Lalo-Hekwarahi Durua Dalana Namona
“Tauanina manokamanoka bona gaukara metau taudia ibounai, lau dekenai umui mai, lau ese laga-ani do lau henia umui dekenai.”—MATAIO 11:28.
1, 2. (a) Baibel lalonai dahaka gaudia ese lalo-hekwarahi badana idia hamaragia diba? (b) Iesu ena hadibaia herevadia ese dahaka anina namona idia havaraia?
REANA oi abia dae lalo-hekwarahi bada be ia dika; ia ese lalohisihisi ia havaraia. Baibel ese ia hahedinaraia Dirava ese ia havaraia taudia ibounai be metau idia davaria noho dainai, mai edia ura bada ida lalo-hekwarahi lasi negana idia naria noho. (Roma 8:20-22) To hari lalohisihisi hamaragia dalana be Baibel ese ia hahedinaraia danu. Unai bamona heduru do ita davaria bema lagani 2,000 gunanai ia noho tau matamatana ta ena sisiba bona haheitalai ita badinaia. Ia be kapenta tauna bona ena gaukara ia ura henia, to taunimanima ia lalokau henidia bada. Taunimanima edia kudouna ia hamarerea, idia kamonai be namo gaudia ia herevalaia, manoka taudia ia durua, bona lalohisihisi taudia ia hagoadaia. Ma danu, ia ese taunimanima momo ia durua, lauma dalanai idia karaia diba gaudia ibounai idia karaia totona. Unai dainai, idia ese edia lalo-hekwarahi badana durua dalana idia davaria, oi davaria diba bamona.—Luka 4:16-21; 19:47, 48; Ioane 7:46.
2 Haida be idaunegai Roma, Atena, eiava Alesandria amo idia tahua tanobada ena diba ese unai Nasareta tauna Iesu ia hakaua lasi. To, ena hadibaia herevadia be taunimanima momo ese idia diba. Unai hadibaia hereva edia sinado badana be: Dirava ese iseda tanobada do ia lohiaia totona ia gaukaralaia gavamani. Iesu ese mauri totona mai anina bada hakaua herevadia ia gwauraia danu—hari inai negai idia be mai anina bada momokani. Iesu ia hadibaia gaudia idia dibaia bona badinaia taudia ese namo idia davaria, lalo-hekwarahi badana durua dalana idia davaria danu. Oi danu oi ura unai do oi moalelaia, ani?
3. Iesu ese dahaka boiboi herevana ia gwauraia?
3 Reana unai oi daradaralaia. ‘Momokani, idaunegai ia mauri tauna be hari egu mauri lalonai mai anina bada, a?’ Namona be Iesu ena boiboi herevana oi kamonai, ia gwau: “Tauanina manokamanoka bona gaukara metau taudia ibounai, lau dekenai umui mai, lau ese laga-ani do lau henia umui dekenai. Egu huaia auna be emui pagana dekenai do umui atoa, lau dekenai diba do umui tahua, badina lau be dagedage lasi bona manau tauna. Vadaeni emui laumana be do idia laga-ani. Badina be lauegu huaia auna be ia metau lasi, bona huaia neganai danu hekwarahi lasi.” (Mataio 11:28-30) Ena hereva ena anina be dahaka? Namona be unai hereva edia anina ita tahua namonamo bona do ita itaia edena bamona idia ese lalo-hekwarahi badana durua dalana idia kehoa.
4. Iesu ese daidia ia hereva henia, bona reana dahaka dainai ena hereva idia kamonai taudia ese taravatu idia badinaia be auka?
4 Iesu ese ia hereva henia taudia momo idia ura momokani taravatu idia badinaia, to unai be “gaukara metau” bamona, badina Iuda gunalaia taudia ese tomadiho be metau gauna ta ai idia halaoa. (Mataio 23:4) Mauri ena kahana ibounai dekenai taravatu momo herea idia atoa. Bema ta ese oi ia hamaoroa loulou “inai oi karaia lasi” eiava “unai oi karaia lasi,” do oi lalo-hekwarahi, ani? To, Iesu be unai bamona lasi, ena boiboi herevana kamonai karana ese taunimanima be hereva momokani, kara maoromaoro, bona mauri dalana namona dekenai ia hakaudia lao. Oibe, Dirava momokanina idia diba totona, namona be Iesu Keriso idia kamonai henia, badina ia amo taunimanima ese gunaguna—bona hari—Iehova ena kara idia dibaia diba. Iesu ia gwau: “Lau ia itaia tauna ese egu Tamana danu ia itaia.”—Ioane 14:9.
