevaia totona. To mauri gunana ai idia karaia kara dika idia laloatao lasi. The Gospel According to Spiritism ia gwau: “Dirava ia laloa gau gunadia be dabua amo ia hunia bamona be namo.”
Allan Kardec ia gwau: “Mauri loulou herevana dadaraia be Keriso ena hereva dadaraia karana.” To Iesu ese “mauri loulou herevana” eiava unai bamona lalohadai ia gwauraia lasi. (“Baibel ese Mauri Loulou Herevana Ia Hadibaia, A?” rau 22 dekenai itaia.) Iesu ese mase taudia do idia toreisi lou herevana ia hadibaia. Tanobada dekenai hesiai gaukara ia karaia neganai, taunimanima toi ia hamauria lou—Naina vabu ena natuna merona, dubu ena lohia tauna ta ena natuna kekeni, bona iena turana namona Lasaro. (Mareko 5:22-24, 35-43; Luka 7:11-15; Ioane 11:1-44) Namona be unai hoa karadia amo ta ita laloa bona Iesu ia herevalaia “toreisi lou” ena anina ita tahua.
Lasaro Ia Toreisi Lou
Iesu ia kamonai iena turana Lasaro ia gorere. Dina rua murinai, iena hahediba taudia ia hamaoroa: “Iseda turana Lasaro be ia mahuta noho, to lau lao, do lau hanogaia.” Hahediba taudia ese Iesu ena hereva ena anina idia lalo-pararalaia lasi, unai dainai maoromaoro ia gwau: “Lasaro be ia mase vadaeni.” Iesu be Lasaro ena guri gabuna dekenai ia ginidae neganai, dina hani gunanai ia mase vadaeni. To, Iesu ese idia ia oda henia, ia gwau guri vareai gabuna ena nadi do idia kokia. Bena ia boiboi, ia gwau: “Lasaro e, oi mai murimuri dekenai.” Unai neganai gau namo hereana ta ia vara. “Mase tauna be ia raka murimuri dekenai, iena aena bona imana idia kumia dabua bona iena vairana idia kumia dabua be iena tauanina dekenai idia do noho. Iesu ia gwau, ‘Kumia dabua umui kokia, umui rakatania.’ ”—Ioane 11:5, 6, 11-14, 43, 44.
Ia hedinarai goevagoeva, mase tauna ena souli be tauanina idauna ta lalonai ia vara lou lasi. Iesu ia gwau mase tauna Lasaro ia mahuta, gau ta ia diba lasi. Baibel ia gwau bamona, “ena lalohadai idia ore.” Ia be ‘gau ta ia diba lasi.’ (Salamo 146:4, NW; Hadibaia Tauna 9:5) Ia toreisi lou tauna Lasaro be tau idauna ta lasi, tau ma ta ena lauma be ena tauanina dekenai ia vara lou lasi. Iena kara toana, iena mauri lagani, bona ia laloatao gaudia be idau lasi. Ia mase neganai ia rakatania maurina ma ia abia lou bona iena mase idia taitailaia lalokau taudia dekenai ia giroa lou.—Ioane 12:1, 2.
Gabeai, Lasaro ia mase lou. Unai dainai, ia toreisi lou ena badina be dahaka? Unai bona Iesu ia karaia toreisi lou karadia ma haida ese iseda abidadama Dirava ena gwauhamata dekenai ia hagoadaia, ia gwau abidadama hesiai taudia be Iena nega korikorina ai mase amo do idia toreisi lou. Iesu ena hoa karadia ese ena hereva edia anina ia habadaia: “Toreisi lou be lau inai, mauri danu be lau. Lau dekenai ia abidadama henia tauna, ia be do ia mase, to do ia mauri lou.”—Ioane 11:25.
Iesu ese do ia vara toreisi lou karana ia herevalaia, ia gwau: “Nega ta do ia mai, mase guria gabu dekenai idia noho taudia ibounai ese [egu] gadona do idia kamonai. Vadaeni guria gabu dekena amo do idia toreisi, kara namo taudia ese do idia toreisi mauri hanaihanai totona, to kara dika taudia do idia toreisi kota henia totona.” (Ioane 5:28, 29) Lasaro dekenai ia vara hegeregerena, mase taudia do ia hamauria lou. Unai be mauri laumadia bona edia mase tauanina hatamonaia karana lasi, badina unai tauanina ia bodaga bona reana animal ta o tubutubu gaudia edia kahana ta ai ia lao vadaeni. Guba bona tanobada ia Havaraia Tauna ia hegeregere momokani mase taudia hatorea isi lou totona, iena aonega bona siahu be mai edia hetoana lasi.