Oi Lalo-Hekwarahi Bada, A?
5, 6. Iesu ena negai gaukara ena hora bona pei be iseda nega hegeregerena, a?
5 Reana unai oi laloa bada badina emu gaukara eiava ruma bese ena noho dalana dainai oi lalo-hekwarahi. Eiava toana be maduna ma haida idia bada idia lao. Bema emu mauri be unai bamona, oi be Iesu ese ia davaria bona durua lalo-momokani taudia hegeregerena. Mani tauanina durua gaudia abia karana ena hekwakwanai oi laloa. Hari inai negai momo be unai gauna dainai idia hekwarahi, Iesu ena negai idia noho taudia momo idia hekwarahi bamona.
6 Unai nega ai, gaukara tauna ta be dina tamona lalonai hora 12 ia gaukara, bona wiki tamona lalonai unai bamona ia karaia dina 6 ai, nega momo dina tamona lalonai kina tamona sibona ia abia. (Mataio 20:2-10) Idia abia pei be hari oi eiava emu turadia umui abia pei ida oi hahegeregerea neganai be edena bamona? Idaunegai ena pei bona hari negai ena pei ita hahegeregerea be ia auka. Ita hahegeregerea dalana ta be, unai moni ia hoia diba gaudia ita laloa. Diba bada tauna ta ia gwau, Iesu ena nega lalonai, uiti paraoa kapusi hani amo idia karaia beredi ena davana be hora tamona ena pei hegeregerena. Diba bada tauna ma ta ia gwau, uaina namona ena kapusi tamona ena davana be hora rua ena pei hegeregerena. Unai gaudia amo oi itaia diba unai nega lalonai idia noho taudia be hora momo idia hekwarahi, edia mauri durua gaudia idia abia totona. Heduru bona laga-ani idia abia be namo, ita bamona. Bema oi be mai emu moni gaukara, reana mamina oi abia idia ura emu gaukara do oi haharagaia. Nega momo nega be hegeregere lasi, abia hidi ita karaia namonamo totona. Reana oi ura bada laga-ani oi abia.
7. Taunimanima be edena bamona Iesu ena hereva idia laloa?
7 Ia hedinarai goevagoeva, Iesu ena boiboi herevana “tauanina manokamanoka bona gaukara metau taudia ibounai” dekenai ese unai nega ai ena hereva idia kamonai taudia momo edia lalona ia veria. (Mataio 4:25; Mareko 3:7, 8) Bona Iesu ena gwauhamata oi laloatao, ia gwau, “Lau ese laga-ani do lau henia umui dekenai.” Hari negai lalonai unai gwauhamata be do mai anina. Bema ita be “tauanina manokamanoka bona gaukara metau taudia,” dala ia noho laga-ani ita abia totona. Bona bema iseda lalokau taudia edia noho be unai bamona, idia danu be laga-ani idia abia diba.
8. Edena dala ai natuna naria karana bona buruka negana ese lalo-hekwarahi idia habadaia?
8 Gau ma haida ese taunimanima idia hametaua danu. Natudia naria karana be mai ena hekwarahi bada. Natudia danu be mai edia hekwarahi. Mauri lagani idauidau taudia momo be kwarana bona tauanina ai gorere idia davaria. Bona ena be taunimanima idia mauri daudau diba, buruka taudia be mai edia hekwakwanai idauidau, herevana gorere hanamoa daladia matamatadia idia davaria noho.—Hadibaia Taudia 12:1.
Huaia Auna Henunai
9, 10. Idaunegai, huaia auna ese dahaka ia laulaulaia, bona dahaka dainai Iesu ese taunimanima ia boiria iena huaia auna idia huaia totona?
9 Iesu ese Mataio 11:28, 29 ai ia gwauraia herevana oi itaia, ia gwau: “Egu huaia auna be emui pagana dekenai do umui atoa, lau dekenai diba do umui tahua.” Unai nega ai, tau ta be reana ia mamia ia be huaia auna henunai ia gaukara. Idaunegai amo ema bona hari, taunimanima idia laloa huaia auna ese igui hesiai gaukarana ia laulaulaia. (Genese 27:40; Levitiko 26:13; Deuteronomi 28:48) Iesu ese ia hedavari henia gaukara taudia momo edia pagana dekenai huaia auna korikorina ia noho, badina metau gaudia idia huaia. Huaia auna idia karaia dalana hegeregerena, aiona bona pagana dekenai ia helai namonamo eiava tauanina ia kakasia. Iesu be kapenta tauna dainai, reana huaia audia ia karaia bona “metau lasi” gauna karaia dalana ia diba. Reana dabua eiava boromakau kopina be huaia audia edia henuna kahana dekenai ia atoa, unai amo ia auka lasi.
10 Iesu ese inai hereva, “Egu huaia auna be emui pagana dekenai do umui atoa,” ia gwauraia neganai, reana ia ura hahedinaraia ia be gaukara tauna ena aiona bona pagana dekenai idia “metau lasi” huaia au namodia ia karaia tauna bamona. Unai dainai, Iesu be ma ia gwau: “Lauegu huaia auna be . . . huaia neganai danu hekwarahi lasi.” Unai ese ia hahedinaraia ena huaia auna idia gaukaralaia be auka lasi, bona ia henia gaukara be ia metau lasi. Momokani, Iesu ese kamonai taudia ia boiria ena huaia auna do idia abia dae neganai, ia gwau lasi unai negai idia mamia hekwakwanai ibounai be maoromaoro do ia kokia. To, ia ese ia hahedinaraia lalohadai matamatana be idia dekenai laga-ani ia henia diba. Edia mauri dalana bona gau idauidau idia karaia daladia haida idia haidaua karana amo laga-ani idia abia danu. Bona gau badana be, ia hedinarai goevagoeva helaro goadana ese idia do ia durua, edia mauri lalonai do idia lalo-hekwarahi bada lasi totona.
Laga-Ani Oi Davaria Diba
11. Dahaka dainai Iesu be huaia auna ta rakatania bona ma ta abia karana ia herevalaia lasi?
11 To Iesu ia gwau lasi taunimanima be edia huaia auna do idia rakatania bona ma ta idia abia diba. Unai negai Roma be tano ia do biagua noho, hari gavamani ese Keristani taudia idia noho tanodia idia biagua hegeregerena. Aposetolo taudia edia negai, Roma gavamani ese takisi moni ia do gogoa noho. Gorere bona moni ena hekwakwanai idia ore lasi. Goevadae lasi maurina bona kara dika ese taunimanima edia mauri idia do hadikaia noho. To, laga-ani idia davaria diba bema Iesu ena hadibaia herevadia idia badinaia, hari danu unai dala ai laga-ani ita abia diba.
12, 13. Iesu ia gwau dahaka ese laga-ani do ia henia, bona haida be edena bamona idia kara?
12 Iesu ese ia gwauraia huaia auna ena haheitalai be hahediba taudia halaoa gaukarana ai ia guguru danu. Momokani, Iesu ena gaukara badana be ma haida hadibaia gaukarana, bona Dirava ena Basileia ia herevalaia badabada. (Mataio 4:23) Unai dainai inai hereva, “Egu huaia auna be emui pagana dekenai do umui atoa,” ia gwauraia neganai, unai ena anina be ia karaia gaukarana idia karaia. Evanelia Bukadia ese idia hahedinaraia Iesu ese lalo-momokani tatau ia durua edia gaukara idia haidaua totona—momo ese edia mauri lalonai idia laloa bada gauna unai. Mani ena hereva Petero, Andrea, Iamesi, bona Ioane dekenai oi laloa, ia gwau: “Umui mai lauegu murinai, dohore siahu lau henia umui dekenai, do umui haoda karaia, taunimanima umui abia.” (Mareko 1:16-20) Ia ese unai haoda taudia dekenai ia hahedinaraia bema ena mauri lalonai ia atoa guna gaukarana idia karaia, bona ena hakaua bona ena heduru henunai unai gaukara idia karaia, laga-ani do idia davaria.
13 Iuda taudia haida ese ena hereva ena anina idia lalo-pararalaia bona idia badinaia. Luka 5:1-11 ai ia noho sivaraina hegeregerena, kone dekenai idia vara gaudia mani oi laloa. Haoda taudia hani be hanuaboi ai idia hekwarahi bada gwarume idia abia totona to ta idia abia lasi. Karaharaga, edia reke be gwarume amo idia honu! Unai be ia vara kava lasi; to ia vara badina Iesu ia noho dainai. Kone dekenai edia matana idia negea neganai, taunimanima hutuma idia itaia idia ura bada Iesu ena hadibaia herevadia idia kamonai. Unai be idia hani ia durua, Iesu ese idia dekenai ia gwauraia herevana idia lalo-pararalaia totona, ia gwau: ‘Inai murinai be do umui haoda, taunimanima do umui abia.’ Edena bamona idia kara? “Unai haoda taudia ese vanagi ruaosi be kone badinai idia atoa, vadaeni gau ibounai idia rakatania, Iesu ena murina dekenai idia raka.”