Iesu Keriso ese toreisi lou herevana ia hadibaia neganai, unai ese Dirava ena lalokau badana taunimanima ta ta dekenai ia hahedinaraia, ani? To guna ai gwauraia henanadai iharuana be edena bamona?
Hisihisi Ena Badina be Dahaka?
Taunimanima momo ese hisihisi idia abia aonega lasi, diba lasi, bona kara dika taudia edia kara dainai. To dika haida be taunimanima idia karaia kerere ta dainai idia vara lasi, bona unai gaudia be edena bamona? Hegeregere, badina be dahaka vara kava dikadia bona aksiden idia vara? Dahaka dainai beibi haida idia vara neganai, edia tauanina ena kahana ta ia dika vadaeni? Allan Kardec ia gwau unai gaudia be panisi henia karadia. Ia gwau: “Bema panisi ita abia ena anina be kerere ita karaia. Bema unai kerere be hari inai mauri lalonai ita karaia lasi, anina be mauri gunana ai ita karaia.” Unai lauma hereva henia oreana taudia be inai guriguri idia dibaia: “Lohiabada, Oi be hahemaoro maoromaoro tauna. Lau karaia kererena dainai gorere ta oi siaia lau dekenai . . . Lau abia dae unai be egu kerere gunadia edia davana bona egu abidadama bona Emu ura lau badinaia karana ia tohoa gauna.”—The Gospel According to Spiritism.
Iesu ese unai ia hadibaia, a? Lasi. Iesu ese inai Baibel sirina ia diba namonamo: “Ibounai ese nega dika idia davaria noho, bona inai dika ia vara kava noho.” (Hadibaia Tauna 9:11) Ia diba nega haida gau dikadia idia vara kava. Idia be kara dika dainai idia abia panisi lasi.
Iesu ena mauri lalonai ia vara gauna mani oi laloa. “Iesu ia raka lao neganai, ia ese tau ta ia itaia, iena matana ruaosi mai kepulu danu ia vara. Vadaeni Iesu ena diba tahua taudia ese idia nanadaia, idia gwau, ‘Rabi e, daika ena kara dika dainai inai tau mai matakepulu danu ia vara, ia, o iena tamana o iena sinana?’ ” Iesu ena haere amo lalo-parara ita abia. “Iena kara dika lasi, bona ena tamana o sinana edia kara dika lasi, to Dirava ena siahu ia dekena amo do ia hedinarai totona. Unai hereva Iesu ia gwauraia, vadaeni tano dekenai ia kanudi, iena kanudi dekenai kopukopu sisina ia karaia, vadaeni matakepulu tauna ena matana ruaosi dekenai ia dahua. Vadaeni ia hamaoroa, ia gwau, ‘Oi lao, Siloama ena gohu dekenai do oi lao huria.’ . . . Unai dainai ia be ia lao, iena matana ia huria, vadaeni ia giroa mai, iena matana idia kehoa vadaeni.”—Ioane 9:1-3, 6, 7.
Iesu ena hereva ese ia hahedinaraia unai tau mai matakepulu danu ia vara be ia eiava iena tama sina edia kerere ta dainai lasi. Unai dainai Iesu ese mauri gunana ai unai tau ia karaia kererena dainai panisi ia abia lalohadaina ia hahedinaraia lasi. Momokani, Iesu ia diba taunimanima ibounai be kara dika idia abia. To unai kara dika be Adamu amo, ia be idia do vara lasi neganai idia karaia kara dika lasi. Adamu ena kara dika dainai, taunimanima ibounai idia vara neganai edia tauanina ia goevadae lasi, gorere idia abia diba bona idia mase. (Iobu 14:4; Salamo 51:5; Roma 5:12; 9:12) Momokani, Iesu ia mai unai hekwakwanai ia hanamoa totona. Ioane Bapatiso ia gwau Iesu o ‘Dirava ena Mamoe Natuna ia mai tanobada ena dika kokia totona’!—Ioane 1:29.a
Inai danu mani oi laloa, Iesu ia gwau lasi Dirava ia ura unai tau be mai matakepulu danu do ia vara, bena gabeai Iesu do ia mai bona do ia hanamoa. Bema unai ia karaia, unai be hebogahisi lasi bona lalohisihisi ia havaraia karana ta! Unai ese Dirava do ia hanamoa, a? Lasi. To unai matakepulu tauna ia hanamoa hoa karana ese ‘Dirava ena siahu ia hahedinaraia.’ Iesu ena hanamoa karadia ma haida hegeregerena, Dirava ena lalokau hisihisi idia ania taudia dekenai idia hahedinaraia bona idia hamomokania iena gwauhamata, iena nega korikorina ai taunimanima edia gorere ibounai do ia haorea, idia abidadama henia diba.—Isaia 33:24.
Iseda guba Tamana be hisihisi ia havaraia lasi to ‘gau namodia ia henia idia noia taudia dekenai,’ unai ita dibaia neganai ita ia hagoadaia bada, ani? (Mataio 7:11) Matakepulu taudia do idia itaia diba, taia kudima taudia do idia kamonai diba, bona aena dika taudia idia roho diba neganai, unai ese Atai Herea Dirava ena ladana do ia hanamoa bada!—Isaia 35:5, 6.
Lauma Dalanai Iseda Dabu Gaudia Ita Abia Dalana
Iesu ia gwau: “Aniani sibona dekena amo taunimanima do idia mauri lasi, to Dirava ena uduna dekena amo idia mai hereva ibounai ese mauri ia henia.” (Mataio 4:4) Oibe, lauma dalanai iseda dabu gaudia do ita abia bema Dirava ena Hereva, Baibel, ita duahia bona ena hereva hegeregerena ita noho. Rohe taudia edia heduru tahua karana amo lauma dalanai iseda dabu gaudia do ita abia lasi. Momokani, Allan Kardec ese ia gwauraia Dirava ena taravatu ia gwauraia hedinaraia herevana ginigunana, o Mose ena taravatu ai, unai kara ia gwauraia dika.—Deuteronomi 18:10-13.
Taunimanima momo, lauma hereva henia taudia danu, idia diba Dirava be do ia noho ela bona hanaihanai, ia be goevadae, ia hebogahisi, ia be hereadae, bona ia be hahemaoro maoromaoro ia karaia Atai Herea Diravana. To Baibel ese gau momo herea ia hahedinaraia. Iena ladana, Iehova, ia hahedinaraia, bona namona be Iesu ese ia matauraia hegeregerena ita matauraia. (Mataio 6:9; Ioane 17:6) Ia hahedinaraia Dirava be ia noho momokani, bona taunimanima ese hetura karana namo hereana ia ida idia moalelaia diba. (Roma 8:38, 39) Baibel ita duahia neganai, ita dibaia Dirava be hebogahisi tauna bona “iseda kara dika ena bada hegeregerena davana ia henia lasi. Ita ese kara dika momo ita karaia vadaeni, bona Dirava ese kerere davana bada herea ia henia diba, to unai bamona ia karaia lasi.” (Salamo 103:10) Ia torea Hereva amo, Siahu Ibounai Lohiabadana Iehova ese ena lalokau, iena siahu, bona ena laloa namonamo karana ia hahedinaraia. Ia be abidadama taudia ia hakaua bona gimaia momokani Tauna. Iehova bona iena Natuna, Iesu Keriso, dibaia ena anina be “mauri hanaihanai” do ita abia.—Ioane 17:3.