14. (a) Hari inai negai, edena dala ai laga-ani ita davaria diba? (b) Iesu ese ia harorolaia laga-ani ia henia sivaraina namona be dahaka?
14 Oi danu be unai bamona oi karaia diba. Taunimanima dekenai Baibel ena hereva momokani hadibaia gaukarana be idia do karaia noho. Tanobada hegegemadai Iehova ena Witnes taudia milioni 6 bamona ese Iesu ena ‘huaia auna be edia pagana dekenai do idia atoa’ boiboi herevana idia abia dae vadaeni; idia be “taunimanima haoda henia” taudia ai idia lao. (Mataio 4:19) Haida ese unai gaukara be edia ful-taim gaukarana ai idia halaoa; ma haida ese idia karaia edia goada hegeregerena. Idia ibounai be unai gaukara amo laga-ani idia davaria, unai dainai edia mauri be lalo-hekwarahi amo ia honu lasi. Idia moalelaia gauna, ma haida dekenai sivarai namona—“Basileia ena Sivarai Namona”—idia harorolaia gaukarana idia karaia. (Mataio 4:23) Ta dekenai moale sivaraina ita gwauraia negadiai ita moale, to unai sivarai namona gwauraia karana ese moale bada ia havaraia. Baibel lalonai mai anina bada hereva idia noho, idia amo momo edia lalona ita veria diba bena idia abia dae idia danu be lalo-hekwarahi momo lasi maurina idia noholaia diba.—2 Timoteo 3:16, 17.
15. Iesu ena hadibaia herevadia mauri totona ese edena dala ai oi idia durua diba?
15 Ena be harihari sibona haida ese Dirava ena Basileia ena sivarai idia dibaia, to Iesu ena hadibaia herevadia mauri totona ese idia durudia. Momokani, taunimanima momo idia gwau diba Iesu ena hadibaia herevadia amo laga-ani idia davaria bona unai ese edia mauri ia haidaua momokani. Unai oi itaia diba, bema Mataio, Mareko, bona Luka ese idia torea Evanelia Bukadia amo Iesu ena mauri bona ena hesiai gaukara lalonai mauri totona ia hahedinaraia hakaua herevadia oi tahua.
Laga-Ani Davaria Dalana
16, 17. (a) Iesu ena hadibaia hereva badadia haida be edeseniai oi davaria diba? (b) Dahaka oi karaia be namo, Iesu ena hadibaia herevadia badinaia karana amo laga-ani oi abia totona?
16 Lagani 31 C.E. ena siahu negana ia matamaia lalonai, Iesu ese ia henia hereva ta be hari gabu momo dekenai idia noho taudia ese idia diba. Nega momo idia gwauraia Haroro Herevana Badana. Ia be Mataio karoa 5 ia lao 7 bona Luka karoa 6 dekenai ia noho, bona Iesu ena hadibaia herevadia momo ia gwauraia. Iesu ena hadibaia herevadia ma haida be Evanelia Bukadia edia kahana ma haida dekenai oi davaria diba. Ia gwauraia hereva momo ita lalo-pararalaia haraga diba, to reana ita badinaia be mai ena hekwarahi. Unai karoa oi duahidia bona oi lalodia namonamo be namo, ani? Namona be dala oi kehoa, ena lalohadai edia siahu ese emu laloa dalana bona lalohadai do ia biagua.