Baibel ese Dirava ena ura, ita dibaia be namo gaudia ibounai, ia herevalaia bona ita ia hamaoroa dahaka ita karaia be namo bema ita ura ia ita hamoalea. Baibel tahua namonamo karana amo, haere momokanidia, iseda daradara idia haorea haere, do ita davaria. Baibel ese dahaka be maoro bona dahaka be dika ia hahedinaraia ita dekenai, bona helaro goadana ia henia. Ita ia hamaoroa kahirakahira Dirava ese taunimanima edia “matana ranu ibounai edia matana dekena amo do ia dahua. Mase bona lalohisihisi, bona taitai, bona hisihisi be do idia ore momokani. Badina be gau gunadia be idia ore vadaeni.” (Apokalupo 21:3, 4) Iehova ese Iesu Keriso amo, taunimanima be idia abia kara dika bona goevadae lasi nohona amo do ia ruhadia, bona kamonai taudia ese tanobada paradaisona lalonai mauri hanaihanai do idia abia. Unai neganai lauma dalanai bona tauanina dalanai edia dabu gaudia ibounai do idia abia.—Salamo 37:10, 11, 29; Aonega Herevadia 2:21, 22; Mataio 5:5.
[Footnote]
a Kara dika bona mase edia vara dalana oi dibaia totona, Iehova ena Witnes taudia ese idia halasia bukana, Diba ese Mauri Dekenai Ita Ia Hakaua Lao itaia.
[Box on page 22]
BAIBEL ESE MAURI LOULOU HEREVANA IA HADIBAIA, A?
Baibel siridia haida ese mase tauna ena souli be tauanina idauna ta ai ia vara lou herevana idia durua, a? Namona be unai mauri loulou herevana idia abia dae taudia idia gaukaralaia siridia haida ita laloa.
“Badina be peroveta taudia ibounai bona Mose ena taravatu ese Basileia idia herevalaia, ia mai bona Ioane. . . . Ioane be Elia, peroveta taudia idia gwauraia do ia mai tauna.”—Mataio 11:13, 14.
Elia ia vara lou bena ia be Ioane Bapatiso, a? Taunimanima haida be Ioane idia nanadaia: “Oi be Elia, a?” Ioane ia haere goevagoeva, ia gwau: “Lau be Elia lasi.” (Ioane 1:21) To, peroveta herevana ta ia gwau Ioane ese Mesia ena dala do ia lailaia, “mai goadana bona mai siahuna, Elia peroveta tauna ena kara hegeregerena.” (Luka 1:17; Malaki 4:5, 6) Ioane Bapatiso be Elia ena anina be ia karaia gaukarana be Elia ia karaia gaukarana bamona.
“Bema taunimanima ta be ia vara lou lasi, ia be Dirava ena Basileia do ia itaia diba lasi. Lauegu hereva dekenai oi hoa lasi, lau gwau do oi vara lou.”—Ioane 3:3, 7.
Gabeai, aposetolo tauna ta ia gwau: “Dirava, iseda Lohiabada Iesu Keriso ena Tamana do ita hanamoa bada. Iena bogahisihisi ia bada herea. Ia ese Iesu Keriso mase dekena amo ia hatorea isi lou. Bona unai dainai ita be matamata vadaeni, ita vara lou.” (1 Petero 1:3, 4; Ioane 1:12, 13) Ia hedinaraia goevagoeva, Iesu ia herevalaia vara lou karana be lauma dalanai do ia vara, bona ia murinai idia raka taudia idia mauri noho lalonai, idia dekenai do ia vara, to gabeai do ia vara mauri loulou karana ia herevalaia lasi.
“Tau ta ia mase neganai, ia mauri ela bona hanaihanai: Tanobada dekenai egu noho ia ore neganai, do lau naria, badinai do lau giroa lou.”—The Gospel According to Spiritism lalonai Iobu 14:14 idia torea, “Greek gado amo idia hahanaia.”
To Revised Standard Version Baibel ese unai siri ia torea inai bamona: “Bema tau ta ia mase, do ia mauri lou, a? Lauegu hesiai dinadia ibounai do lau naria, ela bona lau oi ruhaia.” Badina siridia oi duahia. Do oi itaia mase taudia be guri gabuna dekenai idia naria ela bona ta ese idia ia “ruhaia.” (Siri 13) Unai naria negana lalonai, edia noho ia ore. “Ia mase tauna ia ore vaitani, bona goevadae lasi tauna ia moru neganai, iena noho ia ore.” —Iobu 14:10, Bagster ena Septuagint Baibel.
[Picture on page 21]
Toreisi lou helarona ia hahedinaraia Dirava ese ita ta ta ia laloa bada
[Pictures on page 23]
Dirava ese taunimanima idia davaria hisihisi ibounai do ia haorea