17 Momokani, Iesu ena hadibaia herevadia be dala idauidau ai ita atoa diba. Namona be hadibaia hereva badadia be lista ta dekenai ita atoa, hua ta ena dina ta ta ai tamona oi laloa totona, bona emu tahua gauna be emu mauri lalonai unai gaudia do oi badinaia. Edena dala ai? Unai hadibaia herevadia oi itaia haraga sibona lasi. Mani Iesu Keriso dekenai henanadai ia henia kohu momo lohia tauna oi laloa, ia gwau: “Mauri hanaihanai abia totona edena bamona do lau karaia?” Iesu ese Dirava ena Taravatu ena hahegani badadia ia herevalaia neganai, unai tauna ia gwau unai hahegani ia badinaia vadaeni. To, ia lalo-pararalaia gau ma haida ia karaia be namo. Iesu ese ia hamaoroa Dirava ena hakaua herevadia ia badinaia totona ia gaukara goada be namo, hahediba tauna ena gaukara do ia karaia unai. Ia hedinarai, unai tauna be ia hegeregere lasi unai ia karaia totona. (Luka 18:18-23) Unai dainai, hari inai negai Iesu ena hadibaia herevadia ia ura dibaia tauna ia laloatao be namo, Iesu ena hereva abia dae karana be idau bona ena hereva badinaia bona unai amo lalo-hekwarahi hamaragia karana be idau.
18. Maua gaukaralaia namonamo dalana mani oi gwauraia.
18 Iesu ena hadibaia herevadia oi tahua bona badinaia matamaia totona, maua ena hereva namba 1 mani oi itaia. Ia be Mataio 5:3-9 amo. Momokani, ita ese nega bada ita atoa diba unai siri lalonai idia noho sisiba namodia ita lalohadailaia totona. To unai siri ibounai oi laloa neganai, dahaka lalohadai oi abia be namo? Bema oi ura momokani emu mauri lalonai lalo-hekwarahi badana ese ia havaraia gaudia oi hanaia, dahaka ese oi ia durua diba? Bema nega bada oi atoa lauma gaudia oi laloa bada totona, edena bamona unai ese emu noho dalana ia hanamoa diba? Emu mauri lalonai hekwakwanai ta do oi laloa momo lasi be namo, bona unai amo lauma gaudia oi laloa bada diba, a? Bema unai bamona oi karaia, unai ese hari emu moale do ia habadaia.
19. Dahaka oi karaia diba, emu lalo-parara oi habadaia totona?
19 To gau ma ta danu oi karaia diba. Unai siridia be Dirava ena hesiai tauna ma ta, reana emu adavana, varavara, o turana ta, ida oi herevalaia be namo, ani? (Aonega Herevadia 18:24; 20:5) Laloaboio lasi, unai kohu momo lohia tauna be tau ta—Iesu—amo ia ura diba gauna ia nanadaia. Iesu ia gwauraia herevana dainai unai tau ese moale bada bona gabeai mauri hanaihanai ia abia diba. Unai siridia be ia ida oi herevalaia tadikakana eiava taihuna be Iesu hegeregerena lasi; to, Iesu ena hadibaia herevadia umui herevalaia amo namo do umui davaria. Namona be oi karaia haraga.
20, 21. Dahaka program oi badinaia diba Iesu ena hadibaia herevadia oi dibaia totona, bona unai gaudia badinaia karana dekenai oi kwalimu ena bada be edena bamona oi tahua diba?
20 “Oi Idia Durua Herevadia” mauana mani oi itaia lou. Unai hadibaia herevadia be lista dekenai idia atoa dalana dainai, dina ta ta ai hadibaia hereva ta oi laloa diba. Guna lista ai idia noho siridia, Iesu ena hereva unai, oi duahia. Bena ena hereva oi laloa. Unai gaudia be emu mauri lalonai oi badinaia diba dalana oi lalohadailaia. Bema oi laloa unai bamona oi karaia noho, namona be oi laloa dahaka gaudia ma haida oi karaia diba Dirava ena hadibaia herevana hegeregerena oi noho totona. Oi duahia dinana ai unai hereva oi badinaia toho. Bema oi lalo-pararalaia eiava badinaia be ia auka, dina ma ta ai oi karaia toho. To, namona be oi laloatao ena be unai hereva badinaia totona oi do hekwarahi noho, murina dinana ai hadibaia herevana ma ta do oi laloa diba. Wiki ena dokona ai, Iesu ena hadibaia herevadia hani eiava ima badinaia karana ai oi kwalimu ena bada oi itaia diba. Wiki iharuana ai, dina ta ta ai ma hereva haida oi laloa. Bema oi itaia unai hadibaia herevadia haida oi badinaia momokani lasi, oi lalohisihisi lasi. Keristani taudia ibounai dekenai unai bamona ia vara. (2 Sivarai 6:36; Salamo 130:3; Hadibaia Taudia 7:20; Iamesi 3:8) Wiki ihatoina bona ihahanina ai unai bamona oi karaia danu.
21 Hua ta bamona murinai, reana unai hadibaia herevadia ibounai 31 oi laloa. To, do emu hemami be edena bamona? Do oi moale, reana hemami namona oi abia, ani? Ena be gau haida sibona oi hanamoa, to reana do oi lalo-hekwarahi bada lasi, eiava emu lalo-hekwarahi oi haheaukalaia diba, bona lista dekenai idia noho hereva do oi badinaia noho diba. Laloaboio lasi, Iesu ena hadibaia hereva namodia ma momo idia noho ena be inai lista dekenai idia noho lasi. Namona be unai gaudia haida oi tahua bona oi badinaia toho, ani?—Filipi 3:16.
22. Iesu ena hadibaia herevadia badinaia karana amo dahaka ia vara diba, to dahaka hereva ma ta ita stadilaia be namo?
22 Oi itaia diba, ena be oi mamia Iesu ena huaia auna oi huaia, to ia metau lasi. Ena hadibaia herevadia bona ita be ena hahediba taudia be metau gauna lasi. Iesu ena lalokau turana aposetolo Ioane be lagani 60 mai kahana lalonai unai ia mamia, ia gwau: “Dirava ita lalokau henia ena anina be inai: Dirava ena taravatu do ita badinaia. Iena taravatu be metau lasi.” (1 Ioane 5:3) Unai oi mamia momokani diba danu. Iesu ena hadibaia herevadia be nega daudau lalonai oi badinaia neganai, do oi davaria hari inai negai taunimanima idia lalo-hekwarahilaia gaudia ese oi do idia hametaua bada lasi. Do oi itaia unai gaudia amo laga-ani oi davaria bamona. (Salamo 34:8) To Iesu ese ia metau lasi huaia auna ia herevalaia neganai, hereva ma ta ia gwauraia bona ita laloa be namo. Iesu ia gwau danu, ia be “dagedage lasi bona manau tauna.” Unai ena anina be Iesu amo diba oi abia bona ia oi tohotohoa dekenai be dahaka? Hereva gabena dekenai unai do ita tahua.—Mataio 11:29.
Emu Haere be Dahaka?
• Dahaka dainai Iesu amo lalo-hekwarahi badana durua dalana ita tahua?
• Huaia auna ese dahaka ia laulaulaia, bona dahaka dainai?
• Dahaka dainai Iesu ese taunimanima ia boiridia ena huaia auna idia huaia totona?
• Edena bamona lauma dalanai laga-ani oi abia diba?
[Blurb on page 14]
Iehova ena Witnes taudia edia lagani ena siri badana lagani 2002 totona be: “Lau dekenai umui mai, lau ese laga-ani do lau henia umui dekenai.”—Mataio 11:28.
[Box/Picture on page 12, 13]
Oi Idia Durua Herevadia
Dahaka hereva namodia be Mataio karoa 5 ia lao 7 amo oi davaria diba? Unai karoa lalodiai be Hadibaia Tauna Badana, Iesu, ese Galilea ena ororo dorina ai ia henia hadibaia herevadia idia noho. Mani emu kara sibona emu Baibel oi gaukaralaia henunai idia noho siridia oi duahia totona, bona idia noho henanadai be oi sibona dekenai oi henia.
1. 5:3-9 Unai siridia ese egu lalohadai dekenai dahaka idia hadibaia? Edena dala ai moale bada lau abia diba? Lauma dalanai lau abia be namo gaudia be edena bamona do lau abia?
2. 5:25, 26 Taunimanima edia hepapahuahu ita tohotohoa lasi, to dahaka ita karaia be namo?—Luka 12:58, 59.
3. 5:27-30 Mahuta hebou ena moale laloa kava karana dekenai Iesu ese dahaka ia gwauraia? Unai bamona gaudia lau laloa kava lasi karana ese edena bamona egu moale bona lalo-maino ia habadaia diba?
4. 5:38-42 Dahaka dainai lau hekwarahi be namo hari inai negai taunimanima ese idia hahedinaraia dagedage lau dadaraia totona?
5. 5:43-48 Guna lau laloa idia be egu inai taudia bamona be hari lau tura henia karana amo dahaka namo lau davaria diba? Unai kara ese edena bamona lalo-hekwarahi ia hamaragia eiava ia haorea diba?
6. 6:14, 15 Bema nega haida ta ena kerere lau gwauatao lasi, reana unai ena badina be lau mama eiava lau badu, a? Edena bamona unai lau haidaua diba?
7. 6:16-18 Tauanina ena toana sibona lau laloa bona egu kara korikorina lau laloa bada lasi, a? Dahaka gaudia lau laloa bada be namo?
8. 6:19-32 Dahaka ia vara diba bema moni bona kohu lau laloa bada? Dahaka gaudia laloa karana ese lau ia durua diba unai gaudia lau laloa maoromaoro totona?
9. 7:1-5 Hanaihanai ma haida edia kara idia hahemaoro henia bona edia kerere idia tahua taudia ida lau noho neganai, egu hemami be edena bamona? Dahaka dainai unai bamona kara lau dadaraia be mai anina bada?
10. 7:7-11 Bema Dirava lau noinoi henia neganai karaia loulou karana be namo, egu mauri ena kahana ma haida dekenai unai kara be edena bamona?—Luka 11:5-13.
11. 7:12 Ena be ma haida kara namo henia ena hakaua herevana lau diba, to ma haida lau kara henia lalonai unai sisiba be nega momo lau badinaia, a?
12. 7:24-27 Sibona egu mauri lau biagua be egu maduna dainai, edena dala ai metau bona hekwakwanai badadia totona lau hegaegae diba? Dahaka dainai unai gauna be hari lau laloa be namo?—Luka 6:46-49.
Lau laloa diba hereva ma haida:
13. 8:2, 3 Edena dala ai dika idia haheaukalaia taudia lau hebogahisi henia diba, Iesu ese nega momo ia karaia bamona?
14. 9:9-38 Edena dala ai egu mauri lalonai hebogahisi lau hahedinaraia, bona edena bamona lau hahedinaraia badabada diba?
15. 12:19 Iesu ese ia perovetalaia herevana amo lau dibaia gaudia dainai, hepapahuahu karadia lau dadaraia, a?
16. 12:20, 21 Dahaka namo lau havaraia diba bema egu hereva bona kara amo ma haida lau hahisia lasi?
17. 12:34-37 Nega momo dahaka gaudia lau herevalaia? Lau diba bema orensi ta lau gigia, orensi ena ranu do ia raka-lasi, vadaeni dahaka dainai egu lalona, egu kudouna, dekenai idia noho gaudia lau laloa be namo?—Mareko 7:20-23.
18. 15:4-6 Iesu ena hereva amo, mai lalokau ida buruka taudia naria karana dekenai dahaka lau dibaia?
19. 19:13-15 Nega lau atoa be namo dahaka lau karaia totona?
20. 20:25-28 Dahaka dainai haida biagua kava karana be anina lasi? Unai kara dekenai edena bamona Iesu lau tohotohoa diba?
Mareko ese ia torea lalohadai ma haida:
21. 4:24, 25 Dahaka dainai ma haida lau kara henia dalana be mai anina bada?
22. 9:50 Bema lau gwauraia herevana eiava lau karaia karana be namo, dahaka anina namona do idia vara diba?
Dokonai, Luka ese ia torea hereva haida:
23. 8:11, 14 Bema egu mauri be lalo-hekwarahi, taga, bona moale karadia ese idia biagua, dahaka ia vara diba?
24. 9:1-6 Ena be Iesu be mai ena siahu gorere taudia do ia hanamoa totona, to dahaka ia atoa guna?
25. 9:52-56 Lau be badu haraga tauna, a? Davana henia karana lau dadaraia, a?
26. 9:62 Dirava ena Basileia harorolaia karana ena maduna be edena bamona lau laloa be namo?
27. 10:29-37 Edena dala ai lau hahedinaraia diba lau be dekena tauna, to idau tauna lasi?
28. 11:33-36 Dahaka gaudia lau haidaua diba, gau momo amo egu mauri lau hahonua lasi totona?
29. 12:15 Kohu momo ena anina mauri dekenai be edena bamona?
30. 14:28-30 Bema lau abia hidi gaudia lau lalohadailaia namonamo, reana dahaka lau dadaraia diba, bona unai ese dahaka namo ia mailaia diba?
31. 16:10-12 Egu mauri lalonai kara maoromaoro badinaia karana ese dahaka namo ia mailaia diba?
[Pictures on page 10]
Iesu ese iseda pagana dekenai ia atoa huaia auna, taunimanima hamauria gaukarana unai, ese ita dekenai laga-ani ia henia